What "Orwellian" really means - Noah Tavlin

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

If you've watched the news or followed politics

သင်ဟာ သတင်းတွေကြည့်ခဲ့တယ်၊ (သို့) နိုင်ငံရေးလိုက်စားခဲ့တယ်ဆိုရင်

chances are you've heard the term Orwellian

ဖြစ်နိုင်တာကတော့ စကားစပ်တစ်ခု (သို့) အခြားတစ်ခုခုမှာ

thrown around in one context or another.

တွင်တွင်သုံးတဲ့ Orwellian ဆိုတဲ့ စကားရပ်ကို ကြားခဲ့ဖူးမှာပါ။

But have you ever stopped to think about what it really means,

ဒါပေမဲ့ ဒါက ဘာကို အမှန်တကယ် ဆိုလိုတာလဲ၊(သို့) ဘာလို့ မကြာခဏ

or why it's used so often?

သုံးကြတာလဲဆိုတာကို စဉ်းစားဖို့ ရပ်တန့်ဖူးလား။

The term was named after British author Eric Blair

ဒီစကားရပ်က George Orwell လို့ အသိများတဲ့ ဗြိတိသျှ စာရေးဆရာ

known by his pen name George Orwell.

Eric Blair ကို အစွဲပြုပြီးမှည့်ခေါ်တာပါ။

Because his most famous work, the novel "1984,"

သူ့ရဲ့ အကျော်ကြားဆုံး လက်ရာ "1984" ဆိုတဲ့ဝတ္ထုဟာ

depicts an oppressive society under a totalitarian government,

အကြွင်းမဲ့ အာဏာရှင်အစိုးရအောက်က ဖိနှိပ်တဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို သရုပ်ဖော်တာကြောင့်ပါ။

"Orwellian" is often used simply to mean authoritarian.

"Orwellian" ကို မကြာခဏတော့ အာဏာရှင် ဆန်သောလို့ အနက်ပေးဖို့သာအသုံးပြုကြတယ်။

But using the term in this way

ဒါပေမဲ့ ဒီစကားရပ် ဒီနည်းနဲ့သုံးခြင်းဟာ

not only fails to fully convey Orwell's message,

Orwell ရဲ့ အာဘော်ကို အပြည့်အဝ သိစေဖို့ ပျက်ကွက်ရုံမက

it actually risks doing precisely what he tried to warn against.

သူဆန့်ကျင်သတိပေးဖို့ ကြိုးစားတာကိုလည်း အံကိုက်ကို အရဲ့စွန့် လုပ်ခြင်းပါ။

Orwell was indeed opposed to all forms of tyranny,

တကယ်တမ်းက Orwell ဟာ နိုင်လိုမင်းထက် ပြုမှု ပုံစံအားလုံးကိုဆန့်ကျင်ခဲ့တယ်

spending much of his life fighting against anti-democratic forces

လက်ဝဲ၊လက်ယာ အစွန်းနှစ်ရပ်လုံးရဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်ကို ဆန့်ကျင်တဲ့ အင်အားစုတွေကို

of both the left-wing and the right.

ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ရင်း သူ့ဘဝ အတော်များများကို ကုန်ဆုံးရင်းပါ။

But he was also deeply concerned with how such ideologies proliferate.

ဒါပေမဲ့ ဒီလိုအတွေးအမြင်စနစ်တွေ တစ်ဟုန်ထိုး ပွားလာပုံနဲ့ သူအလွန်အမင်း ပူပန်ခဲ့သေးတယ်။

And one of his most profound insights

သူ့အနက်နဲဆုံးထိုးထွင်းအမြင်တွေထဲက တစ်ခုက

was the importance that language plays in shaping our thoughts and opinions.

ဘာသာစကားဟာ ကျွန်ုပ်တို့အတွေးတွေ၊အမြင် တွေကို ပုံဖော်ရာမှာ ပါဝင်တာရဲ့အရေးပါမှုပါ။

The government of "1984"'s Oceania controls its people's actions and speech

"1984" ရဲ့ Oceania အစိုးရက ၎င်းရဲ့ပြည်သူ တွေရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေနဲ့ပြောဆိုမှုကို

in some ways that are obvious.

သိသာတဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ ထိန်းချုပ်တယ်။

Their every move and word is watched and heard,

သူတို့ရဲ့လှုပ်ရှားမှုနဲ့ စကားလုံးတိုင်းကို စောင့်ကြည့်၊ နားထောင်ပြီး

and the threat of what happens to those who step out of line

စည်းကမ်းဖောက်တဲ့သူတွေကို ဖြစ်စေတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုကတော့

is always looming overhead.

အမြဲတမ်း လူတေွရဲ့အာရုံကို စိုးမိုးနေတာပါ။

Other forms of control are not so obvious.

အြခားထိန်းချုပ်မှုပုံစံတွေကတော့ သိပ်မထင်ရှားပါဘူး။

The population is inundated with a constant barrage of propaganda

သမိုင်းဆိုင်ရာအချက်အလက်တွေပါဝင်ပြီး အမှန်တရာ ဝန်ကြီးဌာနမှာ လုပ်ကြံထားတဲ့

made up of historical facts and statistics manufactured in the Ministry of Truth.

ကိန်းဂဏန်းတွေနဲ့ဝါဒဖြန့်မှုရဲ့ အတောမသတ် တရစပ်ဖြစ်မှုနဲ့ လူထုဟာ လွှမ်မိုးခံရတယ်။

The Ministry of Peace is the military.

ငြိမ်းချမ်းရေးဝန်ကြီးဌာနက စစ်တပ်ပါ

Labor camps are called "Joycamps."

ချွေးတပ်စခန်းတွေကို "Joycamops"လို့ ခေါ်ကြတယ်။

Political prisoners are detained and tortured in the Ministry of Love.

နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေကို မေတ္တာ ဝန်ကြီးဌာနမှာ ထိန်းသိမ်းပြီး နှိပ်စက်တယ်။

This deliberate irony is an example of doublespeak,

ဒီတမင်ရည်ရွယ်တဲ့ ဇောက်ထိုးစကားက စကားလှအောင်သုံးတဲ့ ဥပမာတစ်ခုပါ၊

when words are used not to convey meaning but to undermine it,

စကားလုံးတွေဟာ အနက်ပေးဖို့ဖို့မဟုတ်ပဲ ၎င်းအနက် လျော့ပါးစေဖို့သုံးတဲ့အခါ

corrupting the very ideas they refer to.

အကျင့်ပျက်ခြစားခြင်းဟာ ၎င်တို့ရည်ညွှန်းတဲ့ ထင်မြင်ချက်တွေပါ။

The regime's control of language goes even further,

အစိုးရစနစ်ရဲ့ ဘာသာစကားထိန်းချုပ်မှုက ဒီထက်တောင် ပိုသွားတယ်။

eliminating words from the English language

Newspeak ရဲ့ တရားဝင် ဒေသိယ စကားဖန်တီးဖို့

to create the official dialect of Newspeak,

အင်္ဂလိပ် ဘာသာစကားက စကားလုံးတွေကို ဖယ်ထုတ်ခြင်းဟာ

a crudely limited collection of acronyms and simple concrete nouns

အတိုကောက်တွေနဲ့ ရိုးရိုးဒြပ်ရှိနာမ်များရဲ့ အကြမ်းထည် အကန့်အသတ်ရှိတဲ့ အစုတစ်စု၊

lacking any words complex enough to encourage nuanced or critical thought.

သိမ်မွေ့တဲ့၊ ဝေဖန်တဲ့ အတွေးတွေအားပေးဖို့ အတော်အတန်ရှုပ်တဲ့ စကားလုံးတွေ ကင်းမဲ့တာပါ

This has an effect on the psyche Orwell calls, "Doublethink,"

ဒါက စိတ်ကို သက်ရောက်မှုတစ်ခုဖြစ်စေတယ်၊ Orwell ခေါ်တဲ့ "နှစ်ခွအတွေး"

a hypnotic state of cognitive dissonance

သိမြင်တတ်တဲ့ သဘောကွဲလွဲမှုရဲ့ အိပ်မွေ့ချ အခြေအနေ၊

in which one is compelled to disregard their own perception

အဲဒီမှာတော့ လူတစ်ဦးဟာ အဖြစ်အပျက်တွေရဲ့

in place of the officially dictated version of events,

တရားဝင် ပြဌာန်းထားတဲ့ မူအစား သူ့ကိုယ်ပိုင်အမြင်ကို

leaving the individual completely dependent

လျစ်လျူရှုဖို့ အကျပ်ကိုင်ခံရတာပါ။

on the State's definition of reality itself.

နိုင်ငံတော်ရဲ့ လက်တွေ့ဘဝ ဖွင့်ဆိုချက်မှာ တစ်ဦးချင်း လုံးဝမှီခိုမှုကို ချန်ရစ်ရင်းပါ

The result is a world

အကျိုးဆက်က လူတစ်ဦးရဲ့

in which even the privacy of one's own thought process is violated,

သီးသန့် ကိုယ်ပိုင် အတွေးစဉ်ကို နှောက်ယှက် တာခံရတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုထဲမှာတောင်

where one may be found guilty of thoughtcrime by talking in their sleep,

တစ်ဦးဦးဟာ အိပ်နေချိန်မှာ စကားပြောခြင်းက ရာဇဝတ်သင့်တဲ့အတွေးရဲ့ အပြစ်သင့်နိုင်ပါတယ်။

and keeping a diary or having a love affair

နေ့စဉ်မှတ်တမ်းထားခြင်း၊ (သို့) တွဲခုတ်ခြင်းတို့ဟာ

equals a subversive act of rebellion.

ပုန်ကန်တဲ့ အဖျက်အမှောင့် လုပ်ရပ်တစ်ခုနဲ့ ညီမျှပါတယ်။

This might sound like something that can only happen in totalitarian regimes,

ဒါက အကြွင်းမဲ့ အာဏာဆန်စနစ်ကျင့်သုံးတဲ့ အစိုးရစနစ်တွေမှာပဲ ဖြစ်နိုင်ပုံပေါက်ပေမဲ့

but Orwell was warning us about the potential for this occurring

Orwell သတိပေးနေခဲ့တာက ဒီမိုကရေစီကျတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေမှာတောင်

even in democratic societies.

ဒီဖြစ်ပေါ်မှုအတွက် အလားအလာ ရှိတဲ့အကြောင်းပါ။

And this is why "authoritarian" alone does not "Orwellian" make.

ဒါကြောင့်ပဲ "အာဏာရှင်ဆန်သော" တစ်လုံးတည်က "Orwellian" ကို မဖြစ်စေပါဘူး။

In his essay, "Politics and the English Language,"

သူ့ရဲ့ရသစာတမ်း "နိုင်ငံရေးနဲ့ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား"ထဲမှာ

he described techniques like using pretentious words to project authority,

သူသရုပ်ဖော်ထားတာက အာဏာထုတ်ပြဖို့ လေလုံးထွားတဲ့ စကားလုံးတွေ အသုံးပြုခြင်း

or making atrocities sound acceptable by burying them in euphemisms

(သို့) ယုတ်မာတဲ့လုပ်ရပ်တွေကို စကားလှတွေနဲ့ ဖုံးရင်း လက်ခံဖွယ်ပုံပေါက်အောင်လုပ်တာနဲ့

and convoluted sentence structures.

ဝါကျတည်ဆောက်ပုံတွေကို ရှုပ်ထွေးအောင် လုပ်ပစ်တာတွေပါ။

But even more mundane abuses of language can affect the way we think about things.

ဒါပေမဲ့ ဘာသာစကားရဲ့ သာမန် တလွဲသုံးတွေတောင် အရာတွေကို သင်တွေးပုံကိုသက်ရောက်နိုင်တယ်။

The words you see and hear in everyday advertising

နေ့စဉ်ကြော်ငြာမှာ သင်မြင်ရ၊ကြားရတဲ့ စကားလုံးတွေဟာ

have been crafted to appeal to you and affect your behavior,

သင့်ကို ဆွဲဆောင်ဖို့နဲ့ သင့်အပြုအမူကို သက်ရောက်စေဖို့ ကျွမ်းကျင်စွာဖန်တီးထားတာပါ။

as have the soundbites and talking points of political campaigns

နိုင်ငံရေးမဲဆွယ်ပွဲတွေရဲ့ ကြားဖြတ်ကိုးကား ချက်တွေနဲ့ ဆွေးနွေးချက်တွေရှိသလိုပေါ့၊

which rarely present the most nuanced perspective on the issues.

ဒါတွေက ပြဿနာရပ်တွေအပေါ် သိမ်မွေ့ ကွဲပြားဆုံး ရှုထောင့်ကို တင်ပြခဲတယ်။

And the way that we use ready-made phrases and responses gleaned from media reports

အသင့်သုံးစကားစုတွေ၊ မီဒီယာသတင်းတွေက ကောက်ယူထားတဲ့ (သို့) အင်တာနက်က ကူးယူတဲ့

or copied from the Internet

ပြန်ကြားချက်တွေကို ကျွန်ုပ်တို့ အသုံးပြုပုံက

makes it easy to get away with not thinking too deeply

သိပ်နက်နက်နဲနဲ့ မတွေးခြင်း(သို့) သင့်ယူဆချက်တွေကို မေးခွန်းထုတ်ခြင်းကနေ

or questioning your assumptions.

လွတ်မြောက်ဖို့ လွယ်ကူစေပါတယ်။

So the next time you hear someone use the word Orwellian,

ဒီတော့ နောက်တစ်ခါ Orwellian စကားလုံးကို တစ်ဦးဦးသုံးတာကြားရင်

pay close attention.

အသေအချာ အာရုံစိုက်ပါ။

If they're talking about the deceptive and manipulative use of language,

သူတို့ဟာ ဘာသာစကားရဲ့ လှည့်စား၊ ခြယ်လှယ်တဲ့ အသုံးအကြောင်းပြောနေရင်

they're on the right track.

သူတို့ဟာ လမ်းမှန် ရောက်နေတာပါ။

If they're talking about mass surveillance and intrusive government,

လူထုကိုစောင့်ကြပ်ကြည့်မှု၊ အနှောက် အယှက်ပေးတဲ့ အစိုးရအကြောင်ပြောန​ေရင်

they're describing something authoritarian but not necessarily Orwellian.

အာဏာရှင်ဆန်တဲ့ တစ်ခုခုကို ဖော်ညွှန်းနေတာ ဖြစ်ပြီး Orwellian မဟုတ်တာ သေချာပါတယ်။

And if they use it as an all-purpose word for any ideas they dislike,

သူတို့ မနှစ်သက်တဲ့ ထင်မြင်ချက်တစ်ခုခုအတွက် ဒါကို အထွေထွေသုံး စကားလုံးအဖြစ်သုံးရင်

it's possible their statements are more Orwellian

သူတို့ရဲ့ အဆိုပြုချက်တွေဟာ သူတို့ ဝေဖန်နေတဲ့ အရာတိုင်းထက်ကို

than whatever it is they're criticizing.

Orwellian ပိုဆန်တာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

Words have the power to shape thought.

စကားလုံးတွေမှာ အတွေးကိုပုံဖော်ဖို့

Language is the currency of politics,

အစွမ်းရှိတယ်။ ဘာသစကားဟာ နိုင်ငံရေးရဲ့ငွေကြေးပါ၊

forming the basis of society from the most common, everyday interactions

လူမှုအဖွဲအစည်းရဲ့ အခြေခံစနစ်ကို အသုံးအများဆုံး နေ့စဉ် တုံ့လှယ်မှုတွေနေ

to the highest ideals.

အမြင့်ဆုံး စံတွေအထိ ပုံဖော်ပေးနေတာပါ။

Orwell urged us to protect our language

Orwell က မိမိဘာသာစကားကို ကာကွယ်ဖို့ ဆော်သြခဲ့တဲ့အကြောင်းက

because ultimately our ability to think and communicate clearly

အဆုံးမတော့ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ရှင်းလင်းစွာ တွေးခေါ်၊ဆက်သွယ်နိုင်စွမ်းဟာ

is what stands between us and a world where war is peace

ကျွန်ုပ်တို့နဲ့ စစ်ဆိုတာ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ လွတ်လပ်မှုဆိုတာ ကျွန်ပြုမှုရှိရာ

and freedom is slavery.

ကမ္ဘာတစ်ခုကြားမှာ ရပ်တည်တာကြောင့်ပါ။