Everything you need to know to read Homer's "Odyssey" - Jill Dash

Այն ամենը, ինչ անհրաժեշտ է իմանալ «Ոդիսականը» կարդալիս - Ջիլլ Դեշ

Translator: Sona Martirossian Reviewer: Tamara Shanoyan

A close encounter with a man-eating giant,

Մարդակեր հսկայի հետ առճակատումը,

a sorceress who turns men into pigs,

կախարդը, որը մարդկանց խոզերի է վերածում,

a long-lost king taking back his throne.

անհայտ կորած թագավորը, ով վերադարձնում է իր գահը:

On their own, any of these make great stories,

Այս դրվագներից յուրաքանչյուրը առանձին հրաշալի պատմություններ են,

but each is just one episode in the "Odyssey,"

սակայն դրանք «Ոդիսականի» մի գլուխն են կազմում,

a 12,000-line poem spanning years of Ancient Greek history, myth, and legend.

12,000 տողանի պոեմի, որը նկարագրում է Հին Հունաստանի պատմությունը,

ավանդությունները, լեգենդները:

How do we make sense of such a massive text

Ինչպե՞ս հեշտ ընկալել այս ծավալուն տեքստը,

that comes from and tells of a world so far away?

որը ավանդվել է հնուց ու պատմում է այդ աշխարհի մասին:

The fact that we can read the "Odyssey" at all is pretty incredible,

Միայն այն փաստը, որ հնարավություն ունենք

կարդալ «Ոդիսականը», արդեն զարմանալի է,

as it was composed before the Greek alphabet appeared in the 8th century BCE.

քանի որ այն ստեղծվել է հունական գրից առաջ` մ.թ.ա. 8-րդ դարում:

It was made for listeners rather than readers,

Այն հորինվել է հիմնականում ունկնդրելու, ոչ թե կարդալու համար,

and was performed by oral poets called rhapsodes.

ու ասմունքվել է երգիչների կողմից, որոնք կոչվում էին ռափսոդներ:

Tradition identifies its author as a blind man named Homer.

Ըստ ավանդության, դրա հեղինակը կույր բանաստեղծ Հոմերոսն էր:

But no one definitively knows whether he was real or legendary.

Սակայն ոչ ոք չգիտի` նա գոյություն ունեցել է թե ոչ:

The earliest mentions of him occur centuries after his era.

Նրա մասին առաջին հիշատակումները հայտնաբերվել են նրանից մի քանի դար հետո:

And the poems attributed to him seem to have been changed

Նրան վերագրվող պոեմները փոփոխվել

and rearranged many times by multiple authors

ու դասավորվել են բազմաթիվ հեղինակների կողմից,

before finally being written down in their current form.

ու վերջապես գրի առնվել ներկայիս տեսքով:

In fact, the word rhapsode means stitching together,

Փաստորեն, «ռափսոդ» բառը նշանակում է կարկատան անող,

as these poets combined existing stories, jokes, myths, and songs

քանի որ այս բանաստեղծները հավաքում էին

գոյություն ունեցող պատմությունները, կատակները, ավանդությունները, երգերը

into a single narrative.

մի էպոսի մեջ:

To recite these massive epics live,

Այս ծավալուն պոեմները արտասանելու համար

rhapsodes employed a steady meter,

ռափսոդները մշակել էին բանաստեղծական հիմնական տներ,

along with mnemonic devices,

ինչպես նաև արտասանական տեխնիկաներ,

like repetition of memorized passages or set pieces.

օրինակ, անգիր արած տողերի կամ մասերի կրկնությունը:

These included descriptions of scenery and lists of characters,

Սրանց թվում էին բնության տեսարանների, հերոսների նկարագրությունը,

and helped the rhapsode keep their place in the narrative,

որոնք օգնում էին ռափսոդներին հեշտ կողմնորոշվել ասմունքելիս,

just as the chorus or bridge of a song helps us to remember the next verses.

ինչպես երգի կրկներգը օգնում է մեզ արագ հիշել դրա հաջորդ տողը:

Because most of the tales were familiar to the audience,

Քանի որ պատմություններից շատերը ծանոթ էին ժողովրդին,

it was common to hear the sections of the poem out of order.

հաճախ պոեմը խառն էր արտասանվում:

At some point, the order became set in stone

Ժամանակի ընթացքում, արտասանության հաջորդականությունը քարացել է

and the story was locked into place as the one we read today.

ու ստացվել է ներկայիս էպոսը, որը մենք կարդում ենք:

But since the world has changed a bit in the last several thousand years,

Քանի որ աշխարհը մի քանի դարերի ընթացքում որոշակի փոփոխություններ է կրել,

it helps to have some background before jumping in.

երկը կարդալուց առաջ անհրաժեշտ է դրա մասին գիտելիքներով զինվել:

The "Odyssey" itself is a sequel to Homer's other famous epic, the "Iliad,"

«Ոդիսականը» Հոմերոսի այլ հանրահայտ երկի` «Իլիականի» շարունակությունն է,

which tells the story of the Trojan War.

որը տալիս է տրոյական պատերազմի նկարագիրը:

If there's one major theme uniting both poems, it's this:

Այս երկու երկերը միավորում է մի ընդհանուր միտք, այն է`

«երբեք, ինչ էլ պատահի, չզայրացնեք աստվածներին»:

do not, under any circumstances, incur the wrath of the gods.

The Greek Pantheon is a dangerous mix of divine power and human insecurity,

Հունական դիցարանը աստվածային ուժի և մարդկային թերահավատության վտանգավոր խառնուրդ է,

prone to jealousy and grudges of epic proportions.

որին հատուկ են չափազանցության աստիճանի հասած խանդը ու քենը:

And many of the problems faced by humans in the poems are caused by their hubris,

Պոեմների մեջ մարդկանց առերեսած բոլոր չարիքները նրանց փառամոլության

or excessive pride in believing themselves superior to the gods.

ու աստվածներին նետած մարտահրավերների հետևանքներ են:

The desire to please the gods was so great

Աստվածներին հաճոյանալու ցանկությունը այնքան մեծ էր,

that the Ancient Greeks traditionally welcomed all strangers

որ հին հույները իրենց օջախ էին հյուրընկալում բոլոր անծանոթներին,

into their homes with generosity

քանի որ վախենում էին,

for fear that the strangers might be gods in disguise.

որ դրանք կարող էին լինել մարդկային կերպարանք առած աստվածները:

This ancient code of hospitality was called xenia.

Հյուրընկալության հին ավանդույթը կոչվում էր «թեոքսենիա»:

It involved hosts providing their guests with safety, food, and comfort,

Այն ներառում էր հյուրերին հարմատավետ կացարանով, սնունդով ապահովելը,

and the guests returning the favor with courtesy and gifts if they had them.

իսկ հյուրերը իրենց հերթին պարտքը բարեխղճորեն վերադարձնում էին,

Xenia has a significant role in the "Odyssey,"

Թեոքսենիան իր կարևոր տեղն ունի «Ոդիսականում»,

where Odysseus in his wanderings is the perpetual guest,

որտեղ Ոդիսևսը իր թափառանքների ընթացքում մշտական հյուրի դերում է,

while in his absence, his clever wife Penelope plays non-stop host.

մինչդեռ, իր բացակայության ժամանակ իր կինը՝ Պենելոպեն է մշտական հյուրընկալի դերում:

The "Odyssey" recounts all of Odysseus's years of travel,

Ոդիսականը լուսաբանում է Ոդիսևսի ճամփորդության տարիները,

but the narrative begins in medias res in the middle of things.

սակայն պատմությունը սկիզբ է առնում գործողությունների թոհուբոհում:

Ten years after the Trojan War, we find our hero trapped on an island,

Տրոյական պատերազմից տասը տարի անց, մեր հերոսը հայտնվում է վտարված մի կղզում,

still far from his native Ithaca and the family he hasn't seen for 20 years.

որը հեռու է հայրենի Իթակեից ու իր ընտանիքից,

որին նա քսան տարի չի տեսել:

Because he's angered the sea god Poseidon by blinding his son, a cyclops,

Քանի որ Ոդիսևսը զայրացրել էր ծովերի աստված` Պոսեյդոնին կուրացնելով նրա որդուն` կիկլոպին,

Odysseus's passage home has been fraught with mishap after mishap.

նրա ճամփորդությանը տուն անընդհատ ինչ-որ բան խնգարում է:

With trouble brewing at home and gods discussing his fate,

Մինչ հայրենի տանը խռովություն կսկսվեր, իսկ աստվածները կտնօրինեին իր բախտը,

Odysseus begins the account of those missing years to his hosts.

Ոդիսևսը նկարագրում է այս կորած տարիների իր արկածները:

One of the most fascinating things about the "Odyssey"

«Ոդիսականի» մասին ամենազարմանալի փաստերից մեկը այն է,

is the gap between how little we know about its time period

թե ինչքան քիչ է մեզ հայտնի տեքստի ժամանակահատվածի

and the wealth of detail the text itself contains.

և մանրամասների մասին:

Historians, linguists, and archeologists

Պատմաբանները, լեզբանները և հնագետները

have spent centuries searching for the ruins of Troy

դարեր շարունակ փնտրել են Տրոյայի ավերակները

and identifying which islands Odysseus visited.

և փորձել բացահայտել Ոդիսևսի այցելած կղզիները:

Just like its hero, the 24-book epic has made its own long journey

Իր հերոսի նման, 24 գլխից կազմված էպոսը իր ուրույն ճանապարհն է անցել՝

through centuries of myth and history

ավանդությունների ու պատմության միջով,

to tell us its incredible story today.

որպեսզի այս զարմանահրաշ պատմությունը հասնի մեզ: