The difference between classical and operant conditioning - Peggy Andover

Sự khác nhau giữa điều kiện cổ điển và điều kiện thao tác - Peggy Andover

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Khánh Vân

When we think about learning,

Khi nghĩ về việc học,

we often picture students in a classroom or lecture hall,

ta thường nghĩ đến học sinh trong lớp học hay giảng đường,

books open on their desks,

với sách mở trên bàn,

listening intently to a teacher or professor

chăm chú vào bài giảng của giáo sư

in the front of the room.

đang đứng trước mặt.

But in psychology, learning means something else.

Tuy nhiên trong tâm lý học, học mang nghĩa khác hẳn.

To psychologists, learning is a long-term change in behavior

Các nhà tâm lý học cho rằng: học là sự thay đổi hành vi cá nhân

that's based on experience.

dựa trên kinh nghiệm thực tế.

Two of the main types of learning are called

Hai trong các nguyên lý học tập chính là

classical conditioning

điều kiện cổ điển

and operant, or instrumental, conditioning.

và điều kiện thao tác.

Let's talk about classical conditioning first.

Trước hết ta sẽ nói về điều kiện cổ điển.

In the 1890's, a Russian physiologist named Ivan Pavlov

Trong những năm 1890, nhà tâm lý học người Nga Ivan Pavlov

did some really famous experiments on dogs.

đã tiến hành một số thí nghiệm nổi tiếng trên chó.

He showed dogs some food

Ông cho chó thức ăn

and rang a bell at the same time.

và đồng thời rung chuông.

After a while, the dogs would associate the bell with the food.

Sau một thời gian, những con chó gắn tiếng chuông với đồ ăn,

They would learn that when they heard the bell,

cho rằng khi chuông kêu

they would get fed.

là lúc chúng sẽ được ăn.

Eventually, just ringing the bell

Rốt cuộc, chỉ cần rung chuông

made the dogs salivate.

cũng đã khiến con chó nhỏ dãi.

They learned to expect food at the sound of a bell.

Chúng đã quen với việc chờ đợi thức ăn khi nghe thấy tiếng chuông.

You see, under normal conditions,

Như đã thấy, dưới điều kiện bình thường,

the sight and smell of food causes a dog to salivate.

con chó sẽ chảy dãi khi nhìn và ngửi thấy thức ăn.

We call the food an unconditioned stimulus,

Ta gọi thức ăn là kích thích không điều kiện,

and we call salivation the unconditioned response.

và chảy dãi là phản ứng không điều kiện.

Nobody trains a dog to salivate over some steak.

Chẳng ai huấn luyện chó nhỏ dãi trước miếng thịt cả.

However, when we pair an unconditioned stimulus like food

Tuy vậy, khi ta kết hợp một kích thích không điều kiện như thức ăn

with something that was previously neutral,

với một thứ gì đó trung tính

like the sound of a bell,

như tiếng chuông chẳng hạn,

that neutral stimulus becomes a conditioned stimulus.

thì kích thích trung tính đó sẽ trở thành kích thích có kiều kiện.

And so classical conditioning was discovered.

Điều kiện cổ điển được phát hiện từ đó.

We see how this works with animals,

Điều này đúng với động vật

but how does it work with humans?

nhưng với con người thì sao?

In exactly the same way.

Hoàn toàn giống nhau.

Let's say that one day you go to the doctor to get a shot.

Ví dụ một ngày nào đó bạn đến bác sĩ để tiêm.

She says, "Don't worry, this won't hurt a bit,"

Cô ấy nói "Đừng sợ, sẽ chẳng đau tẹo nào đâu"

and then gives you the most painful shot you've ever had.

nhưng lại tiêm cho bạn mũi đau nhất trên trần đời.

A few weeks later you go to the dentist for a check-up.

Vài tuần sau đó, bạn đến nha sĩ kiểm tra.

He starts to put a mirror in your mouth

Anh ấy đưa chiếc gương vào miệng

to examine your teeth,

để khám răng bạn,

and he says, "Don't worry, this won't hurt a bit."

và cũng nói "Đừng sợ, chẳng đau tẹo nào đâu".

Even though you know the mirror won't hurt,

Mặc dù biết rằng cái gương sẽ không làm mình đau,

you jump out of the chair and run,

bạn vẫn nhảy khỏi ghế và

screaming from the room.

hét thất thanh chạy khỏi phòng.

When you went to get a shot,

Lúc bạn bị tiêm,

the words, "This won't hurt a bit,"

câu "Đừng sợ, chẳng đau tẹo nào đâu"

became a conditioned stimulus

trở thành kích thích có điều kiện

when they were paired with pain of the shot,

khi nó gắn với cái đau của mũi tiêm

the unconditioned stimulus,

là kích thích không điều kiện,

which was followed by your conditioned response

diễn ra ngay trước phản ứng có điều kiện

of getting the heck out of there.

là hành động chạy ra khỏi căn phòng.

Classical conditioning in action.

Điều kiện cổ điển trong hành động.

Operant conditioning explains how consequences

Điều kiện thao tác giải thích cách kết quả phản ứng

lead to changes in voluntary behavior.

dẫn đến những chuyển biến trong hành vi một cách tự nguyện.

So how does operant conditioning work?

Vậy điều kiện thao tác là thế nào?

There are two main components in operant conditioning:

Điều kiện thao tác sử dụng hai yếu tố:

reinforcement and punishment.

củng cố và trừng phạt.

Reinforcers make it more likely

Củng cố khuyến khích

that you'll do something again,

chúng ta lặp lại hành động,

while punishers make it less likely.

trong khi trừng phạt lại hạn chế nó.

Reinforcement and punishment can be positive or negative,

Củng cố và trừng phạt có thể tích cực hoặc tiêu cực

but this doesn't mean good and bad.

nhưng không có nghĩa là tốt hay xấu.

Positive means the addition of a stimulus,

Tích cực nghĩa là tăng thêm kích thích,

like getting dessert after you finish your veggies,

ví dụ được ăn tráng miệng sau khi ăn hết rau xanh,

and negative means the removal of a stimulus,

và tiêu cực là bỏ đi kích thích,

like getting a night of no homework

như là không cần làm bài tập về nhà

because you did well on an exam.

bởi vì bạn đã hoàn thành tốt bài thi.

Let's look at an example of operant conditioning.

Ta sẽ lấy một ví dụ cụ thể về điều kiện thao tác.

After eating dinner with your family,

Sau khi dùng bữa tối cùng gia đình,

you clear the table and wash the dishes.

bạn dọn bàn và rửa chén.

When you're done, your mom gives you a big hug

Khi xong việc, mẹ ôm bạn

and says, "Thank you for helping me."

và nói "Cảm ơn con nhiều lắm".

In this situation, your mom's response

Trong tình huống này, hành động của mẹ bạn

is positive reinforcement if it makes you more likely

sẽ là củng cố tích cực nếu nó khuyến khích bạn

to repeat the operant response,

lặp lại phản ứng thao tác,

which is to clear the table and wash the dishes.

tức là lau bàn và rửa bát.

Operant conditioning is everywhere in our daily lives.

Điều kiện thao tác xảy ra mọi lúc mọi nơi.

There aren't many things we do

Chẳng có mấy thứ mà ta làm

that haven't been influenced at some point

không bị ảnh hưởng ít nhiều

by operant conditioning.

bởi điều kiện thao tác.

We even see operant conditioning

Ta còn gặp điều kiện thao tác

in some extraordinary situations.

trong một số tình huống khá đặc biệt.

One group of scientists showed the power

Một nhóm nhà khoa học đã chứng minh khả năng của

of operant conditioning

điều kiện thao tác

by teaching pigeons to be art connoisseurs.

bằng việc huấn luyện chim bồ câu thành chuyên gia nghệ thuật.

Using food as a positive reinforcer,

Sử dụng thức ăn như củng cố tích cực,

scientists have taught pigeons

các nhà khoa học đã dạy bồ câu

to select paintings by Monet

biết chọn tranh của Monet

over those by Picasso.

thay vì tranh của Picasso.

When showed works of other artists,

Khi đem ra tác phẩm của các nghệ sĩ khác,

scientists observed stimulus generalization

các nhà khoa học còn quan sát được tổng quát hóa kích thích

as the pigeons chose the Impressionists

khi lũ chim chọn trường phái Ấn tượng

over the Cubists.

hơn là trường phái Lập thể.

Maybe next they'll condition the pigeons

Có thể tiếp theo đây họ sẽ dạy các chú bồ câu

to paint their own masterpieces.

tự vẽ nên tuyệt tác của chính mình.