Can you cheat death by solving this riddle? - Shravan S K

Translator: Hemn Bakhtiar Reviewer: Daban Q. Jaff

You and your best friend Bill are the greatest bards in the kingdom—

تۆو باشترین هاوڕێت بیڵ گەورەترین شاعیرن لە شانشینەکە

but maybe not the brightest.

بەڵام بەناوبانگترین نا.

The hit song you performed at last night’s fair insulted the king,

ئەو گۆرانیەی کە وتت لە کۆتایی شەودا سوکایەتی بە پاشا کرد،

and now your hours are numbered.

هەروەها ئێستا کاتژمێرەکانت دەژمێریت.

Just before your execution,

پێش لە سێدارەدانەکەت،

you’re approached by the princess, who happens to be a big fan.

تۆ لە شازادە نزیک دەبەیتەوە وەک ئەوەی کە هەوادارێکی گەورە بێت.

She slips you a pouch containing two magic, six-sided dice

ئەو پارچەیەکت لێدەدات کە تێیدایە دوو جادوو، زاری تاوڵە

that can land any way you wish.

کە دەتوانیت هەر ڕێگایەک دەتەوێت ئاوات بخوازیت.

You have no idea how this could possibly help, but you thank her anyways.

هیچ بیرۆکەیەکت نییە کە ئەمە لەوانەیە چۆن یارمەتیت بدا، بەڵام هەرچۆنێک بێت سوپاس.

As everything goes dark,

هەموو شتێک تاریک دەبێت،

you both suddenly find yourself standing in a deep cavern before a robed figure.

لەناکاو هەردووکتان خۆتان دەدۆزنەوە لە ئەشکەوتێکی قوڵ لە پێش وێنەیەکی داپۆشراو.

It turns out that Death is a connoisseur of most excellent music.

دەرکەوت کە مردن کەسێکی بێزارکەرە لە زۆر مۆسیقای نایابدا.

He’s decided to give you a chance to escape your fate

بڕیاری دا هەلێکت پێبدات بۆ ڕزگاربوون لە چارەنووسی خۆت

by beating him at his favorite game: life-sized Snakes and Ladders.

بەلێدان لە یاریە دڵخوازەکەی: مارو پەیژە بە قەبارەی ژیان.

The cavern has 100 rooms connected by passageways

ئەشکەوتەکە سەد ژوور بوون کە بەڕێڕەوەکان پێکەوە بەسترابوون

as well as— you guessed it— snakes and ladders.

هەروەها تۆ پێشبینیت دەکرد مار و پەیژە.

Each turn one of you will roll a die, then advance that many rooms.

لەهەر نۆرەیەک یەکێک لەئێوە دەمرێت، پاشان دەچنە پێشەوە بۆ ژورەکانی تر.

Ending your move at the bottom of a ladder means moving up to the top,

کۆتایی هێنان بە جوڵەکەت لە خوارەوە لە پەیژەیەک واتە بەرەو لووتکە،

while ending on a snake’s head will make you slide down to its tail.

لەکاتی بەرکەوتن بە سەری مارێک تۆ دەگەیەنێت بەکلکی مارەکە.

Each of you must make your way through the cavern

پێویستە هەر یەکێکتان رێگاکەتان بدۆزنەوە لەناو ئەشکەوتەکە

and reach the exit in fewer turns than Death himself.

هەروەها بگەنە دەرەوە بە نۆرەی کەمتر لە مردنی خۆی.

Before you can think twice, your host starts casting his die,

پێش ئەوەی بتوانیت دوو جار بیر بکەیتەوە لە هەموو شتێکدا،

and within 6 rolls he’s reached the cavern entrance.

لەماوەی شەش وەرزدا کەپێی گەشتووە لە ژورەوەی ئەشکەوتەکە.

“Better get moving,” he says.

ئەو وتی باشتر وایە بجوڵێنەوە.

“Oh, and by the way, once one of you uses a snake or ladder,

هەروەها بە هەمان شێوە یەکجار مارێک یان پەیژەیەک بەکاردێنێت،

it’ll disappear and be inaccessible to the other.”

ون دەبێت و ناتوانرێت بۆ ئەوی تر.

You have no idea how you can possibly get lucky enough to win,

هیچ بیرۆکەیەکت نییە کە بەتەواوی بەختت هەیە بۆ بردنەوە،

but then you remember your magic dice.

پاشان تۆ زاری جادوویی خۆتت بیر دەکەوێتەوە.

Can you figure out a sequence of rolls that will get both of you to the exit

دەتوانی زنجیرەیەک لە لوولەکان بدۆزیتەوە کە هەردووکتان دێنێتە دەرەوە

in 5 or fewer moves each?

لە پێنج یان کەمتر هەریەکەیان بجوڵێنن؟

Pause here to figure it out yourself. Answer in 3

لێرە بوەستە بۆ ئەوەی خۆت بدۆزیتەوە. وەڵام لە سێ

Answer in 2

وەڵام لە دوو

Answer in 1

وەڵام لە یەک

The cavern contains many routes to the exit,

ئەشکەوتەکە چەندین ڕێڕەوی تێدایه بۆ چوونە دەرەوە،

and it’s natural to gravitate to the ladders

هەروەها سروشتیە بۆ ڕاکێشان بۆ پەیژەکان

that allow you to cover a lot of ground, quickly.

ڕێگەت پێدەدات زەویەکە داپۆشیت بەخێرایی.

Like this one— on turn 2 you’d be at 75,

وەک ئەمە نۆرەی دووەم تۆ لە حەفتاو پێنج،

but without any further ladder boosts, you’d need another 5 rolls to get out.

بەبێ ئەوەی پەیژە زیاد بکات پێویستت بە پێنج وەرزی ترە بۆ دەرچوون.

Or this one— three ladders get you to 82,

یان ئەمە سێ پەیژە دەگەیتە هەشتاو دوو،

but then it would take another 4 rolls to get around the pesky snake at 88.

بەڵام دواتر ٤ خولی تر دەخایەنێ بۆ ئەوەی لە ٨٨ لە مارە بێزارکەرەکە بگەڕێم.

In fact, there’s no path that can get you to the exit

لە ڕاستیدا، هیچ ڕێگایەک نییە بۆ چوونەدەرەوە

in 5 moves using exclusively ladders.

لە ٥ جوڵەدا بە بەکارهێنانی تەنها پەیژە.

So where does that leave you?

کەواتە ئەوە لەکوێ جێت هێشت؟

Snakes.

مارەکان.

It’s counterintuitive to make moves that take you farther away

ئەوە پێچەوانەیە بۆ دروستکردنی ئەو جوڵانە کە تۆ دوور دەخەنەوە

from your target,

لە ئامانجەکەت،

but snakes open up a surprising amount of opportunities.

بەڵام مارەکان بڕێکی سەرسوڕهێنەر دەکەنەوە لە هەلەکان.

For instance, these three ladders would put you a single roll from the exit,

بۆ نمونە، ئەم سێ پەیژە یەک خولت بۆ دابنێ لە چونەدەرەوە،

but cost too many turns to reach by ladders.

بەڵام تێچووی زۆر خولانەوە بۆ گەیشتن بە پەیژە.

These two are, however, only 5 and 12 rooms from snake tails, respectively.

ئەم دووانە هەر چۆنێک بێت تەنها ٥ و ١٢ ژورەکان لەکلکی مارەوە، بەڕیز.

So could you work backwards from those to find a 5 roll path?

کەواتە دەتوانیت کار بکەیت بۆ دۆزینەوەی ڕێگایەکەی ٥ خوول؟

There are exactly two 5-turn routes you might find using these ladders:

بەتەواوی دوو ڕێگای ٥ خول هەیە دەتوانیت بەبەکارهێنانی ئەم پەیژە بیدۆزیتەوە:

Ladder snake snake ladder exit,

لە دەرەوە پەیژە مار مار پەیژە،

and ladder ladder snake ladder exit.

بۆ چونەدەرەوەی ماری پەیژەی پەیژەدار.

So that’s it, right? Unfortunately, no—

کەواتە ئەمە وایە، ڕاستە؟ بە داخەوە، نا

the two paths share a snake and a ladder,

ئەو دوو ڕێگایە مارێکو پەیژەیەکی هاوبەشیان هەیە،

each of which will be unusable after the first of you slides and then climbs.

کە هەرکامیان پاش ئەوە بەکارنایەت یەکەم لە ئێوە سڵایدەکانو پاشان بەرز دەبێتەوە.

You won’t find 5-turn moves anywhere else,

تۆ پێنج خوول نادۆزیتەوە لەهەر شوێنێکی تر دەجوڵێتەوە،

so is one of you doomed?

ئایە یەکێک لە ئێوە سزای داوە؟

There’s one more possibility to consider:

ئەگەرێکی تر هەیە بۆ ڕەچاوکردن:

the disappearing ladders and snakes can impede your progress,

پەیژەو مارە ونبوەکان دەتوانێت رێگە لە پێشکەوتنەکەت بگرێت،

but could they also help it?

بەڵام ئەوان دەتوانن یارمەتی بدەن؟

There are two paths to the 94 ladder that almost work,

دوو ڕێگا هەیە بۆ پەیژەی ٩٤ کە خەریکە کار دەکات،

except for this snake,

جگە لەم مارە،

at exactly the midpoint between the two ladders.

بە تەواوی لە خاڵی ناوەڕاست لە نێوان دوو پەیژە.

If Bill were to take that snake on his route,

ئەگەر بیڵ ئەو مارە وەربگرێت لە ڕێگاکەیدا،

you could then get past it and up to the exit in just 5 moves.

دەتوانیت دواتر تێپەڕی بکەیت بۆ چونەدەرەوە تەنها لە ٥ جوڵەدا.

And good news— whichever path you choose,

هەروەها هەواڵێکی خۆش هەر ڕێگەیەک دەتانەوێت هەڵیبژێرن،

one of the 5-roll paths we found earlier does exactly that

یەکێک لەو ڕێڕەوانەی کە ٥ خولمان دۆزیەوە پێشتر بەتەواوی ئەوە دەکات

without using any of your snakes or ladders.

بەبێ بەکارهێنانی هیچکام لەمارەکان و پەیژەکان.

So all you need is for Bill to go first and stick to the plan.

کەواتە ئەو شتانەی پێویستت بە بیڵە بۆ ئەوەی یەکەمجار بڕۆیت و پابەندی پلانەک بیت.

You and Bill both reach the cavern entrance

تۆو بیڵ هەردووک دەگەن بە دەروازەی ئەشکەوتەکە

and climb back into the public square, to everyone’s surprise.

هەروەها گەڕانەوە بۆ گۆڕەپانی گشتی بۆ سەرسوڕمانی هەموو کەس.

Before the guards can seize you again,

پێش ئەوەی پاسەوانەکان جارێکی تر دەستبەسەرت بکەن،

you wow the crowd— and king— with a song about your epic contest with Death.

تۆ هاواری جەماوەری دەکەیت، پاشا بەگۆرانیەک دەربارەی پێشبڕکێی داستانی تۆ لەگەڵ مردن.