The difference between classical and operant conditioning - Peggy Andover

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Çeviri: Yunus ASIK Gözden geçirme: Mehmet Şeker

When we think about learning,

Öğrenme denildiğinde,

we often picture students in a classroom or lecture hall,

sınıfta veya konferans salonunda

books open on their desks,

masalarında kitapları açık

listening intently to a teacher or professor

dikkatlice bir öğretmen veya profesörü

in the front of the room.

dinleyen öğrenciler aklımıza gelir.

But in psychology, learning means something else.

Psikolojide ise öğrenme, bir başka anlamda kullanılır.

To psychologists, learning is a long-term change in behavior

Psikologlara göre öğrenme, davranışta meydana gelen

that's based on experience.

deneyime bağlı uzun süreli değişimdir.

Two of the main types of learning are called

Öğrenmenin temel iki türü

classical conditioning

klasik koşullanma ve

and operant, or instrumental, conditioning.

edimsel/operant koşullanma olarak adlandırılmaktadır.

Let's talk about classical conditioning first.

İlk olarak klasik koşullanmadan başlayalım.

In the 1890's, a Russian physiologist named Ivan Pavlov

1890'larda, Ivan Pavlov adında Rus fizyolog

did some really famous experiments on dogs.

köpekler üzerinde hayli ünlü bir deney yaptı.

He showed dogs some food

Köpeklere bir miktar yiyecek

and rang a bell at the same time.

gösterip aynı anda bir zil çaldı.

After a while, the dogs would associate the bell with the food.

Bir süre sonra, köpekler zil ile yiyeceği ilişkilendirmeye başlayacaklardı.

They would learn that when they heard the bell,

Zili duyduklarında,

they would get fed.

besleneceklerini öğreneceklerdi.

Eventually, just ringing the bell

Neticede, sadece zili çalmak bile

made the dogs salivate.

köpeklerin salya akıtmasını sağladı.

They learned to expect food at the sound of a bell.

Zilin sesiyle yemek beklemeyi öğrendiler.

You see, under normal conditions,

Bildiğiniz gibi, normal şartlar altında,

the sight and smell of food causes a dog to salivate.

yiyeceğin görünüşü ve kokusu köpekte salyaya sebep olur.

We call the food an unconditioned stimulus,

Biz, yiyeceğe koşulsuz uyarıcı,

and we call salivation the unconditioned response.

salya akıtmaya ise koşulsuz tepki adını veriyoruz.

Nobody trains a dog to salivate over some steak.

Kimse bir köpeğe biraz biftek için salya akıtmayı öğretmez.

However, when we pair an unconditioned stimulus like food

Ancak, yiyecek gibi koşulsuz uyarıcıları, bir zil sesi gibi

with something that was previously neutral,

önceden etkisiz nötr olan bir şeyle ilişkilendirdiğimizde,

like the sound of a bell,

bu nötr uyarıcı,

that neutral stimulus becomes a conditioned stimulus.

koşullu bir uyarıcı hâline gelir.

And so classical conditioning was discovered.

Böylece, klasik koşullanma keşfedildi.

We see how this works with animals,

Bunun hayvanlarda nasıl işlediğini görüyoruz.

but how does it work with humans?

Peki ya insanlarda nasıl ortaya çıkıyor?

In exactly the same way.

Tıpkı hayvanlardaki gibi.

Let's say that one day you go to the doctor to get a shot.

Diyelim ki bir gün iğne olmak için doktora gittiniz.

She says, "Don't worry, this won't hurt a bit,"

Doktor size; "Endişelenme, hiç acımayacak" dedi

and then gives you the most painful shot you've ever had.

ve size hayatınızdaki en acı veren iğneyi yaptı.

A few weeks later you go to the dentist for a check-up.

Birkaç hafta sonra kontrol için dişçiye gittiniz.

He starts to put a mirror in your mouth

Dişinize bakmak için ağzınıza

to examine your teeth,

bir ayna soktu ve

and he says, "Don't worry, this won't hurt a bit."

"Endişelenme, hiç acımayacak" dedi.

Even though you know the mirror won't hurt,

Aynanın acıtmayacağını biliyor olsanız bile

you jump out of the chair and run,

koltuktan atlar ve bağırarak

screaming from the room.

odadan koşar adımlarla çıkarsınız.

When you went to get a shot,

İğne olduğunuz zaman duyduğunuz

the words, "This won't hurt a bit,"

"Hiç acımayacak" sözü,

became a conditioned stimulus

sizin için koşulsuz uyarıcı olan

when they were paired with pain of the shot,

iğnenin acısıyla eşleştiği anda

the unconditioned stimulus,

koşullu uyarıcıya dönüştü ve

which was followed by your conditioned response

oradan fırlayıp çıkmanıza,

of getting the heck out of there.

yani koşullu tepkinize sebep oldu.

Classical conditioning in action.

Eylemlerdeki klasik koşullanma.

Operant conditioning explains how consequences

Edimsel koşullanma sonuçları,

lead to changes in voluntary behavior.

günüllü davranış değişikliklerindeki etkisini açıklar.

So how does operant conditioning work?

Peki ya edimsel koşullanma nasıl çalışıyor?

There are two main components in operant conditioning:

Edimsel koşullanmanın iki temel bileşeni vardır:

reinforcement and punishment.

Pekiştirme ve ceza.

Reinforcers make it more likely

Pekiştireçler, size bir şeyi

that you'll do something again,

ileride tekrar yaptırırken,

while punishers make it less likely.

cezalar ise daha az yaptırmaktadır.

Reinforcement and punishment can be positive or negative,

Pekiştirme ve ceza pozitif ya da negatif olabilir

but this doesn't mean good and bad.

ama bu iyi ve kötü oldukları anlamına gelmez.

Positive means the addition of a stimulus,

Pozitif, olumlu bir uyarıcı eklenmesi anlamına gelir,

like getting dessert after you finish your veggies,

sebzenizi yedikten sonra tatlı yemek gibidir.

and negative means the removal of a stimulus,

Negatif ise, bir uyarıcı çıkarılması anlamına gelir,

like getting a night of no homework

ödevsiz bir gece geçirmek gibi,

because you did well on an exam.

çünkü sınavınız iyi geçmiştir.

Let's look at an example of operant conditioning.

Hadi bir edimsel koşullanma örneğine göz atalım.

After eating dinner with your family,

Ailenizle yediğiniz yemekten sonra,

you clear the table and wash the dishes.

masayı temizleyip bulaşıkları yıkadınız.

When you're done, your mom gives you a big hug

Bulaşığı bitirdiğinizde, anneniz size sarılıp;

and says, "Thank you for helping me."

"Bana yardım ettiğin için teşekkür ederim." dedi.

In this situation, your mom's response

Bu şartlarda, edimsel bir tepki olarak

is positive reinforcement if it makes you more likely

masayı silip bulaşıkları yıkamayı bir kez daha tekrarlarsanız

to repeat the operant response,

annenizin tepkisi,

which is to clear the table and wash the dishes.

pozitif pekiştirme olur.

Operant conditioning is everywhere in our daily lives.

Edimsel koşullanma günlük yaşamımızın her yerinde.

There aren't many things we do

Bir noktada, edimsel koşullanma

that haven't been influenced at some point

tarafından etkilenmeyip yaptığımız

by operant conditioning.

çok az şey var.

We even see operant conditioning

Birtakım sıradışı durumlarda bile

in some extraordinary situations.

edimsel koşullanmayı görebiliriz.

One group of scientists showed the power

Bir grup bilim insanı edimsel koşullanmanın gücünü

of operant conditioning

güvercinlere,

by teaching pigeons to be art connoisseurs.

resim uzmanı olmayı öğreterek gösterdi.

Using food as a positive reinforcer,

Yiyeceği pozitif pekiştireç olarak kullanan

scientists have taught pigeons

bilim insanları, güvercinlere

to select paintings by Monet

Monet'nin eserlerini Picasso'nunkilere

over those by Picasso.

tercih etmelerini öğrettiler.

When showed works of other artists,

Diğer ressamların eserleri gösterildiğinde,

scientists observed stimulus generalization

bilim adamları, uyarıcı genellemesi gözlemledi.

as the pigeons chose the Impressionists

Güvercinler, Empresyonistleri

over the Cubists.

Kübistlere tercih etti.

Maybe next they'll condition the pigeons

Belki de gelecekte güvercinleri kendi şaheserlerini

to paint their own masterpieces.

yapmaları için koşullayacaklar.