Everything you need to know to read Homer's "Odyssey" - Jill Dash

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

A close encounter with a man-eating giant,

လူသားစား ဘီလူးကြီးတစ်ကောင်နဲ့ အနီးကပ်ရင်ဆိုင်တိုက်ပွဲတစ်ခု။

a sorceress who turns men into pigs,

မှော်ဆရာမက ယောက်ျားတွေကို ဝက်တွေအဖြစ်ပြာင်းလိုက်တယ်။

a long-lost king taking back his throne.

ကြာရှည်စွာ ပျောက်ဆုံးနေတဲ့ ဘုရင်တစ်ပါးက သူ့ထီးနန်းကို ပြန်လည်ရယူတယ်။

On their own, any of these make great stories,

သူတို့နည်းသူတို့ဟန်နဲ့ ဒါတွေအားလုံးဟာ ကြီးကျယ်တဲ့ ပုံပြင်တွေဖြစ်စေပါတယ်။

but each is just one episode in the "Odyssey,"

ဒါပေမဲ့ တစ်ခုချင်းစီဟာ "Odyssey" ထဲက ဇာတ်ကွက်တစ်ကွက်ပါပဲ။

a 12,000-line poem spanning years of Ancient Greek history, myth, and legend.

ရှေး ဂရိသမိုင်းနဲ့ ဒဏ္ဍာရီရဲ့ နှစ်ချီ သက်တမ်းရှိတဲ့ စာကြောင်း၁၂၀၀၀ ရှိတဲ့ ကဗျာ

How do we make sense of such a massive text

အရမ်းဝေးလွန်းတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ခုကနေ လာပြီး ဒီအကြောင်းပြောပြတဲ့

that comes from and tells of a world so far away?

စာပိုဒ်ကြီးတစ်ခုကို ဘယ်လို နားလည်အောင် ကျွန်တော်တို့လုပ်လဲ။

The fact that we can read the "Odyssey" at all is pretty incredible,

"Odyssey" ကို ကျွန်တော်တို့ဖတ်နိုင်တယ်ဆို တဲ့ အချက်က အတော်လေးကို မယုံနိုင်စရာပါ၊

as it was composed before the Greek alphabet appeared in the 8th century BCE.

၎င်းဟာ ဂရိအက္ခရာ မပေါ်ခင် ခရစ်နှစ်မတိုင်မီ ၈ ရာစုက သီကုံးခဲ့တာကြောင့်ပါ။

It was made for listeners rather than readers,

၎င်းဟာ စာဖတ်သူတွေထက် နားဆင်သူတွေအတွက် ဖန်တီးခဲ့ပြီး

and was performed by oral poets called rhapsodes.

ကွက်စိပ်ဆရာလို နှုတ်တိုက် ကဗျာဆရာတွေက တင်ဆက်ကြတာပါ။

Tradition identifies its author as a blind man named Homer.

အစဉ်အလာက ၎င်းရဲ့ ရေးသူက Homer အမည်ရတဲ့မျက်မမြင်တစ်ဦးလို့ဖော်ပြတယ်။

But no one definitively knows whether he was real or legendary.

ဒါပေမဲ့ သူဟာ တကယ်လား၊ ဒဏ္ဍာရီလား ဆိုတာ ဘယ်သူမှ အတိအကျ မသိပါဘူး။

The earliest mentions of him occur centuries after his era.

သူ့အကြောင်း အစောဆုံးဖော်ပြချက်တွေက သူ့ခေတ်အပြီး ရာစုနှစ်တွေအကြာမှာပါ။

And the poems attributed to him seem to have been changed

သူလို့ မှတ်ယူရတဲ့ ကဗျာတွေဟာ ပြောင်းလဲခဲ့ပုံရပြီး

and rearranged many times by multiple authors

နောက်ဆုံး သူတို့ရဲ့လက်ရှိ ပုံစံမှာ ရေးမချခင် အကြိမ်များစွာ

before finally being written down in their current form.

စာရေးဆရာပေါင်းစုံနဲ့ ပြန်လည်စီစဉ်ခဲ့တယ်။

In fact, the word rhapsode means stitching together,

အမှန်တကယ်က rhapsode ဆိုတဲ့ စကားလုံးက အတူတူ သီချုပ်ခြင်းလို့ အနက်ရပါတယ်။

as these poets combined existing stories, jokes, myths, and songs

ဒီကဗျာဆရာတွေဟာ လက်ရှိ ပုံပြင်တွေ၊ ရယ်စရာတွ၊ ယုံတမ်းကားတွေနဲ့ သီချင်းတွေကို

into a single narrative.

တစ်ခုတည်းသော ဇာတ်လမ်းအဖြစ် ပေါင်းစပ်ခဲ့တာကြောင့်ပါ။

To recite these massive epics live,

ဒီကဗျာရှည်ကြီးကို တိုက်ရိုက် ရွတ်ဆိုဖို့က

rhapsodes employed a steady meter,

ကဗျာရွတ်သူတွေဟာ မှတ်ဉာဏ်ကူ ကရိယာနဲ့အတူ

along with mnemonic devices,

နဘေမှန်တစ်ခုကို အသုံးပြုတယ်၊

like repetition of memorized passages or set pieces.

ဥပမာ ကျက်မှတ်ထားတဲ့ စာပိုဒ်တွေရဲ့ ထပ်ကျော့မှုတွေပေါ့

These included descriptions of scenery and lists of characters,

၎င်းတို့မှာ ရှုခင်းသရုပ်ဖော်တွေနဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေရဲ့စာရင်းတွေပါဝင်ပြီး

and helped the rhapsode keep their place in the narrative,

ကဗျာရွတ်သူကို ဇာတ်လမ်းထဲက သူတို့နေရာမှာ ရှိစေဖို့ကူညီပေးတယ်

just as the chorus or bridge of a song helps us to remember the next verses.

သီချင်းတစ်ပုဒ်ရဲ့ သံပြိုင်(သို့)ပေါင်းကူးက နောက် အပိုဒ်တွေကို မှတ်မိဖို့ ကူညီသလိုပါ။

Because most of the tales were familiar to the audience,

ပုံပြင်အများစုဟာ ပရိတ်သတ်တွေနဲ့ ရင်းနှီးနေတာကြောင့်

it was common to hear the sections of the poem out of order.

ကဗျာရဲ့ အပိုင်းတွေဟာ အစီအစဉ်မကျ ကြာဖို့က ဖြစ်နေကျပါ။

At some point, the order became set in stone

တစ်နေရာမှာ အစီအစဉ်က ကျောက်တုံးမှာ ဖြစ်သွားခဲ့ပြီး

and the story was locked into place as the one we read today.

နေရာမှာ ညပ်နေခဲ့တဲ ပုံပြင်က ယနေ့ ကျွန်တော်တို့ဖတ်တဲ့ တစ်ပုဒ်ပါ

But since the world has changed a bit in the last several thousand years,

ဒါပေမဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်ထောင်ချီအတွင်း ကမ္ဘာကြီးက အနည်းငယ်ပြောင်းလဲခဲ့တာကြောင့်

it helps to have some background before jumping in.

ကြားဖြတ်မပြောခင် နောက်ခံလေးရှိဖို့ အကူအညီရပါတယ်။

The "Odyssey" itself is a sequel to Homer's other famous epic, the "Iliad,"

"Odyssey" ကိုယ်၌က ၎င်းက Trojan War ရဲ့ဇာတ်လမ်းကိုပြောတဲ့

which tells the story of the Trojan War.

Homer ရဲ့ အခြားကဗျာရှည် "Iliad" ရဲ့အဆက်ပါ။

If there's one major theme uniting both poems, it's this:

ကဗျာနှစ်ပုဒ်စလုံးကို စုစည်းတဲ့ အဓိက အကြောင်းအရာတစ်ခုရှိရင် ဒီလိုပါ၊

do not, under any circumstances, incur the wrath of the gods.

ဘယ်အခြေအနေမှာဖြစ်ဖြစ် နတ်ဘုရားတို့ရဲ့အမျက်တော်မရှပါစေနဲ့။

The Greek Pantheon is a dangerous mix of divine power and human insecurity,

ဂရိနတ်ဘုရားကျောင်းဟာ နတ်တန်ခိုးနဲ့ လူသာ မလုံခြုံမှုရဲ့ အန္တရယ်အရှုပ်တစ်ခုပါ။

prone to jealousy and grudges of epic proportions.

ရှည်ကြာတဲ့ အတိုင်းအဆရဲ့ မနာလိုမှုနဲ့ အာဃာတတွေဖြစ်လေ့ရှိပါတယ်။

And many of the problems faced by humans in the poems are caused by their hubris,

ကဗျာတွေထဲမှာ လူသားတွေ ရင်ဆိုင်ရတဲ့ ပြဿနာတွေများစွာဟာ ၎င်းတို့ရဲ့ မောက်မာမှု

or excessive pride in believing themselves superior to the gods.

(သို့) နတ်ဘုရားတွေထက် သာလွန်တယ်လို့ အလွန်အမင်း မာနတက်ပြီးယုံကြည့်နေတာကြောင့်ပါ

The desire to please the gods was so great

နတ်ဘုရာတွေကို စိတ်ပြေဖို့ ဆန္ဒက ကြီးမားလွန်းတာက

that the Ancient Greeks traditionally welcomed all strangers

အစဉ်အလာအရ ရှေးဟောင်း ဂရိတွေဟာ သူစိမ်းအားလုံးကို နေအိမ်အတွင်းထိ

into their homes with generosity

ရက်ရောစွာကြိုဆိုခဲ့တဲ့အထိပါ။

for fear that the strangers might be gods in disguise.

သူစိမ်းအားလုံးဟာ ရုပ်ဖျက်ထာတဲ့ နတ်ဘုရားတွေဖြစ်လောက်တယ်လို့ ပူပန်လို့ပါ။

This ancient code of hospitality was called xenia.

ဧည့်ဝတ်ကျေပွန်မှုရဲ့ ရှေးဟောင်းကျင့်ဝတ်ကို xenia လို့ခေါ်ပါတယ်။

It involved hosts providing their guests with safety, food, and comfort,

အိမ်ရှင်က ဧည့်သည်တွေကို လုံခြုံမှု၊ အစားနဲ့ သက်တောင့်သက်သာဖြစ်စ​ေဖို့ပါဝင်ကာ

and the guests returning the favor with courtesy and gifts if they had them.

ဧည်သည်က သူတို့မှာရှိရင် လောကဝတ်အနေနဲ့ လက်ဆောင်တွေပေးခြင်းပါ။​

Xenia has a significant role in the "Odyssey,"

Xenia ဟာ "Odyssey" မှာ အရေးပါတဲ့ အခန်းက ပါဝင်ခဲ့တယ်၊

where Odysseus in his wanderings is the perpetual guest,

အဲဒီမှာ ခြေဦးတည်ရာသွားနေတဲ့ Odysseus ဟာ ထာဝရ ဧည့််သည်ပါ။

while in his absence, his clever wife Penelope plays non-stop host.

သူမရှိခိုက်မှာ သူရဲ့ တော်တဲ့ဇနီး 
 Penelope ဟာ မရပ်မနား အိမ်ရှင်လုပ်ပါတယ်။

The "Odyssey" recounts all of Odysseus's years of travel,

"Odyssey" ဟာ Odysseus ရဲ့ခရီးသွားတဲ့ နှစ်တွေကို ပြန်ပြောပြပါတယ်၊

but the narrative begins in medias res in the middle of things.

ဒါပေမဲ့ ဇာတ်လမ်းက အဖြစ်အပျက်တွေ အလယ်မှာမှ စတင်ပါတယ်။

Ten years after the Trojan War, we find our hero trapped on an island,

Trojan War အပြီး၁၀ နှစ်အကြာမှာ ဇာတ်လိုက်ဟာ ကျွန်းတစ်ကျွန်းမှာ ပိတ်မိနေတယ်

still far from his native Ithaca and the family he hasn't seen for 20 years.

နေရပ်ရင်း Ithaca ကနေအရမ်းဝေးပြီး သူမိသားစုကို မတွေ့တာ နှစ် ၂၀ ရှိပါပြီ၊

Because he's angered the sea god Poseidon by blinding his son, a cyclops,

ပင်လယ်နတ် Poseidon ရဲ့သား ရေသတ္တဝါကို ကန်းအောင်လုပ်လို့ ဒေါသဖြစ်စ​ေလို့ပါ။

Odysseus's passage home has been fraught with mishap after mishap.

Odysseus ရဲ့ အိမ်အပြန်လမ်းဟာ ကံဆိုးမှုတစ်ခုပြီးတစ်ခုနဲ့ အတိပြီးခဲ့တယ်။

With trouble brewing at home and gods discussing his fate,

အိမ်က ပြဿနာတွေ ပြင်ဆင်ရင်းနဲ့ သူ့ကံကို နတ်ဘုရားတွေ ဆွေးနွေးနေတုန်း

Odysseus begins the account of those missing years to his hosts.

Odysseus က ဒီပျောက်နေတဲ့နှစ်တွေရဲ့ ဖြစ်စဉ်ကို သူ့အိမ်ရှင်တွေကို စပြောတယ်။

One of the most fascinating things about the "Odyssey"

စိတ်ဝင်စားစရာအကောင်းဆုံးတစ်ခုက "Odyssey" အကြောင်းပါ၊

is the gap between how little we know about its time period

၎င်းကတော့ အချိန်ကာလအကြောင်း ကျွန်တော်တို့ မသိသလောက်ဖြစ်ကြပုံနဲ့

and the wealth of detail the text itself contains.

စာထဲမှာအသေးစိတ်ပါတဲ့ ချမ်းသာမှုကြားက ကွက်လပ်ပါ။

Historians, linguists, and archeologists

သမိုင်း၊ ဘာသာဗေဒနဲ့ ရှေးဟောင်းသုသေသနပညာရှင်တွေဟာ

have spent centuries searching for the ruins of Troy

ရာစုနှစ်တွေချီပြီး Troy ရဲ့ အပြိုအပျက်ကို ရှာဖွေပြီး

and identifying which islands Odysseus visited.

Odysseus ဘယ်ကျွန်းတွေမှာ လည်ပတ်ခဲ့လဲဆိုတာ ဖော်ထုတ်နေခဲ့တယ်။

Just like its hero, the 24-book epic has made its own long journey

၎င်းရဲ့ဇာတ်လိုက်လိုပဲ ၂၄ အုပ် ကဗျာရှည်ဟာ ရာစုချီတဲ့ ဒဏ္ဍာရီနဲ့သမိုင်းကနေ

through centuries of myth and history

၎င်းရဲ့ မယုံနိုင်ဖွယ် ဇာတ်လမ်းကို ယနေ့ ကျွန်ုပ်တို့ကို

to tell us its incredible story today.

ပြောပြဖို ၎င်းရဲ့ ခရီးရှည်ကြီးကို ဖြတ်ကျော်ခဲ့ရတယ်။