How to use rhetoric to get what you want - Camille A. Langston

Translator: glena fahd Reviewer: Daban Q. Jaff

How do you get what you want using just your words?

‎چۆن ئەوەی دەتەوێت بەدەستی دێنیت ‎تەنھا بە بەکارھێنانی ووشەکانت؟

Aristotle set out to answer exactly that question over 2,000 years ago

‎ئەرستۆ وەڵامێکی تەواوی دانا ‎بۆ ئەم پرسیارە ٢٠٠٠ ساڵ پێش ئێستا

with the Treatise on Rhetoric.

‎لەگەڵ بڕوانامەیەکی ڕەوانبێژی.

Rhetoric, according to Aristotle,

‎بە قسەی ئەرستۆ، ڕەوانبێژی،

is the art of seeing the available means of persuasion.

‎ھونەری بینینی بەردەستەیی ‎ئامرازەکانت باوەڕ ھێنان.

‎ئەمڕۆ جێبەجێی دەکەین ‎بۆ ھەر جۆرێکی پەیوەندی.

And today we apply it to any form of communication.

Aristotle focused on oration, though,

‎ئەرستۆ جەختی لەسەر ئاخاوتن دەکردەوە، ھەرچەندە،

and he described three types of persuasive speech.

‎پێناسەی سێ جۆر ‎ئاخاوتنی ڕازیکەری کرد.

Forensic, or judicial, rhetoric

‎ڵێکۆڵەرەوەیی، یان دادگایی، ھونەری ڕەوانبێژی

establishes facts and judgements about the past,

‎ڕاستیەکان بنیات دەنێت ‎و بڕیاردەرە دەربارەی ڕابردوو،

similar to detectives at a crime scene.

‎ھاوشێوەی لێکۆڵەرەکان لە شوێنی تاوان.

Epideictic, or demonstrative, rhetoric

‎ئیپیدیکتیک، یان نیشاندراو، ڕەوانبێژی

makes a proclamation about the present situation,

‎ئاگاداریەک دەکات ‎دەربارەی دۆخی ئێستا،

as in wedding speeches.

‎وەک لە وتارەکانی ھاوسەرگیری.

But the way to accomplish change is through deliberative rhetoric,

‎بەڵام ڕێگا بۆ گۆڕین ‎لە ڕێگای ڕەوانبێژی بە ئەنقەست،

or symbouleutikon.

‎یان سیمبۆولیتیکۆن (بزوێنەر).

Rather than the past or the present,

‎لە جیاتی ڕابردوو یان ئێستا،

deliberative rhetoric focuses on the future.

‎ڕەوانبێژی بە ئەنقەست ‎تیشک دەخاتە سەر داھاتوو.

It's the rhetoric of politicians

‎ڕەوانبێژی سیاسەتمەدارەکانە

debating a new law by imagining what effect it might have,

‎پێشکەشکردنی یاسایەکی نوێ بە ‎پێشبینی کاریگەریەکانی،

like when Ronald Regan warned that the introduction of Medicare

‎وەک ئەو کاتەی ڕۆناڵد ڕێگان ئاگادارکردنەوەی دا پێشەکی مێدیکر

would lead to a socialist future spent telling our children

‎دەبێتە هۆی داهاتوویەکی سۆشیالیستی ‎ لە گێڕانەوەی بۆ منداڵەکانمان

and our children's children what it once was like in America when men were free.

‎وە منداڵی منداڵەکانمان لە ئەمریکا ‎چۆن بوو کاتێک پیاو ئازاد بوون.

But it's also the rhetoric of activists urging change,

‎بەڵام هەروەها ڕەوانبێژی چالاکوانانە داوای ‎گۆڕان دەکەن،

such as Martin Luther King Jr's dream

‎ھەر وەک خەونی مارتین لوثەر کینگ جونیەر

that his children will one day live in a nation

‎کە منداڵی ڕۆژێک ژیان بەسەر دەبەن ‎لە نەتەوەیەک

where they will not be judged by the color of their skin,

‎لەو شوێنە دادگایی ناکرێن ‎بەپێی ڕەنگی پێستیان،

but by the content of their character.

‎بەڵام بە ناوەڕۆکی کاراکتەرەکەیان.

In both cases, the speaker's present their audience with a possible future

‎لە ھەردوو حاڵەت، قسەکەرەکان داھاتویەکی ‎دەکەن شیاو پێشکەش بە گوێگرەکانیان

and try to enlist their help in avoiding or achieving it.

‎وە هەوڵ دەدەن هاوکاری بگەیەنن ‎لە خۆ لادان یان بەدەستھێنان.

But what makes for good deliberative rhetoric,

‎بەڵام چ دەکرێ بۆ ڕەوانبێژیەکی بە ئەنقەستی باش،

besides the future tense?

‎جگە لە شێوازی داھاتوو؟

According to Aristotle, there are three persuasive appeals:

‎بە گوێرەی ئەرستۆ، ‎سێ گازەندەی قایلکردن هەنە:

ethos,

‎ئیثۆس،

‎لۆگۆس،

logos,

and pathos.

‎دڵسۆز.

Ethos is how you convince an audience of your credibility.

‎ئیثۆس چۆن گوێگران ڕازی دەکەیت ‎لە باوەڕەکەتدا.

Winston Churchill began his 1941 address to the U.S. Congress by declaring,

‎وینستۆن چەرچل وتاری ١٩٤١ی دەستپێکرد ‎بۆ کۆنگرێسی ئەمریکی بە ڕاگەیاندنی،

"I have been in full harmony all my life with the tides which have flowed

‎ھەموو ژیانم هەماهەنگ بووم ‎لەگەڵ ئەو تەوژمانەی هاتونە پێش

on both sides of the Atlantic against privilege and monopoly,"

‎لە ھەردوو لای ئەتڵەسی ‎دژی جیاوازی و دەست بەسەراگرتن.”

thus highlighting his virtue as someone committed to democracy.

‎بەم شێوەیە سەرنج خستنە سەر چاکەی ‎وەک کەسیک کە دەستەی دیموکراسییە.

Much earlier, in his defense of the poet Archias,

‎زۆر پێش ئێستا، لە بەرگری ‎لە شاعیر ئارکیاس،

Roman consul Cicero appealed to his own practical wisdom

‎باڵیۆزی ڕۆمان سیسێرۆ لە ڕوانگەی ‎ ژیری کرداری خۆی

and expertise as a politician:

‎وە شارەزایی تایبەت وەک سیاسەتمەدارێک:

"Drawn from my study of the liberal sciences

‎کێشراو لە خوێندنەکەم ‎لەسەر زانستە ئازادیخوازەکان

and from that careful training to which I admit

‎وە لەو ڕاھێنانە وردەی ‎کە دانی پیا دەنێم

that at no part of my life I have ever been disinclined."

‎لە ھیچ کاتێکی ژیانم دڵسارد نابویمە.”

And finally, you can demonstrate disinterest,

‎لە کۆتاییدا، دەتوانی نەبوونی ئارەزوو نیشان بدەیت،

or that you're not motivated by personal gain.

‎یان ھان نەدراویت بە دەستکەوتی کەسی

Logos is the use of logic and reason.

‎لۆگۆس بەکارھێنانی لۆژیک و هۆکارە.

This method can employ rhetorical devices such as analogies,

‎ئەم ڕێگایە دەتوانێ ئامێری ڕەوانبێژی ‎دا بمەزرێنێت وەک ئەنالۆگیس،

examples,

‎نموونەکان،

and citations of research or statistics.

‎ئاماژە کردن بە توێژینەوە یان ئامارەکان.

But it's not just facts and figures.

‎بەڵام ئەوە تەنھا ڕاستیەکان و شێوەکان نییە.

It's also the structure and content of the speech itself.

‎ئەوە پێکھاتە و ناوەڕۆکی خودی وتەکە خۆیەتی.

The point is to use factual knowledge to convince the audience,

‎مەبەستەکە بەکار هێنانی زانیاری راستەقینەیە‎بۆ رازیکردنی بینەران،

as in Sojourner Truth's argument for women's rights:

‎لە گفتوگۆی ڕاستیەکانی سۆجورنەر ‎بۆ مافەکانی ژنان:

"I have as much muscle as any man and can do as much work as any man.

‎” وەک ھەر پیاوێک ماسولکەی ھێزم ھەیە و ‎دەتوانم کار بکەم وەک ھەر پیاوێک.

I have plowed and reaped and husked and chopped and mowed

‎کێڵاومە و بژارد و لێک کردنەوە و بڕینی دار و گیام کردووە

and can any man do more than that?"

‎ئایا ھیچ پیاوێک دەتوانێت زیاتر بکات؟”

Unfortunately, speakers can also manipulate people with false information

‎بەداخەوە، قسەکەرەکان دەتوانن خەڵک ‎بخەڵەتێنن بە زانیاری ھەڵە

that the audience thinks is true,

‎کە گوێگرەکان بەڕاست بیری لێ دەکەنەوە،

such as the debunked but still widely believed claim

‎وەک خستنەڕووی ساختە ھێشتا داوای باوەڕ پێکردن دەکەن

that vaccines cause autism.

‎کە ڤاکسین دەبێتە ھۆی ئۆتیزم.

And finally, pathos appeals to emotion,

‎لە کۆتاییدا، پاتۆس دەڕوانێتە ھەست و سۆز،

and in our age of mass media, it's often the most effective mode.

‎لە سەردەمی ئێمەی زۆری میدیا، ‎زۆرجار کاریگەرترین شێوازە.

Pathos is neither inherently good nor bad,

‎پاتۆس لە بنچینەدا نە باشە نە خراپ،

but it may be irrational and unpredictable.

‎بەڵام لەوانەیە ناماقوڵ بێت ‎و پێشبینی نەکراو بێت

It can just as easily rally people for peace

‎دەتوانێت بە ئاسانی خەڵک ‎کۆ بکاتەوە بۆ ئاشتی

as incite them to war.

‎وە ھاندانیان بۆ جەنگ.

Most advertising,

‎زۆربەی ئاگاداریەکان،

from beauty products that promise to relieve our physical insecurities

‎لە بەرھەمی جوانی بەڵێن دەدەن بۆ ‎حەساندنەوەی نا ئارامی دەروونی

to cars that make us feel powerful,

‎بۆ ئەو ئۆتۆمبێلانەی وادەکات هەست بە هێز بکەین،

relies on pathos.

پشت دەبەستن بە دڵسۆزی.

Aristotle's rhetorical appeals still remain powerful tools today,

‎داواکاریە ڕەوانبێژیەکانی ئەرستۆ ‎ئەمڕۆ ھێشتا بە ئامرازی بەھێز ماونەتەوە،

but deciding which of them to use

‎بەڵام بڕیار دان کە کامیان بەکار بھێنرێت

is a matter of knowing your audience and purpose,

‎بابەتی زانینی ‎بینەرەکانت و مەبەستەکانتە،

as well as the right place and time.

‎ھەروەھا شوێن و کاتی گونجاو.

And perhaps just as important is being able to notice

‎وە لەوانەیە وەک ئەوەش گرنگ بێت ‎ بتوانی تێبینی بکەیت

when these same methods of persuasion are being used on you.

‎کاتێک ھەمان شێوازەکان بۆ قایل کردن ‎لەسەر تۆ بەکار دەھێنرێت.