Are food preservatives bad for you? - Eleanor Nelsen

Translator: Shajwan Nawzad Reviewer: Daban Q. Jaff

Food doesn't last.

خواردنەکان بۆ ماوەیەکی زۆر نامێننەوە.

In days, sometimes hours, bread goes moldy,

لە ماوەی چەند ڕۆژێکدا، یان چەند کاتژمێرێک، نانەکە کەڕوواوی دەبێت،

apple slices turn brown,

توێکڵی سێو قاوەیی دەبێت،

and bacteria multiply in mayonnaise.

هەروەها بەکتریا لەناو مایۆنیزدا زۆر دەبێت.

But you can find all of these foods out on the shelf at the grocery store,

بەڵام دەتوانیت هەموو ئەو خۆراکانە بدۆزیتەوە لەناو ڕەفەی فرۆشگاکاندا،

hopefully unspoiled,

خۆشبەختانە بۆگەن نەبووە،

thanks to preservatives.

سوپاس بۆ ماددە پارێزەرەکان.

But what exactly are preservatives?

بەڵام ئایا ماددە پارێزەرەکان چین؟

How do they help keep food edible and are they safe?

چۆن یارمەتی پاراستنی خواردن دەدەن و ئایا سەلامەتن بۆ بەکارهێنان؟

There are two major factors that cause food to go bad:

دوو هۆکار هەن بۆ تێکچوونی خۆراک:

microbes and oxidation.

میکرۆبەکان و ئۆکساندن.

Microbes like bacteria and fungi invade food

میکرۆبەکان وەک بەکتریا و کەڕوو کە خۆراک داگیر دەکەن

and feed off its nutrients.

و خۆراک بە خۆی دەدات.

Some of these can cause diseases,

هەندێک لەمانە دەبنە هۆی نەخۆشیەکان،

like listeria and botulism.

وەک لیستریا و ژەهراوی بوون.

Others just turn edibles into a smelly, slimy, moldy mess.

هەندێکیان بۆ خواردن ناشێن بۆگەن دەبن، بچووک و کەڕوواوی دەبن.

Meanwhile, oxidation is a chemical change in the food's molecules

هاوکات، ئۆکساندن کە گۆڕانکارییەکی کیمیاییە لە گەردیلەکانی خواردندا

caused by enzymes or free radicals which turn fats rancid

هۆکارەکەشی ئەنزیمەکان و گەردە ئازادەکانن کە چەوری بۆگەن دەکەن

and brown produce, like apples and potatoes.

ڕەنگیان قاوەیی دەکەن، وەک سێوەکان و پەتاتەکان

Preservatives can prevent both types of deterioration.

ماددە پارێزەرەکان ڕێگە لە هەردوو جۆرەکەی تێکچوون دەگرن.

Before the invention of artificial refrigeration,

بەر لە داهێنانی ساردکەرەوەی دەستکرد،

fungi and bacteria could run rampant in food.

کەڕوو و بەکتریاکان دەتوانن ببنە هۆی نەخۆشی لە خۆراکدا،

So we found ways to create an inhospitable environment for microbes.

کەواتە ڕێگەی وامان دۆزیەوە کە ژینگەیەکی نالەبار بۆ بەکتریاکان دروست بکەین.

For example, making the food more acidic unravels enzymes

بۆ نمونە، دروست کردنی خۆراک کە ترشی زیاتر بێت ئەنزیمەکان ڕوون دەکاتەوە

that microbes need to survive.

کە بەکتریاکان پێویستیانە تا بە زیندووی بمێننەوە.

And some types of bacteria can actually help.

لە ڕاستیدا هەندێک بەکتریاش یارمەتیدەرن.

For thousands of years, people preserved food using bacteria

بۆ ماوەی هەزاران ساڵ، خەڵک بەکتریای بەکارهێنا بۆ پاراستنی خۆراک

that produce lactic acid.

کە ترشی لاکتیک بەرهەم دەهێنێت.

The acid turns perishable vegetables and milk

ئەم ترشە وادەکات ئەو شیر و سەوزانەی کە دەشێ تێکبچن

into longer lasting foods,

بۆ ماوەیەکی زیاتر بمێننەوە،

like sauerkraut in Europe,

وەک سەوەرکراوت لە ئەوروپا،

kimchi in Korea,

کیمچی لە کۆریا،

and yogurt in the Middle East.

هەروەها ماست لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست.

These cultured foods also populate your digestive track with beneficial microbes.

ئەم خواردبە کلتووریانە یارمەتی هەرسکردنت دەدات بە هۆی بەکتریا سوودبەخشەکان.

Many synthetic preservatives are also acids.

زۆربەی پارێزەرە دەستکردەکانیش ترشن.

Benzoic acid in salad dressing,

ترشی بەنزۆیک لە زەڵاتەدا،

sorbic acid in cheese,

ترشی سۆربیک لە پەنیردا،

and propionic acid in baked goods.

و ترشی پرۆپیۆنیک لە پێداویستیەکانی برژاندندا.

Are they safe?

ئایا ئەمانە دڵنیاکراون؟

Some studies suggest that benzoates, related to benzoic acid,

هەندێک لە لێکۆڵینەوەکان پێشنیاری ئەوە دەکەن کە بەنزواز پەیوەندی بە ترشی بنزویکەوە هەیە،

contribute to hyperactive behavior.

بەشداری لە کرداری زۆر چالاک دەکات.

But the results aren't conclusive.

بەڵام ئەنجامەکان باوەڕپێکراو نین.

Otherwise, these acids seem to be perfectly safe.

ئەگینا پێدەچێت ئەم ترشانە زۆر سەلامەت بن.

Another antimicrobial strategy is to add a lot of sugar, like in jam,

ڕێگەیەکی دیکەی دژە بەکتریا بریتییە لە زیادکردنی شەکر، وەک لە مڕەبادا هەیە،

or salt, like in salted meats.

یان خوێ، وەک گۆشتی سوێر،

Sugar and salt hold on to water that microbes need to grow

شەکر و خوێ ئاو هەڵدەمژن کە بەکتریا پێویستیەی بۆ گەشە کردن

and actually suck moisture out of any cells that may be hanging around,

و هەموو شێیەکان دەمژێت لە خانەکانەوە کە لە دەوروبەرین،

thus destroying them.

بەم شێوەیەش لەناویان دەبات.

Of course, too much sugar and salt can increase your risk of heart disease,

بێگومان، بڕێکی زۆر لە شەکر و خوێ ئەگەری تووشبوون بە نەخۆشی دڵ زیاد دەکات،

diabetes,

نەخۆشی شەکرە،

and high blood pressure,

پەستانی بەرزی خوێن،

so these preservatives are best in moderation.

کەوایە ئەم ماددە پارێزەرانە باشترینن لە مام ناوەندیەتیدا.

Antimicrobial nitrates and nitrites, often found in cured meats,

زۆربەی کات دژە بەکتریای نایترایت و نایتریس لە گۆشتی چارەسەرکراو هەیە

ward off the bacteria that cause botulism, but they may cause other health problems.

لەو بەکتریایانە نین کە خۆراک ژەهراوی دەکەن بەڵکو دەبنە هۆی کێشی تری تەندروستی

Some studies linking cured meats to cancer

هەندێک لێکۆڵینەوە گۆشتی چارەسەرکراو دەبەستنەوە بە شێرپەنجەوە

have suggested that these preservatives may be the culprit.

پێشبینی ئەوەیان کردوە کە ڕەنگە ئەم پارێزەرانە هۆکار بن

Meanwhile, antioxidant preservatives prevent the chemical changes

هاوکات، پارێزەرە دژە ئۆکسانەکان پارێزگاری لە گۆڕانکاریە کیمیاییەکان دەکەن

that can give food an off-flavor or color.

کە دەکرێت تام و ڕەنگێکی کەمتر بدەن بە خۆراک.

Smoke has been used to preserve food for millennia

بۆ ماوەی چەندین ساڵ دوکەڵ بۆ پاراستنی خۆراک بەکارهاتووە

because some of the aromatic compounds in wood smoke are antioxidants.

چونکە هەندێک لە پێکهاتە بۆندارەکان لە دوکەڵی داردا دژە ئۆکسانە.

Combining smoking with salting was an effective way of preserving meat

تێکەڵکردنی دوکەڵ لەگەڵ خوێ ڕێگایەکی کاریگەرە بۆ پاراستنی گۆشت

before refrigeration.

بەر لە ساردکردنەوە.

For antioxidant activity without a smoky flavor,

بۆ چالاکی دژە ئۆکسانەکان، و بەبێ تامی دووکەڵ،

there are compounds like BHT and tocopherol,

پێکهاتەیەک هەیە وەک بی ئێچ تی و تۆکۆفەرۆل،

better known as vitamin E.

زیاتر ناسراوە بە ڤیتامین ئی.

Like the compounds in smoke, these sop up free radicals

وەک ئەو پێکهاتانەی لە دوکەڵدا هەیە، پێکهاتە ئازادەکان هەڵدەمژێت

and stave off rancid flavors

و خۆی بە دوور دەگرێت لە تامی بۆگەن

that can develop in foods like oils,

لە هەندێک خواردندا بەدیار دەکەوێ وەک ڕۆن،

cheese,

پەنیر،

and cereal.

و دانەوێڵە.

Other antioxidants like citric acid and ascorbic acid

دژە ئۆکسێنتی تر وەک ترشی ستریک و ترشی ئەسکۆبیک

help cut produce keep its color

پارێزگاری لە ڕەنگی بەرهەمەکان دەکات

by thwarting the enzyme that causes browning.

بە پوچەڵکردنەوەی ئەنزیمەکان کە دەبنە هۆی قاوەیی بوون.

Some compounds like sulfites can multitask.

هەندێک لە پێکهاتەکان وەک ترشی کبریت دەتوانێت چەند کارێک بکات

They're both antimicrobials and antioxidants.

هەردووکیان دژە میکرۆب و دژە ئۆکسانن.

Sulfites may cause allergy symptoms in some people,

کبریت لەوانەیە ببێتە هۆی نیشانەکانی هەستیاری لە هەندێک کەسدا،

but most antioxidant preservatives are generally recognized as safe.

بەڵام زۆربەی پارێزەرە دژە ئۆکسانەکان بە گشتی سەلامەت دەردەکەون

So should you be worried about preservatives?

کەواتە ئایا دەکرێ لە ماددە پارێزەرەکان دوودڵ بیت؟

Well, they're usually near the end of the ingredients list

باشە، ئەوان زۆربەی کات لە کۆتایی لیستی پێکهاتەکانن

because they're used in very small amounts

چونکە بە بڕێکی زۆر کەم بەکاردەهێنرێن

determined by the FDA to be safe.

لەلایەن ئێف دی ئەیەوە دیاری کراوە بۆ ئەوەی سەلامەت بێت.

Nevertheless, some consumers and companies

لەگەڵ ئەوەشدا هەندێک لە بەکارهێنەران و کۆمپانیاکان

are trying to find alternatives.

هەوڵ دەدەن جێگرەوە بدۆزنەوە.

Packaging tricks, like reducing the oxygen around the food can help,

فێڵی پێچانەوە، وەک کەمکردنەوەیئۆکسجینی دەوروبەری خواردنەکە دەتوانێت یارمەتی بدات،

but without some kind of chemical assistance,

بەڵام بەبێ جۆرێک لە یارمەتی کیمیایی،

there are very few foods that can stay shelf stable for long.

زۆر کەم خواردن هەن کە دەتوانن بۆ ماوەیەکی درێژ بە جێگیری بمێننەوە.