Is inequality inevitable?

Tłumaczenie: Paulina Kaniewska Korekta: Ola Królikowska

In South Africa, one of the most unequal countries in the world,

W RPA, jednym z państw o największych nierównościach na świecie,

the richest one-tenth of 1%, owns almost 30% of all the country’s wealth,

w rękach jednego promila najbogatszych znajduje się 30% bogactwa całego kraju,

more than double what the bottom 90% owns.

czyli dwukrotność tego, co ma 90% społeczeństwa.

Income and wealth inequality are not new.

Nierówności dochodowe i majątkowe to nic nowego.

In fact, economists and historians who’ve charted economic inequality

Według ekonomistów i historyków badających nierówności na przestrzeni dziejów

throughout history haven’t found a single society without it.

nie istniało społeczeństwo wolne od nierówności.

Which raises a bleak question:

To każe nam zadać ponure pytanie.

is inequality inevitable?

Czy nierówności są nieuniknione?

One way to estimate inequality is with a number called the Gini index,

Do oszacowania nierówności służy między innymi “współczynnik Giniego”.

which is calculated by comparing the income or wealth distribution

Obliczamy go, porównując

rozkład dochodów i majątku w społeczeństwie zupełnej równości

of a perfectly equal society to the actual income or wealth distribution.

z rozkładem dochodów i majątku w danym społeczeństwie.

The area of this shape multiplied by 2 is the Gini index.

Dwukrotność pola tego obszaru to współczynnik Giniego.

A Gini of 1 indicates perfect inequality—

Wartość 1 oznacza zupełną nierówność.

one person has everything and everyone else has nothing.

Całe bogactwo skupia się w rękach jednej osoby, a pozostali nie mają nic.

You’d never see this in real life

To czysto teoretyczna sytuacja, bo wszyscy z wyjątkiem bogacza umarliby z głodu.

because everyone except that one person would starve.

A Gini index of 0 indicates perfect equality—

Wartość 0 współczynnika Giniego oznacza zupełną równość.

everyone has exactly the same income or wealth.

Wszyscy zarabiają i mają dokładnie tyle samo.

But you also never see this in real life, not even in communist countries,

Tego też nie zobaczymy w prawdziwym życiu, nawet w krajach komunistycznych,

because for one thing, that would mean paying everyone—

choćby dlatego że każdy, niezależnie od wieku, zawodu i miejsca pracy,

no matter how young, old, what job they’re in or where they work—

the exact same wage.

musiałby zarabiać tyle samo.

Typical after-tax Ginis in developed countries today are around 0.3,

Większość krajów rozwiniętych ma współczynnik Giniego około 0,3,

though there’s a wide range from pretty equal to pretty unequal.

a jednak w części z nich nierówności są dość niewielkie, a w innych dość znaczne.

Before we go any further, you should know what the Gini index—

Zanim przejdziemy dalej, dodajmy,

czego współczynnik Giniego ani żadna inna miara nierówności nam nie powie.

or any other measure of economic inequality— doesn’t tell us:

it gives no information about how income and wealth are distributed

Nie dowiemy się z niego,

jaki jest rozkład dochodów i majątku ze względu na płeć, rasę, wykształcenie

across genders, races, educational backgrounds or other demographics;

czy inne cechy demograficzne.

it doesn’t tell us how easy or difficult it is to escape poverty.

Nie dowiemy się z niego, czy wyrwać się z ubóstwa jest łatwo czy trudno,

And it also gives no insight as to how a particular society

ani jak dane społeczeństwo osiągnęło obecny stopień nierówności.

arrived at its present level of inequality.

Economic inequality is deeply entangled with other types of inequality:

Nierówności ekonomiczne ściśle wiążą się z innymi rodzajami nierówności.

for example, generations of discrimination, imperialism,

Przykładowo całe dekady dyskryminacji, imperializmu i kolonializmu zrodziły

and colonialism

created deeply rooted power and class inequalities

głęboko zakorzenione nierównowagę sił i podziały klasowe,

that persist to this day.

które przetrwały do dzisiaj.

But we still need at least a rough measure of who gets how much in a country.

Mimo to potrzebujemy miary pozwalającej oszacować, kto ile posiada.

That’s what the Gini index gives us.

Taką miarą jest współczynnik Giniego.

Some countries are, economically, much more unequal than others.

W jednych krajach panują dużo większe nierówności ekonomiczne niż w innych,

And that’s because a significant portion of economic inequality

a to dlatego że nierówności ekonomiczne wynikają w dużej mierze z decyzji rządów.

is the result of choices that governments make.

Let's talk about some of these choices.

Przyjrzyjmy się kilku takim decyzjom.

First: what kind of economy to use.

Najpierw weźmy rodzaj gospodarki.

In the 20th century, some countries switched to socialism or communism

W XX wieku w niektórych państwach wprowadzono socjalizm lub komunizm,

for a variety of reasons,

między innymi po to, żeby zmniejszyć nierówności ekonomiczne.

including reducing economic inequality.

These changes did dramatically reduce economic inequality

Nowy porządek gospodarczy doprowadził do tego celu

in the two largest non-capitalist economies,

w dwóch największych gospodarkach niekapitalistycznych,

China and the Soviet Union— especially in the Soviet Union.

chińskiej i radzieckiej, zwłaszcza w tej drugiej.

But neither country prospered as much as the world's leading economies.

Ale ani Chiny, ani ZSRR nie rozwijały się tak dobrze jak czołowe gospodarki świata.

So yes, people earned about as much as their neighbors did,

Wszyscy zarabiali mniej więcej tyle samo,

but that wasn’t very much.

ale niezbyt wiele.

This— and many other issues— contributed to the Soviet Union’s collapse in 1991.

Między innymi to doprowadziło do upadku Związku Radzieckiego w 1991 roku.

And China, to grow more quickly, shifted its economy towards capitalism

Chiny z kolei, by rozwijać się szybciej, dokonały zwrotu w stronę kapitalizmu,

starting in the late 1970s.

począwszy od lat 70. XX wieku.

What about capitalist countries?

Co z krajami kapitalistycznymi?

Can they choose to reduce economic inequality?

Czy one też mogą zmniejszyć nierówności ekonomiczne?

It’s tempting to think

Wydawałoby się, że nie,

“no, because the whole point of capitalism is to hoard enough gold coins

bo czy w kapitalizmie nie chodzi właśnie o to,

żeby mieć skarbiec pełen złotych monet i pływać w nich jak Sknerus McKwacz?

to be able to dive into them like Scrooge McDuck.”

China seems to provide the textbook example of this:

Podręcznikowym przykładem takiego podejścia są Chiny,

after it became more capitalist,

których współczynnik Giniego po przejściu na kapitalizm wzrósł z 0,4 do ponad 0,55.

its Gini index shot up from under 0.4 to over 0.55.

Meanwhile, its per capita yearly income

Wzrósł też ich dochód narodowy,

jumped from the rough equivalent of $1,500 to over $13,000.

z równowartości 1500 dolarów do 13 000 dolarów na głowę.

But there are many counter-examples:

Ale przykład chiński to nie reguła.

capitalist countries in which inequality is actually holding steady or decreasing.

W wielu krajach kapitalistycznych nierówności nie rosną lub się zmniejszają.

France has kept its Gini index below 0.32 since 1979.

We Francji współczynnik Giniego od 1979 roku utrzymuje się poniżej 0,32.

Ireland's Gini has been trending mostly downward since 1995.

W Irlandii od 1995 roku obserwuje się trend spadkowy.

The Netherlands and Denmark have kept theirs below 0.28 since the 1980s.

Niderlandy i Dania od lat 80. XX wieku mają współczynnik Giniego poniżej 0,28.

How do they do it?

Jak to możliwe?

One way is with taxes.

Jeden sposób to podatki.

Personal income taxes in most countries are progressive:

W większości krajów obowiązuje podatek progresywny.

the more money you make, the higher your tax rate.

Im wyższe dochody, tym wyższa stawka podatku.

And the more progressive your tax system, the more it reduces inequality.

Im system podatkowy bardziej progresywny, tym skuteczniej zmniejsza nierówności.

So, for example, while pre-tax income inequality in France

Przykładowo nierówności dochodowe przed opodatkowaniem są we Francji

is roughly the same as it is in the US,

na podobnym poziomie jak w USA,

post-tax inequality in France is roughly 20% lower.

ale po opodatkowaniu są o jakieś 20% mniejsze.

Meanwhile, inheritance taxes can reduce the amount of wealth

Z kolei podatek spadkowy zmniejsza wielkość majątku

that a single family can amass over generations.

przekazywanego przez jedną rodzinę z pokolenia na pokolenie.

Germany and many other European countries have inheritance or estate taxes

W Niemczech podatek trzeba zapłacić, kiedy wartość spadku lub nieruchomości

that kick in at a few thousand to a few hundred thousand Euros,

przekracza kilka tysięcy lub kilkaset tysięcy euro,

depending on who's inheriting.

w zależności od tego, kto dziedziczy.

The US, on the other hand,

Za to w USA

lets you inherit $12 million without paying any federal tax.

można dostać w spadku 12 milionów dolarów bez konieczności zapłacenia centa podatku.

Another way is with transfers—

Inny sposób to świadczenia.

when the government takes tax revenues from one group of people

Podatki pobierane od jednych obywateli rząd przekazuje innym.

and gives it to another.

For example, Social Security programs tax people who work

W ramach programów ubezpieczeń społecznych pracujący płacą podatki,

and use the revenue to support retirees.

których część jest przeznaczana na renty i emerytury.

In Italy, about a quarter of Italians’ disposable household income

We Włoszech około jedna czwarta dochodów gospodarstw domowych

comes from government transfers.

pochodzi ze świadczeń rządowych.

That’s a lot, especially relative to the US,

To sporo, zwłaszcza w porównaniu z USA,

where the figure is just over 5%.

gdzie świadczenia to trochę ponad 5%.

A third way is to ensure that everyone has access to things

Trzecia opcja: dostęp do edukacji czy opieki zdrowotnej.

like education and healthcare.

A highly educated, healthy workforce can command a higher salary on the market,

Dobrze wykształceni, zdrowi pracownicy mogą żądać wyższych wynagrodzeń,

thus reducing inequality.

a to zmniejsza nierówności.

The fourth way is addressing the digital divide:

Czwarta możliwość to walka z wykluczeniem cyfrowym

the gap between those who have access to the Internet and those who do not.

i zmniejszenie przepaści między mającymi dostęp do internetu i tymi bez dostępu.

A fifth way is dealing with extreme wealth.

Piąty sposób to zajęcie się problemem skrajnego bogactwa.

Multibillionaires can buy social media platforms,

Multimiliarderzy mogą sobie pozwolić na zakup platform społecznościowych,

news outlets, policy think-tanks, perhaps even politicians,

gazet, telewizji i innych mediów, sztabów doradców, a nawet polityków,

and bend them to their will,

by narzucić im swoją wolę,

threatening the very fabric of democracy.

co jest zagrożeniem dla podstaw demokracji.

We are just barely scratching the surface of inequality here.

A to dopiero wierzchołek góry lodowej.

We haven’t touched on the drastic divides in who has wealth and who doesn’t;

Nie wspomnieliśmy o tym, kto dysponuje bogactwem, a kto nie,

the power structures that prevent social and economic mobility;

jak struktury władzy uniemożliwiają awans społeczny i ekonomiczny,

and the drastic inequality between countries—

ani jak drastyczne są nierówności między poszczególnymi krajami.

the fact that, for example,

Na przykład tylko trzech Amerykanów ma o 90 miliardów dolarów więcej niż Egipt,

just three Americans have 90 billion more dollars than Egypt,

a country of 100 million people.

kraj liczący 100 milionów mieszkańców.

And here’s one final thing to think about: power and wealth are self-reinforcing,

Na koniec refleksja: władza i bogactwo działają na zasadzie sprzężenia zwrotnego,

which means that equality is not.

co oznacza, że równość nie napędza się sama.

Left to their own devices, societies tend toward inequality—

Pozostawione same sobie społeczeństwa będą dążyć do coraz większych nierówności,

unless we weaken the feedback loops of wealth and power concentration.

o ile nie powstrzymamy koncentracji bogactwa i władzy w jednych rękach.