How your digestive system works - Emma Bryce

Translator: Huyen Truong Reviewer: Phuong Hoa Tran

Trên toàn hành tinh này,

Across the whole planet,

humans eat on average between one and 2.7 kilograms of food a day.

mỗi người trung bình tiêu thụ từ 1 đến 2.7 kg thức ăn mỗi ngày.

That's over 365 kilograms a year per person,

Nghĩa là mỗi chúng ta ăn hơn 365kg thức ăn mỗi năm,

and more than 28,800 kilograms over the course of a lifetime.

và hơn 28,800 kg trong cả cuộc đời.

And every last scrap makes its way through the digestive system.

Tất cả đồ ăn đó đều đi vào hệ tiêu hoá.

Comprised of ten organs covering nine meters,

Được cấu tạo từ 10 cơ quan, có thể dài tới 9m

and containing over 20 specialized cell types,

và chứa hơn 20 loại tế bào chuyên hoá,

this is one of the most diverse and complicated systems in the human body.

đây là một trong những hệ thống đa dạng và phức tạp nhất trong cơ thể con người.

Its parts continuously work in unison to fulfill a singular task:

Các bộ phận phối hợp với nhau để hoàn thành nhiệm vụ lớn:

transforming the raw materials of your food

biến đổi thành phần thô trong thức ăn

into the nutrients and energy that keep you alive.

thành các chất dinh dưỡng và năng lượng để nuôi sống cơ thể.

Spanning the entire length of your torso,

Nếu đi dọc chiều dài của phần thân trên,

the digestive system has four main components.

hệ tiêu hoá gồm 4 phần chính.

First, there's the gastrointestinal tract,

Đầu tiên - đường tiêu hoá,

a twisting channel that transports your food

là một ống xoắn, vận chuyển thức ăn

and has an internal surface area of between 30 and 40 square meters,

và có diện tích bề mặt khoảng 30 đến 40 mét vuông,

enough to cover half a badminton court.

đủ để che phủ một nửa sân cầu lông.

Second, there's the pancreas,

Thứ hai là tuyến tuỵ, túi mật, và gan,

gallbladder,

and liver,

a trio of organs that break down food using an array of special juices.

bộ ba cơ quan này biến đổi thức ăn bằng các chất dịch đặc biệt.

Third, the body's enzymes,

Thứ ba là các enzyme, hoóc môn, dây thần kinh, và máu

hormones,

nerves,

and blood

all work together to break down food,

làm việc cùng nhau để tiêu hoá thức ăn,

modulate the digestive process,

điều chỉnh quá trình tiêu hoá,

and deliver its final products.

và vận chuyển sản phẩm cuối cùng.

Finally, there's the mesentery,

Cuối cùng là mạc treo, gồm một số lượng lớn các mô hỗ trợ

a large stretch of tissue that supports

và định chỗ cho tất các cơ quan tiêu hoá trong ổ bụng,

and positions all your digestive organs in the abdomen,

enabling them to do their jobs.

giúp chúng có thể thực hiện nhiệm vụ.

The digestive process begins before food even hits your tongue.

Quá trình tiêu hoá bắt đầu trước cả khi lưỡi chạm vào đồ ăn.

Anticipating a tasty morsel,

Khi nhận biết được một món ăn ngon,

glands in your mouth start to pump out saliva.

các tuyến trong miệng sẽ bắt đầu tiết nước bọt.

We produce about 1.5 liters of this liquid each day.

Chúng ta sản sinh được khoảng 1.5 lít nước bọt hàng ngày.

Once inside your mouth,

Khi đồ ăn đã ở trong miệng, hoạt động nhai kết hợp với nước bọt

chewing combines with the sloshing saliva

to turn food into a moist lump called the bolus.

biến thức ăn thành một khối ẩm ướt được gọi là viên nén

Enzymes present in the saliva break down any starch.

Các enzyme trong nước bọt phân giải tinh bột.

Then, your food finds itself

Sau đó, thức ăn được chuyển tới

at the rim of a 25-centimeter-long tube called the esophagus,

đầu một ống dài 25cm được gọi là thực quản,

down which it must plunge to reach the stomach.

rồi rơi xuống để tới được dạ dày.

Nerves in the surrounding esophageal tissue

Các dây thần kinh xung quanh mô thực quản

sense the bolus's presence and trigger peristalsis,

nhận được tín hiệu của viên nén và kích hoạt các nhu động,

a series of defined muscular contractions.

một chuỗi các co thắt của các cơ xác định.

That propels the food into the stomach,

Điều này giúp đẩy thức ăn vào dạ dày,

where it's left at the mercy of the muscular stomach walls,

nơi mà nó được các cơ của thành dạ dày

which bound the bolus, breaking it into chunks.

co bóp biến viên nén thành các mẩu nhỏ.

Hormones, secreted by cells in the lining, trigger the release of acids

Hoóc môn, được tiết ra bởi các tế bào ở lớp lót, kích hoạt việc giải phóng axit

and enzyme-rich juices from the stomach wall

và dịch chứa nhiều enzym từ thành dạ dày

that start to dissolve the food and break down its proteins.

để hoà tan thức ăn và phân giải các protein.

These hormones also alert the pancreas,

Những hoóc môn này cũng báo cho tuyến tuỵ,

liver,

gan và túi mật để sản xuất dịch tiêu hoá

and gallbladder

to produce digestive juices

and transfer bile, a yellowish-green liquid that digests fat,

và chuyển mật, một chất lỏng màu xanh vàng để phân giải chất béo,

in preparation for the next stage.

để chuẩn bị cho bước tiếp theo.

After three hours inside the stomach,

Sau ba giờ ở trong dạ dày,

the once shapely bolus is now a frothy liquid called chyme,

viên nén giờ đã trở thành một chất lỏng sủi bọt, được gọi là dịch dưỡng,

and it's ready to move into the small intestine.

sẵn sàng được chuyển tới ruột non.

The liver sends bile to the gallbladder,

Gan nhận mật từ túi mật

which secretes it into the first portion of the small intestine called the duodenum.

và tiết mật vào phần đầu tiên của ruột non, được gọi là tá tràng.

Here, it dissolves the fats floating in the slurry of chyme

Tại đây, mật phân giải chất béo nổi trên bề mặt của hỗn hợp dịch dưỡng

so they can be easily digested by the pancreatic and intestinal juices

để chúng có thể được dịch tuỵ và dịch ruột đã thấm vào trước đó tiêu hoá dễ dàng

that have leached onto the scene.

These enzyme-rich juices break the fat molecules down into fatty acids

Những dịch này chứa nhiều enzym phân giải phân tử chất béo

and glycerol for easier absorption into the body.

thành axit béo và glycerol để cơ thể có thể dễ dàng hấp thụ.

The enzymes also carry out the final deconstruction

Những enzym này cũng có tác dụng phân giải protein thành amino axit

of proteins into amino acids

and carbohydrates into glucose.

và cacbohydrat thành glucozơ.

This happens in the small intestine's lower regions,

Quá trình này xảy ra ở vùng dưới của ruột non, hỗng tràng và hồi tràng,

the jejunum and ileum,

which are coated in millions of tiny projections called villi.

nơi mà được bao phủ bởi hàng triệu các nhung mao ruột.

These create a huge surface area to maximize molecule absorption

Nó tạo ra một diện tích bề mặt khổng lồ để tối đa hoá việc hấp thụ các phân tử

and transference into the blood stream.

và đưa các phân tử này đến máu.

The blood takes them on the final leg of their journey

Máu đón nhận các phân tử này ở cuối cuộc hành trình

to feed the body's organs and tissues.

để cung cấp cho các mô và cơ quan.

But it's not over quite yet.

Nhưng vẫn chưa hết.

Leftover fiber,

Những chất xơ và nước còn thừa

water,

and dead cells sloughed off during digestion

và tế bào chết thải ra trong quá trình tiêu hoá

make it into the large intestine, also known as the colon.

đi xuống ruột già, hay còn gọi là đại tràng.

The body drains out most of the remaining fluid through the intestinal wall.

Cơ thể sẽ đào thải hầu hết chất dịch còn sót lại qua thành ruột.

Những gì còn lại là một khối mềm được gọi là phân.

What's left is a soft mass called stool.

The colon squeezes this byproduct into a pouch called the rectum,

Đại tràng ép sản phẩm này vào một túi gọi là trực tràng.

Dây thần kinh ở đây nhận biết được nó đang phình to ra

where nerves sense it expanding

and tell the body when it's time to expel the waste.

và báo với cơ thể khi nào thì nên loại bỏ chất thải.

The byproducts of digestion exit through the anus

Sản phẩm phụ của quá trình tiêu hoá thoát ra qua hậu môn

and the food's long journey,

và hành trình dài của thức ăn thường kéo dài từ 30 đến 40 giờ,

typically lasting between 30 and 40 hours,

is finally complete.

cuối cùng đã hoàn tất.