What if there were 1 trillion more trees? - Jean-François Bastin

Translator: kawsar mustafa Reviewer: Daban Q. Jaff

Standing at almost 84 meters tall,

جێگیر بووە لە نزیكەی ٨۰ مەتر درێژی،

this is the largest known living tree on the planet.

ئەمە گەورەترین داری زیندوی ناسراوە لە كێڵگەكە.

Nicknamed General Sherman,

نازناوی ژەنەڕاڵ شێرمانە.

this giant sequoia has sequestered roughly 1,400 tons of atmospheric carbon

ئەم درەختە زەبەلاحە نزیكەی ۱٫٤۰۰تەن دوانەۆكسیدی كاربۆنی لەناو بردووە

over its estimated 2,500 years on earth.

تەمەنی بە ۲٫٥۰۰ساڵ خەمڵێندراوە.

Very few trees can compete with this carbon impact,

ڕێژەیەكی زۆر كەمی دارەكان دەتوانن بەم شێوەیە مامەڵە بكات ڵەگەڵ كاربۆن.

but today, humanity produces more than 1,400 tons of carbon every minute.

بەڵام ئەمڕۆ، بەرهەمەكانیی مرۆڤایەتی زۆر لە ۱٫٤۰۰تەن كاربۆن لە هەر خولەكێكدا.

To combat climate change,

بۆ بەرەنگار بوونەووە لەگەڵ كەشوهەوا،

we need to steeply reduce fossil fuel emissions,

ئێمە پێویستە بە خێرای سووتەمەنی بەبەرد بوو كەم بكەینەوە،

and draw down excess CO2 to restore our atmosphere’s balance

و ڕكێشانی زیاد تری دوانەئۆكسیدی كاربۆن بۆ گەڕاندنەوەی یەكسانی كەشی ئێمه

of greenhouse gases.

لە گازە سەوزەكان .

But what can trees do to help in this fight?

بەڵم ، كام جۆری دار دەتوانێ یارمەتیمان بدات لەم جەنگە؟

And how do they sequester carbon in the first place?

و چۆن دارەكان كاربۆنەكە دادەبڕن لە یەكەم شوێنندا؟

Like all plants, trees consume atmospheric carbon

وەك هەموو ڕوەكێك، دارەكانی كاربۆنی ئەتۆسی دەخۆن

through a chemical reaction called photosynthesis.

لە ڕێگەی كاردانەوەی كیمیاییەوە پێی دەوترێ ڕۆشنەپێكهاتن.

This process uses energy from sunlight

ئەم كردارە وزەی تیشكی خۆر بەكاردێنێت

to convert water and carbon dioxide into oxygen

بۆ گۆڕینی ئاو و دوانەئۆكسیدی كاربۆن بۆئۆكسجین

and energy-storing carbohydrates.

و خەزنكردنی وزەی كاربۆهیدرات.

Plants then consume these carbohydrates in a reverse process

ڕوەكەكان دواتر لەوێ بەكاردەهێنرێت لە پڕۆسەیەكی پێچەوانی كاربۆهیدراتدا.

called respiration, converting them to energy

پێی دەوترێ هەناسەدان، گۆڕینی بۆ وزە.

and releasing carbon back into the atmosphere.

و ئازاد كردنی كاربۆن و گەڕاندنەوەی بۆ كەشوهەوا.

In trees, however, a large portion of that carbon isn’t released,

هەرروەها، لەدارەكاندا،بەشێكی زۆری ئەوكاربۆنە ئازاد ناكرێ،

and instead, is stored as newly formed wood tissue.

و لە ناوەوە، خەزنكراوە وەك تازە دروست كراوی دارتاش.

During their lifetimes, trees act as carbon vaults,

لە ماوەی ژیانیاندا،دارەكان كاردەكەن وەك كۆگای كاربۆن،

and they continue to draw down carbon for as long as they grow.

و ئەوان بەردەوامن بۆ بەرەوبردنی كاربۆن بۆ ئەو كاتەی تا زیاد دەكات.

However, when a tree dies and decays,

هەرچۆنێك بێت، كاتێك دارەكان دەمرن و شیدەبنەوە،

some of its carbon will be released back into the air.

هەندێك لەو كاربۆنانە ئازاد دەبن و دەگەڕێنەوە بۆ هەوا.

A significant amount of CO2 is stored in the soil,

بڕێكی بەرچاو لە CO2 لە خاك دا هەڵگیراوە،

where it can remain for thousands of years.

لەكوێ دەتوانێ بمێنێتەوە بۆ هەزاران ساڵ.

But eventually, that carbon also seeps back into the atmosphere.

بەڵم بەشێوەیەكی ئاشكرا ،ئەو كاربۆنە دەگەڕێتەوە یۆ كەشوهەوا.

So if trees are going to help fight a long-term problem

هەروەها ،ئەگەر درەختەكان بەردەوام ویارمەتی شەڕكردن بدەن كێشەیەكی درێژخایەنە

like climate change,

وەك گۆڕانیی كەشو هەوا،

they need to survive to sequester their carbon

ئەوان پێویستە كاربۆنەكەیان ڕزگار بكەن لە دابڕن

for the longest period possible, while also reproducing quickly.

دەكرێ بۆ درێژترین ماوە ، هەروەها لەكاتێكدا دووبارە دەبونەوە.

Is there one type of tree we could plant that meets these criteria?

لێرە یەك جۆر درەخت بچێنین كە دەتوانین ئەو پێورانەی تیدابێت؟

Some fast growing, long-lived, super sequestering species

هەندێك خێرا گەشە دەكەن، ژیانێكی درێژ، جۆرێكی زۆر تایبەت جیا دەكرێنەوە.

we could scatter worldwide?

ئایا ئێمە دەتوانین بڵاوەی پێ بكەین لە جیهان؟

Not that we know of.

نەك ئەوەی كە ئێمە دەیزانین.

But even if such a tree existed,

بەڵام ئەگەر دررەخێكی ئاواش هەبوو بێت ،

it wouldn’t be a good long-term solution.

ئەوە نەبوە بە چارەسەرێكی باش بۆ ماوەیەكی درێژ.

Forests are complex networks of living organisms,

دارستانەكانت تۆڕیكی ئاڵۆزی ژیانی زیندەوەرەكانە،

and there’s no one species that can thrive in every ecosystem.

و هیچ جۆرەكەسێك نییە كە بتوانێ گەشە بكات لە هەموو سیستەمی ژینگەی.

The most sustainable trees to plant are always native ones;

باشترین جۆری دار بۆ ڕواندن هەمیشە ڕەسەنەكانە.

species that already play a role in their local environment.

جۆرەكانی كە لەمەو پیشڕۆڵیان دەگێراو هەبوون لە ناوخۆی ژینگەكەدا.

Preliminary research shows that ecosystems

سەرەتای توێژینەوەكە سیستەمە ژینگەییەكە نیشان دەدات

with a naturally occurring diversity of trees have less competition

لەگەڵ جیاوازی سروشتیی درەختەكان كەمتر پێشبڕكێاین هەیە

for resources and better resist climate change.

بۆ سەرچاوە و بەرگری باشتر لە گۆڕانی كەشو هەوا.

This means we can’t just plant trees to draw down carbon;

ئەمە مانای ئەوەیە ئێمە ناتوانین تەنها بە چاندنی درەختەكان كاربۆن بكێشینە خوارەوە:

we need to restore depleted ecosystems.

ئێمە پێویستە كە بیگەڕێنینەوە بۆ سیستەمی ژینگەی.

There are numerous regions that have been clear cut

ژمارەیەكی زۆر هەرێم هەیه كە بە تەواوی بڕاونەتەوە.

or developed that are ripe for restoring.

یان گەشەیان كردووە كە ئامادەن بۆ گەڕاندنەوە.

In 2019, a study led by Zurich’s Crowtherlab

لە ۲۰۱۹ خوێندراوە لە لایەن قەیەڕەشەکەی زویجەوە

analyzed satellite imagery of the world’s existing tree cover.

وێنەی سەتەلاییی شیكردەوە لە بەرگی داری دایە بەر دەستی جیهان .

By combining it with climate and soil data

بە تیكەڵكردنی لەگەڵ ئاو هەوا و داتای خاك

and excluding areas necessary for human use,

و دوورخستنەوەی ناوچەكانی پێویستە بۆ بەكار هیێنانی مرۆڤ،

they determined Earth could support

ئەوان زەوییان دیاری كردووە كە دەتوانن پشتگیری بكەن

nearly one billion hectares of additional forest.

نزیكەلای یەك ملیار هێكتار لە دارستانی تر.

That’s roughly 1.2 trillion trees.

کە بە نزیکەی ۱٫۲ تریلۆن دارە.

This staggering number surprised the scientific community,

ئەم ژمارە یەكجار زۆرە زانستی كۆمەڵایەتی شۆك كرد،

prompting additional research.

هاندانی هەرێمی زیادە.

Scientists now cite a more conservative but still remarkable figure.

زاناکان ئێستا زیاتر بە دڵنیایی باس دەکەن بەڵام ، هێشتا زۆر بە شێوەیەکی دیار.

By their revised estimates, these restored ecosystems

بە خەمڵاندنی پێداچونەوەکانیان، گەڕاندنەوەی هەیە بۆ سیستەمی ژینگەی.

could capture anywhere from 100 to 200 billion tons of carbon,

دەتوانێت دەست بەسەر هەرشوێنێكدا ببات لە ۱۰۰ بۆ ۲۰۰ بلیۆن تەن کاربۆن،

accounting for over one-sixth of humanity’s carbon emissions.

تۆمارەكان بۆ زیاتر لە یەك لەسەر شەشیی دەرپەڕینی کاربۆنی مرۆڤایەتی.

More than half of the potential forest canopy

زیاتر لە نیوەی دارستانی شاراوە

for new restoration efforts can be found in just six countries.

لە هەوڵی نۆێژەن كردنەوەی نوێ تەنها لە شەش وڵات دەدۆزرێتەوە.

And the study can also provide insight into existing restoration projects,

هەروەها توێژینەوەکە دەتوانێت تێبگات لە پرۆژەی نۆژەنکردنەوەی ئێستا،

like The Bonn Challenge,

وەك گۆڕانی ڕانی بۆن،

which aims to restore 350 million hectares of forest by 2030.

کە ئامانجی گەڕاندنەوەی ۳٥۰ میلیۆن هیکتارەکەیە بۆ دارستانەکان لە ۲۰۳۰.

But this is where it gets complicated.

بەڵام ئەم شوێنە زۆر ئاڵۆز دەکات .

Ecosystems are incredibly complex,

سیستەمی ژینگەی زۆر ئاڵۆزە،

and it’s unclear whether they’re best restored by human intervention.

ئەوە ڕون نییە کە ئایا ئەوان باشترین چاککەرەوەی دەست تێوەردانی مرۆڤن.

It’s possible the right thing to do for certain areas

دەکرێت کارێکی دروست بۆ هەندێک ناوچە بکرێت

is to simply leave them alone.

ئەوەیە کە بە سادەی ئەوان جێ بهێڵیت.

Additionally, some researchers worry that restoring forests

بە زیادەوە، هەندێک لێکۆڵەر نیگەرانن سەبارەت بە گەڕاندنەوەی دارستان،

on this scale may have unintended consequences,

لەم پێوەرەدا لەوانەیە ئامانجی نا سەرەکییان هەبێت،

like producing natural bio-chemicals

وەک بەرهەمهێنانی کیمیایی بایۆی سروشتی،

at a pace that could actually accelerate climate change.

لە خێراییەک کە لە ڕاستیدا دەتوانێت خێراتر بێت لە خێرای گۆڕانیی کەشو هەوا.

And even if we succeed in restoring these areas,

وتەنانەت ئەگەر سەرکەوتوش بوون لە گەڕاندنەوەی ئەو ناوچانانە،

future generations would need to protect them

نەوەکانی داهاتو پێویستیان بە پاراستنیانە.

from the natural and economic forces that previously depleted them.

لە سروشت و ئابوری دارستانەکاندا کە لەوەو پێش بەکاریان دەهێنا.

Taken together, these challenges have damaged confidence

پێکەوە بردیان ، ئەم بەرەنگاریانە متمانەی تێکداوە .

in restoration projects worldwide.

لە پڕۆژەی گەڕاندنەوە لە سەرتاسەری جیهان .

And the complexity of rebuilding ecosystems

و ئاڵۆزی بنیاتنانەوەی سیستەمی ژینگەییەکان

demonstrates how important it is to protect our existing forests.

و دەری دەخات کە چەند گرنگە بۆ پاراستنی دارتانەکانی ئێستامان.

But hopefully, restoring some of these depleted regions

بەڵام بە هیوای، گەڕاندنەوەی هەندێک لەو ناوچە داڕماوانە

will give us the data and conviction necessary to combat climate change

داتاو باوەڕمان پێدەدات کە پێویستە بۆ بەرەنگار بوونەوەی کەش و هەوا

on a larger scale.

بە پێوەری گەورەتر .

If we get it right, maybe these modern trees will have time to grow

ئەگەر ئێمە بەدروستی بەدەستی بێنین، ئەوا ئەو درەختە هاوچەرخانە کاتیان هەبێ بۆ گەشە کردن

into carbon carrying titans.

بۆ کاربۆن هەڵگرانی تایتان.