The “myth” of the boiling frog

Translator: Waiyan Htut Reviewer: Sanntint Tint

Two frogs are minding their own business in the swamp when WHAM—

ဖားနှစ်ကောင်က သူ့တို့ဘာသာ ရေအိုင်ထဲမှာ နေနေတာကို

they’re kidnapped.

ပြန်ပေးဆွဲခံလိုက်ရတယ်။

They come to in a kitchen, captives of a menacing chef.

ရက်စက်တဲ့ စားဖိုမှူးရဲ့အကျဥ်သားတွေအဖြစ် မီးဖိုချောင်ထဲကို ရောက်လာကြတယ်။

He boils up a pot of water and lobs one of the frogs in.

သူက ရေနွေးအိုးတစ်အိုးတည်လိုက်ပြီး ဖားတစ်ကောင်ကို ထည့်ပြုတ်လိုက်တယ်။

But it’s having none of this.

ဒါပေမဲ့ ကျက်မသွားပါဘူး။

The second its toes hit the scalding water it jumps right out the window.

ခြစ်ခြစ်တောက်ပူနေတဲ့ရေက ခြေထောက်ကိုထိတာနဲ့ ရအောင်ခုန်ထွက်သွားမှာပါ။

The chef refills the pot, but this time he doesn’t turn on the heat.

စားဖိုမှူးက အိုးထဲရေပြန်ဖြည့်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီတခါ မီးကို မတင်တော့ပါဘူး။

He plops the second frog in, and this frog’s okay with that.

ဒုတိယဖားကို ထည့်ပြုတ်ပြန်ပါတယ်။ ဒီကောင်ကတော့ အေးဆေးပဲပေါ့။

The chef turns the heat on, very low, and the temperature of water slowly rises.

ပြီးတော့မှ သူက မီးကိုတဖြည်းဖြည်းနဲ့တင်တယ်။ ဒီတော့ အပူကလည်း ဖြည်းဖြည်းချင်း တက်လာတယ်။

So slowly that the frog doesn’t notice.

ဒါကြောင့် ဖားက ဒါကို သတိမထားမိဘူး။

In fact, it basks in the balmy water.

တကယ်တော့ ရေနွေးကန်စိမ်နေတာပါ။

Only when the surface begins to bubble does the frog realize: it’s toast.

ဒီလိုနဲ့ ရေမျက်နှာပြင်က ပူစီပေါင်းထွက်လို့ ဖားကသိလိုက်ရတာက ဟာ ငါတော့ သေပြီပဲပေါ့။

What’s funny about this parable is that it’s not scientifically true... for frogs.

ဒီပုံပြင်မှာ ဘာက ရယ်ရလဲဆိုတော့ ဒါက သိပွံနည်းအရ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ ဖားအတွက်ပေါ့။

In reality, a frog will detect slowly heating water and leap to safety.

တကယ်က ဖားက တဖြည်းဖြည်းတက်လာတဲ့ အပူချိန်ကို သတိပြုမိပြီး လွတ်ဖို့ခုန်ထွက်မှာပါ။

Humans, on the other hand, are a different story.

တခြားတဖက်မှာတော့ လူတွေက အဲလိုမဟုတ်ကြပြန်ပါဘူး။

ကျွန်တော်တို့က မီးမျှင်းမျှင်းလေးတင်ထားတဲ့ အိုးထဲမှာထိုင်နေရတာကို အတော်လေးပျော်ပါတယ်။

We’re perfectly happy to sit in the pot and slowly turn up the heat,

all the while insisting it isn’t our hand on the dial,

ဒီလိုချိန်မှာ ဒါငါလုပ်တာမှမဟုတ်ဘူးဆိုပြီး

arguing about whether we can trust thermometers,

သာမိုမီတာတွေကို ယုံစားလို့ရရရဲ့လားလို့ အငြင်းပွားနေပြီး

and questioning— even if they’re right, does it matter?

အေးလေ၊ အဲဒါ ပြဿနာရှိလို့လားဆိုပြီး မေးခွန်းထုတ်နေကြလား။

It does.

တကယ်တော့ ပြဿနာရှိပါတယ်။

Since 1850, global average temperatures have risen by 1 degree Celsius.

၁၈၅၀ ကတည်းက ကမ္ဘာ့အပူချိန်ဟာ ၁ ဒီဂရီဆဲဆီးယပ် တက်လာပါတယ်။

That may not sound like a lot, but it is.

ဒါ မများဘူးလို့ ထင်ရပေမဲ့ များပါတယ်။

Why? 1 degree is an average.

ဘာလို့လဲ။ ၁ ဒီဂရီဟာ ပျမ်းမျှပါ။

Many places have already gotten much warmer than that.

တခြားနေရာတွေဟာ ဒီထက်ကို ပိုပူနွေးနိုင်ပါတယ်။

Some places in the Arctic have already warmed 4 degrees.

အာတိတ်က တချို့နေရာတွေမှာဆိုရင် ၄ ဒီဂရီလောက် ပိုပူနွေးနေကြပါပြီ။

If global average temperatures increase 1 more degree,

ကမ္ဘာ့အပူချိန် ၁ ဒီဂရီလောက်လေး ထပ်တက်လာတာနဲ့

the coldest nights in the Arctic might get 10 degrees warmer.

အာတိတ်က အအေးဆုံးညတွေက ၁၀ ဒီဂရီလောက် ပိုပူလာနိုင်ပါတယ်။

The warmest days in Mumbai might get 5 degrees hotter.

မွန်ဘိုင်းက အပူဆုံးနေ့တွေကတော့ ၅ဒီဂရီလောက် ပိုပူလာမှာပါ။

So how did we get here?

ဒါက ဘယ်လိုများ ဖြစ်လာခဲ့ကြတာလဲ။

Almost everything that makes modern life possible relies on fossil fuels:

ခေတ်သစ်ဘဝကို ပုံဖော်တဲ့ အရာတိုင်း နီးပါးက ရုပ်ကြွင်းလောင်စာကို မှီခိုနေတယ်။

coal, oil, and gas full of carbon from ancient organic matter.

ကျောက်မီးသွေး၊ ရေနံ၊ ဓာတ်ငွေ့လို ကာဗွန် အပြည့်နဲ့ရှေးဟောင်း အော်ဂဲနစ်ပစ္စည်းတွေပါ။

When we burn fossil fuels,

လောင်စာတွေကို ရှို့တဲ့အခါ

we release carbon dioxide that builds up in our atmosphere,

လေထုထဲမှာ စတင်ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို ထုတ်တယ်။

where it remains for hundreds or even thousands of years,

အဲဲဒါက နှစ်ပေါင်းရာနဲ့ ထောင်နဲ့ချီလာတဲ့အခါ

letting heat in, but not out.

အပူကို ပေးဝင်ပေမဲ့ ပေးတော့မထွက်ဘူး။

The heat comes from sunlight, which passes through the atmosphere to Earth,

နေရောင်ကနေ အပူက လေထုကို ဖြတ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်ကို ကျလာတယ်။

where it gets absorbed and warms everything up.

အပူချိန်ကို စုပ်ယူထားပြီး အရာအားလုံးကို နွေးထွေးစေတယ်။

Warm objects emit infrared radiation, which should pass back out into space,

ပူတဲ့ပစ္စည်းတွေက အနီအောက်ဓာတ်ရောင်ခြည် ထုတ်တယ်၊ ဒါက အာကာသထဲ ပြန်ထွက်သွားရမှာက

because most atmospheric gases don’t absorb it.

လေထုထဲက ဓာတ်ငွေ့တွေ‌က ဒါကို မစုပ်ယူတာကြောင့်ပါ။

But greenhouse gases— carbon dioxide and methane—

ဒါပေမဲ့ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့တွေဖြစ်တဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်နဲ့ မီသိန်းတွေကတော့

do absorb infrared wavelengths.

အနီအောက်လှိုင်းအလျားတွေကို စုပ်ယူထားပါတယ်။

So when we add more of those gases to the atmosphere,

ဒါကြောင့် လေထုထဲကို တခြားဓာတ်ငွေ့တွေထပ်ထည့်လိုက်ရင်

less heat makes it back out to space, and our planet warms up.

အပူနည်းနည်းလောက်ပဲ အာကာသထဲ ပြန်ထွက်ပြီး ဂြိုဟ်ကြီးက ပိုပူလာတယ်။

If we keep emitting greenhouse gases at our current pace,

အခုလိုနှုန်းနဲ့ပဲ ဖန်လုံအိမ်ဂတ်စ်တွေကို ဆက်ထုတ်နေဦးမယ်ဆိုရင်

scientists predict temperatures will rise 4 degrees

၂၁၀၀ အရောက်မှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စက်မှုလုပ်ငန်းတွေကနေ

from their pre-industrial levels by 2100.

၄ ဒီဂရီလောက်ထိ တက်လာဦးမယ်လို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ခန့်မှန်းထားကြတယ်။

They’ve identified 1.5 degrees of warming—

၁.၅ ဒီဂရီလောက်တက်လာပြီလို့ ပြောထားပြီးသားပါ။

global averages half a degree warmer than today’s—

ကမ္ဘာအပူချိန် ဒီဂရီဝက်လောက်ဒီနေ့ထက် ပျမ်းမျှတက်လာရုံနဲ့

as a threshold beyond which the negative impacts of climate change

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု ဆိုးကျိုးတွေကို စတင်ခံစားရတဲ့အဆင့်ဟာ

will become increasingly severe.

တိုးတိုးပြီး ပြင်းထန်လာပါလိမ့်မယ်။

To keep from crossing that threshold,

အဲဒီအဆင့်ကို ကျော်မထွက်သွားအောင်ထိန်းဖို့

we need to get our greenhouse gas emissions down to zero

ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့တွေထုတ်လွှတ်မှုကို အမြန်ဆုံးနည်းနဲ့

as fast as possible.

သုညအထိကို လျှော့ချရမှာပါ။

Or rather, we have to get emissions down to what's called net zero,

အသားတင်သုညအထိကို ထုတ်လွှတ်မှုလျှော့ချဖို့ လည်း လုပ်ရပါလိမ့်မယ်။

meaning we may still be putting some greenhouse gases into the atmosphere,

ပြောချင်တာက တချို့သော ဖန်လုံအိမ် ဂတ်စ်တွေကတော့ လေထုထဲကို ထုတ်နေရဦးမယ်။

but we take out as much as we put in.

ဒါပေမဲ့ ထုတ်လွှတ်သလောက် ပြန်ယူပေးရမယ်။

This doesn’t mean we can just keep emitting and sequester all that carbon—

အဲဒါက ကာဗွန်တွေကို ဒီတိုင်းလွှတ်ထားပြီး ဆက်ထုတ်လွှတ်နေရမယ်လို့ ပြောတာမဟုတ်ဘဲ

we couldn’t keep up with our emissions through natural methods,

ကျွန်တော်တို့က သဘာဝနည်းလမ်းနဲ့ ထုတ်လွှတ်မှုကို

မထိန်းသိမ်းနိုင်တာ၊ နည်းပညာပိုင်း ဖြေရှင်းမှုတွေကလည်း မျှော်မှန်းမရအောင်

and technological solutions would be prohibitively expensive

and require huge amounts of permanent storage.

အရမ်းဈေးကြီးလွန်းပြီး ပမာဏများလွန်းတဲ့ တည်မြဲ သိုလှောင်ကန်တွေ လိုအပ်နေလို့ပါ။

Instead, while we switch from coal, oil, and natural gas

ဒီအစား ကျောက်မီးသွေး၊ ရေနံနဲ့ ဂတ်စ်သုံးတာတွေကနေ

to clean energy and fuels, which will take time,

အချိန်ယူရမယ့် သန့်စင်တဲ့ စွမ်းအင်နဲ့ လောင်စာတွေ ပြောင်းသုံးစဥ်မှာ

we can mitigate the damage by removing carbon from the atmosphere.

ကျွန်တော်တို့ လေထုထဲကကာဗွန်ကို ဖယ်ထုတ်ပြီး ပျက်ဆီးမှုတွေကို အဝေးပို့ပစ်လို့ ရပါတယ်။

Jumping out of the proverbial pot isn’t an option,

စောစောကပြောခဲ့တဲ့ အိုးထဲကနေခုန်ထွက်တာက ဖြေရှင်းနည်း မဟုတ်ပါဘူး။

but we can do something the frogs can’t:

ဒါပေမဲ့ ဖားမလုပ်နိုင်တာကို ကျွန်တော်တို့ လုပ်နိုင်ပါတယ်။

reach over, and turn down the heat.

ကိုယ်တိုင် အပူချိန်ကိုလျှော့ချပစ်တာပါ။