Why are cockroaches so hard to kill? - Ameya Gondhalekar

Tłumaczenie: Paulina Kaniewska Korekta: Ola Królikowska

In the Egyptian Book of the Dead, there’s a banishment spell that declares,

Egipska Księga Umarłych zawiera zaklęcie wypędzające.

“Be far from me, O vile cockroach.”

“Trzymaj się ode mnie z daleka, O, plugawy karaluchu”.

Ponad 3000 lat później nadal próbujemy pozbyć się tych insektów z naszych domów.

More than 3,000 years later, we’re still trying to oust these insects.

But from poison traps to hastily brandished slippers,

Jednak ani trutki, ani energiczne wymachiwanie kapciem

cockroaches seem to weather just about everything we throw at them.

nie robią na karaluchach większego wrażenia.

So what makes cockroaches so hard to kill?

Co sprawia, że karaluchy tak trudno zabić?

There are nearly 5,000 cockroach species.

Istnieje prawie 5000 gatunków karaluchów.

99% of them live in a range of habitats where they play important ecological roles

99% z nich występuje w siedliskach, w których pełni ważne ekologiczne funkcje.

by recycling dead or decaying organic matter

Rozkłada martwą i gnijącą materię organiczną

and nourishing other animals.

oraz stanowi pożywienie dla innych zwierząt.

But a couple dozen species adapted to live in close association with humans.

Ale pozostałe kilkadziesiąt gatunków

przystosowało się do życia w otoczeniu człowieka.

German and American cockroaches are among the most common.

Karaczany prusaki i karaczany amerykańskie należą do najczęściej spotykanych.

And they owe their resilience to a combination

Te gatunki odporność zawdzięczają adaptacjom fizycznym i chemicznym.

of physical and chemical adaptations.

When it comes to old-fashioned removal methods,

Tradycyjne metody eksterminacji

they're troublingly tenacious.

są wobec nich niepokojąco nieskuteczne.

An American cockroach’s sensory hairs or structures pick up subtle air currents

Włoski czuciowe karaczana amerykańskiego wychwytują subtelne ruchy powietrza

and rapidly send signals to its central nervous system.

i natychmiast wysyłają sygnały do centralnego układu nerwowego.

The roach can then turn and sprint away within a few milliseconds.

Karaluch jest w stanie się odwrócić i uciec w ciągu kilku milisekund.

And it’s among the fastest invertebrates ever recorded,

To jeden z najszybszych znanych bezkręgowców.

reaching speeds of up to 50 body lengths per second.

Pokonuje do 50 długości swojego ciała na sekundę.

This would be the human equivalent of running more than 300 kilometers per hour.

To tak jakby człowiek biegł z prędkością 300 kilometrów na godzinę.

And finding a hiding place is no problem.

Znalezienie kryjówki to też dla karalucha żaden problem.

With its flattened, flexible body,

Spłaszczone, elastyczne ciało

an American cockroach can squeeze into spaces less than a quarter of its height.

pozwala karaczanowi amerykańskiemu wcisnąć się w szpary

mniejsze niż jedna czwarta jego wysokości.

Even if we do land a hit, it can withstand compressive forces

Nawet jeśli uda nam się dopaść karalucha, jest on w stanie wytrzymać nacisk

of up to 900 times its own weight by distributing the impact along its body.

900-krotnie przekraczający ciężar owada, rozkładając siłę uderzenia wzdłuż ciała.

And the cockroach’s toughness doesn’t end there.

Jednak odporność tego insekta nie sprowadza się tylko do tego.

Cockroaches can eat a variety of organic matter,

Karaluchy żywią się różnymi rodzajami materii organicznej,

including hair, dead skin, adhesives, and paper.

w tym włosami, martwym naskórkiem, klejami i papierem.

This is made possible by an expansive set of digestive enzymes.

Jest to możliwe dzięki licznym enzymom trawiennym.

Cockroaches are able to thrive even in nutrient-poor environments.

Karaluchy dobrze sobie radzą

nawet w środowiskach ubogich w składniki odżywcze.

Roaches often eat decaying foods that are low in nitrogen—

Często jedzą zepsutą żywność o niskiej zawartości azotu,

an essential component of DNA and proteins.

niezbędnego składnika DNA i białek.

But they survive by storing nitrogen-containing wastes in their bodies

Udaje im się to przeżyć, bo magazynują w swoich ciałach produkty przemiany azotu

and having a resident group of bacteria recycle the nitrogen

i mają florę bakteryjną rozkładającą azot na użyteczne cząsteczki.

into useful molecules for them.

Meanwhile, German cockroaches will eat their own poop, vomit,

Karaczany prusaki nie pogardzą własnymi kupami i wymiocinami,

and dead or dying colony members without hesitation.

a nawet martwymi czy umierającymi członkami kolonii.

An American cockroach will frolic in sewers,

Karaczany amerykańskie buszują w kanałach ściekowych,

consuming excrement and toting microbes like Staphylococcus aureus and E.coli.

zjadając ludzkie odchody i przenosząc bakterie,

takie jak gronkowiec złocisty czy E. coli.

But they’ll rarely suffer any consequences.

Ale rzadko kończy się to dla karaluchów źle.

This is because they’re equipped with genes that provide immunity

A to dlatego, że geny zapewniają im odporność

against numerous pathogens.

przeciwko licznym patogenom.

These genes are often duplicated many times over.

Geny te są często wielokrotnie powielane.

So when infected, the cockroach’s immune system efficiently unleashes

Kiedy więc karaluch zostaje zakażony, jego system odpornościowy uwalnia

many antimicrobial molecules.

bakteriobójcze cząsteczki w dużych ilościach.

Cockroaches also have a slew of defenses against pesticides.

Karaluchy dysponują też całym arsenałem broni przeciwko pestycydom.

When a non-resistant roach walks on a surface that’s been sprayed

Jeśli nieuodporniony karaluch wejdzie na powierzchnię

spryskaną środkiem owadobójczym, na przykład z grupy pyretroidów,

with a pyrethroid insecticide, for example,

the results will likely be fatal.

będzie to zapewne fatalne w skutkach.

Once absorbed, the chemical binds to sodium channel proteins,

Wchłonięta substancja chemiczna wiąże się z białkami kanałów sodowych

which help propagate nerve impulses.

odpowiedzialnych za przewodzenie impulsów nerwowych.

The pyrethroid keeps the sodium channels open,

Pyretroid utrzymuje kanały sodowe w stanie otwarcia,

so the nerves fire repeatedly.

więc dochodzi do licznych wyładowań neuronów.

And soon, the cockroach dies.

Wkrótce potem karaluch umiera.

But if a resistant roach is exposed to pyrethroids, it’ll be just fine.

Ale jeśli uodporniony karaluch zostanie wystawiony

na działanie pyretroidów, nic mu nie będzie.

Genetic mutations have given them sodium channels

Dzięki mutacjom genetycznym wykształcił kanały sodowe,

that the pyrethroids can’t bind to.

których pyretroidy nie mogą związać.

The cockroach also produces more detoxification enzymes,

Taki karaluch wytwarza też więcej enzymów detoksykacyjnych,

which render the pesticide harmless,

które czynią pestycyd nieszkodliwym.

and the cockroach simply excretes it as a waste.

Karaluch po prostu go wydala.

Because German cockroaches reproduce especially quickly,

Ponieważ karaczany prusaki rozmnażają się błyskawicznie,

populations may evolve resistance to a new pesticide within months.

populacje mogą rozwinąć odporność na nowe pestycydy w ciągu kilku miesięcy.

So far, they're already resistant to 43 different chemicals.

Już teraz uodporniły się na 43 różne substancje chemiczne.

But contrary to popular belief,

Jednak wbrew powszechnemu przekonaniu

cockroaches would probably not survive a nuclear apocalypse.

karaluchy pewnie nie przeżyłyby nuklearnej zagłady.

Compared with other insects,

W porównaniu z innymi owadami

cockroaches are only mildly tolerant to radiation.

karaluchy mają niewielką tolerancję na promieniowanie.

They would die near the sites of nuclear explosions

W pobliżu miejsc eksplozji jądrowych by zginęły,

and would still be severely compromised miles away.

a wiele kilometrów od wybuchu ich życie byłyby poważnie zagrożone.

Moreover, disasters that threaten humanity

Co więcej, katastrofy zagrażające ludzkości

also jeopardize the habitats and buffets we provide roaches.

zagrażają też schronieniom i stołówkom, które zapewniamy karaluchom.

Perhaps the only way to beat them is through our mutual destruction.

Być może jedyny sposób na ich pokonanie to unicestwić siebie i je naraz.

Or maybe cockroaches would find even more surprising ways to thrive

Ale może nawet wtedy karaluchy znalazłyby sposób, żeby się rozwijać

long after we’re gone.

długo po tym, kiedy nas już nie będzie.