The treadmill's dark and twisted past - Conor Heffernan

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

The constant thud underneath your feet,

ခြေထောက်အောက်မှာ အဆက်မပြတ် တဒုတ်ဒုတ်ခုန်သံ။

the constrained space,

ဘောင်ခတ်ထားတဲ့ နေရာ။

and the monotony of going nowhere fast.

ဘယ်နေရာကိုမှ မြန်မြန်မသွားတဲ့ ထပ်တလဲလဲဖြစ်မှု။

It feels like hours have gone by, but it's only been eleven minutes,

နာရီတွေ ကုန်သွားပြီလို့ ခံစားရပေမဲ့ ၁၁ မိနစ်ပဲ ရှိသေးတယ်၊

and you wonder,

သင် တွေးမိတာက

"Why am I torturing myself?

“ဘာလို့ ငါ့ကိုယ်ငါ ညှဉ်းပန်းနေတာလဲ။

This thing has got to be considered a cruel and unusual punishment."

ဒါကို ရက်စက်ပြီး ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ ပြစ်ဒဏ်လို့ ယူဆရမယ်” လို့ပါ။

Actually, that's exactly what it is, or was.

တကယ်တော့ ဒါအတွက်ပဲဆိုတာ အတိအကျပါ။

You see, in the 1800s,

သိတဲ့အတိုင်း ၁၈၀၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေမှာ

treadmills were created to punish English prisoners.

အင်္ဂလိပ်အကျဉ်းသားတွေကို အပြစ်ပေးဖို့ ခြေနင်းစက်တွေကို ဖန်တီးခဲ့တယ်။

At the time, the English prison system was abysmally bad.

အဲဒီတုန်းက အင်္ဂလိပ် အကျဉ်းထောင်စနစ်က ကမ်းကုန်အောင်ဆိုးပါတယ်။

Execution and deportation were often the punishments of choice,

ကွပ်မျက်တာနဲ့ ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးတာက ရွေးချယ် ပြစ်ဒဏ်တွေ ဖြစ်လေ့ရှိပြီး

and those who were locked away faced hours of solitude in filthy cells.

အချုပ်ကျသူတွေဟာ ညစ်ညမ်းတဲ့ အချုပ်ခန်းတွေ မှာ နာရီနဲ့ချှီကာ တစ်ယောက်တည်းနေခဲ့ရတယ်။

So social movements led by religious groups, philanthropies,

ဘာသာရေးအုပ်စုတွေ၊ ပရဟိတတွေနဲ့ ချားလ်စ် ဒစ်ကန်စ်လို နာမည်ကျော်

and celebrities, like Charles Dickens,

ပုဂ္ဂိုလ်တွေ ဦးဆောင်တဲ့ လူမှုရေး လှုပ်ရှားမှုတွေက

sought to change these dire conditions and help reform the prisoners.

အခြေအနေဆိုးတွေကို ပြောင်းလဲဖို့နဲ့ အကျဉ်း သားတွေကို ကူညီပြုပြင်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။

When their movement succeeded,

သူတို့ရဲ့လှုပ်ရှားမှု အောင်မြင်တဲ့အခါ၊

entire prisons were remodeled and new forms of rehabilitation,

အကျဉ်းထောင်အားလုံးကို ပြန်လည်မွမ်းမံပြီး ခြေနင်းစက်လို ပြန်လည်ထူထောင်ရေး

such as the treadmill, were introduced.

ပုံစံအသစ်တွေကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့တယ်။

Here's how the original version,

ဒါက ၁၈၁၈ ခုနှစ်မှာ အင်္ဂလိပ် အင်ဂျင်နီယာ

invented in 1818 by English engineer Sir William Cubitt, worked.

ဆာ ဝီလျံ ကပ်ဘစ် တီထွင်ခဲ့တဲ့ မူလ ပုံစံ အလုပ်လုပ်ခဲ့ပုံပါ။

Prisoners stepped on 24 spokes of a large paddle wheel.

အကျဉ်းသားတွေက လှေကား ခြေယက်ဘီးရဲ့ စပုတ်တိုင် ၂၄ ခု အပေါ် လှမ်းတက်တယ်။

As the wheel turned,

ဘီး လှည့်လိုက်တဲ့အခါ

the prisoner was forced to keep stepping up or risk falling off,

အကျဉ်းတွေဟာ ဆက်လှမ်းဖို့ ဖိအားပေးခံရတယ်၊ ဒါမဟုတ် ပြုတ်ကျတာပါ၊

similar to modern stepper machines.

ဒီနေ့ခေတ် ခြေနင်းစက်တွေနဲ့ ဆင်တူပါတယ်။

Meanwhile, the rotation made gears pump out water,

တစ်ချိန်တည်းမှာ လည်ပတ်မှုက ဂီယာတွေကို သီးနှံ ကြိိတ်တာ ဒါမဟုတ်

crush grain,

ကြိတ်ခွဲစက်တွေကို မောင်းနှင်ဖို့

or power mills,

ရေကို မောင်းတင်တယ်။

which is where the name "treadmill" originated.

ဒါက “ခြေနင်းစက်“ဆိုတဲ့အမည် အစပြုခဲ့တာပါ။

These devices were seen as a fantastic way of whipping prisoners into shape,

ဒီကိရိယာတွေကို အကျဉ်းသားတွေကိုပုံသွင်းဖို့ သိပ်ကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းအဖြစ်မြင်ခဲ့ပြီး၊

and that added benefit of powering mills

လည်ပတ်နေတဲ့ ကြိတ်ခွဲစက်တွေရဲ့ ထပ်ဆင့် အကျိုးက

helped to rebuild a British economy decimated by the Napoleonic Wars.

နပိုလီယန်စစ်ကြောင့် ပျက်စီးခဲ့တဲ့ ဗြိတိသျှ စီးပွားရေးကို ပြန်တည်ဆောက်ဖို့ ကူညီတယ်။

It was a win for all concerned, except the prisoners.

ဒါက အကျဉ်းသားတွေကလွဲပြီး သက်ဆိုင်သူ အားလုံးအတွက် နိင်ပွဲတစ်ခုပါ။

It's estimated that, on average,

အကျဉ်းသားတွေဟာ ပျမ်းမျှ ပေ ၅,၀၀၀ ကနေ

prisoners spent six or so hours a day on treadmills,

ပေ ၁၄,၀၀၀ အထိ တက်တာနဲ့ ညီမျှတဲ့ ခြေနင်းစက်တွေမှာ တစ်နေ့

the equivalent of climbing 5,000 to 14,000 feet.

ခြောက်နာရီလောက် အချိန်ကုန်တယ်လို့ ခန့်မှန်းရတယ်။

14,000 feet is roughly Mount Everest's halfway point.

ပေ ၁၄,၀၀၀ က အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ဧဝရက်တောင်ရဲ့ လမ်းတစ်ဝက် နေရာပါ။

Imagine doing that five days a week with little food.

အစားအစာနည်းနည်းနဲ့ တစ်ပတ် ငါးရက် အဲဒီလိုလုပ်နေတာကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။

Cubitt's idea quickly spread across the British Empire and America.

ကပ်ဘစ်ရဲ့ စိတ်ကူးက ဗြိတိသျှအင်ပါယာနဲ့ အမေရိကတစ်ခွင် အလျင်အမြန် ပျံ့နှံ့သွားတယ်။

Within a decade of its creation,

ဖန်တီး မှုရဲ့ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုအတွင်းမှာ

over 50 English prisons boasted a treadmill,

အင်္ဂလိပ်အကျဉ်းထောင် ၅၀ ကျော်ဟာ ခြေနင်းစက်တစ်လုံးရှိတာကို ဂုဏ်ယူပြီး

and America, a similar amount.

အမေရိကလည်း အလားတူပမာဏပါ။

Unsurprisingly, the exertion combined with poor nutrition

အာဟာရချို့တဲ့မှုနဲ့ ပေါင်းစပ်လိုက်တဲ့ ပင်ပန်းမှုကြောင့်

saw many prisoners suffer breakdowns and injuries,

အကျဉ်းသားများစွာဟာ ထောင်စောင့်တွေ ဂရုစိုက်ပုံမရတဲ့ ကျိုးပဲ့တာတွေ

not that prison guards seemed to care.

ထိခိုက်ဒဏ်ရာတွေ ခံစားရတာက အံ့ဩစရာမဟုတ်ပါ။

In 1824, New York prison guard James Hardie credited the device

၁၈၂၄ ခုနှစ်မှာ နယူးယောက် ထောင်စောင့် ဂျိမ်းစ် ဟာဒီက “မပြင်းထန်တဲ့

with taming his more boisterous inmates, writing that

ငြီးငွေ့စရာ ပုံမှန်ဖြစ်မှုက ထိတ်လန့်မှု ဖြစ်တယ်လို့ ရေးသားရင်း

the "monotonous steadiness, and not its severity...constitutes its terror,"

သူ့ရဲ့ ပိုသောင်းကျန်းတဲ့ အကျဉ်းသားတွေကို ယဉ်ပါးစေတဲ့ ဒီကိရိယာကို ချီးကျူးခဲ့တယ်။

a quote many still agree with.

အများအပြား သဘောတူနေဆဲ အကိုးအကားတစ်ခုပါ။

And treadmills lasted in England until the late 19th century,

၁၈၉၈ ခုနှစ် အကျဉ်းထောင် ဥပဒေအရ အလွန်အမင်း ရက်စက်တာအတွက်

when they were banned for being excessively cruel

ပိတ်ပင်ခံရတဲ့ ၁၉ ရာစုနှောင်းပိုင်းအထိ

under the Prison's Act of 1898.

အင်္ဂလန်မှာ ခြေနင်းစက်တွေ တည်ရှိခဲ့တယ်။

But of course the torture device returned with a vengeance,

ဒါပေမဲ့ ညှင်းပန်းရေး ကိရိယာက လက်စားချေမှုနဲ့ ပြန်လာခဲ့ပြီး

this time targeting the unsuspecting public.

ဒီတစ်ကြိမ်တော့ မသိလိုက်မသိဘာသာနေတဲ့ အများပြည်သူကို ပစ်မှတ်ထားတာပါ။

In 1911, a treadmill patent was registered in the U.S.,

၁၉၁၁ ခုနှစ်မှာ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ ခြေနင်းစက် မူပိုင်ခွင့်ကို မှတ်ပုံတင်ပြီး

and by 1952, the forerunner for today's modern treadmill had been created.

၁၉၅၂ ခုနှစ်မှာ ဒီနေ့ခေတ် ခေတ်မီ ခြေနင်းစက် အတွက် ရှေ့ပြေးကို ဖန်တီးခဲ့တယ်။

When the jogging craze hit the U.S. in the 1970s,

၁၉၇၀ လွန်နှစ်တွေမှာ အမေရိကမှာ ရွရွပြေးတာ ခေတ်ထတဲ့အခါ၊

the treadmill was thrust back into the limelight

ဒီခြေနင်းစက်က အေရိုဘစ် ကြံ့ခိုင်ရေး တိုးတက်ဖို့နဲ့

as an easy and convenient way to improve aerobic fitness,

မလိုအပ်တဲ့ ပေါင်တွေ ကျဖို့ လွယ်ကူ၊ အဆင်ပြေတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ်

and lose unwanted pounds,

ပြန်ခေတ်စားလာခဲ့တယ်၊

which, to be fair, it's pretty good at doing.

ပြောရရင် တော်တော်ကောင်းတာပါ။

And the machine has maintained its popularity since.

ဒီစက်က အဲဒီကတည်းက လူကြိုက်များမှုကို ထိန်းသိမ်းထားခဲ့တယ်။

So the next time you voluntarily subject yourself to what was once

ဒီတော့ နောက်တစ်ခါ တစ်ချိန်က ရက်စက်ပြီး ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့

a cruel and unusual punishment,

အပြစ်ဒဏ်ကို စိတ်လိုကိုယ်လျောက် ခံရတဲ့အခါ၊

just be glad you can control when you'll hop off.

ဆင်းမယ့်အခါ၊ ထိန်းချုပ်နိုင်တာကို ဝမ်းသာလိုက်ပေတော့။