You could have a secret twin (but not the way you think) - Kayla Mandel Sheets

2,801,452 views ・ 2021-09-16

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung
00:07
While searching for a kidney donor,
0
7079
1959
ကျောက်ကပ် အလှူရှင်တစ်ဦးကို ရှာနေစဉ်မှာ
00:09
a Boston woman named Karen Keegan stumbled upon a mystery.
1
9038
4333
Karen Keegan ဆိုတဲ့ ဘော့စတွန်သူ တစ်ဦးဟာ လျှို့ဝှက်ချက်တစ်ခုကို အမှတ်မထင် တွေ့တယ်။
00:13
When her three adult sons underwent genetic testing
2
13746
3042
ကျောက်ကပ် အလှူအတွက် ကိုက်ညီမှုရှိ၊မရှိ ဆုံးဖြတ်ဖို့
00:16
to determine whether they were a match for kidney donation,
3
16788
3083
အရွယ်ရောက်တဲ့ သားသုံးယောက် ဗီဇဆိုင်ရာ စမ်းသပ်မှု ခံယူစဉ်မှာ
00:19
the test showed that two of them weren’t actually her sons.
4
19871
4333
သားနှစ်ယောက်ဟာ တကယ့် သူသားတွေ မဟုတ်တာကို စမ်းသပ်ချက်က ပြတယ်။
00:24
Keegan knew she was her sons’ mother—
5
24704
2209
သူဟာ သားတွေရဲ့အမေဆိုတာကို Keegan သိတယ်။
00:26
she had conceived and given birth to them.
6
26913
2750
သူတို့ကို ဝမ်းနဲ့လွယ်ပြီး မွေးခဲ့ရတာလေ။
00:29
Figuring there must have been an error, her doctors pursued further testing,
7
29746
3750
အမှားတစ်ခု ဖြစ်ရမယ်ဆိုတာကို တွေးဆရင်း ဆရာဝန်တွေက နောက်ထပ် စမ်းသပ်မှုလုပ်တယ်။
00:33
only to uncover something even more confusing:
8
33496
3583
ပိုတောင် စိတ်ရှုပ်စရာ တစ်ခုသာ ရှာတွေ့ခဲ့တယ်။
00:37
she was her children’s biological aunt.
9
37579
3333
သူက သားတွေရဲ့ အဒေါ်အရင်းဖြစ်ခဲ့တာပါ။
00:41
It turned out that Keegan had a second genome in some tissues and organs.
10
41454
4083
Keegan မှာ တစ်ရှူးနဲ့ အင်္ဂါတွေထဲမှာ ဒုတိယ ဂျီနူးမ်း ရှိနေတာဖြစ်သွားတယ်။
00:45
In other words, some of her cells had a completely different set of genes
11
45704
4750
တစ်နည်းပြောရရင် သူ့မှာ အခြားသူတွေနဲ့ လုံးဝခြားနားနေတဲ့ မျိုးစေ့ဗီဇ
00:50
from the others.
12
50454
1250
အစုတစ်ခု ရှိနေခဲ့တာပါ။
00:51
This second set of genes belonged to her twin sister—
13
51829
3333
ဒုတိယ ဆဲလ်အစုက ဘယ်တုန်းကမှ မမွေးဖွားခဲ့တဲ့
00:55
who had never been born.
14
55162
1667
သူ့အမြွှာညီအစ်မနဲ့ သက်ဆိုင်တာပါ။
00:57
This condition, where an individual has two genomes
15
57121
3083
တစ်ဦးချင်းရဲ့ ခန္ဓာကိုယ် တစ်ရှုးတွေမှာ ဂျီနူးမ်း နှစ်ခုရှိတာကို
01:00
present in the tissues of their body,
16
60204
2042
ပြသတဲ့ ဒီအခြေအနေကို
01:02
is called chimerism.
17
62246
1750
chimerism လို့ ခေါ်ပါတယ်။
01:04
The name comes from Greek mythology,
18
64288
2041
ဒီနာမည်က ဂရိဒဏ္ဍာရီကနေ လာတာပါ။
01:06
where chimera is an amalgam of three different animals.
19
66329
3334
chimera က တိရိစ္ဆာန် သုံးမျိုး ရောစပ်မှုပါ။
01:09
Individuals with chimerism might have two-toned skin or hair,
20
69829
3834
chimerism ရှိတဲ့ တစ်ဦးချင်းဟာ အသွေးနှစ်ခု ရှိတဲ့အရေပြား(သို့)ဆံပင်(သို့)အရောင်ကွဲ
01:13
or two different colored eyes,
21
73663
1541
မျက်စိနှစ်လုံးရှိလောက်တယ်။
01:15
but most are believed to have no visible signs of the condition.
22
75204
3542
ဒါပေမဲ့ ဒီအခြေအနေရဲ့ မြင်သာတဲ့ လက္ခဏာမရှိဘူးလို့ အများစုက ယုံကြည်ကြတယ်။
01:19
Chimerism can come from a twin in utero, from a tissue or organ transplant,
23
79079
5167
Chimerism ဟာ သားအိမ်တွင်း အမွှာတစ်ခု၊ တစ်ရှူး(သို့)အင်္ဂါ အစားထိုးမှုမှ လာတာ
01:24
or happen between a fetus and a pregnant woman.
24
84246
2500
(သို့)သန္ဓေနဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင် ကြားမှာ ဖြစ်နိုင်တာပါ။
01:27
So how exactly does it happen?
25
87163
2291
ဒီတော့ ဒါက အတိအကျ ဘယ်လိုဖြစ်တာလဲ။
01:29
In one of the most common forms,
26
89996
2125
အတွေ့အများဆုံး ပုံစံတစ်ခုမှာတော့
01:32
a mother and fetus swap cells in the flow of nutrients
27
92121
3458
မိခင်တစ်ယောက်နဲ့ သန္ဓေသားဟာ အချင်း တစ်လျှောက်က အာဟာရ စီးဆင်းမှုထဲမှာ
01:35
across the placenta.
28
95579
1500
ဆဲလ်တွေကို ဖလှယ်တယ်။
01:37
The mother can inherit fetal stem cells,
29
97329
2834
မိခင်ဟာ သန္ဓေသားဆိုင်ရာ အရင်း ဆဲလ်တွေကို အမွေဆက်ခံနိုင်တယ်။
01:40
undifferentiated cells that are able to develop into any specialized cell.
30
100163
4583
အထူးဆဲလ်တစ်ခုခုအဖြစ် ဖွံ့ဖြိုးနိုင်တဲ့ မကွဲပြားတဲ့ ဆဲလ်တွေပါ။
01:45
The fetal cells initially go undetected
31
105163
2416
သန္ဓေသား ဆဲလ်တွေဟာ အစမှာ မမြင်သာတာက
01:47
because the mother’s immune system is suppressed during pregnancy.
32
107579
3292
ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ် မိခင်ရဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်ဟာ ချုပ်ထိန်းခံရလို့ပါ။
01:51
But in some cases, cells with the fetus’s DNA persist
33
111038
3458
ဒါပေမဲ့ တချို့ဖြစ်ရပ်တွေမှာ သန္ဓေသားရဲ့ DNA ရှိတဲ့ ဆဲလ်တွေဟာ
01:54
in the mother’s body for years or even decades
34
114496
3125
မိခင်ရဲ့ကိုယ်ထဲမှာ နှစ်တွေ(သို့) ဆယ်စုနှစ်တွေချီကာ
01:57
without being destroyed by her immune system.
35
117621
2417
ကိုယ်ခံအားစနစ်တွေရဲ့ ဖျက်ဆီးတာမခံရဘဲ ဆက်ရှိနေတယ်။
02:00
In one case, a mother's liver was failing,
36
120371
2625
အဖြစ်တစ်ခုမှာ မိခင်တစ်ဦးရဲ့ အသည်းဟာ အားနည်းလာပေမဲ့
02:02
but suddenly started to regenerate itself.
37
122996
2458
ရုတ်တရက် ၎င်းဘာသာ စတင် ပြန်အားပြည့်လာတယ်။
02:05
Her doctors biopsied her liver, and found DNA in the regenerated tissue
38
125579
4542
ဆရာဝန်တွေက သူ့အသည်းကို ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေးတော့ အရင် နှစ် ၂၀ နီးပါး ကိုယ်ဝန်ဆောင်တစ်ခုကနေ
02:10
from a pregnancy almost 20 years earlier.
39
130121
3292
ပြန်အားပြည့်လာတဲ့ တစ်ရှူးထဲမှာ DNA ကို တွေ့တယ်။
02:13
The fetal stem cells had lodged in her liver and specialized as liver cells.
40
133704
4584
သန္ဓေသား အရင်းဆဲလ်တွေဟာ သူ့အသည်းမှာ နေရာယူပြီး အသည်းဆဲလ်တွေအဖြစ် အထူးပြုတယ်။
02:19
Karen Keegan, meanwhile, acquired her second genome before she was born.
41
139371
4833
တစ်ချိန်တည်းမှာ Karen Keegan ဟာ သူ့ကို မမွေးခင် သူ့ရဲ့ဒုတိယ ဂျီနူးမ်းကို ရခဲ့တယ်။
02:24
Very early in her own mother’s pregnancy with her,
42
144204
2875
သူ့အမေ သူ့ကို ကိုယ်ဝန်ဆောင်စဉ်က အဦးအစမှာပါ။
02:27
Keegan had a fraternal twin.
43
147079
2000
Keegan မှာ အစ်ကို အမြွှာတစ်ယောက်ရှိခဲ့တယ်။
02:29
Keegan’s embryo absorbed some fetal stem cells from her twin’s embryo,
44
149079
3917
Keegan ရဲ့သန္ဓေဟာ သူ့အမြွှာ သန္ဓေလောင်းမှ သန္ဓေ အရင်းဆဲလ်တွေတချို့ကို စုပ်ယူတယ်။
02:32
which did not develop to term.
45
152996
1750
ဒါက သတ်မှတ်ဖို့ မဖွံ့ဖြိုးခဲ့ဘူး။
02:35
By the time Keegan’s fetus developed an immune system,
46
155288
2958
Keegan ရဲ့ သန္ဓေသားက ကိုယ်ခံအားစနစ်တစ်ခု ဖြစ်ပေါ်ချိန်မှာ
02:38
it had many cells with each genome,
47
158246
2333
၎င်းမှာ ဂျီနူးမ်းတစ်ခုစီပါတဲ့ ဆဲလ်တွေ ရှိခဲ့ပြီး
02:40
and the immune system recognized both genomes as her body’s own—
48
160579
3750
ဒီကိုယ်ခံအားစနစ်က ဂျီနူမ်းနှစ်ခုစလုံးကို သူ့ကိုယ်ရဲ့အပိုင်အဖြစ် လက်ခံတာကြောင့်
02:44
so it didn’t attack or destroy the cells with the second genome.
49
164413
3541
ဒုတိယ ဂျီနူမ်းရှိတဲ့ ဆဲလ်တွေကို တိုက်ခိုက်တာ(သို့)ဖျက်ဆီးတာ မလုပ်ဘူး။
02:48
We don’t know how much of her body was composed of cells with this second genome—
50
168329
4292
ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ဘယ်လောက်က ဒုတိယ ဂျီနူးမ်း ရှိတဲ့ ဆဲလ်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားလဲ မသိပါ။
02:52
that can vary from one organ to another, and even between tissues within an organ:
51
172621
4500
အင်္ဂါတစ်ခုမှ နောက်တစ်ခု၊ အင်္ဂါတစ်ခုထဲက တစ်ရှူးအတွင်းမှာတောင် ပြောင်းနိုင်တာပါ။
02:57
some might have no cells at all with the second genome,
52
177413
2875
တချို့မှာ ဒုတိယ ဂျီနူးမ်းနဲ့အတူ ဆဲလ် လုံးဝမရှိလောက်ပေမဲ့
03:00
while others might have many.
53
180288
1541
တချို့မှာ အများကြီးရှိလောက်တယ်။
03:02
At least some of the egg-producing tissue in her ovaries
54
182121
3042
အနည်းဆုံးတော့ သူ့သားအိမ်တွေထဲက မျိုးဥ ထုတ်ပေးတဲ့ တစ်ရှူးတချို့က
03:05
must have carried the second genome.
55
185163
2083
ဒုတိယ ဂျီနူမ်းကို သယ်ဆောင်ပေးခဲ့လောက်တယ်။
03:07
Each time she conceived there would be no way to predict
56
187496
2958
သူ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တိုင်း ဘယ်ဂျီနူးမ်းက ပတ်သက်မယ်ဆိုတာ
03:10
which genome would be involved—
57
190454
1709
ခန့်မှန်းဖို့ နည်းရှိမှာ မဟုတ်ပါ။
03:12
which is how two of her children ended up with the genes
58
192413
3125
ဒါက သူ့ကလေးနှစ်ယောက်ဟာ ဘယ်တုန်းကမှ မမွေးဖွားခဲ့တဲ့ အမျိုးသမီးရဲ့
03:15
of a woman who had never been born.
59
195538
2458
မျိုးဗီဇတွေနဲ့ အဆုံးသတ်ခဲ့ပုံပါ။
03:18
This can also happen to fathers.
60
198288
1916
ဒါက ဖခင်တွေမှာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
03:20
In 2014, when ancestry testing determined that a father
61
200204
3584
၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာ ဖခင်တစ်ယောက်ဟာ တကယ်ပဲ သူ့ကလေးရဲ့ ဦးလေးအရင်းဖြစ်တယ်လို့
03:23
was actually his baby’s biological uncle,
62
203788
2625
မျိုးရိုး စစ်ဆေးချက်က ဆုံးဖြတ်တဲ့အခါ
03:26
researchers discovered that 10% of the father’s sperm
63
206413
3375
ဖခင်ရဲ့ သုက် ၁၀ % ဟာ သန္ဓေလောင်း အမြွှာဆီက ဒုတိယ ဂျီနူးမ်းကို
03:29
carried a second genome from an embryonic twin.
64
209788
2833
သယ်ဆောင်ခဲ့တာကို သုတေသီတွေ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တယ်။
03:33
Cases like this challenge our perception of genetics.
65
213038
3458
ဒီလိုအဖြစ်တွေက ဗီဇပညာ အမြင်ကို စိန်ခေါ်ခဲ့တယ်။
03:36
Though there are very few documented cases of chimerism from an embryonic twin,
66
216871
4792
သန္ဓေလောင်း အမြွှာတစ်ခုမှ chimerism ရဲ့ မှတ်တမ်းတင် ဖြစ်ရပ်တွေက အလွန် နည်းပါးပေမဲ့
03:41
we’re all amalgams to some extent,
67
221663
2333
အားလုံးဟာ အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ အရောအစပ်တွေပါ။
03:44
carrying around the different genetic codes of our gut bacteria
68
224246
3458
အူ ဘက်တီးရီးယားရဲ့ မတူတဲ့ ဗီဇဆိုင်ရာ ကုတ်တွေနဲ့ မီတိုခွန်းဒရီးယာကိုတောင်
03:47
and even our mitochondria.
69
227704
1584
လှည့်ပတ် သယ်ဆောင်နေတယ်။
03:49
And given that 1 in 8 individual births started out as twin pregnancies,
70
229579
4959
တစ်ဦးချင်းမွေးဖွားမှု ၈ ယောက်မှာ ၁ ယောက်က အမြွှာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေအဖြစ် စတင်တာကြောင့်
03:54
there could be many more people with two genomes—
71
234538
2916
ဂျီနူးမ်း နှစ်ခုရှိတဲ့ လူတွေ နောက်ထပ် အများကြီးရှိပြီး
03:57
and many more lessons to learn about the genes that make us who we are.
72
237454
4917
မိမိတို့ဖြစ်တာကို ဖန်တီးတဲ့ ဗီဇတွေအကြောင်း လေ့လာဖို့ နောက်ထပ် သင်ခန်းစာ အများကြီးပါ။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7