Everything you need to know to read Homer's "Odyssey" - Jill Dash

Homeros'un "Odise" eserini okumak için bilmeniz gereken her şey - Jill Dash

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Suleyman Cengiz

A close encounter with a man-eating giant,

İnsan yiyen bir devle karşılaşma,

a sorceress who turns men into pigs,

insanları domuza çeviren büyücü bir kadın,

a long-lost king taking back his throne.

tahtını geri almaya çalışan, uzun zamandır kayıp olan bir kral.

On their own, any of these make great stories,

Bunlar tek başına muhteşem hikâyeler oluşturabilir,

but each is just one episode in the "Odyssey,"

fakat hepsi, antik Yunan tarihi, miti ve efsanesini kapsayan

a 12,000-line poem spanning years of Ancient Greek history, myth, and legend.

12.000 satırlık bir şiir olan "Odise"nin birer parçası.

How do we make sense of such a massive text

Peki bu kocaman, çok uzaklardaki bir dünyadan gelen

that comes from and tells of a world so far away?

ve o dünyayı anlatan metinden nasıl anlam çıkaracağız?

The fact that we can read the "Odyssey" at all is pretty incredible,

M.Ö. 8. yüzyılda ortaya çıkan Yunan alfabesinden önce yazıldığı için,

as it was composed before the Greek alphabet appeared in the 8th century BCE.

"Odise"yi okuyabildiğimiz gerçeği, oldukça inanılmaz.

It was made for listeners rather than readers,

Şiir okuyuculardan çok, dinleyiciler için yazıldı

and was performed by oral poets called rhapsodes.

ve rapsodist adı verilen sözel şairler tarafından sergileniyordu.

Tradition identifies its author as a blind man named Homer.

Gelenek, yazarını Homeros adlı kör bir adam olarak tanımlıyor.

But no one definitively knows whether he was real or legendary.

Fakat onun gerçek mi, yoksa efsanevi mi olduğunu kimse bilmiyor.

Ondan, kendi döneminden asırlar sonra söz edildiği biliniyor.

The earliest mentions of him occur centuries after his era.

And the poems attributed to him seem to have been changed

Ve ona ithaf edilen şiirler, mevcut biçimlerinde

and rearranged many times by multiple authors

yazılmadan önce birçok yazar tarafından değiştirildi

before finally being written down in their current form.

ve yeniden düzenlendi.

In fact, the word rhapsode means stitching together,

Aslında rapsodist kelimesi bir araya getirmek anlamına geliyor,

as these poets combined existing stories, jokes, myths, and songs

tıpkı bu şairlerin mevcut hikâyeleri, şakaları, mitleri ve şarkıları

into a single narrative.

bir anlatıda toplaması gibi.

To recite these massive epics live,

Bu büyük destanları canlı okumak için

rhapsodes employed a steady meter,

rapsodist hatırlatıcı araçlarla birlikte

along with mnemonic devices,

sabit bir ölçek kullanırdı,

like repetition of memorized passages or set pieces.

hatırlanan pasajlar veya belli parçaların tekrarı gibi.

These included descriptions of scenery and lists of characters,

Bunlara manzaranın tanımı ve karakterlerin listesi dâhildi,

tıpkı koronun veya bir şarkının eşiğinin bir sonraki mısrayı hatırlamaya

and helped the rhapsode keep their place in the narrative,

just as the chorus or bridge of a song helps us to remember the next verses.

yardımcı olması gibi, bunlar rapsodiste anlatıdaki yerini gösterdi.

Birçok hikâye dinleyicilere tanıdık geldiği için

Because most of the tales were familiar to the audience,

it was common to hear the sections of the poem out of order.

şiirin parçalarını düzensiz duymak olağandı.

At some point, the order became set in stone

Bir noktada düzen iyice belirlendi

and the story was locked into place as the one we read today.

ve hikâye aynen bugün okuduğumuz gibi yerleşti.

But since the world has changed a bit in the last several thousand years,

Ancak dünya birkaç bin yıldır biraz değiştiği için

it helps to have some background before jumping in.

işin içine girmeden önce biraz geçmişi bilmek yardımcı olur.

The "Odyssey" itself is a sequel to Homer's other famous epic, the "Iliad,"

"Odise" tek başına Homeros'un diğer ünlü destanı olan,

which tells the story of the Trojan War.

Truva Savaşı'nın hikâyesi "İlyada"nın devamıdır.

If there's one major theme uniting both poems, it's this:

İki şiiri birbirine bağlayan ana tema varsa, o da şudur:

do not, under any circumstances, incur the wrath of the gods.

Ne koşulda olursa olsun, tanrıların öfkesine sebep olmayın.

The Greek Pantheon is a dangerous mix of divine power and human insecurity,

Yunan Panteon, destansı büyüklüklerde kıskançlık ve kine yatkın olan,

prone to jealousy and grudges of epic proportions.

ilahi güçle insani güvensizliğin, tehlikeli bir bileşimidir.

And many of the problems faced by humans in the poems are caused by their hubris,

Şiirlerde insanların karşılaştığı sorunların çoğunun kaynağı,

or excessive pride in believing themselves superior to the gods.

tanrılardan üstün olduklarına inandıklarından

ötürü duydukları kibir ya da aşırı gururdur.

The desire to please the gods was so great

Tanrıları memnun etme istekleri o kadar büyüktü ki

that the Ancient Greeks traditionally welcomed all strangers

Antik Yunanlar yabancıların gizlenmiş tanrılar olabilecekleri

into their homes with generosity

korkusuyla misafirleri evlerinde

for fear that the strangers might be gods in disguise.

geleneksel olarak cömertçe ağırlarlardı.

This ancient code of hospitality was called xenia.

Misafirperverliğin antik kuralına xenia adı verilir.

It involved hosts providing their guests with safety, food, and comfort,

Misafirlerine güvenlik, yiyecek ve rahatlık sağlamalarını

ve misafirlerin de bu iyiliğin karşılığında nezaket

and the guests returning the favor with courtesy and gifts if they had them.

ve yanlarında varsa hediyeler sunmalarını içerirdi.

Xenia has a significant role in the "Odyssey,"

Xenia'nın "Odise"de önemli bir rolü vardır,

where Odysseus in his wanderings is the perpetual guest,

Odysseus gezilerinde sürekli konuk olurken,

while in his absence, his clever wife Penelope plays non-stop host.

yokluğunda akıllı karısı Penelope durmadan ev sahibini oynar.

The "Odyssey" recounts all of Odysseus's years of travel,

"Odise", Odysseus'un yıllar boyu süren seyahatlerini anlatır,

but the narrative begins in medias res in the middle of things.

ama anlatı hikâyenin ortasında başlar.

Ten years after the Trojan War, we find our hero trapped on an island,

Truva Savaşı'ndan on yıl sonra, kahramanımızı bir adada tutsak olarak,

still far from his native Ithaca and the family he hasn't seen for 20 years.

memleketi İthaka'dan hâlâ uzakta

ve ailesini 20 senedir görmemiş olarak buluruz.

Because he's angered the sea god Poseidon by blinding his son, a cyclops,

Deniz tanrısı Poseidon'u,

oğlu olan bir kyklopu kör ettiği için kızdırması nedeniyle,

Odysseus's passage home has been fraught with mishap after mishap.

Odysseus'un eve dönüşü aksilikler üzerine aksiliklerle doludur.

With trouble brewing at home and gods discussing his fate,

Evde belalar tertiplenirken ve tanrılar onun kaderini tartışırken,

Odysseus begins the account of those missing years to his hosts.

Odysseus o kayıp yılları konuklarına ödetmeye başlar.

One of the most fascinating things about the "Odyssey"

"Odise" ile ilgili en ilginç şeylerden biri,

is the gap between how little we know about its time period

o zaman dönemiyle ilgili bildiğimiz çok az şeyle

and the wealth of detail the text itself contains.

metnin barındırdığı detay zenginliği arasındaki boşluktur.

Historians, linguists, and archeologists

Tarihçiler, dil bilimciler ve arkeologlar

have spent centuries searching for the ruins of Troy

Truva'nın kalıntılarını aramak

and identifying which islands Odysseus visited.

ve Odysseus'un ziyaret ettiği adaları bulmak için yüzyıllar harcamışlardır.

Just like its hero, the 24-book epic has made its own long journey

Tıpkı kahramanı gibi, 24 bölümlük destan da bugün bize inanılmaz hikâyesini

through centuries of myth and history

anlatmak için asırlar boyunca mit ve tarihle dolu

to tell us its incredible story today.

uzun yolculuğunu yapmıştır.