Mary's Room: A philosophical thought experiment - Eleanor Nelsen

Tłumaczenie: Aleksandra Kaźmierska Korekta: Ola Królikowska

Imagine a brilliant neuroscientist named Mary.

Wyobraźcie sobie wybitną neurobiolog o imieniu Mary.

Mary lives in a black and white room,

Mary żyje w czarno-białym pokoju,

she only reads black and white books,

czyta tylko czarno-białe książki,

and her screens only display black and white.

a obrazy na ekranach jej urządzeń są wyłącznie czarno-białe.

But even though she has never seen color, Mary is an expert in color vision

Choć nigdy nie widziała żadnego koloru, Mary jest ekspertką od widzenia barwnego

and knows everything ever discovered about its physics and biology.

i wie o tym zjawisku wszystko od strony biologicznej i fizycznej.

She knows how different wavelengths of light

Wie, jak różne częstotliwości światła

stimulate three types of cone cells in the retina,

stymulują trzy rodzaje czopków w siatkówce

and she knows how electrical signals

i jak impulsy elektryczne

travel down the optic nerve into the brain.

wędrują wzdłuż nerwu optycznego do mózgu.

There, they create patterns of neural activity

Tam tworzą wzory aktywności nerwowej,

that correspond to the millions of colors most humans can distinguish.

które odpowiadają milionom kolorów rozpoznawalnych dla większości ludzi.

Now imagine that one day,

Teraz wyobraźcie sobie,

Mary's black and white screen malfunctions

że pewnego dnia czarno-biały ekran Mary ulega awarii

and an apple appears in color.

i jabłko okazuje się kolorowe.

For the first time,

Po raz pierwszy

she can experience something that she's known about for years.

Mary może doświadczyć czegoś, o czym wiedziała od lat.

Does she learn anything new?

Czy dowiedziała się czegoś nowego?

Is there anything about perceiving color that wasn't captured in all her knowledge?

Jest coś, o czym wcześniej nie wiedziała?

Philosopher Frank Jackson proposed this thought experiment,

Filozof Frank Jackson zaproponował eksperyment myślowy

called Mary's room, in 1982.

"Pokój Mary" w 1982 roku.

He argued that if Mary already knew all the physical facts about color vision,

Twierdził, że jeśli Mary wie wszystko o widzeniu barwnym,

and experiencing color still teaches her something new,

a mimo to zobaczenie koloru wciąż uczy ją czegoś nowego,

then mental states, like color perception,

to stany umysłu, takie jak percepcja koloru,

can't be completely described by physical facts.

nie mogą być całkowicie opisane fizycznymi faktami.

The Mary's room thought experiment

Eksperyment myślowy "Pokój Mary"

describes what philosophers call the knowledge argument,

opisuje to, co naukowcy nazywają "argumentem z wiedzy".

that there are non-physical properties and knowledge

Według niego istnieją niefizyczne właściwości i wiedza,

which can only be discovered through conscious experience.

które mogą zostać odkryte tylko przez świadome doświadczenie.

The knowledge argument contradicts the theory of physicalism,

Argument z wiedzy zaprzecza fizykalizmowi,

which says that everything, including mental states,

mówiącemu, że wszystko, włącznie ze stanami umysłu,

has a physical explanation.

ma fizyczne wyjaśnienie.

To most people hearing Mary's story,

Większości słuchających historii Mary

it seems intuitively obvious that actually seeing color

wydaje się oczywiste, że widzenie barwy

will be totally different than learning about it.

to coś zupełnie innego niż uczenie się o tym.

Therefore, there must be some quality of color vision

Musi istnieć jakaś właściwość widzenia barwnego,

that transcends its physical description.

która przekracza fizyczny opis.

The knowledge argument isn't just about color vision.

Argument z wiedzy nie odnosi się tylko do widzenia barw.

Mary's room uses color vision to represent conscious experience.

Pokój Mary to przykład świadomego doświadczenia.

If physical science can't entirely explain color vision,

Jeśli nauki fizyczne nie mogą całkowicie wytłumaczyć widzenia barwnego,

then maybe it can't entirely explain other conscious experiences either.

może nie do końca mogą wytłumaczyć też inne doświadczenia świadomości.

For instance, we could know every physical detail

Możemy znać każdy fizyczny szczegół

about the structure and function of someone else's brain,

budowy i funkcji czyjegoś mózgu,

but still not understand what it feels like to be that person.

ale wciąż nie być w stanie zrozumieć, jak to jest być tą osobą.

These ineffable experiences have properties called qualia,

Te nieopisywalne doświadczenia mają właściwości zwane qualia,

subjective qualities that you can't accurately describe or measure.

subiektywne właściwości, których nie można dokładnie opisać albo zmierzyć.

Qualia are unique to the person experiencing them,

Dla każdej osoby qualia są unikalne,

like having an itch,

jak wysypka,

being in love,

zakochanie się

or feeling bored.

czy znudzenie.

Physical facts can't completely explain mental states like this.

Fizyczne fakty nie mogą ich do końca wytłumaczyć.

Philosophers interested in artificial intelligence

Filozofowie zainteresowani sztuczną inteligencją

have used the knowledge argument

używają argumentu wiedzy

to theorize that recreating a physical state

do stwierdzenia, że odtworzenie stanu fizycznego

won't necessarily recreate a corresponding mental state.

niekoniecznie wytworzy odpowiedni stan umysłu.

In other words,

Innymi słowy,

building a computer which mimicked the function of every single neuron

zbudowanie komputera imitującego funkcję każdego neuronu ludzkiego mózgu

of the human brain

won't necessarily create a conscious computerized brain.

niekoniecznie stworzy świadomy skomputeryzowany mózg.

Not all philosophers agree that the Mary's room experiment is useful.

Nie wszyscy filozofowie zgadzają się, że ten eksperyment ma sens.

Some argue that her extensive knowledge of color vision

Niektórzy sądzą, że rozległa wiedza Mary o widzeniu barwnym

would have allowed her to create the same mental state

mogłaby pozwolić jej wytworzyć taki sam stan umysłu,

produced by actually seeing the color.

jak przy faktycznym patrzeniu na kolor.

The screen malfunction wouldn't show her anything new.

Awaria obrazu nie pokazałaby niczego nowego.

Others say that her knowledge was never complete in the first place

Według innych wiedza Mary nigdy nie była kompletna,

because it was based only on those physical facts

bo oparto ją tylko na tych fizycznych faktach,

that can be conveyed in words.

które można przekazać słownie.

Years after he proposed it,

Po latach

Jackson actually reversed his own stance on his thought experiment.

Jackson całkowicie zmienił stosunek do swojego eksperymentu.

He decided that even Mary's experience of seeing red

Uznał, że nawet doświadczenie widzenia czerwieni przez Mary

still does correspond to a measurable physical event in the brain,

to wciąż wydarzenie fizyczne w mózgu, które można zmierzyć,

not unknowable qualia beyond physical explanation.

i które nie wykracza poza fizyczne wyjaśnienie.

But there still isn't a definitive answer

Wciąż brak jasnej odpowiedzi na pytanie,

to the question of whether Mary would learn anything new

czy Mary dowiaduje się czegoś nowego,

when she sees the apple.

kiedy patrzy na jabłko.

Could it be that there are fundamental limits to what we can know

Czy istnieją fundamentalne ograniczenia naszej wiedzy o czymś,

about something we can't experience?

czego nie możemy doświadczyć?

And would this mean there are certain aspects of the universe

Czy oznaczałoby to, że istnieją aspekty wszechświata,

that lie permanently beyond our comprehension?

których nie jesteśmy w stanie pojąć?

Or will science and philosophy allow us to overcome our mind's limitations?

Może nauka i filozofia pozwolą pokonać ograniczenia naszego umysłu?