Why are airplanes slower than they used to be? - Alex Gendler

Translator: avesta masoud Reviewer: Daban Q. Jaff

In 1996, a British Airways plane flew from New York to London

ساڵی 1996 فڕۆکەیەکی هێڵی ئاسمانی بەریتانی لە نیویۆرکەوە فڕی بۆ لەندەن.

in a record-breaking two hours and 53 minutes.

لە ڕیکۆرد شکان دوو کاتژمێر و 53 خولەک.

Today, however, passengers flying the same route

ئەمڕۆ،لەگەڵ ،ئەوەشدا گەشتیارەکان دەفڕن هەمان ڕێگا

can expect to spend no less than six hours in the air— twice as long.

پێشبینی کە کەمتر لە شەش کاتژمێر بەسەر ببات لە هەوادا، دوو جار درێژ

So why, in a world where everything seems to be getting faster,

کەواتە بۆچی، لە جیهانێک کە هەموو شتێک وادیارە خێراتر دەبێت،

have commercial flights lagged behind?

گەشتە بازرگانیەکان لە پشتەوەن؟

The British-and-French-made Concorde began shuttling passengers

کۆنکۆردی بەریتانی-فەڕەنسی دەستی کرد بە کوژاندنەوەی سەرنشینان

across the sky in the 1970s.

لە ئاسماندا لە ساڵی 1970دا.

Jetting between destinations like New York, Paris, Bahrain, and Singapore,

جێتینگ لەنێوان مەبەستەکان وەک نیویۆرک، پاریس، بەحرەین و سەنگاپور,

it clocked in at over 2,000 kilometers per hour,

لە زیاتر لە ٢٠٠٠ کیلۆمەتردا کاتژمێری کرد بۆ هەر کاتژمێرێک،

more than twice the speed of a normal airliner.

زیاتر لە دوو جار خێرایی لە هێڵی ئاسمانی ئاسایی.

However this was also about 800 kilometers per hour faster than the speed of sound.

هەرچەندە ئەمە نزیکەی ٨٠٠ کیلۆمەتر بوو بۆ هەر کاتژمێرێک خێراتر لە خێرایی دەنگ.

And that created a surprising problem for people on the ground.

ئەمەش کێشەیەکی سەرسوڕهێنەری دروستکرد بۆ خەڵکی سەر زەوی.

When an object moves at supersonic speed,

ئامانجێک بە خێرایی سووپەرسۆنیک دەجوڵێتەوە

it generates a continuous moving shockwave known as a sonic boom.

ئەوە شەپۆلێکی شۆکێکی بەردەوام دروست دەکات بە بومێکی دەنگی ناسراوە.

This produces a loud, startling noise,

دەنگێکی بەرز و سەرگەردان بەرهەم دەهێنێت،

as well as rattling windows and dislodging structural elements of buildings.

هەروەها پەنجەرەکان و هەڵوەشانەوەی پێکهاتەی بونیادی بیناکان.

Since a plane flying at an altitude of 15 kilometers

لەوەتەی فڕۆکەیەک لە بەرزایییەکدا دەفڕێت لە ١٥ کیلۆمەتر

can affect an area with an 80 kilometer diameter on the ground below,

کاریگەری لە ناوچەیەک بکات بە ٨٠ کیلۆمەتر لە ژێر زەویدا بە ئەندازەیە

complaints and concerns from residents in the Concorde’s flight path

گلەیی و نیگەرانی دانیشتوان لە ڕێگای فڕینی کۆنکۆرد

restricted it to mostly ocean routes.

سنوورداری کرد بۆ زۆربەی ڕێگاکانی زەریا.

Because of these restrictions and other fuel and engineering requirements,

بەهۆی ئەو کۆتوبەندانەوە ئەوانی تر سووتەمەنی و پێداویستی ئەندازیاری،

supersonic flights turned out to be very expensive

گەشتە سووپەرسۆنیکەکان دەرکەوتن زۆر گران بێت

for both airlines and passengers.

بۆ هەردوو هێڵی ئاسمانی و گەشتیارەکان.

A single transatlantic round-trip could cost the equivalent

تاکە ترانساتلانتیک گەشتی دەورە دەتوانێ نرخەکەی ببێ

of more than $10,000 today.

ئەمڕۆ زیاتر لە ١٠،٠٠٠ دۆلار

With additional strain on the airline industry

بە فشارێکی زیادەوە لەسەر پیشەسازی هێڵی ئاسمانی

due to decreased demand for flights after September 11th, 2001,

بەهۆی کەمبوونەوەی داواکاری بۆ گەشتەکان دوای 11ی ئەیلولی 2001

this became unsustainable, and the Concorde was retired in 2003.

ئەمە ناجێگیر بوو وە کۆنکۆرد لە ساڵی 2003 خانەنشین کرا

So even when superfast flights existed, they weren't standard commercial flights.

تەنانەت کاتێک گەشتە ئاسمانیەکان هەبوو ئەوان گەشتی بازرگانی ستاندارد نەبوون

And while we might think that advances in flight technology

لەوانەیە وا بیربکەینەوە کە پێشڕەوییەکان لە تەکنەلۆجیای فڕین

would make fast flights less expensive, this hasn’t necessarily been the case.

گەشتە خێراکان هەرزانتر دەکەن ئەمە مەرج نییە کە وابێت.

One of the biggest concerns is fuel economy.

یەکێک لەگەورەترین نیگەرانییەکان ئابوری سوتەمەنیە

Over the decades, jet engines have become a lot more efficient,

لە ماوەی دەیان ساڵدا بزوێنەری جێت بووە زۆر کاراتر

taking in more air and achieving more thrust—

وەرگرتنی هەوای زیاتر وە بەدەست هێنانی تیژتر

traveling further for every liter of fuel.

گەشتی زیاتر بۆ هەموو

But this efficiency is only achieved at speeds

بەڵام ئەم کاراییە تەنیا بەدەستهاتووە بە خێرایی

of up to around 900 kilometers per hour— less than half the speed of the Concorde.

لە نزیکەی 900 کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا کەمتر لە نیوەی خێرایی کۆنکۆرد

Going any faster would increase air intake and burn more fuel per kilometer flown.

ڕۆیشتنی هەر خێراتر دەبێتە زیادکردنی هەوای سووتەمەنی زیاتر لە کیلۆمەترێک دەسوتێنێت

A standard transatlantic flight still uses as much as 150,000 liters of fuel,

ترانساتلانتیکی ستاندارد هێشتا بەکاردێنێت ئەوەندەی 150,000 لیتر سووتەمەنی

amounting to over 20% of an airline’s total expenses.

بڕی زیاتر لە 20٪ لە کۆی خەرجیەکانی هێڵی ئاسمانی.

So any reduction in fuel economy and increase in speed

بۆیە هەر کەمکردنەوەیەکی ئابووری سووتەمەنی و خێرایی زیاد دەکات

would significantly increase both flight costs and environmental impact.

بە شێوەیەکی بەرچاو هەردووک زیاد دەکات تێچووی فڕین و کاریگەری ژینگەیی.

What about ways to make a plane faster without burning lots of fuel?

چی دەربارەی ڕێگاکان بۆ خێراترکردنی فڕۆکە بە بێ سوتانی سووتەمەنی زۆر؟

Adjusting the wing sweep, or the angle at which wings protrude from the fuselage,

ڕێکخستنی رەوشکردنی باڵ، یان گۆشەیەکە ئەو باڵانەی کەهەڵیاندەکێشێت لەجێی خۆی,

to bring the wings closer in can make an aircraft faster

بۆ نزیک هێنانەوەی باڵەکان لەتوانا فڕینێک خێراتر بکە

by reducing aerodynamic drag.

بە کەمکردنەوەی ڕاکێشانی ئایرۆدینامیک.

But this means the wings must be longer to achieve the same wingspan,

مانای ئەوەیە کە دەبێت باڵەکان درێژتر بن بۆ گەیشتن بە هەمان باڵی باڵ،

and that means more materials and more weight,

ئەمەش مانای زیاتر مادەیە وە کێشی زیاتر،

which in turn means burning more fuel.

بە نۆرەی ئەوە دێت سوتەمەنی زیاتر بسوتێنێت.

So while airplanes could be designed to be more aerodynamic,

لە کاتێکدا فڕۆکەکان دەکرێت دیزاین بکرێن بۆ ئەوەی زیاتر ئایرۆدینامیک بێت،

this would make them more expensive.

ئەمە گرانتریان دەکات.

And generally, airlines have found that customer demand for faster flights

بە گشتیش هێڵی ئاسمانی دۆزیوەتەوە کە داواکاری کڕیارەکان بۆ گەشتە خێراکان

is not sufficient to cover these costs.

پێویست نیە بۆ داپۆشینی ئەم خەرجیانە.

So while military aircraft conduct high speed flights

لەکاتی بەڕێوەچوونی فڕۆکە سەربازییەکان گەشتە خێراکانی بەرز

over water and at high altitudes,

لەسەر ئاو و لە بەرزاییەکاندا،

supersonic commercial flights seemed like a brief and failed experiment.

گەشتە بازرگانییە سووپەرسۆنیکەکان دیار بوو وەک تاقیکردنەوەیەکی کورت و شکستخواردوو.

But recent advances may make them feasible again.

بەڵام پێشڕەوییەکانی ئەم دواییە لەوانەیە دووبارە بیانکاتەوە

Research by NASA and DARPA has shown that modifying an aircraft’s shape

توێژینەوەکانی ناسا و دارپا نیشانیان داوە کە گۆڕینی شێوەی فڕۆکە

can reduce the impact of its sonic boom by 1/3.

دەتوانێت کاریگەری کەم بکاتەوە لە بومە دەنگییەکەی بە ١/٣.

Extending the nose with a long spike can break the shockwave into smaller ones,

درێژکردنەوەی لووت بە میکانی درێژ لە ناوەوەی کەڵەکەکە تێکدەشکێنن بۆ بچووکتر,

while another proposed design features two sets of wings

تایبەتمەندییەکی تری دیزاینی پێشنیارکراو دوو کۆمەڵە باڵ

producing waves that cancel each other out.

بەرهەم هێنانی شەپۆل کە یەکتر هەڵدەوەشێننەوە.

And new technologies may solve the energy efficiency problem

و ڕەنگە تەکنەلۆژیای نوێ چارەسەر بکرێت کێشەی کارامەیی وزە

with alternative and synthetic fuels, or even hybrid-electric planes.

لەگەڵ ئەلتەرناتیڤ و سووتەمەنی دەستکرد یان تەنانەت فڕۆکەی کارەبایی- دووگمەیی.

It may yet turn out that the last few decades of steady flying

لەوانەیە هێشتا ئەوە دەربێت کە دوا چەند دەیەی فڕینی بەردەوام

were just a brief rest stop.

تەنها وەستانێکی پشووی کورت بوو.