Mary's Room: A philosophical thought experiment - Eleanor Nelsen

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Imagine a brilliant neuroscientist named Mary.

မေရီလို့ခေါ်တဲ့ ထက်မြက်တဲ့ အာရုံကြောသိပ္ပံ ပညာရှင်တစ်ဦးကို မြင်ယောင်ကြည့်ပါ။

Mary lives in a black and white room,

မေရီဟာ အဖြူအမည်း အခန်းတစ်ခန်းမှာ နေထိုင်ပြီး

she only reads black and white books,

အဖြူအမည်း စာအုပ်တွေကိုသာ ဖတ်လေ့ရှိတယ်။

and her screens only display black and white.

သူ့ရဲ့ဖန်သားပြင်တွေက အဖြူအမည်းကိုသာ ပြသတယ်။

But even though she has never seen color, Mary is an expert in color vision

ဒါပေမဲ့ အရောင်ကို မမြင်ဖူးပေမဲ့ မေရီဟာ အရောင် အမြင်အာရုံမှာ ကျွမ်းကျင်သူဖြစ်ပြီး

and knows everything ever discovered about its physics and biology.

၎င်းရဲ့ ရူပဗေဒနဲ့ ဇီဝဗေဒအကြောင်း ရှာဖွေတွေ့ရှိမှု အားလုံးကို သိရှိတယ်။

She knows how different wavelengths of light

အလင်းရဲ့ မတူညီတဲ့ လှိုင်းအလျားတွေက မြင်လွှာရှိ

stimulate three types of cone cells in the retina,

ကတော့ပုံ ဆဲလ်သုံးမျိုးကို လှုံ့ဆော်ပေးပုံနဲ့

and she knows how electrical signals

လျှပ်စစ်အချက်ပြမှုတွေက အာရုံကြောကနေ

travel down the optic nerve into the brain.

ဦးနှောက်ထဲက အလင်းအာရုံကြောထဲကို စီးဆင်းသွားပုံကို သူ သိတယ်။

There, they create patterns of neural activity

အဲဒီမှာ ဒါတွေက လူသား အများစု ခွဲခြားနိုင်တဲ့

that correspond to the millions of colors most humans can distinguish.

သန်းချီတဲ့အရောင်တွေနဲ့ လိုက်ဖက်တဲ့ အာရုံကြောလှုပ်ရှားမှုပုံစံတွေကိုဖန်တီးတယ်။

Now imagine that one day,

တစ်နေ့မှာ မေရီရဲ့ အဖြူအမည်း

Mary's black and white screen malfunctions

ဖန်သားပြင် ချွတ်ယွင်းသွားပြီး အရောင်နဲ့ ပန်းသီးတစ်လုံး

and an apple appears in color.

ပေါ်လာတာကို မြင်ယောင်ကြည့်ပါ။

For the first time,

ပထမဆုံးအကြိမ်

she can experience something that she's known about for years.

နှစ်ပေါင်းများစွာ သိထားတဲ့ အရာတစ်ခုကို သူ တွေ့ကြုံခံစားနိုင်တယ်။

Does she learn anything new?

သူက အသစ်အဆန်းတစ်ခုခုကို သင်ယူတာလား။

Is there anything about perceiving color that wasn't captured in all her knowledge?

သူ့အသိမှာ ဖမ်းမမိတဲ့ အရောင်ကို တွေးဆမိတဲ့အကြောင်း တစ်ခုခုရှိလား။

Philosopher Frank Jackson proposed this thought experiment,

ဒဿနပညာရှင် Frank Jackson က Mary’s room ဆိုတဲ့ ဒီအတွေးအခေါ်

called Mary's room, in 1982.

စမ်းသပ်ချက်ကို ၁၉၈၂ ခုနှစ်မှာ အဆိုပြုခဲ့တယ်။

He argued that if Mary already knew all the physical facts about color vision,

အရောင် အမြင်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်အားလုံးကို မေရီ သိပြီးသားဖြစ်ပြီး

and experiencing color still teaches her something new,

အရောင်အတွေ့အကြုံက သူ့ကို အသစ်တစ်ခုခု သင်ပေးနေသေးရင် အရောင် သိမြင်မှုလို

then mental states, like color perception,

စိတ်ပိုင်း အခြေအနေတွေကို

can't be completely described by physical facts.

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေနဲ့ လုံးဝ ဖော်ပြလို့မရနိုင်ဘူးလို့ သူက စောဒကတက်တယ်။

The Mary's room thought experiment

Mary’s room အတွေးအခေါ် စမ်းသပ်မှုက

describes what philosophers call the knowledge argument,

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိ မဟုတ်တာတွေနဲ့ အသိစိတ် အတွေ့အကြုံကနေသာ

that there are non-physical properties and knowledge

ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်တဲ့ အသိပညာရှိတယ်ဆိုတဲ့

which can only be discovered through conscious experience.

အသိပညာ ငြင်းခုံမှုလို့ တွေးခေါ်ပညာရှင်တွေ ခေါ်ကြတာကို သရုပ်ဖော်တာပါ။

The knowledge argument contradicts the theory of physicalism,

အသိပညာ ငြင်းခုံမှုက ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သဘောတရားနဲ့ ဆန့်ကျင်ပြီး

which says that everything, including mental states,

စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေတွေ အပါအဝင် အရာအားလုံးမှာ

has a physical explanation.

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရှင်းလင်းချက် ပါရှိတယ်လို့ဆိုတယ်။

To most people hearing Mary's story,

မေရီ ရဲ့ ဇာတ်လမ်းကို ကြားတဲ့ လူအများစုအတွက်

it seems intuitively obvious that actually seeing color

အရောင်မြင်ရတာက ဒီအကြောင်းကို လေ့လာတာထက်

will be totally different than learning about it.

လုံးဝ ကွဲပြားမယ်ဆိုတာကို အလိုလို သိသာထင်ရှားပုံရတယ်။

Therefore, there must be some quality of color vision

ဒါကြောင့် ၎င်းရဲ့ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖော်ပြချက်ကို ကျော်လွန်တဲ့

that transcends its physical description.

အရောင်အမြင် အရည်အသွေးတချို့ရှိရမှာပါ။

The knowledge argument isn't just about color vision.

အသိပညာ ငြင်းခုံမှုက အရောင်အမြင် သက်သက် မဟုတ်ဘူး။

Mary's room uses color vision to represent conscious experience.

Mary’s room က အသိစိတ်အတွေ့အကြုံကို ကိုယ်စားပြုဖို့ အရောင်အမြင်ကို သုံးတယ်။

If physical science can't entirely explain color vision,

ရူပဗေဒ သိပ္ပံပညာက အရောင်အမြင်ကို အပြည့်အဝ မရှင်းပြနိုင်ရင်

then maybe it can't entirely explain other conscious experiences either.

အခြား အသိစိတ် အတွေ့အကြုံတွေကိုလည်း အပြည့်အဝ ရှင်းပြနိုင်မှာမဟုတ်ဘူး။

For instance, we could know every physical detail

ဥပမာ အခြားတစ်ဦးရဲ့ ဦးနှောက်ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့

about the structure and function of someone else's brain,

လုပ်ဆောင်မှုရဲ့ရုပ်ပိုင်း အသေးစိတ်အချက်အလက်တွေကို သိရှိနိုင်ပေမဲ့

but still not understand what it feels like to be that person.

အဲဒီလူဖြစ်ရတာ ဘယ်လို ခံစားရလဲဆိုတာကို နားမလည်သေးဘူး။

These ineffable experiences have properties called qualia,

Qualia လို့ ခေါ်တဲ့ ဒီပြောမပြတတ်တဲ့ အတွေ့အကြုံတွေမှာ

subjective qualities that you can't accurately describe or measure.

အတိအကျ ဖော်ပြ သို့မဟုတ် တိုင်းတာလို့ မရတဲ့ ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်မကျတဲ့ အရည်အသွေးတွေရှိတယ်။

Qualia are unique to the person experiencing them,

Qualia ဟာ ယားယံတာ၊ ချစ်မိသွားတာ သို့မဟုတ် ငြီးငွေ့တာလို

like having an itch,

ဒါတွေကို

being in love,

ခံစားရသူအတွက်

or feeling bored.

ထူးခြားတယ်။

Physical facts can't completely explain mental states like this.

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေက ဒီလို စိတ်အခြေအနေတွေကို လုံးဝ ရှင်းမပြနိုင်ဘူး။

Philosophers interested in artificial intelligence

ဉာဏ်ရည်တုကို စိတ်ဝင်စားတဲ့ ဒဿနပညာရှင်တွေက ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ

have used the knowledge argument

အခြေအနေတစ်ခုကို ပြန်ဖန်တီးတာက

to theorize that recreating a physical state

လိုက်ဖက်တဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေတစ်ခုကို

won't necessarily recreate a corresponding mental state.

ပြန်လည်ဖန်တီးဖို့ မလိုအပ်ဘူးလို့ ယူဆဖို့ အသိပညာ ငြင်းခုံမှုကို သုံးခဲ့တယ်။

In other words,

တစ်နည်းဆိုရရင်

building a computer which mimicked the function of every single neuron

လူသား ဦးနှောက်ရဲ့ အာရုံကြောတစ်ခုစီရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်ကို တုပတဲ့

of the human brain

ကွန်ပျူတာကို တည်ဆောက်တာက

won't necessarily create a conscious computerized brain.

အသိရှိတဲ့ ကွန်ပျူတာနဲ့လုပ်တဲ့ ဦးနှောက်ကို ဖန်တီးဖို့ သေချာပေါက် လိုအပ်မှာမဟုတ်တာပါ။

Not all philosophers agree that the Mary's room experiment is useful.

Mary’s room စမ်းသပ်ချက်က အသုံးဝင်တယ်လို့ ဒဿနပညာရှင်အားလုံး သဘောမတူကြပါ။

Some argue that her extensive knowledge of color vision

အရောင်အမြင်နဲ့ပတ်သက်ပြီး သူ့ရဲ့ ကျယ်ပြောတဲ့ အသိပညာက အရောင်ကို

would have allowed her to create the same mental state

အမှန်တကယ်မြင်တာကနေ ဖန်တီးတဲ့ တူညီတဲ့ စိတ်အခြေအနေကို

produced by actually seeing the color.

ဖန်တီးခွင့်ပေးမယ်လို့ တချို့က ငြင်းခုံကြတယ်။

The screen malfunction wouldn't show her anything new.

ဖန်သားပြင် ချွတ်ယွင်းချက်က သူ့ကို အသစ်အဆန်း တစ်ခုခု ပြသမှာမဟုတ်ဘူး။

Others say that her knowledge was never complete in the first place

အခြားသူတွေကတော့ သူ့ရဲ့ အသိပညာဟာ စကားလုံးတွေနဲ့ ဖော်ပြနိုင်တဲ့

because it was based only on those physical facts

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေကိုသာ အခြေခံထားတာကြောင့်

that can be conveyed in words.

အစမှာကို လုံးဝ မပြည့်စုံဘူးလို ဆိုကြတယ်။

Years after he proposed it,

ဒါကို အဆိုပြုပြီး နှစ်တွေကြာတော့

Jackson actually reversed his own stance on his thought experiment.

Jacksonက သူ့အတွေးအခေါ် စမ်းသပ်မှုအပေါ် ရပ်တည်ချက်ကို ပြောင်းပြန်လှန်ခဲ့တယ်။

He decided that even Mary's experience of seeing red

မာရီရဲ့အနီရောင်မြင်ရတဲ့ အတွေ့အကြုံတောင် ဦးနှောက်အတွင်းက

still does correspond to a measurable physical event in the brain,

တိုင်းတာနိုင်တဲ့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုနဲ့ ကိုက်ညီနေသေးတယ်၊

not unknowable qualia beyond physical explanation.

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရှင်းပြချက်ကို လွန်တဲ့ မသိနိုင်တဲ့ qualia လို့ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။

But there still isn't a definitive answer

ဒါပေမဲ့ မေရီက ပန်းသီးကိုမြင်တဲ့အခါ

to the question of whether Mary would learn anything new

သူဟာ အသစ်အဆန်းတစ်ခုခု သင်ယူနိုင်မလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းအတွက်

when she sees the apple.

တိကျတဲ့ အဖြေတစ်ခု မရှိသေးပါ။

Could it be that there are fundamental limits to what we can know

မတွေ့ကြုံနိုင်တဲ့ တစ်ခုခုနဲ့ပတ်သက်ပြီး သိနိုင်တာအတွက် အခြေခံ

about something we can't experience?

ကန့်သတ်ချက်တွေ ရှိနေတာက ဖြစ်နိုင်လား။

And would this mean there are certain aspects of the universe

ဒါက နားလည်နိုင်စွမ်းကို ကျော်လွန်ပြီး ထာဝရ တည်ရှိနေတဲ့

that lie permanently beyond our comprehension?

စကြဝဠာရဲ့သွင်ပြင်တချို့ ရှိတယ်လို့ ဆိုလိုလေမလား။

Or will science and philosophy allow us to overcome our mind's limitations?

သို့မဟုတ် သိပ္ပံပညာနဲ့ ဒဿနိကဗေဒက စိတ်ရဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေကို ကျော်လွှားခွင့်ပေးမလား။