The surprising origins of the word “lesbian” - Diane J. Rayor

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

More than 2,500 years ago,

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၅၀၀ ကျော်က

one of ancient Greece’s most celebrated popstars and erotic poets

ရှေးဟောင်းဂရိရဲအကျော်ကြားဆုံးကြယ်ပွင့်နဲ့ ရမ္မက်နိုးကြွစေတဲ့ ကဗျာစာဆို တစ်ယောက်ကတော့

enraptured listeners.

သောတရှင်တွေကို ဘဝင်ခိုက်စေခဲ့တယ်။

In one legend, a prominent Athenian heard his nephew singing one of their songs

ဒဏ္ဍာရီတစ်ခုမှာ အထင်ရက အေသင်သားတစ်ယောက်က ဒီသီချင်းထဲက တစ်ပုဒ် သူ့တူ ဆိုတာကြားပြီး

and enjoyed it so much that he asked the boy to teach it to him—

ကြိုက်လွန်းလို့ ကောင်လေးကို သူ့အား သင်ပေးခိုင်းသတဲ့။

“So that I may learn it and die,” he said.

သူက “ဒါကို ငါ သင်ယူပြီး သေမယ်ဆို သေပျော်ပါပြီကွာ“တဲ့။

So, who was this revered figure?

ဒီတော့ ဒီလေးစားခံရတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်က ဘယ်သူလဲ။

Her name was Sappho.

သူ့နာမည်က Sappho ပါ။

She lived on the Greek island of Lesbos around 600 BCE.

ဘီစီ ၆၀၀ ခန့်က ဂရိကျွန်း Lesbos မှာ နေထိုင်ခဲ့တယ်။

Like other singer-songwriters of the time,

အဲဒီအချိန်က အခြားအဆိုတော်၊ သီချင်းရေးသူတွေလိုပဲ

she sang while playing the lyre,

သူက (lyre)စောင်းတီးပြီး သီချင်းဆိုတယ်။

a stringed instrument from which the term “lyrics” is derived.

lyrics ဆိုတဲ့ စကားလုံး ဆင်းသက်လာတဲ့ ကြိုးတပ် တူရိယာတစ်လက်ပါ။

But Sappho lyrics offered a uniquely intimate perspective

ဒါပေမဲ့ စာသားတွေက အချစ်၊ရမ္မက်နဲ့ အလွမ်းအကြောင်း ထူးထူးခြားခြား

on love, passion, and longing.

အတွင်းကျတဲ့ အမြင်တစ်ခုကို ပေးတယ်။

She’s the first on record to combine the words “bitter” and “sweet,” for instance,

ခါးသက်မှု“နဲ့“ချိုမြိန်မှု”စကားလုံးတွေကို ပေါင်းစပ်ရာမှာပထမဆုံး မှတ်တမ်းဝင်သူပါ။

to describe at once the thrills and devastations of romance.

ဥပမာ ချစ်အာရုံရဲ့တစ်ပြိုင်နက် ရင်ဖိုမှုတွေ ၊ယူကျုံးမရဖြစ်မှုတွေကို သရုပ်ဖော်တာပါ။

Sappho was an aristocrat thought to have married a man,

Sappho ဟာ မင်းမျိုးနွယ်ဖြစ်ပြီး ယောက်ျား တစ်ယောက်ကို လက်ထပ်ခဲ့တယ်လို့

though none of her surviving work mentions him.

ထင်ပေမဲ့ ကျန်နေတဲ့ သူ့လက်ရာတစ်ခုကမှ ဒီလူကို မဖော်ပြဘူး။

It does reference other family as well as festivals,

ဒါက အခြားမိသားစုနဲ့ ပွဲတော်တွေကလည်း အရောင်စုံ အဝတ်အစားနဲ့

colorful clothing, and growing old.

အိုမင်းလာခြင်းကို ဖော်ပြတယ်။

But Sappho is best known for her lyrics about homoerotic desire for women.

ဒါပေမဲ့ Sappho ကို အမျိုးသမီးလိင်တူသာယာမှု အကြောင်းစာသားတွေကြောင့် လူသိများတယ်။

In one song, as her female companion departs tearfully, Sappho says,

သီချင်းတစ်ပုဒ်မှာ သူ့ရဲ့ အမျိုးသမီးအဖော်က မျက်ရည်လည်ရွဲနဲ့ ခွဲခွာစဉ် Sappho ဆိုတာက

“let me remind you / ... the lovely times we shared.”

“နင့်ကို သတိပေးပါရစေနော်၊ တို့တွေ မျှဝေခဲ့တဲ့ ကြည်နူးဖွယ် ကာလတွေ“တဲ့။

She describes flower garlands, perfumes, “and,” she says,

သူက ပန်းကုံးတွေ၊ရေမွှေးတွေကို သရုပ်ဖော်တယ်။ သူ ဆိုတာက “ပြီးတော့

“on soft beds / ... you quenched your desire.”

နူးညံ့တဲ့ အိပ်ရာတွေပေါ်မှာ မင်းရဲ့အလိုဆန္ဒ ပြေပြီပေါ့နော်“တဲ့။

In another, she describes a friend in a distant city,

နောက်တစ်ခုမှာ ရပ်ဝေးမြို့တစ်မြို့က မိတ်ဆွေတစ်ယောက်ကို သူ သရုပ်ဖော်တာက

“Pacing far away, her gentle heart devoured by powerful desire,

“အဝေးကိုလှမ်းရင်း သိမ်မွေ့တဲ့သူ့နှလုံးသား အားပြင်းတဲ့ အလိုဆန္ဒရဲ့ ဝါးမျိုတာခံလိုက်ရ၊

she remembers slender Atthis.”

သွယ်လျတဲ့ Atthis ကို သူ သတိရမိတယ်။”

The word “Lesbian” means someone from Lesbos,

“Lesbian” ဆိုတဲ့ စကားလုံးက Lesbos မှ လူတစ်ယောက်ကို ဆိုလိုပေမဲ့

but, because of Sappho, it now also describes a woman who’s gay.

Sappho ကြောင့် အခုတော့ လိင်တူဆက်ဆံတဲ့ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ကိုလည်း သရုပ်ဖော်တယ်။

In ancient Greece, the norm was for everyone to marry and have children.

ရှေးဟောင်း ဂရိမှာ လူတိုင်းအတွက် စံက လက်ထပ်ပြီး ကလေးယူတာပါ။

While men were usually permitted to have homosexual relationships

အမျိုးသားတွေကို ဂုဏ်ဒြပ်ကို အခြေခံကာ လိင်တူ ဆက်ဆံရေးတွေကို ခွင့်ပြုပေမဲ့

based on their status, women weren’t.

အမျိုးသမီးတွေကိုတော့ ခွင့်ပြုပုံမရဘူး။

But it appears that, on Lesbos at this time,

ဒါပေမဲ့ ဒီအချိန်က Lesbos မှာ မင်းမျိုးစိုးနွယ် အမျိုးသမီးတွေမှာ

aristocratic women generally had more freedom.

ယေဘုယျအနေနဲ့ ပိုလွတ်လပ်ခွင့်ရှိတယ်။

Yet the details of Sappho’s life remain mysterious,

ဒါပေမဲ့ Sappho ရဲ့ဘဝ အသေးစိတ်တွေက ပဟေဠိဖြစ်ကျန်နေတယ်။

partially because only fragments of her poetry survive.

အထူးသဖြင့် သူ့ကဗျာစာပေရဲ့ အပိုင်းအစတွပဲ ကျန်ရှိတာကြောင့်ပါ။

In ancient times, however, so much of it persisted

ဒါပေမဲ့ ရှေးခေတ်တွေတုန်းက တော်တော်များများ ဆက်ရှိခဲ့တယ်။

that it seemed it would last forever.

ထာဝရ ကျန်ရှိနေမယ်ထင်လို့ ထင်ရပုံပါ။

Admirers performed Sappho cover songs and committed her poetry

နှစ်သက်သူတွေက Sappho ပြန်ဆိုတေးတွေကို တင်ဆက်ပြီး သူ့ကဗျာစာပေကို ရည်စူးခဲ့ကြတယ်။

to papyrus, parchment, and pottery.

ကျူရိုးစက္ကူ၊ ပုရပိုက်နဲ့ မြေအိုးမှာ ရေးမှတ်ခဲ့တယ်။

Three centuries after Sappho’s death,

Sappho ဆုံးပြီး သုံးရာစုအကြာမှာ

a Greek author declared that her words would endure

ဂရိ စာဆိုတစ်ဦးက သူ့စကားလုံးတွေဟာ “နိုင်းမြစ်မှ သင်္ဘောများ

“as long as ships sail from the Nile.”

ရွက်လွှင့်နေသရွေ” တည်တံ့နေမယ်လို့ ကြေညာခဲ့တယ်။

Another century later,

နောက်ထပ် တစ်ရာစုအကြာမှာ

the Library of Alexandria housed nine scrolls of her work,

အလက်ဇန္ဒဒရီးယား စာကြည့်တိုက်က အရေအတွက် စာ ကြောင်း၁၀,၀၀၀ ကျော်ရှိတဲ့

numbering over 10,000 lines.

သူ့လက်ရာ စာခွေကိုးလိပ်ကို ထိန်းသိမ်းခဲ့တယ်။

But natural forces eroded the collection.

ဒါပေမဲ့ သဘာဝ အင်အားစုတွေက ဒီစာစုကို .တိုက်စားခဲ့တယ်။

And monks, tasked with preserving ancient writing,

ရှေးဟောင်း စာပေကို ထိန်းသိမ်းရာမှာ တာဝန်ပေးခံရတဲ့ ဘုန်းတော်ကြီးတွေက

likely neglected or destroyed her work.

လျစ်လျူရှူခဲ့တာ(သို့) ဖျက်ဆီးခဲ့တာဖြစ်လောက်တယ်။

One 2nd century Christian leader called Sappho

ဒုတိယ ရာစု ခရစ်ယာန် ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးက Sappho ကို

“a whore who sang about her own licentiousness.”

“ကိုယ့် ကိုယ်ကျင့်သိက္ခာမဲ့မှုအကြောင်း သီဆိုတဲ့ မိန်းမပျက်“လို့ ခေါ်ခဲ့တယ်။

Later, a Pope and Archbishop ordered her poetry burned.

နောက်ပိုင်း ပုပ်ရဟန်းနဲ့ဂိုဏ်းချုပ်တစ်ပါးက သူ့ကဗျာစာပေကို မီးရှို့ဖို့ အမိန့်ပေးတယ်။

Almost all of it had vanished by the Middle Ages.

အလယ်ခေတ်အရောက်မှာ အားလုံးနီးပါး ကွယ်ပျောက်ခဲ့တယ်။

Then, about a century ago,

ဒီနောက် လွန်ခဲ့တဲ့ တစ်ရာစုက

people began rediscovering Sappho’s poetry—

လူတွေဟာ Sappho ရဲ့ကဗျာစာပေကို ရှေးဟောင်း အီဂျစ် အမှိုက်ပုံလို

in locations like an ancient Egyptian garbage dump.

နေရာတွေမှာ စတင် ပြန်လည်ရှာဖွေခဲ့တယ်။

Now, we have around 700 lines,

အခု Sappho ရဲ့လူသိတဲ့ လက်ရာ စုစုပေါင်းရဲ့

representing less than 10% of Sappho’s total known work.

၁၀% လျော့လျော့ကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ စာကြောင်း ၇၀၀ ခန့်ရှိပါတယ်။

We only have one complete poem of hers.

သူ့ကဗျာတွေထဲက တစ်ပုဒ်ပဲ ကျွန်မတို့မှာ အပြည့်အစုံရှိတယ်။

About a dozen others are substantial, but most are mere fragments.

အခြား ဒါဇင်ချီတာတွေ အများကြီးရှိပေမဲ့ အများစုက အပိုင်းအစတွေဆိုရုံမျှပါ။

New pieces of Sappho’s songs probably will be found.

Sappho ရဲ့သီချင်း အပိုင်းသစ်တွေကို တွေ့ရှိနိုင်လောက်မှာပါ။

Some may already be sitting in museum archives,

နည်းပညာက ဖြေလို့မရနိုင်အောင် အထိမခံတဲ့ စာခွေတွေကနေ ပညာရှင်တွေကို

to be revealed when technology allows scholars

ဖတ်ခွင့်ပေးတဲ့အခါ ဖော်ထုတ်ပြသဖို့ တချို့က

to read through scrolls too fragile to unroll.

ပြတိုက် မော်ကွန်းတိုက်တွေမှာ ရှိနေလောက်ပါပြီ။

What we are currently left with is an incomplete record—

လက်ရှိ ကျန်ရစ်နေတာက မပြည့်စုံတဲ့ မှတ်တမ်းတစ်ခုနဲ့

and many historical rumors.

သမိုင်းဆိုင်ရာ ကောလာဟလများစွာပါ။

Ovid insisted that Sappho fell in love with a ferryman

Sappho ဟာ ကူးတို့သူကြီး တစ်ယောက်နဲ့ ချစ်ကြိုက်ခဲ့ပြီး

and, upon being rejected, leapt from a cliff to her death.

အငြင်းခံရလို့ ကျောက်ဆောင်မှ ခုန်ချကာ အဆုံး စီရင်သွားတယ်လို့ Ovid ကအခိုင်အမာဆိုတယ်။

Another tale asserts that she ran a girls’ school

နောက်ဖြစ်စဉ်တစ်ခုက သူဟာ မိန်းကလေးကျောင်း ဖွင့်ခဲ့ပြီး

and those mentioned in her poems were merely students

သူ့ကဗျာတွေမှာ ဖော်ပြခံရသူတွေက သူ ၅၂၈ ချစ်မေတ္တာနဲ့ ချစ်မိတဲ့

for whom she felt platonic affection.

သူ့ကျောင်းသူတွေသာဖြစ်တယ်လို့ အခိုင်အမာဆိုတယ်။

Current consensus is that these stories,

လက်ရှိ အများဆန္ဒကတော့ Sappho ကို သရော်ပြီး

which ridicule Sappho or deny her work’s homoeroticism,

သူ့ရဲ့လိင်တူသာယာမှုလက်ရာတွေကို ငြင်းပယ်တဲ့ ဒီဇာတ်လမ်းအားလုံးဟာ မိန်းမမုန်းတီးမှုနဲ့

are probably all untrue artifacts of misogyny and homophobia.

လိင်တူဆက်ဆံတာ မနှစ်မြို့မှုရဲ့ မမှန်ကန်တဲ့ အနုပညာလက်ရာတွေ ဖြစ်လောက်တယ်။

Despite the distortions of the intervening millennia,

ကာလခြားနေတဲ့ ထောင်စုနှစ်တွေရဲ့ ပုံဖျက်မှုတွေရှိပေမဲ့

Sappho’s words reach across time and resonate today.

Sappho ရဲ့ စကားလုံးတွေဟာ အချိန်ကာလကို ဖြတ်သန်းပြီး ယနေ့ခေတ်ကို ထင်ဟပ်နေတယ်။

More than 2,000 years ago, she wrote:

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀၀၀ ကျော်က သူ ရေးခဲ့တာက

“I say someone in another time will remember us”

“အခြားအချိန်တစ်ခုမှာ လူတစ်ယောက်ယောက်က ငါတို့ကို သတိရနေမယ်လို့ ငါပြောတယ်။”

And, thankfully, we do.

ကျေးဇူးတင်စွာနဲ့ ကျွန်မတို သတိရပါတယ်။