Is inequality inevitable?

Translator: Phuu Pwint Thura Reviewer: Sanntint Tint

In South Africa, one of the most unequal countries in the world,

ကမ္ဘာပေါ်က မညီမျှဆုံးနိုင်ငံတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်တဲ့ South Africa မှာ

the richest one-tenth of 1%, owns almost 30% of all the country’s wealth,

အချမ်းသာဆုံးလူ ၁% ရဲ့ ၁၀ပုံ၁ပုံက နိုင်ငံ့ဓနဥစ္စာရဲ့၃၀% နီးပါးပိုင်ဆိုင်တယ်၊

more than double what the bottom 90% owns.

ဒါဟာ အောက်ခြေလူတန်းစားပေါင်း ၉၀% ရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုထက် ၂ ဆပိုပါတယ်။

၀င်ငွေနဲ့ ဓနဥစ္စာ မညီမျှမှုဟာ အသစ်အဆန်းတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

Income and wealth inequality are not new.

In fact, economists and historians who’ve charted economic inequality

ဘောဂဗေဒပညာရှင်တွေနဲ့ သမိုင်းပညာရှင်တွေ သမိုင်းကြောင်းတစ်လျှောက် စီးပွားရေး

throughout history haven’t found a single society without it.

မညီမျှမှုကိုစာရင်းပြုရာ မညီမျှမှုကင်းတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းကိုမတွေ့ပါဘူး။

Which raises a bleak question:

ဒီကနေ့ စိတ်ဓာတ်ကျစရာ မေးခွန်းတစ်ခု ပေါ်လာတယ်၊

is inequality inevitable?

မညီမျှမှုကို ရှောင်လွှဲလို့ မရဘူးလား။

One way to estimate inequality is with a number called the Gini index,

မညီမျှမှုကိုခန်မှုန်းဖို့နည်းတစ်မျိုးကတော့ လုံး၀ညီမျှတဲ့လူ့အဖွဲ့အစည်းက ၀င်ငွေ(သို့)

which is calculated by comparing the income or wealth distribution

ဓနဥစ္စာဖြန့်ဖြူးပုံနဲ့ လက်တွေ့ဘ၀က ၀င်ငွေ၊ ဓနဖြန့်ဖြူးပုံကို နှိုင်းယှဥ်ပြီး

of a perfectly equal society to the actual income or wealth distribution.

တွက်ချက်ရာမှာ ရတဲ့ Gini index ခေါ်တဲ့ ကိန်းဂဏန်းတစ်ခုကို သုံးခြင်းဖြစ်တယ်။

ဒီဧရိယာကို ၂ နဲ့မြှောက်ခြင်းဖြင့် Gini index ဖြစ်လာတယ်။

The area of this shape multiplied by 2 is the Gini index.

Gini ၁ခုဟာ လုံး၀မညီမျှမှု− တစ်ယောက်တည်းက အလုံးစုံပိုင်ပြီး

A Gini of 1 indicates perfect inequality—

one person has everything and everyone else has nothing.

ကျန်လူအားလုံး ဘာမှမပိုင်ခြင်းကိုဖော်ပြတယ်။

You’d never see this in real life

ဒီဖြစ်စဥ်ကလက်တွေ့ဘ၀မှာတော့ လုံး၀မဖြစ်ပါဘူး၊

because everyone except that one person would starve.

ဘာကြောင့်ဆို အလုံးစုံပိုင်တဲ့ လူမှအပ ကျန်သူတွေ ငတ်ပြတ်ကုန်မှာပါ။

A Gini index of 0 indicates perfect equality—

Gini index သုညကတော့ လုံး၀ညီမျှခြင်း− လူတိုင်း ၀င်ငွေတူ၊ ပိုင်ဆိုင်မှုတူနေခြင်း−

everyone has exactly the same income or wealth.

ကိုဖော်ပြတယ်။

But you also never see this in real life, not even in communist countries,

ဒီအခြေအနေကိုလည်း လက်တွေ့ဘ၀မှာ၊ ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံတွေမှာပါ မကြုံရပါဘူး။

because for one thing, that would mean paying everyone—

ဘာကြောင့်ဆို လုံး၀ညီမျှနေဖို့ အသက်ငယ်ငယ်၊ကြီးကြီး

no matter how young, old, what job they’re in or where they work—

ဘယ်မှာဘာလုပ်တယ်ဆိုတာနဲ့မဆိုင်ဘဲ အားလုံးကို လခတန်းတူပေးရမှာကြောင့်ပါ။

the exact same wage.

Typical after-tax Ginis in developed countries today are around 0.3,

ယနေ့ခေတ် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံတွေမှာ အခွန်ကောက်ပြီးကျန်တဲ့ Giniဟာ ၀.၃ ၀န်းကျင်

though there’s a wide range from pretty equal to pretty unequal.

ဖြစ်ပေမဲ့ ညီမျှတယ်၊ မညီမျှဘူးဆိုပြီး ဖြစ်နေပါသေးတယ်၊

Before we go any further, you should know what the Gini index—

ရှေ့မဆက်ခင် Gini index အပါအ၀င် အခြားသော စီးပွားရေးမညီမျှမှုုကိုတိုင်းတဲ့

or any other measure of economic inequality— doesn’t tell us:

အတိုင်းအတာတွေ ဘာကိုမပြောဘူးဆိုတာ သိရမယ်။

it gives no information about how income and wealth are distributed

သူတို့က ကျား/မ၊ လူမျိုး၊ ပညာရေးနောက်ခံနဲ့ အခြားအကြောင်းအရာတွေအရ

across genders, races, educational backgrounds or other demographics;

၀င်ငွေ၊ဓန ဘယ်လိုဖြန့်ဖြူးထားကြောင်း မဖော်ပြနိုင်ဘူး။

it doesn’t tell us how easy or difficult it is to escape poverty.

ဆင်းရဲမွဲတေမှုကလွတ်မြေက်ဖို့ လွယ်လား ခက်လားမပြောနိုင်ဘူး။

And it also gives no insight as to how a particular society

လူအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုက ယနေ့လက်ရှိမှာဖြစ်နေတဲ့ မညီမျှမှုအထိ

arrived at its present level of inequality.

ဘယ်လိုပြောင်းလဲလာကြောင်းလည်း မပြနိုင်ဘူး။

Economic inequality is deeply entangled with other types of inequality:

စီးပွားရေးမညီမျှမှုဟာ အခြားမညီမျှမှုတွေနဲ့ ရစ်ပတ်ရှုပ်ထွေးနေတယ်။

for example, generations of discrimination, imperialism,

ဥပမာအားဖြင့် မျိုးဆက်ပေါင်းများစွာ လူတန်းစားခွဲခြားခြင်း၊ နယ်ချဲ့ဝါဒ၊

and colonialism

ကိုလိုနီဝါဒတွေကြောင့်

created deeply rooted power and class inequalities

ယနေ့ခေတ်ထိ အာဏာနဲ့ လူတန်းစားမညီမျှမှုတွေ ဖြစ်စေတယ်။

that persist to this day.

ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုမှာ ဘယ်သူက ငွေဘယ်လောက်ရလဲသိဖို့ အတိုင်းအတာလိုပါတယ်။

But we still need at least a rough measure of who gets how much in a country.

That’s what the Gini index gives us.

ဒီအတိုင်းအတာကို Gini index ကဖော်ပြပါတယ်။

Some countries are, economically, much more unequal than others.

နိုင်ငံအချို့ဟာ အခြားနိုင်ငံတွေထက် စီးပွားရေးမညီမျှမှုပိုများတယ်။

And that’s because a significant portion of economic inequality

အကြောင်းရင်းကတော့ စီးပွားရေးမညီမျှခြင်းဟာ အစိုးရရဲ့ ရွေးချယ်မှုတွေအပေါ်

is the result of choices that governments make.

မူတည်နေလို့ပါ။

Let's talk about some of these choices.

အစိုးရရဲ့ ရွေးချယ်မှုတွေအကြောင်း ပြောကြစို့။

First: what kind of economy to use.

ပထမအချက်− ဘယ်စီးပွားရေးစနစ်ကို သုံးရမလဲ။

In the 20th century, some countries switched to socialism or communism

၂၀ရာစုမှာ နိုင်ငံအချို့ဟာ စီးပွားရေးမညီမျှမှုလျော့ချဖို့ အပါအ၀င်

for a variety of reasons,

အကြောင်းကြောင်းကြောင့် ကွန်မြူနစ်ဝါဒ (သို့) ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒကို ပြောင်းကြတယ်။

including reducing economic inequality.

These changes did dramatically reduce economic inequality

ဒီအပြောင်းအလဲတွေဟာ အရင်းရှင်စနစ် မကျင့်သုံးတဲ့ Chinaနဲ့ Soviet Union

in the two largest non-capitalist economies,

နှစ်နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေးမညီမျှမှုကို သိသိသာသာ လျှော့ချခဲ့တယ်။

China and the Soviet Union— especially in the Soviet Union.

အထူးသဖြင့်တော့ Soviet Union ပါ။

But neither country prospered as much as the world's leading economies.

ဒါပေမယ့် နှစ်နိုင်ငံလုံး ကမ္ဘာ့ထိပ်သီး စီးပွားရေးနိုင်ငံတွေလောက် မတိုးတက်ခဲ့ဘူး။

လူတိုင်းဟာ ၀င်ငွေတူတူရကြပေမဲ့ ရတဲ့၀င်ငွေပမာဏက အများကြီးမဟုတ်ဘူး။

So yes, people earned about as much as their neighbors did,

but that wasn’t very much.

This— and many other issues— contributed to the Soviet Union’s collapse in 1991.

ဒီဖြစ်ရပ်နဲ့ အခြားသောပြဿနာတွေကြောင့် ၁၉၉၁မှာ Soviet Union ပြိုကွဲခဲ့တယ်။

And China, to grow more quickly, shifted its economy towards capitalism

China ကတော့ ၁၉၇၀ နှစ်နှောင်းပိုင်းက စပြီး စီးပွားရေးမြန်မြန်တိုးတက်ဖို့

starting in the late 1970s.

အရင်းရှင်ဝါဒကို ပြောင်းသုံးခဲ့တယ်။

What about capitalist countries?

အရင်းရှင်နိုင်ငံတွေအတွက်ကကော ဘယ်လိုလဲ။

Can they choose to reduce economic inequality?

သူတို့ရော စီးပွားရေးမညီမျှမှုကို လျှော့ချနိုင်လား။

It’s tempting to think

“မလျှော့နိုင်ပါဘူး၊ အရင်းရှင်စနစ်ဆိုတာ Scrooge McDuck လို

“no, because the whole point of capitalism is to hoard enough gold coins

to be able to dive into them like Scrooge McDuck.”

ငွေပုံထဲ ဒိုင်ဗင်ပစ်လို့ရအောင် စုနေရတာကွ” လို့ အလွယ်တွေးနိုင်ပါတယ်၊

အရင်းရှင်စနစ်ပြောင်းပြီးနောက် Gini index ၀.၄ အောက်ကနေ ၀.၅၅ ကျော်ထိ

China seems to provide the textbook example of this:

after it became more capitalist,

its Gini index shot up from under 0.4 to over 0.55.

ထိုးတက်သွားတဲ့ China ဟာ စံပြ ဥပမာတစ်ခုဖြစ်နေပါတယ်။

Meanwhile, its per capita yearly income

China ရဲ့ တစ်ဦးချင်းနှစ်စဥ်၀င်ငွေကတော့

jumped from the rough equivalent of $1,500 to over $13,000.

ဒေါ်လာ၁၅၀၀ကနေ ၁၃၀၀၀ကျော်ထိ တက်လာပါတယ်။

But there are many counter-examples:

ဒါပေမဲ့ ၀င်ငွေမညီမျှမှု ငြိမ်နေတဲ့ (သို့) လျော့လာတဲ့ အရင်းရှင်နိုင်ငံတွေ

capitalist countries in which inequality is actually holding steady or decreasing.

အများကြီးရှိပါတယ်။

France has kept its Gini index below 0.32 since 1979.

France ဟာ Gini index ကို ၀.၃၂ အောက် ထိန်းထားတာ ၁၉၇၉ ကတည်းကပါ။

Ireland's Gini has been trending mostly downward since 1995.

Ireland ရဲ့Gini လည်း ၁၉၉၅ကစပြီး အောက်ကိုလျော့လာနေပါတယ်။

The Netherlands and Denmark have kept theirs below 0.28 since the 1980s.

The Netherlands နဲ့ Denmark တို့ကတော့ ၁၉၈၀ကတည်းက Gini ၀.၂၈အောာက်မှာရှိနေတယ်။

How do they do it?

ဒီလိုဖြစ်အောင် သူတို့ဘယ်လိုလုပ်ကြသလဲ။

One way is with taxes.

နည်းတစ်မျိုးကတော့ အခွန်ကောက်ခြင်းပါ။

Personal income taxes in most countries are progressive:

နိုင်ငံအများစုဟာ ၀င်ငွေတိုးရင် အခွန်တိုးကောက်တဲ့ စနစ်ကို

the more money you make, the higher your tax rate.

ကျင့်သုံးတယ်။

And the more progressive your tax system, the more it reduces inequality.

၀င်ငွေအလိုက်အခွန်တိုးကောက်နိုင်လေ မညီမျှမှုကို လျှော့ချနိုင်လေဖြစ်တယ်။

So, for example, while pre-tax income inequality in France

ဥပမာ− France ရဲ့ အခွန်မကောက်ခင် မညီမျှမှုဟာ US နဲ့တူပေမဲ့

is roughly the same as it is in the US,

post-tax inequality in France is roughly 20% lower.

အခွန်ကောက်ပြီးမှာတော့ ၂၀% ပိုလျော့နေပါတယ်။

Meanwhile, inheritance taxes can reduce the amount of wealth

အမွေခွန်ကောက်တဲ့အခါမှာတော့ မိသားစုတစ်စု မျိူးရိုးစဥ်ဆက်

လက်ဆင့်ကမ်းလာတဲ့ ငွေကြေးဥစ္စာတွေကို လျော့စေတယ်။

that a single family can amass over generations.

Germany and many other European countries have inheritance or estate taxes

Germany နဲ့ အခြားဥရောပနိုင်ငံတွေမှာ အမွေခွန်တွေ၊ အိမ်ခွန်တွေရှိပြီး

that kick in at a few thousand to a few hundred thousand Euros,

အမွေလက်ခံသူအပေါ်မူတည်ပြီး ယူရို ထောင်ဂဏန်းကနေ သိန်းဂဏန်းအထိ

depending on who's inheriting.

အခွန်ကောက်တယ်။

The US, on the other hand,

US မှာတော့ ဒေါ်လာ ၁၂သန်းအထိ အစိုးရထံအခွန်ဆောင်စရာမလိုဘဲ

lets you inherit $12 million without paying any federal tax.

အမွေဆက်ခံလို့ရတယ်။

Another way is with transfers—

နောက်တစ်နည်း− အစိုးရက လူတစ်စုဆီက

when the government takes tax revenues from one group of people

အခွန်ကောက်ပြီး ရတာကို နောက်လူတစ်စုကို ထောက်ပံ့ခြင်းဖြစ်တယ်။

and gives it to another.

For example, Social Security programs tax people who work

ဥပမာ လူမှုဖူလုံရေးပရိုဂရမ်တွေဟာ အလုပ်ရှိသူတွေဆီက အခွန်ကောက်ပြီး

and use the revenue to support retirees.

အငြိမ်းစားတွေကို ထောက်ပံ့တယ်။

In Italy, about a quarter of Italians’ disposable household income

Italyမှာ နိုင်ငံသားတွေရဲ့ လိုရာအိမ်သုံးစရိတ်ရဲ့ ၄ပုံ၁ပုံဟာ

comes from government transfers.

အစိုးရရဲ့ထောက်ပံ့ကြေး ဖြစ်တယ်။

That’s a lot, especially relative to the US,

ဒီပမာဏက ထောက်ပံ့ကြေး ၅% ပဲပေးတဲ့ USအစိုးရနဲ့ယှဥ်ရင်တော့ အတော်များပါတယ်။

where the figure is just over 5%.

A third way is to ensure that everyone has access to things

တတိယနည်း− လူတိုင်း ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး စတာတွေကို အသုံးပြုနိုင်ရေးပါ။

like education and healthcare.

A highly educated, healthy workforce can command a higher salary on the market,

ပညာတတ်ပြီးကျန်းမာတဲ့ လုပ်အားဟာ စျေးကွက်တွင်းမှာ လစာမြင့်ရနိုင်တာကြောင့်

thus reducing inequality.

မညီမျှမှုကိုလျော့နည်းစေတယ်။

The fourth way is addressing the digital divide:

စတုထ္ထနည်း− အင်တာနက်ကို လူတိုင်း အသုံးပြုနိုင်အောင် ကြိုးပမ်းခြင်းပါ၊

the gap between those who have access to the Internet and those who do not.

A fifth way is dealing with extreme wealth.

ပဥ္စမနည်းကတော့ ချမ်းသာမှုလွန်ကဲခြင်းကို လျော့ချခြင်းဖြစ်တယ်။

Multibillionaires can buy social media platforms,

ဘီလျံနာသူဌေးတွေဟာ လူမှုကွန်ရက်တွေ၊ သတင်းဌာနတွေ၊ ပေါ်လစီတွေးခေါ်ပညာရှင်တွေနဲ့

news outlets, policy think-tanks, perhaps even politicians,

နိုင်ငံရေးသမားတွေကိုပါ ငွေပေးပြီး လိုသလို ခိုင်းစေနိုင်တယ်။

and bend them to their will,

threatening the very fabric of democracy.

ဒါဟာ ဒီမိုကရေစီကို ချိုးဖောက်နေခြင်း ဖြစ်တယ်။

We are just barely scratching the surface of inequality here.

အခုပြောခဲ့တာတွေက မညီမျှမှုပေါင်းများစွာရဲ့ အပေါ်ယံပဲရှိပါသေးတယ်။

We haven’t touched on the drastic divides in who has wealth and who doesn’t;

ချမ်းသာသူနဲ့ ဆင်းရဲသူကြား အကြီးအကျယ်ခြားနားမှုတွေ၊

the power structures that prevent social and economic mobility;

လူမှုရေးနဲ့ စီးပွားရေးကို လှုပ်မရအောင် ချုပ်ထားတဲ့ အာဏာစနစ်တွေ၊

and the drastic inequality between countries—

နိုင်ငံတွေကြားက ကွာခြားလှတဲ့ မညီမျှမှုတွေ မပါသေးပါဘူး။

the fact that, for example,

ဒီအကြောင်းကို ဥပမာပြရရင်

just three Americans have 90 billion more dollars than Egypt,

လူပေါင်း သန်း ၁၀၀ရှိတဲ့ Egypt ထက် အမေရိကန်နိင်ငံသား ၃ ယောက်က

a country of 100 million people.

ဒေါ်လာ ၉၀ ဘီလီယျံ ပိုပိုင်ဆိုင်ပါတယ်။

And here’s one final thing to think about: power and wealth are self-reinforcing,

နောက်ဆုံးအချက်ကတော့− အာဏာနဲ့ ငွေကြေးကြွယ်၀မှုဟာ အထိန်းအကွပ်မလိုပါဘူး၊

which means that equality is not.

ညီမျှမှုကသာ အထိန်းအကွပ်လိုပါတယ်။

Left to their own devices, societies tend toward inequality—

ဓနဥစ္စာပိုင်ဆိုင်မှုနဲ့ အာဏာချုပ်ချယ်နိုင်စွမ်းကို မျှတအောင်

unless we weaken the feedback loops of wealth and power concentration.

မထိန်းနိုင်တဲ့အခါ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း မညီမျှမှုတွေ ဖြစ်လာပါတော့တယ်။