What gives a dollar bill its value? - Doug Levinson

Translator: Nang Yin Mu Aung Reviewer: Sanntint Tint

If you tried to pay for something with a piece of paper,

သင် တစ်ခုခုဝယ်လို့ ငွေရှင်းတဲ့အခါ စာရွက်တစ်ရွက်နဲ့ ပေးချေကြည့်ရင်

you might run into some trouble.

သင် ဒုက္ခရောက်သွားနိုင်ပါတယ်။

Unless, of course, the piece of paper was a hundred dollar bill.

ဒါပေါ့။ အဲ့စာရွက်က တစ်ရာတန်ဒေါ်လာ ငွေစက္ကူ ဖြစ်မနေခဲ့ရင်ပေါ့လေ။

But what is it that makes that bill so much more interesting and valuable

ဒါပေမဲ့ ဘယ်အရာကြောင့် ဒီစာရွက်က အခြား စာရွက်တွေနဲ့မတူ တမူထူးကဲ

than other pieces of paper?

စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပြီး တန်ဖိုးရှိနေရတာလဲ။

After all, there's not much you can do with it.

တကယ်တော့ ဒီစာရွက်နဲ့ လုပ်စရာ များများစားစား မရှိဘူး။

စားလို့ မရဘူး။

You can't eat it.

ဒါကိုသုံးပြီး ဘာမှ တည်ဆောက်လို့မရဘူး။

You can't build things with it.

And burning it is actually illegal.

ပြီးတော့ သူ့ကို မီးရှို့တာဟာလည်း ဥပဒေနဲ့ဆန့်ကျင်တယ်တဲ့

ဆိုတော့ ဘာလို့ အဲဒီလောက် အရေးပါနေရတာလဲ။

So what's the big deal?

Of course, you probably know the answer.

ဟုတ်တာပေါ့။အဖြေကို သိကောင်းသိပြီးသားဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။

A hundred dollar bill is printed by the government

ရာတန်ဒေါ်လာငွေစက္ကူကို အစိုးရက ရိုက်နှိပ်ပြီး

and designated as official currency,

တရားဝင်ငွေကြေးအဖြစ် သတ်မှတ်ပေမဲ့

while other pieces of paper are not.

ကျန်တဲ့စာရွက်တွေကျတော့ ဒီလိုမသတ်မှတ်ဘူးလေ။

ဒါပေမဲ့ ဒီလိုလုပ်လို့ပဲ တရားဝင်ငွေကြေးဆိုတာဖြစ်လာတာပါ။

But that's just what makes them legal.

What makes a hundred dollar bill valuable, on the other hand,

သို့ပေမဲ့ ရာတန်ငွေစက္ကူတစ်ရွက် တန်ဖိုး ဘယ်လောက်ရှိလဲဆိုတာ

is how many or few of them are around.

ငွေစက္ကူတွေ ဘယ်လောက် ပမာဏာ လည်ပတ်နေလဲနဲ့ ဆိုင်ပါတယ်။

Throughout history, most currency, including the US dollar,

သမိုင်းတစ်လျှောက်မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာအပါအဝင် ငွေကြေးအများစုဟာ

was linked to valuable commodities

တန်ဖိုးရှိတဲ့ ကုန်စည်တွေနဲ့ ဆက်စပ်နေပါတယ်။

and the amount of it in circulation

ပြီးတော့ လည်ပတ်နေတဲ့ ပမာဏဟာ

depended on a government's gold or silver reserves.

အစိုးရတစ်ရပ်ရဲ့ ရွှေ သို့ ငွေ သီးသန့် ရံပုံငွေ ပေါ် မူတည်ပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ၁၉၇၁ မှာ ဒီစနစ်ကို အမေရိကန် အစိုးရက ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီးနောက်

But after the US abolished this system in 1971,

the dollar became what is known as fiat money,

ဒေါ်လာဟာfiat moneyအဖြစ်သိကြတဲ့အရာဖြစ်လာတယ် ၎င်းဟာ အခြားဘယ်ပြင်ပရင်းမြစ်တွေနဲ့

meaning not linked to any external resource

ချိတ်ဆက်ထားခြင်းမရှိဘဲ ငွေကြေးဘယ်လောက်ကို ရိုက်နှိပ်ထုတ်မယ်

but relying instead solely on government policy

ဆိုတာဆုံးဖြတ်ဖို့ အစိုးရရဲ့မူဝါဒ တစ်ခုတည်းအပေါ်မှာသာ

to decide how much currency to print.

လုံးလုံးလျားလျား မှီတည်တဲ့ ငွေကြေးဖြစ်လာပါတယ်။

Which branch of our government sets this policy?

အစိုးရရဲ့ ဘယ်မဏ္ဍိုင်က ဒီမူဝါဒကို ချမှတ်ပါသလဲ။

The Executive, the Legislative, or the Judicial?

အုပ်ချုပ်ရေးလား။ ဥပဒေပြုရေးလား။ ဒါမှမဟုတ် တရားစီရင်ရေးကလား။

The surprising answer is: none of the above!

အံ့ဩစရာ အဖြေကတော့ တစ်ခုမှမဟုတ်ပါဘူး။

In fact, monetary policy is set by an independent Federal Reserve System,

အမှန်တော့ငွေကြေးမူဝါဒကိုthe FEDလို့ခေါ်တဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ဗဟိုဘဏ်စနစ်က ချမှတ်တာပါ။

or the Fed,

FED ကို တိုင်းပြည်အနှံ့က

made up of 12 regional banks in major cities around the country.

မြို့ကြီးပြကြီးတွေက ဒေသဆိုင်ရာဘဏ်ပေါင်း ၁၂ ခုနဲ့ ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းထားတာပါ

Its board of governors,

အုပ်ချုပ်ရေးဘုတ်အဖွဲ့ကို

which is appointed by the president and confirmed by the Senate,

သမ္မတကခန့်အပ်ပြီးတော့ အထက်လွှတ်တော်က အတည်ပြုပါတယ်။

သူတို့က လွှတ်တော်ကိုအစီရင်ခံရပြီး

reports to Congress,

and all the Fed's profit goes into the US Treasury.

Fed ရဲ့ အမြတ်ငွေတွေအားလုံးဟာ US ဘဏ္ဍရေးဌာနကိုသွားပါတယ်

Fed ကို နေ့တဓူဝဖြစ်ပျက်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးအလှည့်အပြောင်းတွေရဲ့

But to keep the Fed from being influenced

by the day-to-day vicissitudes of politics,

လွှမ်းမိုးသက်ရောက်မှု မခံရအောင်လို့

it is not under the direct control of any branch of government.

သူ့ကို အစိုးရမဏ္ဍိုင်တစ်ခုခုရဲ့ တိုက်ရိုက်ချုပ်ကိုင်မှုအောက်မှာ မထားဘူး။

Why doesn't the Fed just decide to print infinite hundred dollar bills

ဒါဆို လူတိုင်းချမ်းသာပျော်ရွှင်သွားရအောင် Fedက ဒေါ်လာတွေကို အကန့်သတ်မဲ့

to make everyone happy and rich?

ရိုက်ထုတ်ပေးလိုက်ပါလား။

အင်း ဒါဆိုရင် အဲ့ငွေစက္ကူတွေဟာ ဘာတန်ဖိုးမှရှိတော့မှာမဟုတ်ဘူး။

Well, because then the bills wouldn't be worth anything.

Think about the purpose of currency,

ငွေကြေးတွေရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်အကြောင်း စဉ်းစားကြည့်ပါ။

which is to be exchanged for goods and services.

ငွေကြေးဆိုတာကုန်ပစ္စည်းနဲ့ဝန်ဆောင်မှုတွေ ကိုလဲလှယ်ဖို့ဖြစ်တယ်

If the total amount of currency in circulation

ငွေကြေးပမာဏ လည်ပတ်မှုပမာဏတက်တာဟာ တိုင်းပြည်စီးပွားရေးစနစ်ထဲက

increases faster than the total value of goods and services in the economy,

ကုန်ပစ္စည်းနဲ့ဝန်ဆောင်မှုတွေရဲ့ စုစုပေါင်း တန်ဖိုးတက်တာထက် မြန်ဆန်နေမယ်ဆိုရင်

then each individual piece will be able

ဒီငွေစက္ကူတစ်ရွက်နဲ့ အရင်ကဝယ်လို့ရတဲ့

to buy a smaller portion of those things than before.

ပစ္စည်းပမာဏလောက် ဝယ်နိုင်တော့မှာမဟုတ်ဘူး။

This is called inflation.

ဒါကို ငွေကြေးဖောင်းပွခြင်း လို့ခေါ်ပါတယ်။

On the other hand,

တစ်နည်းပြောရရင်

if the money supply remains the same,

ရိုက်ထုတ်တဲ့ငွေကြေးပမာဏက အရင်အတိုင်းပဲဆက်ရှိနေမယ်။

while more goods and services are produced,

ဒါပေမဲ့ ကုန်ပစ္စည်းနဲ့ဝန်ဆောင်မှုတွေကို တိုးထုတ်မယ်ဆိုရင်တော့

each dollar's value would increase

ဒေါ်လာတန်ဖိုးတက်လာမှာပါ။

in a process known as deflation.

ဒီဖြစ်စဉ်ကို ငွေတန်ဖိုးတိုးခြင်း လို့ခေါ်ပါတယ်။

So which is worse?

ဆိုတော့ ဘယ်ဟာက ပိုဆိုးလဲ။

Too much inflation

ငွေကြေးဖောင်းပွမှုများလွန်းရင်

means that the money in your wallet today will be worth less tomorrow,

ဒီနေ့သင့်ပိုက်ဆံအိတ်ထဲမှာရှိနေတဲ့ပိုက်ဆံဟာ မနက်ဖြန်မှာတန်ဖိုးလျော့သွားမယ်၊

making you want to spend it right away.

ချက်ချင်း သုံးချင်စိတ်ပေါက်သွားမယ်။

While this would stimulate business, it would also encourage overconsumption,

ဒါက စီးပွားရေးတွေကောင်းအောင်လှုံ့ဆော်ပေမဲ့ အလွန်ကျွံဝယ်ယူသုံးစွဲခြင်းကိုလည်းအားပေးရာ

or hoarding commodities, like food and fuel,

ရောက်တယ်။ အစားသောက်နဲ့ လောင်စာတွေလိုမျိုး ကုန်တွေဝယ်စုထားကြတော့

raising their prices

ဈေးတွေတက်လာမယ်၊

and leading to consumer shortages and even more inflation.

ပစ္စည်းပြတ်လပ်တာတွေဖြစ်စေပြီး ငွေကြေးဖောင်းပွတာကို ပိုဆိုးရွားစေပါတယ်။

But deflation would make people want to hold onto their money,

ဒါပေမဲ့ ငွေတန်ဖိုးတိုးလာရင် လူတွေက ပိုက်ဆံတွေ ကိုင်ထားချင်တယ်

ဝယ်ယူသုံးစွဲတာတွေလျော့လာတော့

and a decrease in consumer spending

လုပ်ငန်းအမြတ်တွေနည်းလာမယ်၊

would reduce business profits,

leading to more unemployment and a further decrease in spending,

အလုပ်လက်မဲ့တွေများလာပြီး ပိုပြီးမသုံးစွဲနိုင်မှုတွေဖြစ်လာကာ

causing the economy to keep shrinking.

တိုင်းပြည်စီးပွားရေး ကျုံ့သွားတဲ့ အခြေနေဖြစ်သွားစေတယ်။

ဒါကြောင့် စီးပွားရေးပညာရှင်တွေဟာဒီ၂မျိုးဟာ အရမ်းများသွားတဲ့အခါ အန္တရာယ်ရှိတယ်လို့

So most economists believe that while too much of either is dangerous,

a small, consistent amount of inflation is necessary to encourage economic growth.

ယုံကြည်ကြတယ်။စီးပွားရေးတိုးတက်စေဖို့ ပုံမှန် ငွေကြေးဖောင်းပွပမာဏနည်းနည်းတော့

ရှိပေးဖို့လိုပါတယ်။ Fed က စီးပွားရေးအချက်အလက်အများကြီးကိုသုံးပြီး

The Fed uses vast amounts of economic data

to determine how much currency should be in circulation,

ငွေကြေးဘယ်လောက် လည်ပတ်နေသင့်တယ်ဆိုတာဆုံးဖြတ်တယ်။

including previous rates of inflation,

ယခင်က ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနှုန်းတွေ၊

နိုင်ငံတကာဦးတည်လမ်းကြောင်းတွေနဲ့ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းတွေလည်းထည့်စဉ်းစားတယ်။

international trends, and the unemployment rate.

Like in the story of Goldilocks,

Goldilocks ရဲ့ ပုံပြင်ထဲကလိုပဲ

they need to get the numbers just right

ဒီကိန်းဂဏန်းတွေဟာ အသင့်တင့်အနေထားမှာရှိနေဖို့လိုပါတယ်။

in order to stimulate growth and keep people employed,

ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို မငြိမ်မသက်ဖြစ်ရတဲ့အဆင့်ထိမရောက်လာစေဘဲ

without letting inflation reach disruptive levels.

စီးပွားရေးတိုးတက်စေဖို့ နဲ့လူတွေ အလုပ်ကိုင်ရရှိစေဖို့ပါ။

The Fed not only determines

Fed က သင့်အိတ်ထဲက

how much that paper in your wallet is worth

ငွေစက္ကူတန်ဖိုးကိုသာမက

သင့်အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းတွေ/ ဝင်ငွေရနေတဲ့အလုပ်ကိုထိန်းထားနိုင်ဖို့ကိုပါ

but also your chances of getting or keeping the job

where you earn it.

အဆုံးအဖြတ်ပေးပါတယ်။