Why are cockroaches so hard to kill? - Ameya Gondhalekar

Translator: Didar Omar Reviewer: Daban Q. Jaff

In the Egyptian Book of the Dead, there’s a banishment spell that declares,

لەکتێبی مردووانی میسردا، ڕێنووسێکی دوورخستنەوە هەیە کە ڕایدەگەیەنێت،

“Be far from me, O vile cockroach.”

“لە من دووربە، ئەی سیسرك.“

More than 3,000 years later, we’re still trying to oust these insects.

زیاتر لە 3000 ساڵ دواتر هێشتاهەوڵ دەدەین ئەم مێرووانە دەربکەین.

But from poison traps to hastily brandished slippers,

به‌ڵام له‌ ته‌ڵه‌ ژه‌هراویه‌كانه‌وه‌ بۆ هاویشتنی نه‌عله‌كان بۆیان،

cockroaches seem to weather just about everything we throw at them.

سیسركه‌كان وریا دیارن ته‌نها بۆ ئه‌و شتانه‌ی ئێمه‌ بۆیان هه‌ڵده‌دین.

So what makes cockroaches so hard to kill?

کەواتە چی سیسركه‌كان زۆر قورس دەکات بۆ کوشتن؟

There are nearly 5,000 cockroach species.

نزیکەی ٥٠٠٠ جۆری سیسرك هەیە.

99% of them live in a range of habitats where they play important ecological roles

99٪ ی ئەوان لە مەودایەکی نیشتەجێییدا دەژین لەو شوێنەی کە ڕۆڵی گرنگی ژینگەیی دەگێڕن

by recycling dead or decaying organic matter

بە دووبارە بەکارهێنانەوەی مردوو یان به‌شه‌كانی جه‌سته‌ و

and nourishing other animals.

خۆراكی هه‌ندێك له‌ ئاژه‌ڵه‌كان.

But a couple dozen species adapted to live in close association with humans.

بەڵام دوو دەرزەن جۆر گونجاون بۆ ژیان لە نزیکەوە لەگەڵ مرۆڤدا.

German and American cockroaches are among the most common.

سیسركی ئەڵمانی و ئەمریکی لە نێو باوترینەکانن.

And they owe their resilience to a combination

ئەوان قەرزداری خۆڕاگریی خۆیانن بۆ تێکەڵەیەک

of physical and chemical adaptations.

لە گونجاندنی فیزییایی و کیمیایی.

When it comes to old-fashioned removal methods,

کە دێتە سەر کۆنەپەرستی شێوازی لابردن،

they're troublingly tenacious.

ئەوان بە شێوەیەکی دڵڕفێنانە.

An American cockroach’s sensory hairs or structures pick up subtle air currents

تاڵه‌ هه‌ستیره‌كانی سیسركی ئه‌مریكی ته‌زووی كاره‌بای له‌ هه‌واوه‌ ده‌نێرێ

and rapidly send signals to its central nervous system.

ڕاسته‌وخۆ بۆ به‌شی سیستمی ده‌ماری ناوه‌ندی.

The roach can then turn and sprint away within a few milliseconds.

دواتر رۆخەکە دەتوانێت بگۆڕدرێت و تێبپەڕیت لە ماوەی چەند میلی چركه‌یه‌كدا.

And it’s among the fastest invertebrates ever recorded,

ئەوە لە نێوان خێراترینه‌كانه‌ تا ئێستا هه‌ژمار كرابێت،

reaching speeds of up to 50 body lengths per second.

گەیشتن بە خێرایی تا 50 درێژی جەستەیه‌ك لە چرکەیەکدا.

This would be the human equivalent of running more than 300 kilometers per hour.

ئەمە دەبێتە هاوتای مرۆڤ زیاتر لە 300 کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا ڕادەکات.

And finding a hiding place is no problem.

دۆزینەوەی حه‌شارگه‌ كێشه‌ نیه‌.

With its flattened, flexible body,

لەگەڵ لەشێکی تەخت و نەرمدا،

an American cockroach can squeeze into spaces less than a quarter of its height.

سیسركی ئەمریکی دەتوانێت بچێته‌ ناو بۆشاییه‌ك کەمتر لە چارەگێكی بەرزییەکەی.

Even if we do land a hit, it can withstand compressive forces

تەنانەت ئەگەر ئێمە لێیبده‌ین دەتوانێت بەرگەی هێزی پەستێنەر بگرێت

of up to 900 times its own weight by distributing the impact along its body.

تا 900 جار کێشی خۆی بە دابەشکردنی کاریگەری بە درێژایی جەستەیی.

And the cockroach’s toughness doesn’t end there.

ڕەقی سیسرك لەوێ کۆتایی نایه‌ت.

Cockroaches can eat a variety of organic matter,

سیسرۆخەکان دەتوانن جۆرەها خواردن بخۆن لە ماددە ئۆرگانیکەکان،

including hair, dead skin, adhesives, and paper.

قژ و پێستی مردوو و زەرف و کاغەز.

This is made possible by an expansive set of digestive enzymes.

ئەمە دەکرێت لەلایەن کۆمەڵێکی فراوانەوە لە ئەنزیمی هەرس.

Cockroaches are able to thrive even in nutrient-poor environments.

سیسركه‌كان دەتوانن گەشە بکەن تەنانەت لە ژینگە كه‌م خۆراکیەکانیشدا.

Roaches often eat decaying foods that are low in nitrogen—

ڕۆچەکان زۆر جار خواردنی تێکشکان دەخۆن کە نایترۆجینیان كه‌مه‌—

an essential component of DNA and proteins.

پێکهاتەیەکی بنچینەیی لە دی ئێن ئەی و پرۆتینەکان.

But they survive by storing nitrogen-containing wastes in their bodies

بەڵام بە کۆکردنەوە پاشەڕۆی نایترۆجینی ڕزگاریان دەبێت له‌ له‌شییاندا و

and having a resident group of bacteria recycle the nitrogen

بوونی گروپێکی نیشتەجێ لە بەکتریاکان نایترۆجینەکە دەگۆڕنەوە

into useful molecules for them.

بۆ گەردیلەی سوودبەخش بۆ ئەوان.

Meanwhile, German cockroaches will eat their own poop, vomit,

هاوکات سیسركی ئەڵمانی پیسایی خۆیان دەخۆن، ڕشانەوە و

and dead or dying colony members without hesitation.

مردوو یان مردنی ئەندامانی کۆڵۆنی به‌بێ دوودڵی.

An American cockroach will frolic in sewers,

سیسركی ئەمریکی لە ناو زێرابەکاندا ده‌ژیێت،

consuming excrement and toting microbes like Staphylococcus aureus and E.coli.

بەکارهێنانی زیادکردن و تۆکردنی میکرۆب وەک ستافیلۆکۆکۆس و ئی.کۆلی.

But they’ll rarely suffer any consequences.

بەڵام بە دەگمەن ئازار دەچێژن.

This is because they’re equipped with genes that provide immunity

چونکە ئەوان ئامادەکراون لەگەڵ ئەو جینانەی کە بەرگری دابین دەکەن

against numerous pathogens.

لە دژی چەندین نەخۆشی.

ئەم جینانە زۆرجار دووبارە دەکرێنه‌وه‌ سه‌رله‌نوێ بۆ چه‌ندین جار.

These genes are often duplicated many times over.

So when infected, the cockroach’s immune system efficiently unleashes

کەواتە کاتێک تووش ده‌بێ، سیسركه‌كه‌ سیستەمی بەرگری كارا ده‌كات

many antimicrobial molecules.

به‌ چەندین گەردیلەی دژە میکرۆبی.

Cockroaches also have a slew of defenses against pesticides.

هەروەها سیسركه‌كان بەرگریان هەیە لە دژی پیسی.

When a non-resistant roach walks on a surface that’s been sprayed

کاتێک کە بێ بەرگری پیاسە دەکات لەسەر ڕووکەشێک کە پڕژێنراوە

with a pyrethroid insecticide, for example,

لەگەڵ دەرمانی پیرترۆید بۆ نموونه،

the results will likely be fatal.

ئەنجامەکان لەوانەیە بکوژبێت.

Once absorbed, the chemical binds to sodium channel proteins,

کاتێک هەڵیانده‌مژێت، كیمیاییه‌كه‌ به‌ پرۆتینەکانی سۆدیۆمه‌وه‌ ده‌به‌سترێته‌وه‌،

which help propagate nerve impulses.

کە یارمەتی دەرهینانی دەمارەکان دەدات.

The pyrethroid keeps the sodium channels open,

پیرترۆیدەکە كه‌نڵه‌كانی سۆدیۆم به‌ كراوه‌یی ده‌هێڵێته‌وه‌،

بۆیە دەمارەکان بە بەردەوامی ئاگریان لێ دەکەوێتەوە.

so the nerves fire repeatedly.

And soon, the cockroach dies.

بە زووی، سیسركه‌كه‌ دەمرێت.

But if a resistant roach is exposed to pyrethroids, it’ll be just fine.

بەڵام ئەگەر روویه‌كی بەرگریکار هه‌بێت بۆ پیرترۆید، ئەوە زۆر باشە.

Genetic mutations have given them sodium channels

گۆڕینی بۆماوەیی سۆدیۆمیان پێ به‌خشیون

that the pyrethroids can’t bind to.

کە پیرترۆیدەکان ناتوانن ببەستنەوە.

The cockroach also produces more detoxification enzymes,

هەروەها سیسركه‌كان زیاتر ئەنزیمی سمۆکسیزەکردن بەرهەم دێنێت،

which render the pesticide harmless,

کە بێ زیانی دەکات، و

and the cockroach simply excretes it as a waste.

كه‌ سیسركه‌كه‌ به‌ هێواشی ده‌دری ده‌دات وه‌ك ئه‌وه‌ی به‌ فیڕۆیبدات.

Because German cockroaches reproduce especially quickly,

چونکە سیسركی ئەڵمانی بە تایبەتی بە خێرایی بەرهەم دێتەوە،

populations may evolve resistance to a new pesticide within months.

دانیشتوان لەوانەیە بەرهەڵستی گەشەی بكات بۆ نەخۆشییەکی تازە لە ماوەی چەند مانگێکدا.

So far, they're already resistant to 43 different chemicals.

تا ئێستا، ئەوان بەرگریان کردووە به‌رامبه‌ر 43 ماددەی کیمیایی جیاواز.

But contrary to popular belief,

بەڵام بە پێچەوانەی بیروباوەڕی خەڵکەوە،

cockroaches would probably not survive a nuclear apocalypse.

سیسركه‌كان لەوانەیە ب زیندوی نه‌مێممه‌وه‌ له‌ به‌رامبه‌ر ئۆپۆکالیپسی ناوه‌کی.

Compared with other insects,

بە بەراورد لەگەڵ مێرووەکانی تر،

cockroaches are only mildly tolerant to radiation.

سیسركه‌كان له‌یه‌رخۆن بۆ تیشکدانەوە.

They would die near the sites of nuclear explosions

لەنزیک شوێنەکانی تەقینەوەی ناوکی دەمرن و

and would still be severely compromised miles away.

هێشتا به‌ توندی سازده‌بێت له‌ چه‌ند میلێك دوورتر.

Moreover, disasters that threaten humanity

سەرەڕای ئەوەش ئەو کارەساتانەی کە هەڕەشە لە مرۆڤایەتی دەکەن

also jeopardize the habitats and buffets we provide roaches.

هەروەها شوێنی حەوانەوە و بوفێتەکان دەخاتە مەترسییەوە.

Perhaps the only way to beat them is through our mutual destruction.

ڕەنگە تاکە ڕێگا بۆ لێدان لێیان لە ڕێگەی وێرانکاریه‌وه‌ بێت.

Or maybe cockroaches would find even more surprising ways to thrive

یان لەوانەیە سیسركه‌كان تەنانەت ڕێگای سەرسامکەرتر بۆ گەشەکردن بدۆزنه‌وه‌

long after we’re gone.

زۆر دوای ئەوەی کە ئێمە له‌ناوچووین.