How memories form and how we lose them - Catharine Young

Translator: Arvind Patil Reviewer: Abhinav Garule

Think back to a really vivid memory.

आपल्यापासी असलेल्या वेगवेगळ्या स्मरण शक्तीचा विचार करा

Got it?

कळाले?

Okay, now try to remember what you had for lunch three weeks ago.

सांगा पाहू तीन आठवड्यापूर्वी तुम्ही काय खाल्ले होते? नाही स्मरत?

That second memory probably isn't as strong,

तुमची ही दुसरी स्मरणशक्ती बहुदा कमकुवत आहे

but why not?

असे का?

Why do we remember some things, and not others?

काही गोष्टीच तुम्हाला आठवतात काही नाही आठवत असे का होते?

And why do memories eventually fade?

स्मृती कालांतराने का नाहीशी होते?

Let's look at how memories form in the first place.

स्मृती प्रथम कशी तयार होते पाहू या.

When you experience something, like dialing a phone number,

फोन नंबर तुम्ही फिरविता काय अनुभव येतो त्यावेळी

the experience is converted into a pulse of electrical energy

तुमचा अनुभव हा विद्युत संकेतात बदलतो,

that zips along a network of neurons.

तुमच्यातील न्युरोन्सच्या जाळ्यातून त्वरित बाहेर पडून

Information first lands in short term memory,

ही माहिती तुमच्या लघु स्मृतीत उतरते.

where it's available from anywhere from a few seconds

ती येथे कोठूनही काही सेकंदासाठी अवतरते.

to a couple of minutes.

काही मिनिटांसाठी ती तेथे रहाते.

It's then transferred to long-term memory through areas such as the hippocampus,

तेथून ती मेंदूतील हिपोकाम्पास या भागात म्हणजे दीर्घकालीन स्मुतीत जाते.

and finally to several storage regions across the brain.

आणि शेवटी जाते मेंदूतील विविध साठवणूक केंद्रात.

Neurons throughout the brain communicate at dedicated sites

मेंदूतील न्युरोंस संपर्कित असतात काही भागात

called synapses

ज्यास सिनैप्सेस म्हणतात.

using specialized neurotransmitters.

त्यासठी विशिष्ट न्युरोट्रान्समीटर वापरले जातात.

If two neurons communicate repeatedly, a remarkable thing happens:

जर त्यातील दोन न्युरोन्स नी पुन्हा पुन्हा संपर्क केला तर एक विशेष घडते.

the efficiency of communication between them increases.

त्यांच्यातील संपर्काची ताकद वाढते.

This process, called long term potentiation,

यास म्हणतात पोटेन्शिअशन,

is considered to be a mechanism by which memories are stored long-term,

या पोटेन्शिअशन, या यंत्रणे मुळेच दीर्घ कालीन स्मृती काम करीत असते '

but how do some memories get lost?

काही स्मृती काह्सा नष्ट होतात'.

Age is one factor.

वाढते वय हे एक कारण आहे .

As we get older, synapses begin to falter and weaken,

वाढत्या वयाबरोबर सिनैप्सेस कमजोर होतात .

affecting how easily we can retrieve memories.

आणि त्यामुळे स्मरण होण्यास अटकाव होतो .

Scientists have several theories about what's behind this deterioration,

या या स्मृती नाशाबद्दल शास्त्रज्ञ विविध कारणे सांगतात .

from actual brain shrinkage,

मेंदूच्या आकार लहान होणे

the hippocampus loses 5% of its neurons every decade

तसेच हिपोकाम्पास मध्ये दर दशकात होणारी ५ टक्के घट

for a total loss of 20% by the time you're 80 years old

८० व्या वयापर्यंत वीस टक्के स्मृतीत घट होते .

to the drop in the production of neurotransmitters,

ती न्युरो ट्रान्स मीटर च्या संख्येतील कमी होण्याने होते .

like acetylcholine, which is vital to learning and memory.

acetylcholine जे महत्वाचे रसायन आहे शिकण्यासाठी .

These changes seem to affect how people retrieve stored information.

या गोष्टी स्मरण करण्यास अटकाव करतात.

Age also affects our memory-making abilities.

वय हेही आपली स्मृती ठेवण्याची क्षमता कमी करते.

Memories are encoded most strongly when we're paying attention,

आपण जेव्हा लक्ष देत असतो तेव्हा स्मृती ही सांकेतिक भाषेत नोंदली जाते .

when we're deeply engaged, and when information is meaningful to us.

हे घडते जेव्हा आपण मनापासून त्यात सहभागी असतो व माहितीस काही अर्थ असतो.

Mental and physical health problems, which tend to increase as we age,

वाढत्या वयाबरोबर शारिरीक व मानसिक यानेही ही समस्या होत असते.

interfere with our ability to pay attention,

यामुळे आपण लक्ष केंद्रित करू शकत नाही.

and thus act as memory thieves.

आणि त्यानेच स्मृतीची चोरी होते .

Another leading cause of memory problems is chronic stress.

सततचा तणाव हा देखील स्मरणशक्ती कमकुवत करतो .

When we're constantly overloaded with work and personal responsibilites,

जेव्हा कामाचा बोजा असतो व कौटुंबिक समस्या आपल्यासमोर असतात तेव्हाही असे होते .

our bodies are on hyperalert.

आपल्या शरीराच्या सं वेदना तीक्ष्ण असतात .

This response has evolved from the physiological mechanism

आपल्या शरीर रचनेचा तो भाग असतो .

designed to make sure we can survive in a crisis.

संकट काळात आपले रक्षण व्हावे हा त्यामागील हेतू आहे .

Stress chemicals help mobilize energy and increase alertness.

तनाने निर्माण केलेले रासायनिक पदार्थ आपली शक्ती एकवटतेव आपण सजग होतो.

However, with chronic stress our bodies become flooded with these chemicals,

सततच्या तणावाने आपल्या शरीर या रासायनिक पदार्थांनी भरले जाते.

resulting in a loss of brain cells and an inability to form new ones,

ज्यामुळे मेंदूतील पेशीचा नाश होतो .शिवाय नव्या निर्माण होत नाहीत.

which affects our ability to retain new information.

आणि नवीन माहिती साठवून ठेवण्याची शक्ती कमी होते.

Depression is another culprit.

नैराश्य हे एक दुसरे कारण आहे.

People who are depressed are 40% more likely to develop memory problems.

नैराश्यग्रस्त व्यक्तीची स्मरण शक्ती ४० टक्क्यांनी कमी होते.

Low levels of serotonin,

त्याने सेरोटोनीन ची पातळी कमी होते

a neurotransmitter connected to arousal,

जे न्युरो ट्रान्समीटर असतात अरौजल, शी संपर्कित.

may make depressed individuals less attentive to new information.

आणि त्यामुळेच नैराश्यग्रस्त व्यक्ती नव्या माहितीचा स्वीकार करीत नाही .

Dwelling on sad events in the past, another symptom of depression,

भूतकाळातील वाईट अनुभवांच्या सतत राहण्याने नैराश्य वाढत असते .

makes it difficult to pay attention to the present,

परिणामतः वर्तमान गोष्टीकडे लक्ष देणे अवघड होते.

affecting the ability to store short-term memories.

आपल्कालीन स्मरण शक्तीवरही याचा विपरीत परिणाम होतो.

Isolation, which is tied to depression, is another memory thief.

एकलकोंडेपणा ज्याने नैराश्य उद्भवते तेही एक कारण आहे.

हार्वर्डच्या सार्वजनिक आरोग्य खात्यास दिसून आले

A study by the Harvard School of Public Health

found that older people with high levels of social integration

जे वृद्ध सामाजिक कामात व्यग्र असतात

had a slower rate of memory decline over a six-year period.

त्यांच्यात स्मृती क्षय सावकाश होतो. यास सहा वर्षे लागतात.

The exact reason remains unclear,

याचे खरे कारण अजून कळले नाही.

but experts suspect that

पण तज्ञांना वाटते

social interaction gives our brain a mental workout.

सामाजिक काम तुमच्या मेंदूला मानसिक व्यायाम देते.

Just like muscle strength,

स्नायुंना जसा व्यायाम दिला जातो तसा.

we have to use our brain or risk losing it.

मेंदूचा वापर करा अथवा तो गमवा

But don't despair.

निराश नका होऊ .

There are several steps you can take

तुम्हाला खूप काही करता येते.

to aid your brain in preserving your memories.

मेंदूस मदत करण्यासाठी स्मृती नाश रोखण्यासाठी

Make sure you keep physically active.

त्यासाठी शारिरीक दृष्ट्या क्रियाशील रहा.

Increased blood flow to the brain is helpful.

मेंदूचा रक्तपुरवठा वाढेल याची काळजी घ्या.

And eat well.

आणि योग्य आहार घ्या.

Your brain needs all the right nutrients to keep functioning correctly.

तुमच्या मेंदूला कार्यरत राहण्यासाठी नयुत्रीएंट आवश्यक असतात .

And finally, give your brain a workout.

आणि शेवटी. मेंदूला व्यायाम द्या.

Exposing your brain to challenges, like learning a new language,

त्यासाठी आव्हानात्मक करा जसे नवीन भाषा शिका .

is one of the best defenses for keeping your memories intact.

हा एक उत्तम मार्ग आहे स्मरणशक्ती शाबूत ठेवण्याचा.