Why doesn’t the Leaning Tower of Pisa fall over? - Alex Gendler

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Ayan Organization

In 1990, the Italian government enlisted top engineers

لە ساڵی 1990، حکومەتی ئیتاڵیا چەند ئەندازیارێکی دامەزراند

to stabilize Pisa’s famous Leaning Tower.

تا تاوەری پیزای بەناوبانگ ڕاست بکەنەوە.

There’d been many attempts to right the tower during its 800 year history,

لە ٨٠٠ ساڵی تەمەنی مێژوویدا، چەندین هەوڵ بۆ ڕاست کردنەوەی ئەم تاوەرە دراوە،

but this team’s computer models revealed the urgency of their situation.

هاوکێشە کۆپیتەرەکانی ئەم تیمە، پێویستی بە پەلەی ڕاست کردنەوەی تاوەرەکەی خستەڕوو.

They projected the tower would topple if it reached an angle of 5.44 degrees—

ئاشکرایان کرد کە ئەگەر لاربوونی تاوەرەکە بگاتە ٥.٤٤ ئەوا دەکەوێت

and it was currently leaning at 5.5.

بەڵام هەر ئەو کات لارییەکەی ٥.٥ بوو!.

No one knew how the tower was still standing, but the crisis was clear:

کەس نەیدەزانی بۆچی تاوەرەکە ناکەوێت: بەڵام کێشەکە ڕوون بوو:

they had to solve a problem that stumped centuries of engineers,

دەبوایە ئەو کێشەیە چارەسەر بکەن کە چەندین سەدەیە ئەندازیارەکانی هیلاک کردووە،

and they needed to do it fast.

و پێوستبوو پەلە چارەسەرێک بدۆزنەوە.

To understand their situation,

بۆ تێگەیشتن لە کێشەکە،

it’s helpful to understand why the tower tilted in the first place.

پێویستە تێبگەین کە بۆ تاوەرەکە لە سەرەتاوە لار بووە.

In the 12th century, the wealthy maritime republic of Pisa

لە سەدەی ١٢، کۆماری دەریایی پیزا پرۆژەی

set about turning its cathedral square into a magnificent landmark.

گۆڕینی چوار ڕیانی کڵێسەیان بۆ شوێنێکی بەناو بانگ ناساند.

Workers embellished and enlarged the existing church,

کرێکارەکان کاریان لەسەر ڕازاندنەوەی کڵێسەکە کرد،

and added a massive domed baptistry to the plaza.

پەیکەرێکی زەبەلاحی ڕێوڕەسمی لە ئاو هەڵکێشانیان خستە پاڵ باڵاخانەکە.

In 1173, construction began on a free-standing campanile, or bell tower.

لە ساڵی ١١٧٣، کارەکانی دروست کردنی تاوەری زەنگ لێدان دەستی پێ کرد.

The engineers and architects of the time were masters of their craft.

ئەندازیار و بەناکانی ئەو سەردەمە، شارەزایی کارەکانیان بوون.

But for all their engineering knowledge,

بەڵام سەڕەرایی لێهاتوویان و کارامەییان،

they knew far less about the ground they stood on.

زانیاریەکی کەمیان سەبارەت بەو زەوییەی کە لەسەری دەوەستان هەبوو.

Pisa’s name comes from a Greek word for “marshy land,"

وشەی پێزا وشیەیکی یۆنانییە و بە واتایی زەوی تەڕ دێت.

which perfectly describes the clay, mud, and wet sand below the city’s surface.

کە بە باشی باسی قوڕ، خۆڵ و لمە تەڕەکانی سەر لێواری ئەم شارەی دەکرد.

Ancient Romans counteracted similar conditions with massive stone pillars

ڕۆمایی کۆن چەند ستونێکی بەردینی لە بارودۆخێکی هاوشێوە بنیاتنا

called piles which rest on Earth’s stable bedrock.

کە لەسەر زەویەکی توند و بەهێز دەوەستێت.

However, the tower’s architects believed a three-meter foundation would suffice

بەڵام، ئەندازیارانی تاوەرەکە پێیان وابوو کە بناغەیەکی ٣ مەتری بۆ ئەم تاوەرە

for their relatively short structure.

نەختێک کورتە بەسە.

Unfortunately for them, less than five years later,

بەڵام بەداخەوە، ٥ ساڵ دواتر

the tower’s southern side was already underground.

بەشی باشوری تاوەرەکە ڕۆچووە زەوی.

Such a shifting foundation would normally have been a fatal flaw.

ڕۆچوونی بناغەی لەم شێوەیە مەترسیدارە.

If workers added more weight,

ئەگەر کرێکارەکان کێش زیاد بکەن

the pressure from upper stories would sink the structure

پەستانی بەشی سەرەوەی تاوەرەکە دەبێتە هۆی ڕۆچوونی زیاتری بناغەی تاوەرەکە

and fatally increase the lean.

و بە شێوەیەکی مەترسیدار لاربوونەوە زیاد دەکات.

But construction halted at the fourth story for nearly a century

بۆ ماوەی یەک سەدە، کار کردن لەقاتی چوارەم وەستا

as Pisa descended into prolonged warfare.

و بناغەی تاوەرەکەی لە کاتی جەنگەکان لە زەوی شوێنی خۆی گرت.

This long pause allowed the soil to settle,

ئەم وەستانە زۆرە خاکی ژێر تاوەرەکی بەهێز کرد،

and when construction began again in 1272,

کاتێک لە ساڵی ١٢٧٢، دیسان دەستیان بە ئیش کردەوە،

the foundation was on slightly more stable footing.

خاکی ژێر تاوەرەکە نەختێک بەهێزتر بوو.

Under the direction of architect Giovanni di Simone,

لە ژێر سەرپەرشتی ئەندازیار جیۆڤانی دی سیمیۆنی،

workers compensated for the tower’s minor tilt

کرێکارەکان بەشێک لە لاربوونەوەی تاوەرەکەیان ڕاست کردەوە

by making the next few floors taller on the southern side.

بە درێژ کردنی قاتەکانی بەشی باشوری تاوەرەکە.

But the weight of the extra masonry made that side sink even deeper.

بەڵام زیادبوونی کێشی زیاتری ئەم لایە بووە هۆی زیاتر ڕۆچوونی ئەم بەشە.

By the time they completed the seventh floor and bell chamber,

لە کاتی تەواو بوونی قاتی حەوتەم و درووست کردنی ژووری زەنگ،

the angle of the tilt was 1.6 degrees.

گۆشەی لاربوونەوە ١.٦ بوو.

For centuries, engineers tried numerous strategies to address the lean.

ئەندازیاران ماوەیەکی درێژ بە چەند شێوازێکی جیاواز دەیانویست لاربوونەوەکە چاک بکەنەوە.

In 1838, they dug a walkway around the base to examine the sunken foundation.

لە ساڵی ١٨٣٨، دەوروبەری بناغەیەکیان هەڵکەند بۆ پشکنین.

But removing the supporting sand only worsened the tilt.

بەڵام لابردنی لمی دەوروبەری بناغەکە ڕۆچونەکەی خراپتر کرد.

In 1935, the Italian Corps of Engineers injected mortar to strengthen the base.

لە ساڵی ١٩٣٥ ئەندازیارە ئیتاڵیەکان چەمەنتۆی شلییان خستە ناو بناغەکە.

However, the mortar wasn’t evenly distributed throughout the foundation,

بەڵام چەمەنتۆ شلەکە بە یەکسانی لە دەوری بناغەکە دابەش نەبوو بوو،

resulting in another sudden drop.

بووە هۆی لاربوونەوەی زیاتر.

All these failed attempts, along with the ever-sinking foundation,

ئەم هەموو هەوڵە شکست خواردووە و ڕۆچوونی زیاتر بناغەی تاوەرەکە،

moved the tower closer to its tipping point.

بناغەکەی لە خاڵی بەربوونەوە نزیک کردەوە.

And without definitive knowledge of the soil composition,

بەبێ هەبوونی زانیاری تەواو سەبارەت بە خاکی ژێر تاوەرەکە،

engineers couldn’t pinpoint the tower’s fatal angle

ئەندازیاران نەیاندەتوانی گۆشەی لاربوونەوەی کەوتنی تاوەرەکە دیاری بکەن،

or devise a way to stop its fall.

یان ڕێگەیەکی باش بۆ وەستاندنی لاربوونەوەی زیاتر بدۆزنەوە.

In the years following WWII,

دوای جەنگی جیهانی دووهەم،

researchers developed tests to identify those missing variables.

توێژەرەوان پەرەیان بە تاقیکردنەوەیەک دا کە گۆڕانە ونەکان دەدۆزێتەوە.

And in the 1970’s, engineers calculated the curved tower’s center of gravity.

لە ساڵی ١٩٧٠ کاندا، ئەندازیاران ئەژماری هێزی کێش کردنی تاوەرە لارەکەیان کرد.

With this data and new computing technology,

بەم داتایە، بەرەوپێش چوونی تەکنەلۆژیا و کۆمپیتەر،

engineers could model how stiff the soil was, the tower’s trajectory,

ئەندازیاران توانیان لە نەرمی خاکی ژێر پیزا و ڕێڕەوی لاربوونەوەی تاوەرەکە و ڕێژەی،

and the exact amount of excavation needed for the tower to remain standing.

ئەو هەڵقۆڵینەی کە پێویستە بۆ نەکەوتنی تاوەرەکە تێبگەن.

In 1992, the team drilled diagonal tunnels

لە ساڵی ١٩٩٢دا، تیمێک چەند تونێلێکی یەکترنەبڕیان لە ژێر تاوەرەکە درووست کرد

to remove 38 cubic meters of soil from under the tower’s north end.

بۆ دەرهێنانی ٣٨ مەتر دوو جا لە خۆڵی لای باکوری تاوەرەکە.

Then, they temporarily counterbalanced the structure with 600 tons of lead ingots

دواتر تێکچوونی باڵانسی تاوەرەکەیان بە ٦٠٠ تۆن لە قالبی قوڕقوشم ڕاست کردەوە

before anchoring the base with steel cables.

پێش ڕاگرتنی بناغەکە بە کێبڵی ستیلی.

More than six centuries after its construction,

دوای شەش سەدە لە درووست کردنی،

the tower was finally straightened… to a tilt of about four degrees.

تاوەرکە ڕاست کرایەوە بۆ لاریبوونەوەیەک بە گۆشەی ٤.

No one wanted the tower to fall,

کەس نەیدەویست تاوەرکە بکەوێت،

but they also didn’t want to lose the landmark’s most famous feature.

بەڵام نەیاندەویست ئەم شوێنەوارە بەناوبانگترین خەسڵەتی لە دەست بدات.

Today the tower stands at 55– or 56– meters tall,

ئەمڕۆ، ئەم شوێنەوارە بە درێژی ٥٥ یان ٥٦ مەتر بەرزی وەستاوە،

and it should remain stable for at least 300 years

بۆ ماوەی ٣٠٠ ساڵی داهاتوو دەبێت جێگیر بێت

as a monument to the beauty of imperfection.

وەک شوێنەوارێکی جوانی ناڕێک.