The treadmill's dark and twisted past - Conor Heffernan

Гүйлтийн замын бараан түүх - Конор Хэффернан

Translator: Solongo Chuluunkhuu Reviewer: Batchansaa Batzorig

The constant thud underneath your feet,

Хөлөн доорх нэгэн жигд чимээ,

the constrained space,

хязгаарлагдмал орон зай,

and the monotony of going nowhere fast.

алгуурхан явах уйтгартай хөдөлгөөн.

It feels like hours have gone by, but it's only been eleven minutes,

Хэдэн цаг өнгөрсөн мэт санагдах ч, дөнгөж 11 мин өнгөрсөн байдаг.

and you wonder,

Тэгээд та бодно:

"Why am I torturing myself?

"Яагаад би өөрийгөө зовоогоод байна?

This thing has got to be considered a cruel and unusual punishment."

Энийг харгис, этгээд шийтгэл гэж үзвэл таарна."

Actually, that's exactly what it is, or was.

Угтаа бол яг л тийм зүйл мөн, эсвэл байсан гэж болно.

You see, in the 1800s,

1800-аад оны үед гүйлтийн замыг

treadmills were created to punish English prisoners.

Английн шоронгийн хоригдлуудыг шийтгэх зорилгоор бүтээжээ.

At the time, the English prison system was abysmally bad.

Тэр үед Английн шоронгийн систем дэндүү муу байв.

Execution and deportation were often the punishments of choice,

Цаазын ял, цөллөгөөр л ихэвчлэн шийтгэдэг байсан бөгөөд

and those who were locked away faced hours of solitude in filthy cells.

цоожлогдсон нэг нь бохир хорих өрөөнд олон цагаар ганцаарддаг байв.

So social movements led by religious groups, philanthropies,

Тиймээс шашны бүлгүүд, буяны байгууллагууд, мөн Чарлз Дикинс зэрэг

and celebrities, like Charles Dickens,

алдартнуудын удирдсан нийгмийн хөдөлгөөнүүд

sought to change these dire conditions and help reform the prisoners.

эдгээр аймшигт нөхцлийг өөрчлөх, хоригдлуудад туслах арга хайж байв.

When their movement succeeded,

Уг хөдөлгөөн амжилт олоход

entire prisons were remodeled and new forms of rehabilitation,

шоронгууд тэр чигээрээ шинэчлэгдэн,

гүйлтийн зам гэх мэт нөхөн сэргээх шинэ аргыг танилцуулжээ.

such as the treadmill, were introduced.

Here's how the original version,

Ингээд 1818 онд Английн инженер ноён Уиллиам Кюбиттын зохион бүтээсэн

invented in 1818 by English engineer Sir William Cubitt, worked.

эх хувилбар хэрхэн ажилладаг байсныг сонирхоцгооё.

Prisoners stepped on 24 spokes of a large paddle wheel.

Хоригдлууд аварга том хүрдний 24 гишгүүр дээр гишгэнэ.

As the wheel turned,

Хүрд эргэхэд

the prisoner was forced to keep stepping up or risk falling off,

хоригдлууд шатаар дээш үргэлжлүүлэн алхахгүй бол унах аюултай.

similar to modern stepper machines.

Орчин үеийн гишгүүрт машинтай төстэй.

Meanwhile, the rotation made gears pump out water,

Ингэх явцад эргэлтийн хүчээр араанууд ус шахаж,

crush grain,

үр тариа бутлан,

or power mills,

тээрмийг эрчим хүчээр хангана.

which is where the name "treadmill" originated.

Ингэж л "гүйлтийн тээрэм" гэх нэр бий болжээ.

Энэхүү төхөөрөмж нь хоригдлуудыг дасгал хийлгээд зогсохгүй,

These devices were seen as a fantastic way of whipping prisoners into shape,

Напелеоны дайнаас үгүйрсэн Их Британий эдийн засгийг сэргээн босгоход тусалж,

and that added benefit of powering mills

helped to rebuild a British economy decimated by the Napoleonic Wars.

тээрмүүдийг эрчим хүчээр хангах давуу талтай, гайхалтай зүйл байв.

It was a win for all concerned, except the prisoners.

Энэ нь хоригдлуудаас бусад хүмүүсийн хувьд хожил байлаа.

It's estimated that, on average,

Нэгэн тооцооноос харахад,

prisoners spent six or so hours a day on treadmills,

хоригдлууд дунджаар 6 болон түүнээс дээш цаг

the equivalent of climbing 5,000 to 14,000 feet.

буюу 1,4-4,3 орчим км өндөрт авирч өнгөрөөдөг байжээ.

14,000 feet is roughly Mount Everest's halfway point.

4,3 км нь ойролцоогоор Эверест уулны хагастай тэнцүү юм.

Imagine doing that five days a week with little food.

Долоо хоногийн 5 өдөр өчүүхэн хэмжээгээр хооллож ингэж алхана гээд төсөөл дөө.

Cubitt's idea quickly spread across the British Empire and America.

Их Британийн эзэнт гүрэн, Америк даяар Кюбиттийн санаа асар хурдтай тархжээ.

Within a decade of its creation,

Зохион бүтээснээс аравхан жилийн дотор л гэхэд

over 50 English prisons boasted a treadmill,

Английн 50 гаруй шорон гүйлтийн замыг,

and America, a similar amount.

Америкт мөн ойролцоо тооны шоронд ашиглах болов.

Unsurprisingly, the exertion combined with poor nutrition

Чанаргүй хоол тэжээл, хүнд хүчир ажлын үр дүнд

saw many prisoners suffer breakdowns and injuries,

олон хоригдол бэртэж гэмтэн, зовж байлаа.

not that prison guards seemed to care.

Шоронгийн харгалзагч нар үүнийг нь тоосонгүй.

In 1824, New York prison guard James Hardie credited the device

1824 онд Нью-Йоркийн шоронгийн харгалзагч Жэймс Харди энэ төхөөрөмжийг

with taming his more boisterous inmates, writing that

догшин хоригдлуудыг номхотгосныг нь үнэлэн,

the "monotonous steadiness, and not its severity...constitutes its terror,"

"хүнд хэцүү нөхцөл бус, харин нэг хэвийн байдал нь айлгадаг" гэж бичжээ.

a quote many still agree with.

Олон хүн энэ дүгнэлттэй одоог хүртэл санал нийлдэг.

And treadmills lasted in England until the late 19th century,

1898 оны Шоронгийн Актын дагуу

when they were banned for being excessively cruel

гүйлтийн замыг хэт хэрцгий гэж үзэн хориглох хүртэл

under the Prison's Act of 1898.

Англид 19-р зууны сүүлч хүртэл оршсоор байсан юм.

But of course the torture device returned with a vengeance,

Гэхдээ мэдээж хэрэг зовоогч төхөөрөмж өшөө авахаар эргэж ирэх нь тэр.

this time targeting the unsuspecting public.

Энэ удаа тэр олон нийтийн энгийн хүмүүсийг байгаа болгов.

In 1911, a treadmill patent was registered in the U.S.,

1911 онд гүйлтийн замын патент АНУ-д бүртгэгдэж,

and by 1952, the forerunner for today's modern treadmill had been created.

1952 он гэхэд орчин үеийн гүйлтийн замын анхдагч загвар бүтээгджээ.

When the jogging craze hit the U.S. in the 1970s,

1970-аад онд АНУ-д гүйх моод дэлгэрэхэд

the treadmill was thrust back into the limelight

гүйлтийн замыг

аэробикийн үр дүнг сайжруулах, мөн илүүдэл жин хасах

as an easy and convenient way to improve aerobic fitness,

амархан бөгөөд тохиромжтой арга хэмээн хошуурах болсон юм.

and lose unwanted pounds,

which, to be fair, it's pretty good at doing.

Шударгаар хэлэхэд үүндээ үнэхээр ч сайн.

And the machine has maintained its popularity since.

Түүнээс хойш энэхүү машин алдар нэрээ хадгалсаар явна.

So the next time you voluntarily subject yourself to what was once

Тэгэхээр дараагийн удаа та сайн дураараа

нэгэн цагт харгис, этгээд шийтгэл гэгдэж байсан зүйлийг ашиглахдаа,

a cruel and unusual punishment,

just be glad you can control when you'll hop off.

хүссэн буугаад явчих боломжтойдоо баярлаарай.