Mary's Room: A philosophical thought experiment - Eleanor Nelsen

Translator: Ayan Organization Reviewer: Parikhan Ismail

Imagine a brilliant neuroscientist named Mary.

بیهێنە پێش چاوت زانایەکی مێشک ناسی ژیر هەیە بە ناوی ماری.

Mary lives in a black and white room,

ماری لە ژوورێکی ڕەش و سپیدا دەژیت،

she only reads black and white books,

ئەو تەنها کتێبی ڕەش و سپی دەخوێنێتەوە،

and her screens only display black and white.

و شاشەکانیشی تەنها ڕەش و سپی نیشان دەدەن.

But even though she has never seen color, Mary is an expert in color vision

بەڵام هەرچەندە ئەو هەرگیز ڕەنگی نەدیوە، ماری لە بینایی ڕەنگدا شارەزایە

and knows everything ever discovered about its physics and biology.

و هەموو شتێکی دۆزراوە دەربارەی فیزیک و بایۆلۆژیای ڕەنگ و بینایی دەزانێت.

She knows how different wavelengths of light

ئەو دەزانێت کە چۆن دریژیە جیاوازەکانی رووناکی

stimulate three types of cone cells in the retina,

سێ جۆری خانەی قۆقزی هاندەدەن لە تۆڕی چاو،

and she knows how electrical signals

و دەزانێت کە چۆن ئاماژە کارەباییەکان

travel down the optic nerve into the brain.

گەشت دەکەن بۆ دەماری بینایی لە ناو مێشک.

There, they create patterns of neural activity

لەوێدا، کۆمەڵێک نەخشەی چالاکی دەماری درووست دەکەن

that correspond to the millions of colors most humans can distinguish.

بەرامبەرە بە ملیۆنان ئەو ڕەنگانەی کە مرۆڤەکان لە توانایان دایە جیایان بکەنەوە.

Now imagine that one day,

ئێستا بیێنە پێش چاوت ڕۆژێک،

Mary's black and white screen malfunctions

لە ڕۆژان شاشە ڕەش و سپیەکەی ماری کێشەی تێدەکەوێت

and an apple appears in color.

و سێوێک ڕەنگدار دەردەکەوێت.

For the first time,

بۆ یەکەمین جار،

she can experience something that she's known about for years.

ئەو ئەزموونی شتێک دەکات کە بۆ چەندین ساڵ زانیویەتی.

Does she learn anything new?

ئایە ئەو شتێکی نوێ فێردەبێت؟

Is there anything about perceiving color that wasn't captured in all her knowledge?

ئایە هیچ شتێک دەربارەی بینینی ڕەنگ هەیە کە پیشتر بەدەست نەهێنرابێت لەتەواوی زانینیدا؟

Philosopher Frank Jackson proposed this thought experiment,

فەیلەسوف فڕانک جاکسن ئەم تاقیکاری هزریەی پێشنیاز کردووە،

called Mary's room, in 1982.

لە سالی ١٩٨٢، کە پێی دەگوترێت ژوورەکەی ماری.

He argued that if Mary already knew all the physical facts about color vision,

مشتومڕی ئەوەی کرد ئەگەر ماری هەمووڕاستیە فیزیکەکان دەربارەی بینایی ڕەنگ بزانێت،

and experiencing color still teaches her something new,

و ئەزموونکردنی ڕەنگ ئەوە ئێستاش شتێکی نوێی فێردەکات،

then mental states, like color perception,

دواتریش دۆخەکانی ئەقڵ، وەک هەستکردن بە ڕەنگ،

can't be completely described by physical facts.

ناتوانرێت بە تەنها لە ڕێگەی ڕاستییە فیزیکییەکانەوە شیکاریان بۆ بکرێت.

The Mary's room thought experiment

تاقیکارییە هزرییەکەی ژوورەکەی ماری

describes what philosophers call the knowledge argument,

شتێک شلۆڤە دەکات کە فەیلەسوفەکان پێی دەڵێن مشتومڕی زانین،

that there are non-physical properties and knowledge

کە تایبەتمەندییە نافیزیکییەکان و زانین بوونیان هەیە

which can only be discovered through conscious experience.

کە دەتوانرێت بە تەنها لە ڕێگەی ئەزموونی وشیاریەوە بدۆزرێنەوە.

The knowledge argument contradicts the theory of physicalism,

مشتومڕی زانینی دژبەیەکە لەگەڵ تیۆری فیزیکاڵیزم،

which says that everything, including mental states,

کە دەڵێت هەموو شتێک، بە دۆخەکانی ئەقڵیشەوە،

has a physical explanation.

شیکارییەکی فیزیکانەیان هەیە.

To most people hearing Mary's story,

زۆرێک لەو کەسانەی چیرۆکەکەی ماری دەبیستن ،

it seems intuitively obvious that actually seeing color

بە ئاشکرا دیارە کە لە ڕاستیدا بینینی ڕەنگ

will be totally different than learning about it.

زۆر جیاواز دەبێت وەک فێربوون لە بارەیەوە.

Therefore, there must be some quality of color vision

کەواتە، دەبێت چەند تایبەتمەندیەکی بینینی ڕەنگ هەبێت

that transcends its physical description.

کە دەڕواتە ئەودیوی تایبەتمەندییە فیزیکییەکانی.

The knowledge argument isn't just about color vision.

مشتومڕی زانین بە تەنها سەبارەت بە بینینی ڕەنگ نییە.

Mary's room uses color vision to represent conscious experience.

ژوورەکەی ماری ڕەنگ بەکاردەهێنێت تاوەکو ئەزموونی هۆش بخاتە ڕوو.

If physical science can't entirely explain color vision,

ئەگەر زانستی فیزیا نەتوانێت بە تەواوی شلۆڤەی بینینی ڕەنگ بکات،

then maybe it can't entirely explain other conscious experiences either.

کەواتە لەوانەیە نەتوانێت بە تەواوی ئەزموونە هۆشییەکانی دیکەش شلۆڤە بکات.

For instance, we could know every physical detail

بۆ نموونە، دەتوانین هەموو وردەکارییەکی فیزیکی بزانین

about the structure and function of someone else's brain,

دەربارەی پێکهاتە و کارکردنی مێشکی کەسێکی دیکە،

but still not understand what it feels like to be that person.

بەڵام هێشتا ناتوانین لەوە تێبگەین هەست بە چی دەکەین بەوەی ببین بە کەسێکی دیکە.

ئەم ئەزموونانەی شینەکراوەن، تایبەتمەندیان هەیە بە کوالیا ناسروان،

These ineffable experiences have properties called qualia,

subjective qualities that you can't accurately describe or measure.

تایبەتمەندی بابەتین کە ناتوانیت بە ڕێکی ڕاڤەیان بکەیت یاخود بیان پێویت.

Qualia are unique to the person experiencing them,

کوالیاکان تایبەتن بۆ ئەو کەسەی ئەزموونیان دەکات.

like having an itch,

وەکو هەبوونی خوران،

being in love,

لە خۆشەویستیدا بوون،

or feeling bored.

یانیش هەست کردن بە بێزاری.

Physical facts can't completely explain mental states like this.

ڕاستییە فیزیکەکان ناتوانن بە تەواوی ئەم دۆخانەی ئەقڵ بەم شێوەیە شلۆڤە بکەن.

Philosophers interested in artificial intelligence

ئەو فەیلەسوفانەی ئارەزوومەندی زیرەکی دەست کردن

have used the knowledge argument

مشتومڕی زانینیان بەکارهێناوە

to theorize that recreating a physical state

بۆ ئەوەی تیۆریی ئەوە بکەن کە درووست کردنەوەی دۆخێکی فیزیکی

won't necessarily recreate a corresponding mental state.

مەرج نییە لە بەرامبەردا بارێکی ئەقڵیش درووست بکاتەوە.

In other words,

بە واتایەکی دیکە،

building a computer which mimicked the function of every single neuron

درووست کردنی کۆمپیوتەرێک کە لاسایی ئەرکەکانی هەر یەک لە دەمارەکانی

of the human brain

ناو مێشک بکاتەوە

won't necessarily create a conscious computerized brain.

مەرج نییە مێشکێکی بەهۆشی کۆمۆپیوتەری درووست بکات.

Not all philosophers agree that the Mary's room experiment is useful.

هەموو فەیلەسوفەکان لەسەر ئەوە هاوڕا نین تاقیکاری ژوورەکەی ماری بەسوود بیت.

Some argue that her extensive knowledge of color vision

هەندێک دەڵێن کە زانیارییە زۆرەکەی دەربارەی بینایی ڕەنگ

would have allowed her to create the same mental state

ڕێگەی پێدەدات کە هەمان دۆخی ئەقڵی درووست بکات

produced by actually seeing the color.

کە لە بینینی ڕەنگەکەوە بەرهەمدێت.

The screen malfunction wouldn't show her anything new.

تێکچوونی شاشەکە شتێکی نوێی نیشان نادات.

Others say that her knowledge was never complete in the first place

ئەوانی دیکە دەڵێن کە زانینەکەی هەرگیز لە یەکەمەوە تەواو نەبووە

because it was based only on those physical facts

لەبەر ئەوەی تەنها لەو ڕاستییە فیزیکیانەوە سەرچاوەیان گرتووە

that can be conveyed in words.

کە دەتوانرێت لە ڕێگەی وشەوە دەرببڕدرێن.

Years after he proposed it,

ساڵانێک دوای پێشنیارکردنی کردنی،

Jackson actually reversed his own stance on his thought experiment.

لە ڕاستیدا جاکسن ڕای خۆی دەربارەی تاقیکارییە هزریەکەی هەڵگێڕایەوە.

He decided that even Mary's experience of seeing red

بۆی دەرکەوت کە تەنانەت ئەزموونی ماری لە بینینی ڕەنگی سوور

still does correspond to a measurable physical event in the brain,

هێشتا دەتوانرێت پێوانەیەکی فیزیکی بۆ بکرێت لە مێشکدا،

not unknowable qualia beyond physical explanation.

نەوەکو کوالیایەک بێت لە دەرەوەی شلۆڤەی فیزیکی.

But there still isn't a definitive answer

بەڵام هێشتا وەڵامێکی تەواو بوونی نییە

to the question of whether Mary would learn anything new

بۆ ئەو پرسیارەی کە ئایە ماری شتێکی نوێتر فێر دەبێت

when she sees the apple.

کاتێک سێوەکە دەبینێت.

Could it be that there are fundamental limits to what we can know

ئایە دەکرێت سنووری ڕیشەیی هەبن بۆ ئەو شتانەی کە دەکرێت بیان زانین

about something we can't experience?

دەربارەی شتێک کە ناتوانین ئەزموونی بکەین؟

And would this mean there are certain aspects of the universe

هەروەها ئایە ئەمە مانای ئەوەیە کە کۆمەلێک لایەنی گەردوون هەیە

that lie permanently beyond our comprehension?

کە بەشێوەیەکی بەردەوام دەکەونە دەرەوەی تێگەیشتنی ئێمە؟

Or will science and philosophy allow us to overcome our mind's limitations?

و یاخود ئایە زانست و فەلسەفە ڕێگەمان دەدەن زاڵ بین بەسەر سنوورەکانی ئەقڵمان