The difference between classical and operant conditioning - Peggy Andover

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

When we think about learning,

သင်ယူတာအကြောင်း စဉ်းစားတဲ့အခါ၊

we often picture students in a classroom or lecture hall,

စာသင်ခန်း၊ ဟောခန်းထဲက ကျောင်းသားတွေကို ပုံဖော်လေ့ရှိတယ်။

books open on their desks,

စားပွဲမှာ စာအုပ်ဖွင့်ထားတာ၊

listening intently to a teacher or professor

အခန်းရှေ့မှာ ဆရာ ဒါမှမဟုတ် ပါမောက္ခတစ်ယောက်ကို

in the front of the room.

စိုက်ပြီးနားထောင်နေတာပါ။

But in psychology, learning means something else.

ဒါပေမဲ့ စိတ်ပညာမှာတော့ သင်ယူတာက အခြားတစ်ခုခုကို ဆိုလိုတာပါ။

To psychologists, learning is a long-term change in behavior

စိတ်ပညာရှင်တွေအတွက် သင်ယူတာက အတွေ့အကြုံပေါ် အခြေခံတဲ့ အပြုအမူမှာ

that's based on experience.

ရေရှည် ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုပါ။

Two of the main types of learning are called

အဓိက သင်ယူမှု အမျိုးအစား နှစ်ခုက

classical conditioning

လှုံ့ဆော် လေ့ကျင့်မှုနဲ့

and operant, or instrumental, conditioning.

အားပေး လေ့ကျင့်မှုပါ။

Let's talk about classical conditioning first.

လှုံ့ဆော် လေ့ကျင့်မှုအကြောင်း အရင်ပြောကြရအောင်။

In the 1890's, a Russian physiologist named Ivan Pavlov

၁၈၉၀ လွန်နှစ်တွေမှာ အိုင်ဗန် ပါဗလို့ဗ် ဆိုတဲ့ ရုရှား ဇီဝဗေဒပညာရှင်က

did some really famous experiments on dogs.

ကျော်ကြားတဲ့ စမ်းသပ်မှုအချို့ကို ခွေးတွေမှာ လုပ်ခဲ့တယ်။

He showed dogs some food

သူက ခွေးတွေကို အစာပြပြီး

and rang a bell at the same time.

တစ်ချိန်တည်းမှာ ခေါင်းလောင်းတီးတယ်။

After a while, the dogs would associate the bell with the food.

ခဏအကြာမှာ ခွေးတွေက ခေါင်းလောင်းကို အစာနဲ့ ဆက်စပ်မိကြတယ်။

They would learn that when they heard the bell,

ခေါင်းလောင်းကို ကြားတဲ့အခါ၊

they would get fed.

အစာကျွေးမယ်ဆိုတာကို သိလာတာပါ။

Eventually, just ringing the bell

နောက်ဆုံးတော့ ခေါင်းလောင်း တီးရုံက

made the dogs salivate.

ခွေးတွေ သွားရည်ကျစေတယ်။

They learned to expect food at the sound of a bell.

ခေါင်းလောင်းသံမှာ အစာကို မျှော်လင့်ဖို့ သိလာကြတယ်။

You see, under normal conditions,

သာမန် အခြေအနေတွေမှာ

the sight and smell of food causes a dog to salivate.

အစာရဲ့ ရုပ်ပုံနဲ့ အနံ့က ခွေးတစ်ကောင်ကို သွားရည်ကျစေတာပါ။

အစာကို ခြွင်းချက်မဲ့ လှုံ့ဆော်မှုလို့ ခေါ်ပြီး

We call the food an unconditioned stimulus,

and we call salivation the unconditioned response.

သွားရည်ကျတာကို ခြွင်းချက်မဲ့ တုံ့ပြန်မှုလို့ ခေါ်ပါတယ်။

Nobody trains a dog to salivate over some steak.

အမဲတုံးကို သွားရည်ကျဖို့ ခွေးတစ်ကောင်ကို ဘယ်သူမှ လေ့ကျင့်မပေးဘူး။

However, when we pair an unconditioned stimulus like food

ဒါပေမဲ့ အစာလို ခြွင်းချက်မဲ့ လှုံ့ဆော်မှု တစ်ခုကို ခေါင်းလောင်းသံလို

with something that was previously neutral,

အရင်က ကြားနေ အရာတစ်ခုနဲ့

like the sound of a bell,

တွဲလိုက်တဲ့အခါ၊

that neutral stimulus becomes a conditioned stimulus.

ကြားနေလှုံ့ဆော်မှုက ပုံစံသွင်းထားတဲ့ လှုံ့ဆော်မှုတစ်ခု ဖြစ်လာတယ်။

And so classical conditioning was discovered.

ဒီလိုနဲ့ လှုံ့ဆော် လေ့ကျင့်မှုကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တယ်။

We see how this works with animals,

ဒါက တိရစ္ဆာန်တွေနဲ့ အလုပ်လုပ်ပုံကို သိရပေမဲ့၊

but how does it work with humans?

လူသားတွေနဲ့ ဒါက ဘယ်လို လုပ်ဆောင်သလဲ။

In exactly the same way.

အတိအကျ အလားတူပါပဲ။

Let's say that one day you go to the doctor to get a shot.

တစ်နေ့ ဆရာဝန်ဆီ ဆေးထိုးဖို့ သွားတယ်ဆိုကြပါစို့။

She says, "Don't worry, this won't hurt a bit,"

သူက "မစိုးရိမ်ပါနဲ့၊ ဒါက နည်းနည်းမှ မနာဘူး" လို့ပြောတယ်။

and then gives you the most painful shot you've ever had.

ပြီးတော့ သင် ကြုံဖူးသမျှ အနာကျင်ဆုံး ထိုးပေးလိုက်တယ်။

A few weeks later you go to the dentist for a check-up.

သီတင်းပတ် အနည်းငယ်အကြာမှာ သွားဆရာဝန်ဆီ သွားပြီး စစ်ဆေးတယ်။

He starts to put a mirror in your mouth

သွားတွေကို စစ်ဖို့ ပါးစပ်ထဲကို

to examine your teeth,

မှန်တစ်ခု ထည့်လိုက်တယ်၊

and he says, "Don't worry, this won't hurt a bit."

သူက "မစိုးရိမ်ပါနဲ့၊ ဒါက နည်းနည်းမှ မနာဘူး" လို့ပြောတယ်။

Even though you know the mirror won't hurt,

မှန်က ထိခိုက်မှာမဟုတ်တာ သိပေမဲ့၊

you jump out of the chair and run,

ခုံပေါ်က ခုန်ဆင်းပြီး အခန်းကနေ

screaming from the room.

အော်ဟစ်၊ ပြေးထွက်သွားတယ်။

When you went to get a shot,

သင် ဆေးထိုးဖို့ သွားတုန်း၊

the words, "This won't hurt a bit,"

“ဒါက နည်းနည်းမှ မနာဘူး" ဆိုတဲ့ စကားလုံးတွေက၊

became a conditioned stimulus

ဆေးထိုးလို့ နာတာနဲ့ တွဲလိုက်တဲ့အခါ၊

when they were paired with pain of the shot,

ပုံစံသွင်းထားတဲ့ လှုံ့ဆော်မှုဖြစ်လာတယ်၊

the unconditioned stimulus,

ဒီခြွင်းချက်မဲ့ လှုံ့ဆော်မှုနောက်ကနေ၊

which was followed by your conditioned response

ဒါကနေ လာတဲ့ စိတ်အနှောင့်အယှက်

of getting the heck out of there.

ပုံစံသွင်းထားတဲ့ တုံ့ပြန်မှုက လိုက်လာတယ်။

Classical conditioning in action.

လှုံ့ဆော် လေ့ကျင့်မှု လုပ်ဆောင်ပါပြီ။

အားပေး လေ့ကျင့်မှုက ဆန္ဒလျောက် အပြုအမူထဲက

Operant conditioning explains how consequences

lead to changes in voluntary behavior.

အပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်စေပုံကို ရှင်းပြတယ်။

So how does operant conditioning work?

ဒါဆို အားပေး လေ့ကျင့်မှုက ဘယ်လို အလုပ်လုပ်လဲ။

There are two main components in operant conditioning:

အားပေး လေ့ကျင့်မှုမှာ အဓိက အစိတ်အပိုင်း နှစ်ခုရှိတယ်၊

reinforcement and punishment.

အားပေးမှုနဲ့ ပြစ်ဒဏ်ပါ။

Reinforcers make it more likely

အားပေးသူတွေက တစ်ခုခုကို

that you'll do something again,

ထပ်လုပ်ဖို့ ပိုဖြစ်နိုင်စေပေမဲ့၊

while punishers make it less likely.

အပြစ်ပေးသူတွေက ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုနည်းစေတာပါ။

Reinforcement and punishment can be positive or negative,

အားပေးမှုနဲ့ ပြစ်ဒဏ်တွေက အပြုသဘော၊ အပျက်သဘော ဖြစ်နိုင်ပေမဲ့၊

but this doesn't mean good and bad.

ဒါက ကောင်းတယ်၊ ဆိုးတယ်လို့တော့ မဆိုလိုဘူး။

Positive means the addition of a stimulus,

အပြုသဘောက ဟင်းသီးဟင်းရွက် ပြီးတဲ့အခါ၊

like getting dessert after you finish your veggies,

အချိုပွဲရတာလို လှုံ့ဆော်မှု အပေါင်းကို ဆိုလိုပြီး

and negative means the removal of a stimulus,

အပျက်သဘောက စာမေးပွဲ ကောင်းကောင်း ဖြေခဲ့တာကြောင့်

like getting a night of no homework

ညဘက် အိမ်စာမရှိတာလို

because you did well on an exam.

လှုံ့ဆော်မှု အနှုတ်ပါ။

Let's look at an example of operant conditioning.

အားပေး လေ့ကျင့်မှုရဲ့ နမူနာတစ်ခုကို ကြည့်ရအောင်။

After eating dinner with your family,

မိသားစုနဲ့အတူ ညစာစားပြီးတဲ့နောက်မှာ၊

you clear the table and wash the dishes.

သင်က စားပွဲ သိမ်းပြီး ပန်းကန်တွေကို ဆေးကြောတယ်။

When you're done, your mom gives you a big hug

ပြီးသွားတဲ့အခါ၊ သင့်အမေက သင့်ကို ပွေ့ဖက်ပြီး

and says, "Thank you for helping me."

"ငါ့ကို ကူညီတဲ့အတွက် ကျေးဇူးတင်ပါတယ်" လို့ပြောတယ်။

In this situation, your mom's response

ဒီအခြေအနေမှာ၊ သင့်အမေရဲ့ တုံ့ပြန်မှုက

is positive reinforcement if it makes you more likely

သင့်ကို စားပွဲ သိမ်းဖို့နဲ့ ပန်းကန် ဆေးဖို့ဖြစ်တဲ့၊

to repeat the operant response,

အားပေး တုံ့ပြန်မှုကို ထပ်လုပ်ဖို့

which is to clear the table and wash the dishes.

ပိုဖြစ်စေရင်၊ ဒါက အပြုသဘော အားပေးမှုပါ။

Operant conditioning is everywhere in our daily lives.

လူတွေရဲ့ နေ့စဉ် ဘဝမှာ အားပေး လေ့ကျင့်မှုက နေရာတိုင်းမှာရှိတယ်။

There aren't many things we do

တစ်ချို့နေရာမှာ အ

that haven't been influenced at some point

အားပေး လေ့ကျင့်မှုရဲ့ လွှမ်းမိုးတာခံရတဲ့

by operant conditioning.

အရာတွေ အများကြီး မရှိဘူး။

We even see operant conditioning

ထူးခြားတဲ့ အခြေအနေတချို့မှာတော့

in some extraordinary situations.

အားပေး လေ့ကျင့်မှုကိုတောင် မြင်ရတယ်။

One group of scientists showed the power

သိပ္ပံပညာရှင် တစ်စုက ခိုတွေကို အနုပညာရသ

of operant conditioning

နားလည်အောင်

by teaching pigeons to be art connoisseurs.

သင်ပေးရင်း၊ အားပေး လေ့ကျင့်မှု အစွမ်းကို ပြသခဲ့ကြတယ်။

Using food as a positive reinforcer,

အစာကို အပြုသဘော အားပေးတဲ့ အရာ အဖြစ်အသုံးပြုရင်း

scientists have taught pigeons

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက မိုးနေးထက်၊

to select paintings by Monet

ပီကာဆိုရဲ့ ပန်းချီကားတွေကို ရွေးချယ်ဖို့

over those by Picasso.

ခိုတွေကို သင်ကြားပေးခဲ့ကြတယ်။

When showed works of other artists,

အခြားအနုပညာရှင်တွေရဲ့ လက်ရာတွေကို ပြသတဲ့အခါ၊

scientists observed stimulus generalization

ခိုတွေက Cubists ထက် Impressionists ကို ရွေးတာကြောင့်၊

as the pigeons chose the Impressionists

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက

over the Cubists.

လှုံ့ဆော် ယေဘုယျပြုမှုကို တွေခဲ့တယ်။

Maybe next they'll condition the pigeons

နောက်မှာ သူတို့ဟာ ကိုယ်ပိုင် လက်ရာတွေ ရေးဆွဲဖို့

to paint their own masterpieces.

ခိုတွေကို ပုံစံသွင်းနိုင်လောက်တယ်။