Do animals have language? - Michele Bishop

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

All animals communicate.

တိရစ္ဆာန်အားလုံး ဆက်သွယ်ကြတယ်။

Crabs wave their claws at each other to signal that they're healthy

ကဏန်းတွေက ကျန်းမာပြီး မိတ်လိုက်ဖို့ အသင့်ရှိတာ အချက်ပြဖို့ အချင်းချင်း

and ready to mate.

လက်မတွေကို ဝှေးယမ်းပြတယ်။

Cuttlefish use pigmented skin cells called chromatophores

ကင်းမွန်တွေက ရုပ်ဖျက်တာလို လုပ်ဆောင်တဲ့ အရေပြေားပေါ်မှာအဆင်တွေ ဖန်တီးဖို့

to create patterns on their skin that act as camouflage

(သို့) ရန်ဘက်တွေကို သတိပေးဖို့ chromatophores ခေါ်တဲ့ နဂိုရောင်ပါတဲ့

or warnings to rivals.

အရေပြား ဆဲလ်တွေကို အသုံးပြုကြတယ်။

Honeybees perform complex dances

ပျားတွေက အခြားပျားတွေကို တည်နေရာနဲ့ အစာ

to let other bees know the location and quality of a food source.

ရင်းမြစ်တစ်ခုရဲ့ အရည်အသွေးကို အသိပေးဖို့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ အကတွေကို လုပ်ဆောင်ကြတယ်။

All of these animals have impressive communication systems,

ဒီတိရစ္ဆာန်အားလုံးမှာ အထင်ကြီးလောက်စရာ ဆက်သွယ်ရေး စနစ်တွေရှိကြပေမဲ့

but do they have language?

သူတို့မှာ ဘာသာစကားရှိလား။

To answer that question,

ဒီမေးခွန်းကို ဖြေဆိုဖို့

we can look at four specific qualities that are often associated with language:

ဘာသာစကားနဲ့ မကြာခဏ ဆက်နွယ်နေတဲ့ လက္ခဏာ လေးရပ်ကို ကြည့်နိုင်ပါတယ်။

discreteness,

ကွဲပြားထင်ရှားမှု၊

grammar,

သဒ္ဒါ၊

productivity,

ထုတ်လုပ်နိုင်မှုနဲ့

and displacement.

ရွှေ့ပြောင်းမှုပါ။

Discreteness means that there is a set of individual units,

ကွဲပြားထင်ရှားမှုက အတွေးအခေါ်သစ်တွေကို

such as sounds or words,

ဆက်သွယ်ဖို့ ပေါင်းစပ်ပေးနိုင်တဲ့

that can be combined to communicate new ideas,

အသံတွေ (သို့) စကားလုံးတွေလို သီးခြား ယူနစ်တွေရဲ့ အစုတစ်ခုရှိတာပါ။

like a set of refrigerator poetry magnets you can rearrange

ဥပမာ မတူတဲ့ပုဒ်စုတွေ ဖန်တီးဖို့ ပြောင်းလဲစီစဉ်နိုင်တဲ့ ရေခဲသေတ္တာ

to create different phrases.

ကဗျာ သံလိုက် တစ်ခုပါ။

Grammar provides a system of rules

သဒ္ဒါက ဒီသီးခြား ယူနစ်တွေ

that tells you how to combine those individual units.

ပေါင်းစပ်ပုံကိုပြောပြတဲ့ စည်းမျဉ်း စနစ် တစ်ခုကို ပံ့ပိုးပေးတယ်။

Productivity is the ability to use language

ထုတ်လုပ်နိုင်မှုဆိုတာက အဆုံးမဲ့ သတင်းစကား အရေအတွက်တစ်ခု

to create an infinite number of messages.

ဖန်တီးဖို့ ဘာသာစကားကို အသုံးပြုနိုင်မှုပါ။

And displacement is the ability to talk about things

ရွှေ့ပြောင်းမှုဆိုတာကတော့ သင့်ရှေ့ တည့်တည့်မှာ ရှိမနေတဲ့

that aren't right in front of you,

အရာတွေ အကြောင်းကို ပြောနိုင်စွမ်းပါ။

such as past, future, or fictional events.

ဥပမာ အတိတ်၊ အနာဂတ်နဲ့ စိတ်ကူးယဉ် အဖြစ်အပျက်တွေပါ။

So, does animal communication exhibit any of these qualities?

ဒီတော့ တိရစ္ဆာန် ဆက်သွယ်ရေးမှာ ဒီလက္ခဏာတွေ ပြသလား။

For crabs and cuttlefish, the answer is no.

ကဏန်းတွေနဲ့ ကင်းမွန်တွေအတွက် အဖြေကတော့ နိုးပါ။

They don't combine their signals in creative ways.

၎င်းတို့ဟာ ဒီအချက်ပြမှုတွေကို ဆန်းသစ်တဲ့ နည်းတွေနဲ့ မပေါင်းစပ်ဘူး။

Those signals also don't have to be in a grammatical order,

ဒီအချက်ပြမှုတွေဟာလည်း သဒ္ဒါဆိုင်ရာ အစီအစဉ်တစ်ခု ရှိဖို့မလိုဘဲ

and they only communicate current conditions,

လက်ရှိ အခြေအနေတွေကို ဆက်သွယ်ပေးရုံပါ။

like, "I am healthy," or "I am poisonous."

ဥပမာ "ငါ ကျန်းမာတယ်။" (သို့) "ငါက အဆိပ်ရှိတယ်။"

But some animals actually do display some of these properties.

ဒါပေမဲ့ အခြား တိရစ္ဆာန်တွေကတော့ ဒီဂုဏ်သတ္တိတွေကို တကယ် ပြသပါတယ်။

Bees use the moves, angle, duration, and intensity of their waggle dance

ပျားတွေဟာ နိမ့်တုံ၊မြင့်တုံ အကတွေရဲ့ လှုပ် ရှားမှု၊ ထောင့်၊ ကြာချိန်နဲ့ ပြင်းပြမှုကို

to describe the location and richness of a food source.

အစာ ရင်းမြစ်တစ်ခုရဲ့ တည်နေရာနဲ့ ပေါများမှုကို သရုပ်ဖော်ဖို့ အသုံးပြုတယ်။

That source is outside the hive,

ဒီရင်းမြစ်က ပျားအုံ အပြင်ဘက်မှာဆိုတော့

so they exhibit the property of displacement.

ရွေ့ပြောင်းမှုရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိကို ပြကြတာပါ။

They share that language trait with prairie dogs,

သူတို့ဟာ ပရေရီ ခွေးတွေနဲ့ ဒီဘာသာစကား လက္ခဏာ ဆင်တူတယ်။

which live in towns of thousands,

ဒီကောင်တွေက ထောင်ချီတဲ့ မြို့တွေမှာ နေပြီး

and are hunted by coyotes, hawks, badgers, snakes, and humans.

ဝံပုလွေငယ်တွေ၊ သိမ်းငှက်တွေ၊ ခွေးတူဝက်တူ တွေ၊ မြွေတွေနဲ့ လူတွေရဲ့ တောလိုက်တာခံရတယ်။

Their alarms calls indicate the predator's size, shape, speed,

သူတို့ရဲ့ သတိပေးချက် ခေါ်သံတွေက သားရဲရဲ့ အရွယ်၊ ပုံစံ၊အမြန်နှုန်းနဲ့

and, even for human predators, what the person is wearing

လူသား တောလိုက်သူတွေအတွက်တောင် ဒီလူ ဝတ်ထားတာနဲ့

and if he's carrying a gun.

သေနတ်ကိုင်ထား၊မထားကို ညွှန်ပြတယ်။

Great apes, like chimps and gorillas, are great communicators, too.

ချင်ပင်ဇီတွေ၊ လူဝံတွေလို မျောက်ကြီးတွေဟာ လည်း တကယ့် ဆက်သွယ်ရေးသမားကြီးတွေပါ။

Some have even learned a modified sign language.

တချို့ဆို မွမ်းမံထားတဲ့ လက်ဟန်ဘာသာ စကားကိုတောင် တတ်ကြတယ်။

A chimpanzee named Washoe demonstrated discreteness

Washoe လို့ခေါ်တဲ့ ချင်ပင်ဇီဟာ သင်္ကေတမျိုးစုံကို

by combining multiple signs into original phrases,

မူရင်းပုဒ်စုတွေထဲမှာ ပေါင်းစပ်ရင်း ကွဲပြားထင်ရှားမှုကို သရုပ်ပြခဲ့တယ်။

like, "Please open. Hurry."

ဥပမာ ကျေးဇူးပြုပြီး ဖွင့်ပေးပါ။အမြန်လုပ်။"

Coco, a female gorilla who understands more than 1000 signs,

လူဝံမ Coco ဟာ သင်္ကေတ ၁၀၀၀ ကျော်နဲ့ သေသွားတဲ့

and around 2000 words of spoken English

သူချစ်ရတဲ့ ကြောင်လေးကို ရည်ညွန်းတဲ့

referred to a beloved kitten that had died.

အပြောအင်္ဂလိပ် စကားလုံး ၂၀၀၀ ခန့်ကို နားလည်သူပါ။

In doing so, she displayed displacement,

ဒီလိုနားလည်ခြင်းကနေ ရွေ့ပြောင်းမှုကို သူ ပြသခဲ့တယ်။

though it's worth noting that the apes in both of these examples

ဒီသာဓက နှစ်ခုစလုံးထဲက မျောက်ကြီတွေဟာ လူသား ဆက်သွယ်ရေး စနစ်ကို

were using a human communication system,

သုံးနေခဲ့တယ် ဆိုတာကို မှတ်သားထိုက်ပေမယ့်

not one that appeared naturally in the wild.

တောရိုင်းထဲမှာ သဘာဝအားဖြင့် တစ်ကောင်မှ မပေါ်ခဲ့တာပါ။

There are many other examples of sophisticated animal communication,

ဆန်းပြားရှုပ်ထွေးတဲ့ တိရစ္ဆာန် ဆက်သွယ်ရေး ရဲ့ အခြား သာဓကများစွာရှိပါတယ်။

such as in dolphins,

ဥပမာ လင်ပိုင်းတွေဟာ

which use whistles to identify age, location, names, and gender.

အသက်၊တည်နေရာ၊ အမည်တွေနဲ့လိင်ကို ခွဲခြား သိရှိဖို့ လေချွန်သံတွေကို အသုံးပြုတယ်။

They can also understand some grammar

သူတို့နဲ့ ဆက်သွယ်ဖို့ သုတေသီတွေ သုံးတဲ့

in a gestural language researchers use to communicate with them.

အမူအရာ ဘာသာစကားတစ်ခုထဲက သဒ္ဒါတချို့ကို သူတို့ နားလည်ကြတယ်။

However, grammar is not seen in the dolphin's natural communication.

ဒါပေမဲ့ လင်းပိုင်ရဲ့ သဘာဝ ဆက်သွယ်ရေးထဲ မှာတော့ သဒ္ဒါကို မသိမြင်ရဘူး။

While these communication systems

ဒီဆက်သွယ်မှုစနစ်တွေမှာ

may have some of the qualities of language we've identified,

ကျွန်ုပ်တို့ ခွဲခြားသိရှိတဲ့ ဘာသာစကား လက္ခဏာတချို့ ရှိလောက်ပေမဲ့

none display all four.

လေးခုစလုံးတော့ မပြသဘူး။

Even Washoe and Coco's impressive abilities are still outpaced

Washoe နဲ့ Coco တို့ရဲ့ အထင်ကြီးလောက်စရာ အစွမ်းတွေဟာ သုံးနှစ်အရွယ် လူသားအများစုရဲ့

by the language skills of most three-year-old humans.

ဘာသာစကား ကျွမ်းကျင်မှုတွေထက် ကျော်လွန်နေတာတောင်ပါ။

And animals' topics of conversation are usually limited.

တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့ပြောဆိုမှု အကြောင်းအရာတွေက အမြဲလို ကန့်သတ်ချက်ရှိတယ်။

Bees talk about food,

ပျားတွေက အစာအကြောင်း ပြောတယ်။

prairie dogs talk about predators,

ပရေရီ ခွေးတွေက သားရဲတွေအကြောင်း ပြောပြီး

and crabs talk about themselves.

ကဏန်းတွေက သူတို့အကြောင်း သူတို့ပြောတယ်။

Human language stands alone

လူသား ဘာသာစကားဟာ သဒ္ဒါနဲ့

due to the powerful combination of grammar and productivity,

ထုတ်လုပ်နိုင်မှုရဲ့ အားကောင်းတဲ့ ပေါင်းစပ်မှုကြောင့် ကွဲပြားထင်ရှားမှုနဲ့

on top of discreteness and displacement.

ရွေ့နိုင်မှုရဲ့ ထိပ်မှာ ထီးတည်း ရပ်တည်နေတယ်။

The human brain can take a finite number of elements

လူ့ဦးနှောက်ဟာ အရိပ်အယောင်တွေရဲ့ အကန့်အသတ်ရှိတဲ့ ပမာဏကို

and create an infinite number of messages.

ယူကာ အကန့်အသတ်မဲ့ သတင်းစကား ပမာဏတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်တယ်။

We can craft and understand complex sentences,

ကျွန်ပ်တို့ဟာ အရင် တစ်ခါမှ မပြောဖူးတဲ့ စကားလုံးတွေလိုပဲ

as well as words that have never been spoken before.

ဝါကျရောတွေကို ဖန်တီး၊ နားလည်နိုင်တယ်။

We can use language to communicate about an endless range of subjects,

အဆုံးမဲ့ အကြောင်းအရာမျိုးစုံ အကြောင်းကို ဆက်သွယ်ဖို့နဲ့ စိတ်ကူးယဉ် အရာတွေကို

talk about imaginary things,

ပြောဆိုဖို့ ဘာသာစကားကို အသုံးပြုနိုင်တယ်။

and even lie.

မုသားတောင်မှပါ။

Research continues to reveal more and more about animal communication.

တိရစ္ဆာန် ဆက်သွယ်မှုအကြောင်းကို ပိုပိုပြီး ဖော်ပြဖို့ သုတေသန ဆက်လုပ်နေပါတယ်။

It may turn out that human language and animal communication

လူသား ဘာသာစကားနဲ့ တိရစ္ဆာန် ဆက်သွယ် မှုဟာ လုံးဝကို ခြားနားမှု မရှိပေမဲ့

aren't entirely different but exist on a continuum.

ဖြစ်စဉ်ကြီး တစ်ခုပေါ်မှာ တည်ရှိတယ် ဆိုတာ ဖြစ်သွားလောက်တယ်။

After all, we are all animals.

နောက်ဆုံးတော့ ကျွန်ပ်တို့အားလုံးဟာ သတ္တဝါတွေပဲလေ။