The surprising origins of the word “lesbian” - Diane J. Rayor

Translator: Mary Tran Reviewer: Nhu PHAM

More than 2,500 years ago,

Hơn 2.500 năm về trước,

one of ancient Greece’s most celebrated popstars and erotic poets

một trong những ca sĩ và nhà thơ gợi tình nổi tiếng nhất Hy Lạp cổ đại

enraptured listeners.

đã mê hoặc thính giả.

In one legend, a prominent Athenian heard his nephew singing one of their songs

Truyền thuyết kể rằng, một người Athen nổi tiếng

đã nghe thấy cháu mình hát một bài hát

and enjoyed it so much that he asked the boy to teach it to him—

và thích nó tới mức ông đã nhờ cậu dạy nó cho mình.

“So that I may learn it and die,” he said.

Ông nói: “Học được bài hát thì ta có chết cũng an lòng”.

So, who was this revered figure?

Vậy nhân vật được tôn sùng này là ai?

Her name was Sappho.

Tên bà ấy là Sappho.

She lived on the Greek island of Lesbos around 600 BCE.

Bà sống trên hòn đảo Lesbos của Hy Lạp vào khoảng năm 600 TCN.

Like other singer-songwriters of the time,

Cũng như các ca sĩ kiêm nhạc sĩ khác thời ấy,

she sang while playing the lyre,

bà vừa hát vừa chơi đàn lia -

a stringed instrument from which the term “lyrics” is derived.

- một loại nhạc cụ có dây, và thuật ngữ “lời ca” cũng bắt nguồn từ đó.

But Sappho lyrics offered a uniquely intimate perspective

Lời ca của Sappho mang lại một góc nhìn gần gũi và độc đáo

on love, passion, and longing.

về tình yêu, đam mê và khát vọng.

She’s the first on record to combine the words “bitter” and “sweet,” for instance,

Bà là người đầu tiên kết hợp từ “đắng cay” và “ngọt ngào”

to describe at once the thrills and devastations of romance.

để cùng lúc gợi lên sự rung động và tàn phai của tình yêu.

Sappho was an aristocrat thought to have married a man,

Sappho là một quý tộc được cho là đã kết hôn với một người đàn ông,

though none of her surviving work mentions him.

dù không có tác phẩm nào còn sót lại của bà đề cập tới ông ấy.

It does reference other family as well as festivals,

Có những tác phẩm nói về gia đình, cũng như các lễ hội,

colorful clothing, and growing old.

những trang phục sặc sỡ, và cả tuổi già.

But Sappho is best known for her lyrics about homoerotic desire for women.

Thế nhưng, Sappho còn lừng danh bởi những lời ca

về khát vọng tình yêu đồng giới.

In one song, as her female companion departs tearfully, Sappho says,

Trong một bài hát, khi người bạn đời nữ phải rời đi trong nghẹn ngào

Sappho đã nói:

“let me remind you / ... the lovely times we shared.”

“Hãy để tôi nhắc lại khoảng thời gian thân mật mà đôi ta từng có“.

She describes flower garlands, perfumes, “and,” she says,

Bà miêu tả những chiếc vòng hoa, hương nước hoa, rồi bà nói:

“on soft beds / ... you quenched your desire.”

“Trên chiếc giường êm ái, người đã dập tắt dục vọng của mình.”

In another, she describes a friend in a distant city,

Trong tác phẩm khác, bà miêu tả một người bạn sống ở thành phố xa xôi,

“Pacing far away, her gentle heart devoured by powerful desire,

“Với nhịp đập xa xăm,

trái tim dịu dàng của nàng bị những khát vọng dâng tràn ngấu nghiến,

she remembers slender Atthis.”

nàng nhớ về Atthis mảnh mai.”

The word “Lesbian” means someone from Lesbos,

Từ “Lesbian” có nghĩa là người dân Lesbos,

but, because of Sappho, it now also describes a woman who’s gay.

nhưng vì Sappho mà giờ đây nó còn có nghĩa là đồng tính nữ.

In ancient Greece, the norm was for everyone to marry and have children.

Thời Hy Lạp cổ đại, tất cả mọi người đều bắt buộc phải kết hôn và sinh con.

While men were usually permitted to have homosexual relationships

Trong khi đàn ông thường được phép có những mối quan hệ đồng tính

based on their status, women weren’t.

dựa vào địa vị xã hội của họ, phụ nữ thì không.

But it appears that, on Lesbos at this time,

Dù vậy, vào thời điểm đó ở Lesbos,

aristocratic women generally had more freedom.

những phụ nữ quý tộc thường có nhiều tự do hơn.

Yet the details of Sappho’s life remain mysterious,

Nhưng, những chi tiết về cuộc đời của Sappho vẫn còn là bí ẩn,

partially because only fragments of her poetry survive.

phần là vì chỉ còn một ít tác phẩm của bà còn sót lại.

In ancient times, however, so much of it persisted

Tuy nhiên, thời cổ đại, các tác phẩm của bà nhiều đến mức

that it seemed it would last forever.

ta tưởng chúng sẽ tồn tại mãi mãi.

Admirers performed Sappho cover songs and committed her poetry

Những người thần tượng Sappho thường hát lại những bài hát của bà,

và viết những bài thơ của bà lên giấy cói, giấy da, và đồ gốm.

to papyrus, parchment, and pottery.

Three centuries after Sappho’s death,

Ba thế kỷ sau khi Sappho qua đời, một nhà văn Hy Lạp đã khẳng định rằng

a Greek author declared that her words would endure

“Khi nào tàu còn nhổ neo trên sông Nin,

“as long as ships sail from the Nile.”

khi đó các tác phẩm của bà sẽ còn được nhớ mãi”.

Another century later,

Một thế kỷ sau nữa,

the Library of Alexandria housed nine scrolls of her work,

thư viện Alexandria đã cất giữ chín cuộn tác phẩm của bà,

numbering over 10,000 lines.

với hơn 10.000 dòng thơ.

But natural forces eroded the collection.

Nhưng bộ sưu tập ấy đã hao mòn theo thời gian.

And monks, tasked with preserving ancient writing,

Và các tu sĩ - người có trách nhiệm bảo tồn các văn tự cổ đại

likely neglected or destroyed her work.

lại thường bỏ bê, thậm chí, phá hủy các tác phẩm của bà.

One 2nd century Christian leader called Sappho

Thậm chí, vào thế kỷ II, một lãnh đạo Tin lành đã gọi Sappho là

“a whore who sang about her own licentiousness.”

“một ả điếm chỉ biết hát về dục vọng của ả“.

Later, a Pope and Archbishop ordered her poetry burned.

Sau đó nữa, một vị Giáo Hoàng và Tổng Giám Mục

đã ra lệnh đốt hết các bài thơ của bà.

Almost all of it had vanished by the Middle Ages.

Gần như toàn bộ các tác phẩm đều biến mất vào thời Trung Cổ.

Then, about a century ago,

Mãi đến khoảng một thế kỷ trước

people began rediscovering Sappho’s poetry—

người ta mới bắt đầu phát hiện ra những bài thơ của Sappho

in locations like an ancient Egyptian garbage dump.

ở các nơi như bãi rác thời Ai Cập cổ đại.

Now, we have around 700 lines,

Giờ đây, chúng ta đã tìm ra khoảng 700 dòng thơ -

representing less than 10% of Sappho’s total known work.

- chưa đến 10% tổng số lượng các tác phẩm được biết đến của Sappho.

We only have one complete poem of hers.

Ta chỉ có một bài thơ hoàn chỉnh trong số các tác phẩm của bà.

About a dozen others are substantial, but most are mere fragments.

Cũng có hàng tá các tác phẩm đáng kể khác, nhưng đa số chỉ là các mảnh giấy đơn lẻ.

New pieces of Sappho’s songs probably will be found.

Những bản nhạc mới của Sappho có lẽ sẽ được tìm thấy.

Some may already be sitting in museum archives,

Một số có thể đã được lưu giữ trong kho lưu trữ bảo tàng,

to be revealed when technology allows scholars

được tìm lại khi công nghệ cho phép các học giả

to read through scrolls too fragile to unroll.

đọc xuyên qua các cuộn giấy quá mong manh đó.

What we are currently left with is an incomplete record—

Hiện tại, những gì còn lại chỉ là một bản ghi không đầy đủ—

and many historical rumors.

và nhiều tin đồn lịch sử.

Ovid insisted that Sappho fell in love with a ferryman

Ovid nhấn mạnh rằng Sappho đã trót yêu một người lái đò

and, upon being rejected, leapt from a cliff to her death.

và khi bị từ chối, bà đã nhảy xuống vách đá và tử vong.

Một câu chuyện khác lại khẳng định bà đã từng học ở một trường nữ sinh

Another tale asserts that she ran a girls’ school

and those mentioned in her poems were merely students

và những người được nhắc đến trong thơ của bà chỉ đơn thuần là học sinh

for whom she felt platonic affection.

người mà bà dành cho những tình cảm thuần khiết.

Current consensus is that these stories,

Hiện nay, người ta nhất trí là những câu chuyện này,

which ridicule Sappho or deny her work’s homoeroticism,

chế giễu Sappho hoặc phủ nhận chủ nghĩa đồng nhất trong tác phẩm của bà,

are probably all untrue artifacts of misogyny and homophobia.

có lẽ đến từ việc kỳ thị nữ giới và đồng tính.

Despite the distortions of the intervening millennia,

Bất chấp những biến động của thiên niên kỷ xen kẽ,

Sappho’s words reach across time and resonate today.

từ ngữ của Sappho đã vượt thời gian và gây tiếng vang cho đến tận ngày nay.

More than 2,000 years ago, she wrote:

Hơn 2.000 năm trước, bà đã viết:

“I say someone in another time will remember us”

“Tôi cá rằng ai đó vào thời nào khác sẽ nhớ đến chúng tôi ”

And, thankfully, we do.

Và, may thay, đúng là như vậy.