Is inequality inevitable?

Çeviri: Belit Arıcı Gözden geçirme: Sara Ozturk

In South Africa, one of the most unequal countries in the world,

Dünyanın en eşitsiz ülkelerinden biri olan Güney Afrika’da

the richest one-tenth of 1%, owns almost 30% of all the country’s wealth,

%1′lik kesimin en zengin onda biri, ülkenin tüm servetinin neredeyse %30′una

more than double what the bottom 90% owns.

yani en alt sınıfın %90′ında bulunanın iki katından fazlasına sahip.

Income and wealth inequality are not new.

Gelir ve servet eşitsizliği yeni bir şey değil.

In fact, economists and historians who’ve charted economic inequality

Hatta tarih boyunca ekonomik eşitsizliği kaydetmiş ekonomist ve tarihçiler,

throughout history haven’t found a single society without it.

bunların olmadığı tek bir toplum bile bulamamış.

Which raises a bleak question:

Bu da kasvetli bir soruyu gündeme getiriyor:

is inequality inevitable?

Eşitsizlik kaçınılmaz mı?

One way to estimate inequality is with a number called the Gini index,

Eşitsizliği tahmin etmenin bir yolu Gini katsayısı isimli bir sayı ile yapılır.

which is calculated by comparing the income or wealth distribution

Bu sayı mükemmel eşit bir toplumun gelir veya servet dağılımını,

of a perfectly equal society to the actual income or wealth distribution.

asıl gelir veya servet dağılımıyla karşılaştırarak hesaplanır.

The area of this shape multiplied by 2 is the Gini index.

Bu şeklin 2 ile çarpılan alanı Gini katsayısı olarak bilinir.

A Gini of 1 indicates perfect inequality—

Bu sayının 1 olması mükemmel eşitsizliği ifade eder.

one person has everything and everyone else has nothing.

Yani bir kişi her şeye sahipken diğer herkesin hiçbir şeyi yoktur.

You’d never see this in real life

Elbette bunu gerçek hayatta asla göremeyiz

because everyone except that one person would starve.

çünkü o bir kişi hariç herkes açlıktan ölür.

A Gini index of 0 indicates perfect equality—

Gini katsayısının 0 olması ise mükemmel eşitliği gösterir.

everyone has exactly the same income or wealth.

Yani herkesin geliri veya serveti tam olarak eşittir.

But you also never see this in real life, not even in communist countries,

Ama bunu da gerçek hayatta, komünist ülkelerde bile asla göremezsiniz.

because for one thing, that would mean paying everyone—

Çünkü öncelikle bu herkese;

ne kadar genç, yaşlı olurlarsa olsunlar,

no matter how young, old, what job they’re in or where they work—

hangi işte veya nerede çalışırlarsa çalışsınlar

the exact same wage.

aynı ücreti ödemek anlamına gelir.

Typical after-tax Ginis in developed countries today are around 0.3,

Gelişmiş ülkelerdeki vergi sonrası Giniler bugün genelde 0.3 civarında.

though there’s a wide range from pretty equal to pretty unequal.

Ancak mükemmel eşitlikten mükemmel eşitsizliğe

geniş bir aralık var.

Before we go any further, you should know what the Gini index—

Daha da ilerlemeden önce Gini katsayısının,

or any other measure of economic inequality— doesn’t tell us:

veya başka bir ekonomik eşitsizlik ölçüsünün,

bize neler göstermediğini bilmeliyiz:

it gives no information about how income and wealth are distributed

Gelir ve servetin cinsiyetler, ırklar, öğrenim durumları

across genders, races, educational backgrounds or other demographics;

veya diğer demografik özellikler arasındaki dağılışı hakkında

hiçbir bilgi vermez.

it doesn’t tell us how easy or difficult it is to escape poverty.

Bize yoksulluktan kaçmanın ne kadar kolay veya zor olduğunu da söylemez.

And it also gives no insight as to how a particular society

Aynı zamanda belirli bir toplumun bugünkü eşitsizlik seviyesine

arrived at its present level of inequality.

nasıl ulaştığına da ışık tutmaz.

Economic inequality is deeply entangled with other types of inequality:

Ekonomik eşitsizlik, diğer eşitsizlik türleriyle

derinden bağlantılı.

for example, generations of discrimination, imperialism,

Örneğin, nesiller boyu süren ayrımcılık, emperyalizm ve sömürgecilik

and colonialism

created deeply rooted power and class inequalities

bugüne kadar sürmekte olan köklü güç ve sınıf eşitsizliklerini yaratmıştır.

that persist to this day.

Ancak yine de bir ülkede kimin ne kadar alacağına dair,

But we still need at least a rough measure of who gets how much in a country.

tahmini de olsa, bir ölçüye ihtiyacımız var.

That’s what the Gini index gives us.

Gini katsayısı işte tam olarak bunu verir.

Some countries are, economically, much more unequal than others.

Bazı ülkeler ekonomik olarak diğerlerinden çok daha eşitsiz.

And that’s because a significant portion of economic inequality

Çünkü ekonomik eşitsizliğin önemli bir kısmı

is the result of choices that governments make.

hükümetlerin yaptığı seçimlerin bir sonucu.

Let's talk about some of these choices.

Hadi bu seçeneklerin bazılarından bahsedelim.

First: what kind of economy to use.

İlki ne tür bir ekonomi kullanılacağı.

In the 20th century, some countries switched to socialism or communism

20. yüzyılda bazı ülkeler

ekonomik eşitsizliğin azaltılması da dahil olmak üzere

for a variety of reasons,

çeşitli nedenlerle sosyalizme veya komünizme geçti.

including reducing economic inequality.

These changes did dramatically reduce economic inequality

Bu değişiklikler, en büyük iki kapitalist olmayan ekonomiyi

in the two largest non-capitalist economies,

Çin ve Sovyetler Birliği’ndeki ekonomik eşitsizliği

China and the Soviet Union— especially in the Soviet Union.

önemli ölçüde azalttı, özellikle de Sovyetler Birliği’ndekini.

But neither country prospered as much as the world's leading economies.

Ancak her iki ülke de

dünyanın önde gelen ekonomileri kadar zenginleşemedi.

So yes, people earned about as much as their neighbors did,

Evet, insanlar komşuları kadar kazandılar.

but that wasn’t very much.

Ancak bu miktar çok da fazla değildi.

This— and many other issues— contributed to the Soviet Union’s collapse in 1991.

Bu ve diğer birçok sorun, Sovyetler Birliği’nin 1991′deki çöküşüne

katkıda bulundu.

And China, to grow more quickly, shifted its economy towards capitalism

Böylece Çin daha hızlı büyümek için ekonomisini

starting in the late 1970s.

1970′lerin sonlarından itibaren kapitalizme kaydırdı.

What about capitalist countries?

Peki ya kapitalist ülkeler?

Can they choose to reduce economic inequality?

Ekonomik eşitsizliği azaltmayı yeğleyebilirler mi?

It’s tempting to think

Tabii ki,

“no, because the whole point of capitalism is to hoard enough gold coins

“Hayır, çünkü kapitalizmin tüm amacı Scrooge McDuck gibi

to be able to dive into them like Scrooge McDuck.”

içine dalış yapabilecek kadar altın biriktirmektir.” diyebilirsiniz.

China seems to provide the textbook example of this:

Çin, bunun klasik bir örneği.

after it became more capitalist,

Daha kapitalist olduktan sonra

its Gini index shot up from under 0.4 to over 0.55.

Gini katsayısı 0,4′ün altından 0,55′in üzerine çıktı.

Meanwhile, its per capita yearly income

Bu sırada kişi başına yıllık geliri

jumped from the rough equivalent of $1,500 to over $13,000.

yaklaşık olarak 1.500 dolardan 13.000 doların üzerine çıktı.

But there are many counter-examples:

Fakat bunun tersi birçok örnek de bulunuyor.

capitalist countries in which inequality is actually holding steady or decreasing.

Örneğin, eşitsizliğin fiilen sabit kaldığı ya da azaldığı kapitalist ülkeler.

France has kept its Gini index below 0.32 since 1979.

Fransa, Gini katsayısını 1979′dan bu yana 0,32′nin altında tuttu.

Ireland's Gini has been trending mostly downward since 1995.

İrlanda’nın Gini’si 1995′ten bu yana çoğunlukla düşüşte.

The Netherlands and Denmark have kept theirs below 0.28 since the 1980s.

Hollanda ve Danimarka, 1980′lerden bu yana kendi ülkelerini 0,28′in altında tuttu.

How do they do it?

Peki bunu nasıl yapıyorlar?

One way is with taxes.

Bir yöntemi vergiler.

Personal income taxes in most countries are progressive:

Çoğu ülkede kişisel gelir vergileri artan oranlı.

the more money you make, the higher your tax rate.

Ne kadar çok para kazanırsanız vergi oranınız o kadar yüksek;

And the more progressive your tax system, the more it reduces inequality.

vergi sisteminiz ne kadar artan oranlı olursa eşitsizlik o kadar az olur.

So, for example, while pre-tax income inequality in France

Örneğin, Fransa’daki vergi öncesi gelir eşitsizliği

is roughly the same as it is in the US,

aşağı yukarı ABD’dekiyle aynı olsa da

post-tax inequality in France is roughly 20% lower.

Fransa’daki vergi sonrası eşitsizlik yaklaşık olarak %20 daha düşük.

Meanwhile, inheritance taxes can reduce the amount of wealth

Aynı zamanda veraset vergileri, tek bir ailenin

nesiller boyunca biriktirebileceği servet miktarını da azaltabilir.

that a single family can amass over generations.

Germany and many other European countries have inheritance or estate taxes

Almanya ve diğer birçok Avrupa ülkesi, kimin miras aldığına bağlı olarak

that kick in at a few thousand to a few hundred thousand Euros,

birkaç binle birkaç yüz bin avro arasında değişen

depending on who's inheriting.

veraset veya intikal vergilerine sahip.

The US, on the other hand,

Öte yandan ABD,

lets you inherit $12 million without paying any federal tax.

herhangi bir federal vergi ödemeden 12 milyon dolar miras almanıza izin verir.

Another way is with transfers—

Başka bir yol da transferlerle yapılır.

when the government takes tax revenues from one group of people

Yani hükümetin vergi gelirlerini bir grup insandan alıp

and gives it to another.

diğerlerine vermesiyle.

For example, Social Security programs tax people who work

Örneğin, Sosyal Güvenlik programları çalışan ve geliri kullanan kişileri,

and use the revenue to support retirees.

emeklilerini desteklemek için vergilendirir.

In Italy, about a quarter of Italians’ disposable household income

İtalya’da, İtalyanların kullanılabilir hanehalkı gelirlerinin

yaklaşık dörtte biri devlet transferlerinden gelmekte.

comes from government transfers.

That’s a lot, especially relative to the US,

Bu, özellikle rakamın %5′in biraz üzerinde olduğu ABD’ye göre

where the figure is just over 5%.

oldukça fazla.

A third way is to ensure that everyone has access to things

Üçüncü bir yol da herkesin eğitim ve sağlık gibi hizmetlere

like education and healthcare.

erişebilmesini sağlamak.

A highly educated, healthy workforce can command a higher salary on the market,

Yüksek eğitimli, sağlıklı bir iş gücü piyasada daha yüksek bir maaş kazanabilir

thus reducing inequality.

ve böylece eşitsizliği azaltabilir.

The fourth way is addressing the digital divide:

Dördüncü yol dijital uçurumu ele almak.

the gap between those who have access to the Internet and those who do not.

İnternete erişimi olanlarla olmayanlar arasındaki uçurum.

A fifth way is dealing with extreme wealth.

Beşinci yol ise aşırı zenginlikle başa çıkmak.

Multibillionaires can buy social media platforms,

Multimilyarderler sosyal medya platformlarını,

haber kanallarını, siyasi düşünce kuruluşlarını,

news outlets, policy think-tanks, perhaps even politicians,

hatta belki de siyasetçileri bile satın alabilir

and bend them to their will,

ve demokrasinin yapısını tehdit ederek

threatening the very fabric of democracy.

onları kendi isteklerine göre kullanabilirler.

We are just barely scratching the surface of inequality here.

Burada hâlâ daha eşitsizliğin derinine inmiş değiliz.

We haven’t touched on the drastic divides in who has wealth and who doesn’t;

Kimin serveti olup

kimin olmadığıyla ilgili köklü bölünmelere,

the power structures that prevent social and economic mobility;

sosyal ve ekonomik hareketliliği engelleyen güç yapılarına

and the drastic inequality between countries—

ve ülkeler arasındaki köklü eşitsizliklere değinmedik.

the fact that, for example,

Mesela sadece üç Amerikalı

just three Americans have 90 billion more dollars than Egypt,

100 milyon nüfuslu bir ülke olan Mısır’dan

90 milyar dolar daha fazla paraya nasıl sahip olabiliyor?

a country of 100 million people.

And here’s one final thing to think about: power and wealth are self-reinforcing,

Düşünmemiz gereken son bir şey daha var.

Güç ve zenginlik kendi kendini kuvvetlendirir.

which means that equality is not.

Bu da eşitliğin olmadığı anlamına gelir.

Left to their own devices, societies tend toward inequality—

Kendi yöntemlerine bırakılan toplumlar eşitsizliğe yönelirler.

unless we weaken the feedback loops of wealth and power concentration.

Tabii zenginliğin ve gücün yoğunlaştığı döngülerini

zayıflatmadığımız sürece.