How to use rhetoric to get what you want - Camille A. Langston

Translator: Hoai Minh Reviewer: Tâm Đan

How do you get what you want using just your words?

Làm thế nào để đạt được thứ bạn muốn chỉ bằng lời nói?

Aristotle set out to answer exactly that question over 2,000 years ago

Aristotle tìm ra câu trả lời chính xác cho câu hỏi đó hơn 2000 năm trước

with the Treatise on Rhetoric.

bằng thuyết hùng biện.

Rhetoric, according to Aristotle,

Theo Aristotle, hùng biện

is the art of seeing the available means of persuasion.

là nghệ thuật nói chuyện có sức thuyết phục và có giá trị.

And today we apply it to any form of communication.

Ngày nay ta vận dụng nó vào mọi hình thức giao tiếp.

Aristotle focused on oration, though,

Aristotle tập trung vào diễn thuyết,

and he described three types of persuasive speech.

ông đã chia diễn thuyết có tính thuyết phục làm 3 loại.

Forensic, or judicial, rhetoric

Hùng biện biện luận, hay giải thích

establishes facts and judgements about the past,

Dựa vào sự thật và phán đoán đưa ra kết luận

similar to detectives at a crime scene.

giống như những thám tử ở hiện trường.

Epideictic, or demonstrative, rhetoric

Thuật hùng biện chỉ thị hay biểu đạt

makes a proclamation about the present situation,

Nhắc lại về thực trạng hiện nay

as in wedding speeches.

giống như lời thề nguyện trong đám cưới.

But the way to accomplish change is through deliberative rhetoric,

Nhưng cách để đạt sự thay đổi là qua thuật hùng biện định trước

or symbouleutikon.

hay hùng biện tượng trưng.

Rather than the past or the present,

Không nói về quá khứ hay hiện tại

deliberative rhetoric focuses on the future.

thuật hùng biện định trước tập trung vào tương lai.

It's the rhetoric of politicians

Khi tranh luận, chính trị gia dùng thuật

debating a new law by imagining what effect it might have,

hùng biện này nói về một luật mới bằng mường tượng ảnh hưởng nó mang lại

like when Ronald Regan warned that the introduction of Medicare

Như khi Ronald Rigard cảnh báo việc xuất hiện Medicare

would lead to a socialist future spent telling our children

sẽ dẫn đến một tương lai kể cho con, cho cháu hay

and our children's children what it once was like in America when men were free.

chắt, chút, chít về quá khứ của Mỹ khi con người vẫn còn được tự do.

But it's also the rhetoric of activists urging change,

Ngoài ra, nó còn là nghệ thuật tu từ của nhà cải cách thay đổi xã hội

such as Martin Luther King Jr's dream

Như giấc mơ của Martin Luther King Jr

that his children will one day live in a nation

Giấc mơ ấy ông mong con mình được sống ở nơi

where they will not be judged by the color of their skin,

Nơi chúng không bị phân biệt bởi màu da khác nhau mà

but by the content of their character.

Được chăm sóc, đối xử dựa vào nhân phẩm của mình

In both cases, the speaker's present their audience with a possible future

Trong cả hai trường hợp, người nói hướng khán giả đến một tương lai

and try to enlist their help in avoiding or achieving it.

và cố kêu gọi sự giúp đỡ để tránh hay đạt tương lai đó.

But what makes for good deliberative rhetoric,

Vậy, ta có thể dùng biện pháp này như thế nào

besides the future tense?

ngoài việc dùng mấy câu nói về tương lai

According to Aristotle, there are three persuasive appeals:

Theo Aristotle, có 3 kiểu thuyết phục:

ethos,

Uy tín,

logos,

Logic

and pathos.

và đồng cảm, khơi gợi cảm xúc

Ethos is how you convince an audience of your credibility.

Uy tín là cách bạn cho người khác thấy sự đáng tin của mình

Winston Churchill began his 1941 address to the U.S. Congress by declaring,

Winston Churchill bắt đầu bài diễn thuyết 1941 tới Quốc Hội:

"I have been in full harmony all my life with the tides which have flowed

"Tôi đã sống yên bình cả đời dù các quốc gia ở hai bờ Đại Tây Dương

on both sides of the Atlantic against privilege and monopoly,"

không ngừng tranh chấp đối đầu nhau về chính trị đặc quyền và độc tài,''

thus highlighting his virtue as someone committed to democracy.

và như vậy làm bật lên phẩm hạnh của một người sống trong nền dân chủ.

Much earlier, in his defense of the poet Archias,

Trước đó đã lâu, trong một tác phẩm của mình,

Roman consul Cicero appealed to his own practical wisdom

Cicero-vị quan chấp chính La Mã- với những bài học kinh nghiệm từ cuộc sống,

and expertise as a politician:

kinh nghiệm của một chính trị gia đã nói:

"Drawn from my study of the liberal sciences

"Bất luận là lúc tôi tự thân nghiên cứu hay

and from that careful training to which I admit

thời khắc luyện tập khắc khổ, tôi phải thừa nhận

that at no part of my life I have ever been disinclined."

tôi chưa bao giờ chán ghét cuộc sống mình"

And finally, you can demonstrate disinterest,

Cuối cùng, bạn có thể thuyết phục người khác với cái nhìn khái quát

or that you're not motivated by personal gain.

hay cái nhìn của người ngoài cuộc mà đánh giá thuyết phục

Logos is the use of logic and reason.

Thuyết phục có logic là việc biết sử dụng logic và lý lẽ.

This method can employ rhetorical devices such as analogies,

Phương pháp này sử dụng các biện pháp tu từ như so sánh nét tương đồng,

examples,

nêu ví dụ,

and citations of research or statistics.

và trích dẫn các nghiên cứu hay số liệu.

But it's not just facts and figures.

Nhưng không chỉ có số liệu và thông tin.

It's also the structure and content of the speech itself.

Đó còn là cấu trúc và nội dung của chính bài diễn văn.

The point is to use factual knowledge to convince the audience,

Mục đích là sử dụng kiến thức để thuyết phục người nghe

as in Sojourner Truth's argument for women's rights:

như những lí lẽ của Sojourner Truth khi đấu tranh cho nữ quyền:

"I have as much muscle as any man and can do as much work as any man.

"Tôi có sức mạnh như bao người đàn ông khác, tôi có thể làm việc như họ!

I have plowed and reaped and husked and chopped and mowed

Tôi đã cày ruộng, gặt lúa, giã gạo, cắt cỏ

and can any man do more than that?"

và liệu có người đàn ông nào có thể làm nhiều hơn thế ?"

Unfortunately, speakers can also manipulate people with false information

Không may, có những diễn giả dùng những thông tin sai lừa gạt người nghe,

that the audience thinks is true,

khiến người nghe tin đó là thật, như việc

such as the debunked but still widely believed claim

những thông tin sai lầm nhưng vẫn còn lan truyền:

that vaccines cause autism.

Vắc-xin phòng bệnh gây ra chứng tự kỉ

And finally, pathos appeals to emotion,

Cuối cùng, phương pháp đồng cảm có liên quan đến cảm xúc của ta và,

and in our age of mass media, it's often the most effective mode.

trong thời đại truyền thông xã hội như hiện nay, đó là phương pháp hữu hiệu nhất

Pathos is neither inherently good nor bad,

Đồng cảm không phân biệt đúng sai

but it may be irrational and unpredictable.

nhưng do đó, chúng đôi khi có thể vô lý và không thể đoán trước

It can just as easily rally people for peace

Nó có thể đơn giản là đoàn kết giành lấy hòa bình

as incite them to war.

và cũng có thể xúi dục nhau chiến tranh

Most advertising,

Đa phần những quảng cáo

from beauty products that promise to relieve our physical insecurities

từ những sản phẩm làm đẹp hứa hẹn sẽ che mờ khuyết điểm của ta

to cars that make us feel powerful,

đến xe hơi khiến ta thấy tràn ngập uy quyền

relies on pathos.

đều dựa trên sự đồng cảm

Aristotle's rhetorical appeals still remain powerful tools today,

Thuyết hùng biện của Aristole vẫn là một công cụ hữu dụng

but deciding which of them to use

nhưng để lựa chọn nên dùng phương pháp nào,

is a matter of knowing your audience and purpose,

ta phải hiểu rõ về đối tượng nghe, và mục đích ta cần

as well as the right place and time.

cũng như áp dụng đúng lúc đúng chỗ.

And perhaps just as important is being able to notice

Và có lẽ, một lợi ích khác không kém phần quan trọng

when these same methods of persuasion are being used on you.

là nhận ra liệu nhựng phương pháp này có đang được dùng cho chính ta hay không