Which bag should you use? - Luka Seamus Wright and Imogen Ellen Napper

Translator: Akar Azad Reviewer: Daban Q. Jaff

You’ve filled up your cart and made it to the front of the grocery line

عەرەبانەکەت پڕ کردووە و گەیشتوویتە پێشەوەی هێڵی فرۆشگەکە

when you’re confronted with yet another choice:

کاتێک ڕوبەڕووی هەڵبژاردنێکی تر دەبیتەوە:

what kind of bag should you use?

دەبێت کام جۆر کیسە بەکار بهێنیت؟

If you’ve seen the images of plastic bags strewn across the ocean,

ئەگەر وێنەی کیسە پلاستیکەکانت بینیوە کە چۆن بڵاو بوونەتەوە بەسەر زەریاکان،

it might seem obvious that plastic is bad for the environment.

لەوانەیە زۆر ڕوون بێت کە پلاستیک خراپە بۆ ژینگە.

Surely a paper bag or a cotton tote would be the better option.

بە دڵنیاییەوە کیسێکی کاغەز یان کیسێکی پەمۆ هەڵبژاردنێکی باشتر دەبێت.

But is that really true?

بەڵام ئایا ئەمە ڕاستە؟

Each of these three materials has a unique environmental impact

هەر یەکێک لەم سێ کەرەستە کاریگەریەکی بێهاوتایان هەیە بۆ سەر ژینگە

that’s determined by its carbon footprint,

کە دیاری کراوە بەپێی شوێنپێی کاربۆنیەکەی،

its potential to be reused and recycled, and its degradability.

توانا شاراوەکەی بۆ دووبارە بەکارهێنانەوە، سوڕاندنەوەکار و توانای لێک هەڵوەشاندنەوەی.

So, to get the full story on these grocery bags

بۆیە، بۆ بەدەست هێنانی چیڕۆکی تەواو دەربارەی ئەم کیسانە

we need to look at how they’re made,

پێویستە بڕوانینە شێوازی دروست کردنیان،

how they’re used, and where they ultimately go.

چۆنیەتی بەکارهێنانیان، و لە کۆتاییدا دەچن بۆ کوێ.

Let’s start with plastic.

با لە پلاستیکەوە دەست پێبکەین.

The typical thin and flimsy plastic bag is made of high-density polyethylene,

کیسە پلاستیکیە تەنک و ناسکەکان لە پۆلیثینی چڕی بەرز دروست کراون،

commonly known as HDPE.

بە گشتی ناسراوە بە HDPE.

Producing this material requires extracting petroleum from the ground

بەرهەم هێنانی ئەم کەرەستەیە پێویستی بە دەرهێنانی نەوتی خاوە لە زەویەوە

and applying extreme heat.

لەگەڵ بەکارهێنانی گەرمییەکی یەکجار زۆر.

The resulting polymer resin is then transported

ئەنجامی جەوی پۆلیمیەرەکە دواتر دەگوازرێەوە

alongside additional ingredients like titanium oxide and chalk

لەگەڵ پێکهاتەی زیاتری تر وەک ئۆکسیدی تایتنیۆم و تەپاشیر

to a bag manufacturing plant.

بۆ وێستگەی بەرهەم هێنانی کیسە.

Here, coal powered machines melt the materials down

لێرە، ئەو ئامێرانەی بە خەڵووز کار دەکەن کەرەستەکان دەتوێننەوە

and spin them into sheets of plastic,

و دەسوڕێندرێن بۆ پەڕی پلاستیک،

which are then folded into bags.

کە دواتر قەد دەکرێنەوە بۆ کیسە.

By the time a bag reaches its final destination,

تا ئەو کاتەی کیسێک دەگات بە کۆتا شوێنی مەبەست،

it’s contributed an estimated 1.6 kg of carbon dioxide to the atmosphere.

بۆتە هۆی بە خەمڵێنراوی ١.٦ کیلۆگرام لە دوان ئۆکسیدی کاربۆن دەجێت بۆ سەر کەش.

ئەمە هەمان بڕی ئەو کاربۆنەیە کە ئۆتۆمبێلێک بەرهەمی دەهێنێت،

That’s the same amount of carbon a car produces,

driving a little over 6 kilometers.

گەر تۆزێک سەروو ٦ کیلۆمەتر بڕوات.

But the alternatives actually possess a much larger carbon footprint.

لە ڕاستیدا جێگرەکانی پێشوێنێکی گەورەتری کاربۆنیان هەیە.

Paper is made from wood pulp,

کاغەز لە کڕۆکی تەختە دروست دەکرێت،

and when you account for the carbon cost of removing trees from their ecosystems,

و کاتێک هەژماری تێچووی کاربۆن بۆ لابردنی دارەکان دەکەیت لە سیستەمی ژینگەییاندا،

a single paper bag can be responsible for about 5.5 kg of carbon dioxide.

تاکە کیسێکی کاغەزی بەرپرسە بۆ ٥.٥ کیلۆگرام لە دوانە ئۆکسیدی کاربۆن.

Meanwhile, growing cotton is an extremely energy and water intensive process.

لە هەمان کاتدا، گەشەی پەمۆ پڕۆسەیەکی چڕی وزە و ئاوە.

The production of a single cotton tote

بەرهەم هێنانی یەک دانە کیسی پەمۆ

emits an estimated 272 kg of carbon dioxide.

بە خەمڵێنراوی ٢٧٢ کیلۆگرام لە دوانە ئۆکسیدی کاربۆن دەر دەدات.

When we compare carbon footprints, plastic bags are the clear winner.

کاتێک بەراوردی پێشوێنە کاربۆنیەکان دەکەین کیسە پلاستیکەکان بە ڕوونی براوەن.

But environmental impact is also determined by how the bag is used.

بەڵم کاریگەری ژینگەش دیاری دەکرێت بەپێی کیسەکان چۆن بەکار هێنراون.

Reusing or recycling these bags

بەکارهێنانەوە یا سوڕاندنەوەکاری ئەم کیسانە

significantly offsets their environmental toll

بە شێوەیەکی بەرچاو دەبێتە جێگرەوە بۆ ئەم باجە ژینگەییە

by reducing demand for new production.

بە کەمکردنەوەی داخوازی بۆ بەرهەمهێنانی نوێ

To quantify that offset, we can divide the bag’s carbon footprint

بۆ پێوانی ئەم جێگرەوەیە، دەتوانین پێشوێنی کاربۆنی کیسەکان دابەش بکەین

by the number of times it’s reused.

بە ژمارەی ئەو جارانەی کە بەکار هێنراوەتەوە

For example, if a typical paper bag is reused three times,

بۆ نموونە، ئەگەر کیسێکی کاغەزی نمونەیی سێ جار بەکار هاتبێت،

it has a lower net impact than a single-use plastic bag.

کاریگەرییەکی پوختی کەمتری هەیە لە کیسێک کە یەک جار بەکر بێت.

The carbon footprint of a cotton tote can similarly be lowered,

پێشوێنی کاربۆنی کیسێکی پەمۆیی بە هاوشێوەی دەتوانرێت کەم بکرێتەوە،

if it’s reused 131 times.

ئەگەر ١٣١ جار بەکار بهێنرێتەوە.

Of these three options, durable cloth totes are most likely to be reused.

لەم سێ هەڵبژاردە، کیسی کوتاڵی خۆڕاگر دەشێت زیاتر بەکار بهێنرێتەوە.

Evidence shows paper bags are quickly discarded due to their tendency to tear.

بەڵگە نیشانی دەدات کە کیسی کاغەزی خێرا فڕێ دەدرێن بەهۆی ئارەزوویان بۆ دڕان.

This issue plagues HDPE plastic bags as well.

ئەم کێشەیە ئاستەنگە بۆ کیسە پلاستیکیە HDPE یەکانیش.

But even when they’re made to avoid tearing,

بەڵام هەرچەندە واش دروستکرابن کە دوور بن لە دڕان،

their widespread availability makes it easy to treat them as single-use items.

بەردەستیان بە بڵاوی ئاسانکاری دەکات بۆ بەکارهێنانی وەک کەلوپەلی یەکجار بەکارهاتوو

Fortunately, researchers estimate that 40% of HDPE bags

خۆشبەختانە، لێکۆڵەڕەوەکان دەیخەمڵێنن کە %٤٠ی کیسە HDPEیەکان

are reused at least once for throwing out waste.

بە لایەنی کەمەوە جارێک بەکارهاتوون بۆ فڕێدانی زبڵ.

Recycling these bags also offsets their carbon footprint,

سوڕاندنەوەکاری ئەم کیسانە هەروەها پێشوێنە کاربۆنیەکان دەبژێرێت،

but it’s not universally possible for each material.

بەڵام ئەمە ئەگەری ڕوودانی نیە بۆ هەموو کەرەستەیەک بە شێوەیەکی جیهانی.

Many countries lack the infrastructure to efficiently recycle plastic bags.

زۆر ووڵات ژێرخانیان نیە بۆ سووڕاندنەوەکاری پەسەندی کیسە پلاستیکیەکان.

Cotton totes are perhaps even more difficult to breakdown and process,

کیسە پەمۆیەکان ڕەنگە زیاتریش زەحمەتتر بن بۆ تێکشکان و پڕۆسە کردنیان،

بەڵام لەبەر ئەوەی زیاتر بەکاردەهێنرێنەوە بۆ ماوەیەکی درێژتر،

but since they’re often reused for long periods,

they’re still least likely to end up in landfills.

گەیشتنی ئەمانە بە زبڵدانەکان کەمترین ئەگەری هەیە.

Whenever these bags aren’t recycled,

هەر کاتێک ئەم کیسانە دووبارە بەکار نایەن،

the third factor in calculating environmental impact comes into play:

هۆکاری سێیەم لە هەژمارکردنی کاریگەریە ژینگەییەکان دێتە ئاراوە:

degradability.

شیبوونەوە.

Since HDPE bags are heat-resistant and insoluble,

لەبەرئەوەی کیسی HDPE دژە گەرمین و ناتوێنەوە،

they stick around long after we’re done with them.

زۆر لەوە زیاتر دەمێننەوە دوای ئەوەی کارمان پێیان نەمان.

Partially broken down plastic can circulate in ecosystems for centuries.

پلاستیکی تێکشکاوی بەش بەش دەتوانێت بە سەدە سووڕ لێبدات لە سیستەمی ژینگەیی.

Cotton on the other hand degrades substantially in a matter of months,

لە لایەکی ترەوە پەمۆ بە هەست پێکراوی لە ماوەی چەند مانگێکدا شی دەبێتەوە،

and paper bags break down completely in just 90 days.

و کیسی کاغەزی بە تەواوی لەماوەی ٩٠ ڕۆژ تێکدەشکێن.

So, which bag should you use?

کەوایە، پێویستە کام کیسەیە بەکار بێنین؟

It turns out the most environmentally friendly bags

وا دەردەکەوێت کە کەسە هەرە ژینگە دۆستەکان

have features of several materials we've discussed.

شێوەی زۆر کەرەستەیان هەیە وەکو باسمان کرد.

They’re durable and reusable, like cotton, but made of plastic,

خۆڕاگرن و دووبارە بەکاردێنەوە، وەک پەمۆ بەڵام لە پلاستیک دروست کراون،

which has a lower carbon footprint than cotton or paper.

کە پێشوێنێکی کەمتری کاربۆنی هەیە لە پەمۆ و کاغەز.

These sturdy shopping bags consist of polyester, vinyl and other tough plastics,

ئەم کیسی شت کڕینە بێ هێزانە پیکهاتوون لە پۆلیستەر، ڤینیل، و پلاستیکی بەهێزی تر،

and are already used worldwide.

و لە سەرتاسەری جیهان بەکار دەهێنرێن.

Most importantly, they should last a lifetime—

گرنگتر لەوەش، وا پێویستە تا سەر بەرگە بگرن

making them the best option for the planet, and your groceries.

کە دەیانکات بە باشترین هەڵبژاردە بۆ هەسارەکە، لەگەڵ ئەو شتانەی دەیکڕیت.