How your digestive system works - Emma Bryce

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

Across the whole planet,

တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ

humans eat on average between one and 2.7 kilograms of food a day.

လူသားဟာ ပျမ်းမျှအားဖြင့် တစ်နေ့မှာ အစားစာ ၁ မှ ၂.၇ ကီလိုဂရမ် အထိ စားပါတယ်။

That's over 365 kilograms a year per person,

အဲဒါက လူတစ်ဦး တစ်နှစ်မှာ ၃၆၅ ကီလိုဂရမ် ကျော်ပါတယ်။

and more than 28,800 kilograms over the course of a lifetime.

တစ်သက်တာမှာ ကီလိုဂရမ် ၂၈.၈၀၀ ထက်ပိုများပါတယ်။

And every last scrap makes its way through the digestive system.

စားလိုက်သမျှဟာ အစာခြေစနစ်ကို ဖြတ်ကျော်ရပါတယ်။

Comprised of ten organs covering nine meters,

ကိုးမီတာ ရှည်လျားပြီး အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်း ဆယ်ခုရှိကာ

and containing over 20 specialized cell types,

အထူးဆဲလ်အမျိုးအစား ၁၀ ကျော် ပါရှိတဲ့ အဲဒီစနစ်ဟာဖြင့်

this is one of the most diverse and complicated systems in the human body.

လူ့ခန္ဓာကိုယ်ထဲက မတူကွဲပြားလှပြီး အရှုပ်ထွေးဆုံး စနစ် တစ်ခုပါပဲ။

Its parts continuously work in unison to fulfill a singular task:

၎င်းရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေဟာ သင့်အစားအစာထဲက ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းတွေကို

transforming the raw materials of your food

သင့်အား အသက်ရှင်နေထိုင်ရန် လိုတဲ့ အာဟာရများနဲ့ စွမ်းအင်များကို

into the nutrients and energy that keep you alive.

ထုတ်လုပ်ပေး​​ရန်ဆိုတဲ့ တစ်ခုတည်းသော တာဝန်ကို လုပ်ကိုင်ထမ်းဆောင်နေကြတာပါ။

Spanning the entire length of your torso,

သင့်ရဲ့ကိုယ်ထည်တစ်ခုလုံးမှာ နေရာယူထားတဲ့

the digestive system has four main components.

အစာခြေစနစ်ထဲတွင် အဓိကအပိုင်း လေးခု ရှိပါတယ်။

First, there's the gastrointestinal tract,

ပထမတစ်ခုက အစာအိမ်နဲ့အူလမ်းကြောင်းပါ၊

သင်ရဲ့ အစားအစာကို ပို့ဆောင်ပေးတဲ့ တွန့်လိမ်နေတဲ့ လမ်းကြောင်းဖြစ်ပြီး

a twisting channel that transports your food

and has an internal surface area of between 30 and 40 square meters,

အတွင်းပိုင်း မျက်နှာပြင်ဟာ စတုရန်းမီတာ ၃၀ - ၄၀ ခန့်ရှိတတ်ရာ

enough to cover half a badminton court.

ကြက်တောင်ကွင်း တစ်ဝက်ကို လွှမ်းအုပ်နိုင်ပါတယ်။

Second, there's the pancreas,

ဒုတိယထဲတွင် ပန်ကရိယတွေ၊

gallbladder,

သည်းခြေအိတ်နဲ့

and liver,

အသည်းပါပြီး

a trio of organs that break down food using an array of special juices.

အထူးအရည်များကို သုံးပြီး အစားအစာကို ခြေဖျက်ပစ်ပေးကြတဲ့ အင်္ဂါ သုံးခုပါ။

Third, the body's enzymes,

တတိယထဲတွင် အင်ဇိုင်းတွေ၊

hormones,

ဟော်မုန်းတွေ၊

nerves,

and blood

အာရုံကြောတွေနဲ့

သွေးပါဝင်ပါတယ်၊

all work together to break down food,

၎င်းတို့ အားလုံးဟာ အစားအစာကို ခြေဖျက်ပစ်ရင်း

modulate the digestive process,

အစာခြေရေး ဖြစ်စဉ်ကို ရုပ်လုံးဖေါ်ပေးလျက်

and deliver its final products.

ရရှိိလာတဲ့ နောက်ဆုံးထုတ်ကုန်များကို ပို့ဆောင်ပေးပါတယ်။

Finally, there's the mesentery,

နောက်ဆုံးအနေနဲ့ အစာခြေရေး

a large stretch of tissue that supports

အစိတ်အပိုင်းအားလုံး ၎င်းတို့ရဲ့ တာဝန်တွေ လုပ်ကိုင်နိုင်အောင်

and positions all your digestive organs in the abdomen,

အစာအိမ်ထဲတွင် ရှိနေစေရန် ပံ့ပိုးပေးတဲ့

enabling them to do their jobs.

ရှည်လျားလှတဲ့ အသားမျှင် အလွှာပါ။

The digestive process begins before food even hits your tongue.

တကယ်တော့ အစာခြေရေး ဖြစ်စဉ်ဟာ အစားအစာက သင့်လျှာကို မထိခင် စတင်ပါတယ်။

ဝင်လာတော့မယ် မြိန်ရှက်တဲ့ စားဖွယ်ရာကို စောင့်မျှော်ရင်း၊

Anticipating a tasty morsel,

glands in your mouth start to pump out saliva.

သင့်ပါးစားထဲက အကျိတ်တွေဟာ သွားရည်ကို စထုတ်လုပ်ပေးပါတယ်။

We produce about 1.5 liters of this liquid each day.

ကျန်ုပ်တို့ဟာ သွားရည်ကို နေ့စဉ် ၁.၅ လီတာ ထုတ်လုပ်ကြပါတယ်။

Once inside your mouth,

ပါးစပ် အတွင်းမှာကျတော့

chewing combines with the sloshing saliva

ကြိတ်ဝါးရင်း သွားရည်တွေနဲ့ ပေါင်းစပ်ပေးခြင်းဖြင့်

to turn food into a moist lump called the bolus.

စိုစွတ်နေတဲ့ အလုံးများအဖြစ် ပြောင်းလဲပစ်လိုက်ပါတယ်။

Enzymes present in the saliva break down any starch.

ခုနက သွားရည်ထဲ ပါဝင်တဲ့ အင်ဇိုင်းတွေက ပါနိုင်တဲ့ ကစီဓါတ်ကို ဖြိုဖျက်ပေးပါတယ်။

Then, your food finds itself

အဲဒီနောက် သင်စားလိုက်တဲ့ အစားအစာဟာ

at the rim of a 25-centimeter-long tube called the esophagus,

အစာပြွန် လို့ခေါ်တဲ့ ၂၅ စင်တီမီတာ ရှည်တဲ့ ပြွန်ဝဆီ ရောက်လာပါတယ်၊

down which it must plunge to reach the stomach.

အဲဒီကနေ အောက်ပို လျှော်ဆင်းသွားရင်း အစာအိမ်ရောက်ထဲ ရောက်သွားမှာပါ။

Nerves in the surrounding esophageal tissue

ခုနက esophagus အသားမျှင်ရဲ့ ဝန်းကျင်ရှိ အာရုံကြောတွေက

sense the bolus's presence and trigger peristalsis,

အစားအစာအလုံးတွေ ရောက်လာတာကို အာရုံခံလိုက်ရလို့ ကြွက်သားတွေ

a series of defined muscular contractions.

အထူးပုံစံဖြင့် ကျုံ့လာစေရန် အချက်ပေးကြတယ်။

That propels the food into the stomach,

အဲဒါက အစားအစာကို အစာအိမ်ထဲသို့ တွန်းချပေးလိုက်လို့

where it's left at the mercy of the muscular stomach walls,

ရှေ့ဆက်ပြီး အစာအိမ်ရဲ့ နံရံထဲက ကြွက်သားတွေရဲ့ လက်ထဲ ရောက်သွားကြတယ်၊

which bound the bolus, breaking it into chunks.

၎င်းတို့ဟာ အစားအစာ အလုံးတွေကို ဆက်ပြီး အတုံးလေးတွေအဖြစ် တုံးပစ်ပါတယ်။

Hormones, secreted by cells in the lining, trigger the release of acids

အတွင်းခံထဲက ဆဲလ်တွေမှ ထုတ်ပေးလိုက်တဲ့ ဟော်မုန်းတွေက အက်စစ်တွေနဲ့

and enzyme-rich juices from the stomach wall

အစာအိမ်ရ့ နံရံမှ အင်ဇိုင်းကြွယ်ဝတဲ့ အရည်တွေ ထုတ်ပေးလိုက်ရာ

that start to dissolve the food and break down its proteins.

အစားအစာကို ချေဖျက်လျက် အသားဓာတ် ထုတ်လုပ်မှုကို စပေးပါတယ်။

These hormones also alert the pancreas,

အဲဒီဟော်မုန်းတွေက ပန်ကရိယတွေ၊

liver,

အသည်း၊ နှင့်

and gallbladder

သည်းခြေအိတ်တို့ကိုပါ

to produce digestive juices

အစာချေရေး အရည်များကို ထုတ်လုပ်ပေးလျက်

and transfer bile, a yellowish-green liquid that digests fat,

အဆီတွေ ချေဖျက်ရန် ဝါကြင့်ကြင့်ရောင် ပို့ဆောင်ရေး သည်းခြေရည်ကို ထုတ်စေပါတယ်၊

in preparation for the next stage.

နောက်တဆင့်အတွက် ပြင်ဆင်မှုပါပြ၊

After three hours inside the stomach,

အစာအိမ်ထဲမှာ သုံးနာရီကြာသွားတဲ့ နောက်မှာ၊

the once shapely bolus is now a frothy liquid called chyme,

တစ်ချိန်တုန်းက အတုံးလေး ပုံစံဖြစ်ခဲ့တဲ့ဟာ အခုတော့ အမြှုပ်ထနေတဲ့ အရည်ဖြစ်လာလျက်

and it's ready to move into the small intestine.

အူသိမ်ဆီသို့ ရွှေ့ပြောင်းဖို့ အဆင်သင့်ပါပဲ။

The liver sends bile to the gallbladder,

အသည်းဟာ သည်းခြေအိတ်ထံမှ သည်းခြေရည်ကို ရလိုက်ပြီး

which secretes it into the first portion of the small intestine called the duodenum.

အဲဒါကို duodenum လို့ခေါ်တဲ့ အူသိမ်ရဲ့ ပထမပိုင်းထဲကို ထုတ်လွှတ်ပေးလိုက်ပါတယ်။

Here, it dissolves the fats floating in the slurry of chyme

အဲဒီမှာ ၎င်းဟာ အမြှုပ်ထနေတဲ့ အရည်ထဲက အဆီတွေကို ချေဖျက်ပေးလိုက်ခြင်းဖြင့်

so they can be easily digested by the pancreatic and intestinal juices

အဲဒီမှာ ရောက်ရှိနေကြတဲ့ ပန်ကရိယနဲ့ အူထဲက အရည်များဖြင့်

that have leached onto the scene.

အလွယ်တကူ ချေဖျက်ပေးလာနိုင်တော့မှာပါ။

These enzyme-rich juices break the fat molecules down into fatty acids

အဲဒီလို အင်ဇိုင်းကြွယ်တဲ့ အရည်များက အဆီမော်လီကျူးတွေကို ခန္ဓာကိုယ်ထဲသို့

and glycerol for easier absorption into the body.

လွယ်ကူစွာ စုပ်ယူစေရန် အဆီအက်စစ်များနဲ့ glycerol အဖြစ် ခွဲပစ်ပါတယ်။

အင်ဇိုင်းတွေဟာ အသားဓာတ်ကို နောက်ဆုံး အမိုင်နို အက်စစ်များနဲ့

The enzymes also carry out the final deconstruction

of proteins into amino acids

ကစီဓာတ်များကို ဂလူးကို့စ်အဖြစ် ပြောင်းလဲရန်

and carbohydrates into glucose.

နောက်ဆုံး ခြေဖျက်မှုကို လုပ်ဆောင်ပေးတယ်။

This happens in the small intestine's lower regions,

အဲဒါဟာ jejunum နဲ့ ileum လို့ခေါ်တဲ့ အူသိမ်ရဲ့ အောက်ပိုင်းနေရာမှာ

the jejunum and ileum,

ဖြစ်ပျက်ခြင်း ဖြစ်ပြီး၊

which are coated in millions of tiny projections called villi.

အဲဒါတွေကို villi ခေါ် သေးနုပ်ကြတဲ့ ထိုးထွက်နေတဲ့ အရာများဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားတယ်။

These create a huge surface area to maximize molecule absorption

၎င်းတို့ဟာ ကြီးမားတဲ့မျက်နှာပြင် ဖြစ်လို့ မော်လီကျူး စုပ်ယူမှုနဲ့ သွေးစနစ်ထဲသို့

လွှဲပြောင်းမှု အများဆုံး ဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပါတယ်။

and transference into the blood stream.

The blood takes them on the final leg of their journey

သွေးဟာ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းများနဲ့ အမျှင်များအား ကျွေးပေးရန်

to feed the body's organs and tissues.

၎င်းတို့ရဲ့ ခရီးအဆုံးပိုင်းမှာ ယူလိုက်ပါတယ်။

But it's not over quite yet.

ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာမှာ ပြီးဆုံး မသွားသေးပါ။

Leftover fiber,

ကျန်ရစ်ခဲ့ကြတဲ့ အသားအမျှင်များ၊

water,

ရေနဲ့

and dead cells sloughed off during digestion

အစာချက်စဉ် သေသွားကြတဲ့ ဆဲလ်တွေကို

make it into the large intestine, also known as the colon.

အူမကြီးဆီကို ခါထုတ် စွန့်ပစ်လိုက်ပါတယ်။

The body drains out most of the remaining fluid through the intestinal wall.

ခန္ဓာကိုယ်ဟာ ကျန်ရစ်တဲ့ အရည်အများစုကို အူမရဲ့ နံရံများမှတဆင့် အပြင်ကိုထုတ်ပစ်တယ်။

What's left is a soft mass called stool.

ကျန်ရစ်ခဲ့တဲ့ အရာကတော့ မစင်လို့ ခေါ်ကြတဲ့ ပျော့နေတဲ့ အရာပါပဲ။

The colon squeezes this byproduct into a pouch called the rectum,

အူမကြီးဟာ စွန့်ပစ်အရာကို စအိုလမ်းကြောင်း လို့ခေါ်တဲ့ အခေါင်းထဲသို့ ညှစ်ထုပ်ပစ်ရာ၊

အဲဒါ ကျယ်ပြန့်လာနေကြောင်း အာရုံကြောတွေ ခံစားမိရင်

where nerves sense it expanding

and tell the body when it's time to expel the waste.

အစွန့်အကျေးတွေ ထုတ်ပစ်ရမယ့်အချိန်မှာ ခန္ဓာကိုယ်ကို အချက်ပေးတယ်။

The byproducts of digestion exit through the anus

အစာချေမှုရဲ့ စွန့်ပစ်စရာကို စအိုပေါက်မှ ထုတ်ပစ်ခြင်းဖြင့်

ပုံမှန်အားဖြင့် နာရီ ၃၀ မှ ၄၀ အထိ

and the food's long journey,

typically lasting between 30 and 40 hours,

ကြာတတ်တဲ့ အစားအစာရဲ့ခရီးရှည်ဟာ အဲဒီမှာ ဆုံးသွားလျက်

is finally complete.

ပြီးဆုံးသွားတာ ဖြစ်ပါတယ်။