Can you be awake and asleep at the same time? - Masako Tamaki

Translator: Wai Yan Tun Oo Reviewer: Sanntint Tint

Many animals need sleep.

တိရစ္ဆာန်အများစုဟာ အိပ်စက်ခြင်းကို လိုအပ်ပါတယ်။

Even brainless jellyfish enter sleep-like states where they pulse less

ဦးနှောက်မပါတဲ့ရေခူတွေတောင် အိပ်ပျော်သွားသယောင်ရှိတဲ့အဆင့်မှာ

နှလုံးခုန်နှုန်းပိုနည်းပြီး အစာနဲ့လှုပ်ရှားမှုတို့ကို

and respond more slowly to food and movement.

ပိုမိုနှေးကွေးစွာတုံ့ပြန်ကြပါတယ်။

But all of the threats and demands animals face

ဒါပေမဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေရဲ့မျက်နှာပေါ်က ခြိမ်းခြောက်မှုနဲ့ တောင်းဆိုပုံတွေဟာ

don’t just go away when it’s time to doze.

သူတို့ငိုက်မျဉ်းချိန်ရောက်ရင်တောင် ဒီအတိုင်း ပျောက်မသွားပါဘူး။

That’s why a range of birds and mammals experience some degree

ဒါကြောင့်ပဲ ငှက်နဲ့ နို့တိုက်သတ္တဝါများမှာ အချိုးမညီသောအိပ်စက်ခြင်းဖြစ်တဲ့

of asymmetrical sleep where parts of their brain are asleep

ဦးနှောက်ရဲ့ အိပ်ပျော်နေတဲ့အပိုင်းတွေနဲ့

and other areas are more active.

တခြားပိုနိုးကြားနေတဲ့အပိုင်းတွေ ဆိုပြီး ရှိကြပါတယ်။

This is even true for humans.

ဒါဟာ လူသားတွေအတွက်ပါ မှန်ကန်ပါတယ်။

So how does it work?

ဒီတော့ ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်သလဲ။

All vertebrate brains consist of two hemispheres: the right and left.

ကျောရိုးရှိအားလုံးရဲ့ ဦးနှောက်တွေမှာ ညာနဲ့ဘယ် ဦးနှောက်ခြမ်းနှစ်ခုစီ ရှိကြပါတယ်။

Brain activity is usually similar across both during sleep.

အိပ်ပျော်နေချိန်မှာ ဦးနှောက်နှိးကြားပုံဟာ နှစ်ဘက်စလုံးမှာ တူလေ့ရှိပါတယ်။

But during asymmetrical sleep,

ဒါပေမဲ့ အချိုးမညီတဲ့ အိပ်စက်ခြင်းမှာတော့

one brain hemisphere can be in deep sleep while the other is in lighter sleep.

ဦးနှောက်တစ်ခြမ်းက အိပ်မောကျနေနိုင်ချိန်မှာ တခြားအခြမ်းကတော့ နိုးကြားစွာအိပ်နေတာပါ

And in an extreme version called “unihemispheric sleep,”

ဒီထက် ပိုလွန်ကဲတဲ့အဆင့်ဖြစ်တဲ့ “တစ်ခြမ်းတည်း အိပ်စက်ခြင်း” မှာတော့

one hemisphere may appear completely awake while the other is in deep sleep.

ဦးနှောက်တစ်ခြမ်းဟာ လုံးဝနိုးကြားနေချိန်မှာ တစ်ခြမ်းကတော့ အိပ်မောကျနေတာပါ။

Take bottlenose dolphins.

နှုတ်သီးတိုလင်းပိုင်တွေကို ကြည့်ပါ။

Their breathing is consciously controlled,

သူတို့ရဲ့ အသက်ရှူပုံဟာ သတိရှိစွာ ထိန်းချုပ်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး

and they must surface for air every few minutes or they’ll drown.

မိနစ်အနည်းငယ်ကြာတိုင်း ရေမျက်နှာပြင်အပေါ် တက်မရှူရရင် မွန်းကျပ် သေဆုံးသွားမှာပါ။

When they have a newborn calf, they must actually swim nonstop for weeks

လင်းပိုင်ပေါက်စလေး မွေးလာပြီဆိုရင် ဘေးကင်းစေဖို့ ရက်သတ္တပတ်များစွာ

in order to keep it safe.

မရပ်မနားကူးခိုင်းထားရပါတယ်

So dolphins sleep unihemispherically, with just one hemisphere at a time.

ဒီတော့ လင်းပိုင်တွေဟာ တစ်ခြမ်းတည်း အိပ်စက်ခြင်းနည်းနဲ့ အိပ်ကြတာပါ။

This allows them to continue swimming and breathing while snoozing.

ဒီနည်းဟာ တစ်ရေးမှေးနေစဉ်မှာပဲ သူတို့ကို ရေဆက်ကူးပြီး အသက်ရှူနေနိုင်စေပါတယ်။

Other marine mammals also need asymmetrical sleep.

အခြား ရေနေနို့တိုက်သတ္တဝါများလည်း အချိုးမညီတဲ့ အိပ်စက်ခြင်းကို လိုအပ်တယ်။

Fur seals might spend weeks on end migrating at sea.

အမွေးပါပင်လယ်ဖျံတွေဟာ ပြောင်းရွှေ့ ကျက်စားဖို့ နေ့ရက်ဆက်တိုက် ရှာကြရပါတယ်။

They slip into unihemispheric sleep while floating horizontally,

ရေပြင်ညီအတိုင်း ပေါလောပေါ်ရင်း တစ်ခြမ်းတည်းအိပ်စက်မိသွားပြီး

holding their nostrils above the surface, closing their upward-facing eye,

သူတို့နှုတ်သီးတွေကို ရေပြင်မှာ ပေါ်ထားကာ

အပေါ်ကိုမျက်နှာမူထားတဲ့ မျက်လုံးကိုပိတ်ပြီး

and keeping their downward-facing eye open.

အောက်က မျက်လုံးကို ဖွင့်ထားကြပါတယ်။

This may help them stay alert to threats from the depths.

ဒီလိုလုပ်ထားခြင်းက သူတို့ကို ရေအောက်က အန္တရာယ်တွေအား သတိရှိစေပါတယ်။

Similar pressures keep birds partially awake.

အလားတူဖိအားမျိုးက ငှက်တွေကိုလည်း နိုးတစ်ဝက်ဖြစ်စေပါတယ်။

Mallard ducks sleep in groups, but some must inevitably be on the peripheries.

ဘဲခေါင်းစိမ်းတွေဟာ အုပ်စုလိုက် အိပ်ကြပေမဲ့

တချို့ကတော့အနားစွန်းတွေမှာ ရှိကိုရှိနေရပါတယ်။

Those ducks spend more time in unihemispheric sleep,

အဲဒီဘဲတွေဟာ တစ်ခြမ်းတည်းအိပ်စက်ခြင်း နည်းကို ပိုအသုံးပြုရပြီး

with their outward-facing eyes open

အပြင်ဘက် မူထားတဲ့ မျက်လုံးတွေကို ဖွင့်ထားကာ

and their corresponding brain hemispheres more active.

သက်ဆိုင်ရာ ဦးနှောက်ခြမ်းတွေကို ပိုနိုးကြားစေပါတယ်။

Other birds have been shown to catch z’s in midair migration.

အခြားငှက်တွေလည်း ပြောင်းရွှေ့ကျက်စားဖို့ လေထဲမှာပဲ ပျံနေရင်း အိပ်နိုင်ကြပါတယ်။

While undertaking non-stop transoceanic flights of up to 10 days,

သမုဒ္ဒရာပြင်ပေါ် ဆယ်ရက်တာ မနားတမ်း ပျံသန်းနေရချိန်မှာ

frigatebirds either sleep with one or both hemispheres at a time.

ပင်လယ်ငှက်တွေကတော့ ဦးနှောက်တစ်ခြမ်းရော နှစ်ခြမ်းနဲ့ပါ တစ်လှည့်စီ အိပ်ကြပါတယ်။

They do so in seconds-long bursts, usually while riding air currents.

ဒီလိုမျိုးကို လေဟုန်စီးရတဲ့အချိန်မှာ လုပ်ကြလေ့ရှိပါတယ်။

But the frigatebirds still sleep less than 8% of what they would on land,

ဒါပေမဲ့ ပင်လယ်ငှက်တွေကတော့ မြေပြင်မှာထက် ၈ ရာခိုင်နှုန်း ပိုနည်းစွာ အိပ်ဆဲဖြစ်ပြီး

suggesting a great tolerance for sleep deprivation.

အိပ်ရေးပျက်ခြင်းဒဏ်ကို အတော်လေး ခံနိုင်ရည်ရှိကြပါတယ်။

It’s currently unclear whether asymmetrical sleep

အချိုးမညီတဲ့အိပ်စက်နည်းဟာ ဦးနှောက်နှစ်ခြမ်းလုံးအိပ်ပျော်ခြင်းနည်းလို

packs the same benefits as sleep in both hemispheres

အကျိုးကျေးဇူးရလဒ် တူနိုင်မလားဆိုတာနဲ့ မျိုးစိတ်တွေအလိုက် ဘယ်လိုကွဲပြားကြသလဲ

and how this varies across species.

ဆိုတာကိုတော့ ရေရေရာရာမသိသေးပါဘူး။

In one experiment, fur seals relied on asymmetrical sleep

စမ်းသပ်ချက်တစ်ခုမှာတော့ အမွေးပါဖျံတွေကို အဆက်မပြတ် နိုးကြားထားစေစဉ်မှာပဲ

while being constantly stimulated.

သူတို့ဟာ အချိုးမညီသောအိပ်စက်ခြင်းပေါ် မှီခိုထားကြတယ်။

But in recovery, they showed a strong preference

ဒါပေမဲ့ စမ်းသပ်ပြီးနောက်မှာ ဦးနှောက်နှစ်ခြမ်းလုံး အိပ်စက်ခြင်းနည်းကို

for sleep across both hemispheres,

အတော်လေးနှစ်သက်မှုရှိတာကို တွေ့ရပြီး

suggesting that it was more restorative for them.

ဒါဟာ သူတို့အတွက် ပိုမိုအားပြည့်စေပါတယ်။

Dolphins, on the other hand,

တစ်ဖက်မှာတော့ လင်းပိုင်တွေဟာ

have been observed to maintain high levels of alertness for at least five days.

အနည်းဆုံးငါးရက်ကြာထိ နိုးကြားနေနိုင်စွမ်း မြင့်ခြင်းကို ထိန်းထားနိုင်တာ တွေ့ရပါတယ်။

By switching which hemisphere is awake,

နိုးနေတဲ့ဦးနှောက်ခြမ်းဘက်ကို ပြောင်းပေးခြင်းဖြင့်

they get several hours of deep sleep in each hemisphere

၂၄နာရီအတွင်း တစ်ခြမ်းစီမှာ နာရီပေါင်းများစွာကြာ

throughout a 24-hour period.

နှစ်ခြိုက်စွာ အိပ်ပျော်နိုင်ကြပါတယ်။

This may be why unihemispheric sleep alone meets their needs.

ဒါကြောင့် တစ်ခြမ်းတည်းအိပ်စက်နည်းနဲ့တင် သူတို့လိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်မှာပါ။

So, what about humans?

ဒါဆို လူသားတွေကရော။

Have you ever woken up groggy after your first night in a new place?

သင်ရော နေရာအသစ်တစ်ခုမှာ တစ်ညအိပ်ပြီး မူးနောက်နောက်နဲ့ နိုးလာဖူးပါသလား။

Part of your brain might’ve spent the night only somewhat asleep.

သင့်ဦးနှောက်ရဲ့အစိတ်အပိုင်းတချို့က အိပ်ပျော်တယ်ဆိုရုံလောက်သာ ရှိတာပါ။

For decades, scientists have recognized that participants sleep poorly

ရာစုနှစ်များစွာ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ စမ်းသပ်ချက်အရ အစမ်းသပ်ခံလူနာတွေဟာ

ပထမဆုံးညမှာ ကောင်းစွာမအိပ်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ကြတယ်။

their first night in the lab.

It’s actually customary to toss out that night’s data.

အဲဒီတစ်ညတာအချက်အလက်တွေကို ထည့်မတွက်ကြတာလည်း ထုံးစံပါပဲ။

In 2016, scientists discovered that this “first night effect”

၂၀၁၆မှာတော့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ဒီ “ပထမဆုံးညအကျိုးသက်ရောက်မှု” က

is a very subtle version of asymmetrical sleep in humans.

လူတွေရဲ့ အချိုးမညီအိပ်စက်ခြင်းမှာ အနက်နဲဆုံး အပိုင်းဖြစ်နေမှန်း သိခဲ့ကြတယ်။

They saw that, during the first night,

ပထမညမှာပဲ အစမ်းသပ်ခံလူတွေဟာ

သူတို့ရဲ့ ညာဘက်ဦးနှောက်ခြမ်းက ပိုအိပ်မောကျကြပြီး

participants experience deeper sleep in their right hemisphere

ဘယ်ဘက်အခြမ်းကတော့ နိုးကြားစွာ အိပ်စက်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

and lighter sleep in their left.

When exposed to infrequent sounds,

ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အသံတွေကို ကြားလိုက်ရပြီဆိုရင်

that lighter sleeping left hemisphere showed greater bumps in activity.

နိုးကြားစွာအိပ်စက်တဲ့ဘယ်ဘက်အခြမ်းက ဦးနှောက်လှိုင်း ပိုမြင့်နေတာကိုတွေ့ရပါတယ်။

Participants also woke up and responded to infrequent sounds faster

အစမ်းသပ်ခံတွေဟာ ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့အသံတွေအပေါ် တုံ့ပြန်ပြီး နိုးထလာခြင်းဟာ

during the first night than when experiencing deep sleep

ဦးနှောက်နှစ်ခြမ်းလုံးက အိပ်မောကျနေတတ်တဲ့ နောက်နေ့ညတွေမှာထက်

in both hemispheres during nights following.

ပထမညမှာဖြစ်တာက ပိုမြန်ပါတယ်။

This suggests that, like other animals,

ဒီလိုဆိုရင် အခြားတိရစ္ဆာန်တွေလိုပဲ

humans use asymmetrical sleep for vigilance,

လူသားတွေဟာလည်း အန္တရာယ်အတွက် အချိုးမညီတဲ့အိပ်စက်ခြင်းနည်းကို သုံးကြပြီး

specifically in unfamiliar environments.

အထူးသဖြင့် မရင်းနှီးတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်တွေမှာပေါ့။

So, while your hotel room is obviously not trying to eat you

ဒီတော့ သင့်ရဲ့ ဟိုတယ်အခန်းဟာ သင် ဆက်မလှုပ်ဘဲနေနေရင်

and you’re not going to die if you don’t continue moving,

သင့်ကိုစားဖို့ကြိုးစားနေတာလည်း မဟုတ် သင်သေသွားမှာလည်း မဟုတ်ဘဲ

your brain is still keeping you alert.

သင့်ရဲ့ ဦးနှောက်ကသာ သတိရှိနေစေတာပါ။

Just in case.

လိုလိုမယ်မယ်ပေါ့။