The difference between classical and operant conditioning - Peggy Andover

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: swmaya salim Reviewer: Daban Q. Jaff

When we think about learning,

کاتێک بیر لە فێربوون دەکەینەوە،

we often picture students in a classroom or lecture hall,

خوێندکارەکان لە پۆل یان هۆڵی وانەوتنەوە بەرجەستەدەکەین،

books open on their desks,

کتێبەکان کراینەوە لەسەر

listening intently to a teacher or professor

مێزەکانیان، بەئاگاییەوە گوێیان لە مامۆستا یان

in the front of the room.

پڕۆفیسۆر گرتووە لە ژوورەکە.

But in psychology, learning means something else.

بەڵام لە دەروونناسی، فێربوون مانایەکی تری هەیە.

To psychologists, learning is a long-term change in behavior

بۆ دەروونناسەکان، فێربوون گۆڕانی درێژخایەنە لە ڕەفتاردا

that's based on experience.

کە لە ئەزموونەوە سەرچاوەی گرتووە.

Two of the main types of learning are called

دوو لە سەرەکیترین جۆری فێربوون پێیان دەوترێ

classical conditioning

گونجاندنی کلاسیکی

and operant, or instrumental, conditioning.

و کرداری، یان ئامێرەکی، مەرجی.

Let's talk about classical conditioning first.

سەرەتا با باسی گونجاندنی کلاسیکی بکەین.

In the 1890's, a Russian physiologist named Ivan Pavlov

لە 1890 زایین، دەروونناسی ڕوسی ئیڤان پاڤلۆڤ

did some really famous experiments on dogs.

هەندێک تاقیکردنەوەی بەناوبانگی کرد لەسەر سەگ.

He showed dogs some food

خواردنی پشانی سەگەکاندا

and rang a bell at the same time.

و زەنگی لێدا لە هەمان کاتدا.

After a while, the dogs would associate the bell with the food.

دوای ماوەیەک، سەگەکان زەنگەکە و خواردنەکەیان بەیەکەوە بەستبۆوە.

They would learn that when they heard the bell,

فێرببوون کاتێک گوێیان لە زەنگەکە

they would get fed.

بوو، خواردنیان پێدەدرێت.

Eventually, just ringing the bell

لە کۆتایدا، تەنیا زەنگ لێدان

made the dogs salivate.

دەبووە هۆی دروست بوونی لیک.

They learned to expect food at the sound of a bell.

فێرببوون چاوەڕێی خواردن بکەن لەگەڵ دەنگی زەنگدا.

You see, under normal conditions,

دەبینیت، لەژێر مەرجە ئاساییەکاندا،

the sight and smell of food causes a dog to salivate.

بینین و بۆنی خواردنەکە دەبێتە هۆی لیکی سەگ.

بە خواردنەکە دەڵێین هاندەری ناسروشتی،

We call the food an unconditioned stimulus,

and we call salivation the unconditioned response.

و بە لیکەکە دەوترێت وەڵامدانەوەی نامەرجی.

Nobody trains a dog to salivate over some steak.

کەس ڕاهێنان بە سەگ ناکات بۆ لیک دەردان بەسەر هەندێک گۆشت.

However, when we pair an unconditioned stimulus like food

هەرچەندە، کاتێک هاندەری نامەرجی وەک خواردن بەراورد دەکەیت

with something that was previously neutral,

لەگەڵ شتێک کە پێشتر بێلایەن بووە،

like the sound of a bell,

وەک دەنگی زەنگ،

that neutral stimulus becomes a conditioned stimulus.

ئەو هاندەرە بێلایەنە دەبێتە هاندەری مەرجی.

And so classical conditioning was discovered.

بۆیە مەرجی کلاسیکی دۆزرایەوە.

We see how this works with animals,

زانیمان ئەوە لە گیانلەبەران چۆن کاردەکات،

but how does it work with humans?

بەڵام ئەوە چۆن کاردەکات لەگەڵ مرۆڤەکان؟

In exactly the same way.

بەتەواوی بە هەمان ڕێگا.

Let's say that one day you go to the doctor to get a shot.

با بڵێین کە ڕۆژێک تۆ دەچیت بۆ دکتۆر بۆ دەرزی لێدان.

She says, "Don't worry, this won't hurt a bit,"

دەڵێ، “مەترسە، هیچ ئازاری نابێت،”

and then gives you the most painful shot you've ever had.

و دواتر بەئازارترین دەرزیت لێدەدات کە تا ئێستا لێتدرابێت.

A few weeks later you go to the dentist for a check-up.

چەند هەفتەیەک دواتر دەڕۆیتە دکتۆری ددان بۆ پشکنین.

He starts to put a mirror in your mouth

سەرەتا ئاوێنەیەک دەخاتە دەمتەوە

to examine your teeth,

بۆ پشکنینی ددانەکانت،

and he says, "Don't worry, this won't hurt a bit."

و دەڵێ، “مەترسە، هیچ ئازاری نابێت.”

Even though you know the mirror won't hurt,

هەرچەندە دەزانیت ئاوێنەکە ئازاربەخش نییە،

you jump out of the chair and run,

لەسەر کورسیەکە بازدەدەیت و

screaming from the room.

ڕادەکەیت، لە ژوورەکە هاوار دەکەیت.

When you went to get a shot,

کاتێک چووی بۆ دەرزی لێدان،

the words, "This won't hurt a bit,"

وشەکانی، ”هیچ ئازاری نابیت،”

became a conditioned stimulus

بووە هاندەری مەرجی

when they were paired with pain of the shot,

کاتێک لەگەڵ ئازاری دەرزییەکە بەراورد کران،

the unconditioned stimulus,

هاندەرە نامەرجییەکە،

which was followed by your conditioned response

کە بەدوای وەڵامدانەوە مەرجییەکەت داهات

of getting the heck out of there.

بە هێنانە دەرەوەی سەرلێشێواویەکە لەوێ.

Classical conditioning in action.

گونجاندنی نموونەیی لە کرداردا.

کرداری مەرجی ڕوونیدەکاتەوە چۆن دەرئەنجامەکان

Operant conditioning explains how consequences

lead to changes in voluntary behavior.

دەبێتە هۆی گۆڕانکاری لە ڕەفتاری ئارەزومەندانە.

So how does operant conditioning work?

کەواتە کرداری مەرجی چۆن کاردەکات؟

There are two main components in operant conditioning:

دوو پێکهاتەی سەرەکی هەیە لە کرداری مەرجی:

reinforcement and punishment.

پاداشت و سزادان.

Reinforcers make it more likely

پاداشت کراوەکان ئەگەری زیاتریان هەیە

that you'll do something again,

کە دووبارە شتێک ئەنجام دەدەنەوە،

while punishers make it less likely.

لەکاتێکدا سزادەرەکان ئەگەری کەمتریان هەیە.

Reinforcement and punishment can be positive or negative,

پاداشت و سزادان دەتوانن ئەرێنی و نەرێنی بن،

but this doesn't mean good and bad.

بەڵام ئەوە واتای باش یان خراپ نییە.

Positive means the addition of a stimulus,

ئەرێنی واتا زیادکردنی هاندەر،

like getting dessert after you finish your veggies,

وەک هەبوونی شیرینی دوای تەواوکردنی سەوزەکەت،

and negative means the removal of a stimulus,

و نەرێنی واتا لابردنی هاندەر،

like getting a night of no homework

وەک هەبوونی شەوێک بێ واجبی ماڵەوە

because you did well on an exam.

چونکە باش بوویت لە تاقیکردنەوە.

Let's look at an example of operant conditioning.

با سەیری نموونەی کرداری مەرجی بکەین.

After eating dinner with your family,

دوای خواردنی نانی ئێوارە لەگەڵ

you clear the table and wash the dishes.

خێزانەکەت، مێزەکە خاوێن دەکەیەوە و قاپەکان دەشۆی.

When you're done, your mom gives you a big hug

کاتێک تەواو بوویت، دایکت باوەشێکی گەورەت

and says, "Thank you for helping me."

لێدەدات و دەڵێ، “سپاس بۆ یارمەتیدانم.”

In this situation, your mom's response

لەو بارودۆخەدا، وەڵامدانەوەی دایکت

is positive reinforcement if it makes you more likely

پاداشتی ئەرێنیە ئەگەر زیاتر وات لێبکات

to repeat the operant response,

بۆ دووبارەکردنەوەی وەڵامدانەوەی

which is to clear the table and wash the dishes.

کرداری، کە بۆ خاوێنکردنەوەی مێزەکە و شوشتنی قاپەکان.

Operant conditioning is everywhere in our daily lives.

کرداری مەرجی لە هەموو شوێنێکدایە لە ژیانی ڕۆژانەمان.

There aren't many things we do

زۆرشت نییە ئێمە بیکەین

that haven't been influenced at some point

کە کاریگەری نەبووە لە هەندێک خاڵدا

by operant conditioning.

لەلایەن کرداری مەرجی.

We even see operant conditioning

تەنانەت کرداری مەرجی دەبینین

in some extraordinary situations.

لە هەندێک بارودۆخی ناوازەدا.

One group of scientists showed the power

گروپێک لە زاناکان توانای

of operant conditioning

کرداری مەرجییان

by teaching pigeons to be art connoisseurs.

نیشاندا بە فێرکردنی کۆترەکان بۆ ئەوەی ببنە شارەزای هونەر،

Using food as a positive reinforcer,

بەکارهێنانی خواردن وەک بەهێزکەری ئەرێنی،

scientists have taught pigeons

زاناکان کۆترەکانیان فێرکردووە

to select paintings by Monet

بۆ دیاریکردنی وێنەکان لەلایەن مۆنێت

over those by Picasso.

لەسەر ئەوانەی پیکاسۆ.

When showed works of other artists,

کاتێک وێنەی هونەرمەندەکانی دیکەیان پیشاندرا،

scientists observed stimulus generalization

زاناکان تێبینی هاندەری گشتییاندا

as the pigeons chose the Impressionists

وەک کۆترەکان ئیمپریالیزمەکانیان

over the Cubists.

هەڵبژارد بەسەر کیوبیستس.

Maybe next they'll condition the pigeons

لەوانەیە دواتر کۆترەکان ئامادە بکەن

to paint their own masterpieces.

بۆ کێشانی شاکاری خۆیان.