How do you know if you have a virus? - Cella Wright

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

A new virus emerges and spreads like wildfire.

ဗိုင်းရပ်စ်သစ်တစ်ခု ပေါ်လာပြီး တောမီးလို ပျံ့နှံ့သွားတယ်။

In order to contain it,

ဒါကို ထိန်းချုပ်ဖို့

researchers must first collect data about who’s been infected.

သုတေသီတွေဟာ ပထမဆုံး ကူးစက်ခံထားရ သူတွေရဲ့ ဒေတာတွေကို ကောက်ယူရမှာပါ။

Two main viral testing techniques are critical:

အဓိက စမ်းသပ်နည်း နှစ်နည်းက အလွန်အရေးပါပါတယ်။

one tells you if you have the virus

တစ်နည်းက သင့်မှာ ဗိုင်းရပ်ရှိ၊မရှိပြပြီး

and the other shows if you’ve already had it.

နောက်တစ်နည်းက သင့်မှာ ရှိပြီးသားဆိုတာကို ပြသတာပါ။

So, how exactly do these tests work?

ဒီတော့ ဒီစမ်းသပ်မှုတွေ အတိအကျ ဘယ်လို အလုပ်လုပ်ကြလဲ။

PCR, or polymerase chain reaction testing,

PCR(သို့) ပိုလိုမာ ချိတ်ဆက် ဓာတ်ပြုခြင်း စမ်းသပ်မှုဟာ

targets the virus’s genetic material in the body

ခန္ဓာကိုယ်ထဲက ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ဗီဇဆိုင်ရာ ဒြပ်ပစ္စည်းကို ဦးတည်ထားပြီး

and is used to diagnose someone who is currently infected.

လောလောဆယ် ကူးစက်ခံရသူ တစ်ဦးဦးကို ရောဂါရှာဖွေဖို့ အသုံးပြုတယ်။

Yet, this genetic material may be present in such imperceptible amounts

ဒါပေမဲ့ ဒီဗီဇဆိုင်ရာ ဒြပ်က ရှာဖွေရာမှာ တကယ့်ကို ခက်ခဲရလောက်အောင်

that actually detecting it is difficult.

မသိနိုင်တဲ့ ပမာဏမှာ ရှိနေနိုင်တယ်။

This is where PCR comes in:

ဒါက PCR ပါဝင်တဲ့ နေရာပါ။

it’s widely used to amplify genetic information to large enough quantities

ဒါကို အလွယ်တကူ ကြည့်ရှုနိုင်ရလောက်အောင် များပြားတဲ့ ပမာဏတွေအဖြစ် ဗီဇဆိုင်ရာ

that it can be readily observed.

သတင်အချက်အလက်ကို ဆပွားပေးဖို့ အသုံးပြုတယ်။

To develop a PCR test for a never-before-seen virus,

အရင်က မမြင်ဖူးတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တစ်ခုအတွက် PCR စမ်းသပ်ချက် တီထွင်ဖို့

researchers first sequence its genetic material, or genome,

သုတေသီတွေဟာ ဦးဆုံး ၎င်းရဲ့ ဗီဇဆိုင်ရာ ဒြပ်(သို့) ဂျီနူမ်းကို အစီအစဉ်ချပြီး

and identify regions that are unique to that specific virus.

ဒီထူးခြားတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်အတွက် တစ်မူထူးတဲ့ နေရာတွေကို ရှာဖွေတယ်။

PCR then targets these particular segments.

ဒီနောက် PCR က ဒီထူးခြားတဲ့ အပိုင်းတွေကို ဦးတည်တယ်။

A PCR test begins by collecting a sample:

နမူနာတစ်ခု ကောက်ယူခြင်းနဲ့ PCR စမ်းသပ်မှုစတယ်။

this can be blood for hepatitis viruses, feces for poliovirus,

ဒါက အသည်းရောင်ရောဂါအတွက် သွေး၊ ပိုလီယိုဗိုင်းအတွက် မစင်နဲ့

and samples from the nose or throat for coronaviruses.

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေအတွက် နှာခေါင်းနဲ့ လည်ချောင်းက နမူနာတွေဖြစ်နိုင်တယ်။

The sample is taken to a central laboratory

နမူနာကို ဗဟိုဓာတ်ခွဲခန်းကို ပို့ဆောင်ပြီး

where PCR is performed to test for the presence of the virus’ genome.

အဲဒီမှာဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ ဂျီနူးမ်း ရှိတာအတွက် PCR စမ်းသပ်မှု လုပ်ဆောင်တယ်။

Genetic information can be encoded via DNA or RNA.

ဗီဇဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်တွေကို DNA သို့ RNA ကနေ ကုဒ်ရေးနိုင်တယ်။

HPV, for example, uses DNA, while SARS-CoV-2, the cause of COVID-19,

ဥပမာ HPV က DNA သုံးပေမဲ့ COVID-19 ရဲ့ အကြောင်းခံ SARS-CoV-2 က

uses RNA.

RNA ကို သုံးတယ်။

Before running the PCR, the viral RNA— if present—

PCR မလုပ်ဆောင်ခင် ဗိုင်းရပ်ဆိုင်ရာ RNA ကို "ရှိလျှင်"

must be reverse transcribed to make a strand of complementary DNA.

လိုက်ဖက်တဲ့ DNA ရဲ့ အမျှင်တစ်ခု ဖန်တီးဖို့ ပြောင်းပြန် မှတ်သားရမယ်။

Researchers then run the PCR.

ဒီနောက် သုတေသီတွေဟာ PCR လုပ်ဆောင်တယ်။

If the virus is present in the sample, its unique regions of genetic code

နမူနာထဲမှာ ဗိုင်းရပ်စ် ရှိရင် ၎င်းရဲ့ ဗီဇဆိုင်ရာ ကုဒ်ရဲ့ ထူးခြားတဲ့ နေရာတွေကို

will be identified by complementary primers and copied by enzymes.

လိုက်ဖက်တဲ့ ပရိုင်မာတွေက တွေ့ရှိပြီး အင်ဇိုင်းတွေနဲ့ ကူးယူမယ်။

One strand of DNA becomes hundreds of millions,

DNA အမျှင်တစ်ခုက သန်းရာချီ ဖြစ်လာတယ်။

which are detected using probes marked with fluorescent dye.

ဒါတွေကို အလင်းထွက်တဲ့ ဆိုးဆေးနဲ့ မှတ်ထားတဲ့ စမ်းတံကို သုံးပြီးရှာတယ်။

If the PCR machine senses fluorescence,

PCR စက်က အလင်းကို အာရုံခံမိရင်

the sample has tested positive for the virus,

နမူနာက ဗိုင်းရပ်ရှိတာကို စမ်းသပ်သိရှိတာပါ။

meaning the individual is infected.

လူတစ်ဦးဟာ ကူးစက်ခံရတယ်လို့ ဆိုလိုတာပါ။

Immunoassays, on the other hand,

အခြားဘက်မှာတော့ Immunoassays က

tap into the immune system’s memory of the virus,

ခုံခံအားစနစ်ရဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် မှတ်ဉာဏ်ထဲကို ဝင်ရောက်တယ်။

showing if someone has previously been infected.

လူတစ်ဦးဟာ အရင်က ကူးစက်ခံရဖူးလား ဆိုတာကို ပြသတာပါ။

They work by targeting virus-specific antibodies generated by the immune system

၎င်းတို့ဟာ ကူးစက်မှုအတွင်း ခုံခံအားစနစ်က ထုတ်တဲ့ ဗိုင်းရပ် သီးခြားပဋိပစ္စည်းတွေကို

during infection.

ဦးတည်ကာ လုပ်ဆောင်တယ်။

These are specialized classes of proteins

ဒါတွေက ဗိုင်းရပ်စ်တွေကို ပင်ကိုသဘာဝ

that identify and fight foreign substances, like viruses.

မဟုတ်တဲ့ အရာတွေကို ရှာဖွေ၊ တိုက်ထုတ်တဲ့ ပရိုတိန်းရဲ့ အထူးပြု အမျိုအစားတွေပါ။

Immunoassays may detect IgG antibodies, the most abundant class,

Immunoassays ဟာ အများဆုံးအမျိးအစား IgG ပဋိပစ္စည်းတွေကို ရှာတွေ့လောက်ပြီး

and IgM antibodies, the type that’s first produced in response to a new infection.

ကူးစက်မှုအသစ်ကို တုံ့ပြန်ရာမှာ ထုတ်တဲ့ ပထမ အမျိုးအစား IgG ပဋိပစ္စည်းတွေ၊ပါ။

The presence of IgM antibodies suggests a recent infection,

IgG ပဋိပစ္စည်းတွေ ရှိတာက မကြာခင်က ကူးစက်မှုတစ်ခုကို ညွှန်းပေမဲ့

but since it can take the body over a week to produce a detectable amount,

သိရှိနိုင်တဲ့ ပမာဏတစ်ခု ထုတ်လုပ်ဖို့ ခန္ဓာကို တစ်ပတ်ကြာ လွှမ်းမိုးတာကြောင့်

they’re unreliable in diagnosing current infections.

လက်ရှိ ကူးစက်မှုတွေကို ရှာဖွေရာမှာ စိတ်မချရဘူး။

Meanwhile, IgG antibodies circulate for an extended period after infection;

တစ်ချိန်တည်းမှာ IgG ပဋိပစ္စည်းတွေက ကူးစက် ပြီးနောက် ကာလတစ်ခုကြာလည်ပတ်နေတယ်။

their presence usually indicates that someone was exposed and recovered.

၎င်းတို့ရှိနေတာက လူတစ်ဦးဟာ ထိတွေပြီး ပြန်သက်သာသွားတယ်ဆိုတာ အမြဲလို ညွှန်ပြတယ်။

Before the immunoassay,

immunoassay မတိုင်မီက

health professionals draw blood from an individual.

ကျန်းမာရေး ပညာရှင်တွေဟာ တစ်ဦးချင်ဆီကနေ သွေးထုတ်ယူတယ်။

This sample then comes into contact with a portion of the virus of interest.

ဒီနောက် ဒီနမူနာက စိတ်ဝင်စားတဲ့ ဗိုင်းရပ်ရဲ့ အပိုင်းတစ်ခုနဲ့ ထိတွေ့မိတယ်။

If the body has, in fact, been exposed to the virus in the past,

ခန္ဓာကိုယ်ဟာ တကယ်ပဲအရင်တုန်းက ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ တွေ့ထိဖူးတယ်ဆိုရင်

the body’s virus-specific antibodies will bind to it during the test.

ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ဗိုင်းရပ် သီးခြား ပဋိပစ္စည်း တွေဟာစမ်းသပ်စဉ်မှာ ပေါင်းစည်းသွားမယ်။

This reaction produces a change in color, indicating that the sample tested positive

ဒီတုံ့ပြန်မှုက နမူနာ ရောဂါရှိတယ်ဆိုတာကို ပြသတဲ့ အရောင်ပြောင်းလဲမှုတစ်ခု ထုတ်ပေးပြီး

and that the individual has been exposed to the virus.

ဒီလူဟာ ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ ထိတွေ့ခဲ့တယ်ဆိုတာပါ။

Immunoassays are especially important

Immunoassays ဟာ ရောဂါကူးစက်ထားပေမဲ့

when it comes to retroactively diagnosing people

မစမ်းသပ်ရေးတဲ့ လူတွေကို နောက်ကြောင်းပြန်

who were infected but went untested.

ရောဂါရှာတဲ့အခါ အထူး အရေးပါတယ်။

And there’s exciting potential for those who have developed immunity to a virus:

ဗိုင်းရပ်စပ်တစ်ခုကို ခံနိုင်ရည် တိုးသွား သူတွေအတွက် စိတ်လှုပ်ရှားစရာ အလားအလာပါ။

in some cases, their blood plasma could be used as treatment

တချို့ရောဂါတွေမှာ လောလောဆယ် ရောဂါကို တိုက်ခိုက်နေတဲ့ လူတွေမှာ

in people who are currently fighting it.

သွေးရည်ကြည်ကို ကုသမှုအဖြစ် သုံးနိုင်တယ်။

PCR and immunoassays are always in the process

PCR နဲ့ immunoassays တွေ- ပိုတိကျပြီး ပိုထိရောက်လာရေးအတွက်

of becoming more accurate and efficient.

အမြဲတမ်း လုပ်ဆောင်နေဆဲပါ။

For example,

ဥပမာ

innovations in PCR have led to the use of self-contained testing devices

PCR ထဲက ဆန်းသစ်တီထွင်မှုတွေဟာ တစ်နာရီ အတွင်း ရလဒ်တွေကို ထပ်ဆင့်လွှင့်ပေးတဲ့

that relay results within one hour.

အလိုလိုပါပြီးသား စမ်းသပ်ရေး ကိရိယာတွေ အသုံးပြုရေးကို ဖြစ်စေတယ်။

Digital PCR, which quantifies individual pieces of target DNA,

ရည်မှန်း DNA ရဲ့ သီးခြား အပိုင်းတွေကို အဆင့်မီစေတဲ့ ဒစ်ဂျစ်တယ် PCR က

shows promise in further boosting accuracy.

နောက်ထပ် မြှင့်တင်ပေးတဲ့ တိကျမှု အလားအလာကို ပြသတယ်။

And although immunoassays are difficult to develop quickly,

immunoassays ဟာ အလျင်အမြန် တီထွင်ဖို့ ခက်ခဲပေမဲ့

researchers in Singapore were able to create one for SARS-CoV-2

စကင်္ာပူက သုတေသီတွေဟာ SARS-CoV-2 အတွက် တစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ခဲ့တယ်။

even before COVID-19 was declared a pandemic.

COVID-19 ကို ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါတစ်ခုလို့ မကြေညာခင်ကတောင်ပါ။

These tests— along with the scientists who develop them

ဒါတွေကို တီထွင်တဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေနဲ့ ဒါတွေကို စီမံတဲ့

and the health professionals who administer them—

ကျန်းမာရေး ပညာရှင်တွေနဲ့အတူ ဒီစမ်းသပ်မှုတွေဟာ

are absolutely essential.

လုံးဝ မရှိမဖြစ် လိုအပ်တာတွေပါ။ -

And when deployed early, they can save millions of lives.

စောစောစီးစီစီး ထိရောက်စွာ သုံးလိုက်ရင် သန်းချီတဲ့ အသက်တွေကို ကယ်တင်နိုင်မှာပါ။