Zahra' Langhi: Why Libya's revolution didn't work -- and what might

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Translator: Thuy Chau Vu Reviewer: Trinh Brunch

I have never, ever forgotten the words of my grandmother

Tôi chưa bao giờ quên những lời bà tôi dặn dò -

who died in her exile:

bà đã qua đời trong cảnh tha hương:

"Son, resist Gaddafi. Fight him.

"Này cháu, hãy chống lại Gaddafi. Hãy chiến đấu chống lại hắn.

But don't you ever turn

Nhưng đừng bao giờ biến thành

into a Gaddafi-like revolutionary."

một dạng người cách mạng kiểu Gaddafi."

Almost two years have passed

Gần hai năm đã trôi qua

since the Libyan Revolution broke out,

từ khi cuộc Khởi Nghĩa ở Libya nổ ra,

inspired by the waves of mass mobilization

được tiếp thêm sinh lực bởi những làn sóng động viên trên diện rộng

in both the Tunisian and the Egyptian revolutions.

từ những cuộc khởi nghĩa ở Tunisia và Ai Cập.

I joined forces with many other Libyans inside and outside Libya

Tôi tham gia vào các lực lượng trong và ngoài Libya

to call for a day of rage

để kêu gọi cho ngày của thịnh nộ

and to initiate a revolution against the tyrannical regime of Gaddafi.

và để khởi đầu một cuộc khởi nghĩa chống lại chế độ chuyên chế Gaddafi.

And there it was, a great revolution.

Và đó là một cuộc cách mạng vĩ đại.

Young Libyan women and men were at the forefront

Nam nữ thanh niên đứng đầu chiến tuyến

calling for the fall of the regime,

đòi lật đổ chính quyền,

raising slogans of freedom, dignity, social justice.

giơ cao những biểu ngữ về tự do, phẩm giá, công bằng xã hội.

They have shown an exemplary bravery

Họ đã tỏ rõ một tấm gương về lòng quả cảm

in confronting the brutal dictatorship of Gaddafi.

trong việc đối đầu với chế độ độc tài tàn bạo của Gaddafi.

They have shown a great sense of solidarity

Họ đã cho thấy một tình đoàn kết keo sơn

from the far east to the far west to the south.

trải từ đông sang tây và kéo dài đến tận miền nam.

Eventually, after a period of six months of brutal war

Cuối cùng thì, sau 6 tháng chiến tranh ác liệt

and a toll rate of almost 50,000 dead,

với tổng thương vong lên đến 50,000 người

we managed to liberate our country and to topple the tyrant.

chúng tôi đã xoay sở giải phóng đất nước mình và lật đổ tên bạo chúa.

(Applause)

(Vỗ tay)

However, Gaddafi left behind a heavy burden,

Tuy nhiên, Gaddafi đã để lại một gánh nặng,

a legacy of tyranny, corruption and seeds of diversions.

một di sản của chính thể chuyên chế, tham nhũng và những mầm mống chia rẽ.

For four decades Gaddafi's tyrannical regime

Trong suốt bốn thập kỉ, nền chuyên chế tàn bạo của Gaddafi

destroyed the infrastructure as well as the culture and the moral fabric of Libyan society.

đã phá huỷ cơ sở hạ tầng cũng như nền văn hóa và nền tảng đạo đức của xã hội Libya.

Aware of the devastation and the challenges,

Nhận thức được sự huỷ hoại và những thách thức,

I was keen among many other women to rebuild the Libyan civil society,

tôi cũng như bao nhiêu phụ nữ khác, hăm hở tái xây dựng xã hội dân sự của Libya,

calling for an inclusive and just transition

kêu gọi sự toàn diện và quá trình chuyển tiếp

to democracy and national reconciliation.

sang nền dân chủ và hoà giải quốc gia.

Almost 200 organizations were established in Benghazi

Gần 200 tổ chức được thiết lập tại Benghazi

during and immediately after the fall of Gaddafi --

trong suốt thời gian đó và ngay sau Gaddafi sụp đổ --

almost 300 in Tripoli.

gần 300 tại Tripoli.

After a period of 33 years in exile, I went back to Libya,

Sau 33 năm trời tha hương, tôi trở lại Libya,

and with unique enthusiasm,

với một lòng nhiệt huyết độc nhất,

I started organizing workshops

tôi bắt đầu tổ chức các lớp huấn luyện

on capacity building, on human development of leadership skills.

nâng cao năng lực, phát triển con người về kỹ năng lãnh đạo.

With an amazing group of women,

Cùng một nhóm phụ nữ tuyệt vời,

I co-founded the Libyan Women's Platform for Peace,

tôi đồng sáng lập Cương Lĩnh Phụ Nữ Libya vì Hoà Bình (Libyan Women's Platform for Peace)

a movement of women, leaders, from different walks of life,

một phong trào của phụ nữ, các nhà lãnh đạo từ mọi thành phần khác nhau trong xã hội,

to lobby for the sociopolitical empowerment of women

để vận động hành lang cho sự trao quyền chính trị xã hội cho phụ nữ

and to lobby for our right

và để vận động cho quyền của chúng tôi

for equal participation in building democracy and peace.

được bình đẳng tham gia xây dựng nền dân chủ và hoà bình.

I met a very difficult environment in the pre-elections,

Tôi đã ở trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn giai đoạn tiền bầu cử,

an environment which was increasingly polarized,

một môi trường ngày càng phân cực,

an environment which was shaped by the selfish politics of dominance and exclusion.

một môi trường được thành hình bởi quan điểm chính trị ích kỷ đầy tính thống trị và loại trừ.

I led an initiative by the Libyan Women's Platform for Peace

Tôi dẫn đầu một sáng kiến của Cương Lĩnh Phụ Nữ Libya vì Hoà Bình

to lobby for a more inclusive electoral law,

để vận động hành lang cho một luật bầu cử mang tính toàn diện hơn,

a law that would give every citizen, no matter what your background,

luật mà có thể mang đến cho mọi công dân, dù họ xuất thân ra sao,

the right to vote and run,

quyền được bầu và tranh cử,

and most importantly to stipulate on political parties

và quan trọng nhất là đặt quy định cho những đảng chính trị

the alternation of male and female candidates

phải đan xen các ứng cử viên nam và nữ

vertically and horizontally in their lists,

theo cả chiều dọc và chiều ngang trong danh sách của họ

creating the zipper list.

tạo ra danh sách hình khoá kéo.

Eventually, our initiative was adopted and successful.

Cuối cùng thì sáng kiến của chúng tôi cũng đã được tiếp nhận và thành công.

Women won 17.5 percent of the National Congress

Phụ nữ thắng 17,5 phần trăm trong Quốc Hội Nhà Nước

in the first elections ever in 52 years.

ở những cuộc bầu cử đầu tiên trong vòng 52 năm trở lại đây.

(Applause)

(Vỗ tay)

However, bit by bit, the euphoria of the elections,

Tuy nhiên, từng chút từng chút một, sự hưng phấn từ các cuộc bầu cử

and of the revolution as a whole,

và của cuộc cách mạng nhìn chung

was fading out --

biến mất dần --

for every day we were waking up to the news of violence.

khi từng ngày qua đi chúng tôi thức dậy với các tin tức về bạo lực.

One day we wake up to the news

Một ngày chúng tôi thức giấc với tin tức về

of the desecration of ancient mosques and Sufi tombs.

sự báng bổ các đền thờ cổ và lăng mộ của người Sufi.

On another day we wake up to the news

Ngày khác chúng tôi thức dậy với tin tức

of the murder of the American ambassador and the attack on the consulate.

về vụ tàn sát đại sứ Mỹ và vụ tấn công vào lãnh sự quán.

On another day we wake up to the news

Ngày khác nữa chúng tôi thức dậy với tin

of the assassination of army officers.

về vụ ám sát các sỹ quan quân đội.

And every day, every day we wake up with the rule of the militias

Và mỗi ngày, mỗi ngày chúng tôi thức dậy với luật lệ của lực lượng dân quân

and their continuous violations of human rights of prisoners

và những sự vi phạm liên tiếp của họ về quyền con người với tù nhân

and their disrespect of the rule of law.

cũng như sự không tôn trọng các quy định trong luật pháp của họ.

Our society, shaped by a revolutionary mindset,

Xã hội của chúng tôi, thành hình bởi các tư duy cách mạng,

became more polarized

trở nên phân cực hơn

and has driven away from the ideals and the principles --

và đã rời xa các lý tưởng, các nguyên tắc

freedom, dignity, social justice --

về tự do, phẩm giá, bình đẳng xã hội

that we first held.

mà chúng tôi theo đuổi lúc ban đầu.

Intolerance, exclusion and revenge

Tính không dung thứ, loại trừ và báo thù

became the icons of the [aftermath] of the revolution.

trở thành biểu tượng của thời (hậu) khởi nghĩa.

I am here today not at all to inspire you

Tôi tới đây không có ý định truyền cảm hứng cho bạn

with our success story of the zipper list and the elections.

với câu chuyện thành công trong việc tạo ra danh sách hình khoá kéo và các cuộc bầu cử.

I'm rather here today to confess

Mà tôi đến đây để thú nhận rằng

that we as a nation took the wrong choice, made the wrong decision.

chúng tôi - toàn bộ đất nước đã lựa chọn sai lầm, đã quyết định sai lầm.

We did not prioritize right.

Chúng tôi đã không ưu tiên quyền công dân.

For elections did not bring peace and stability and security in Libya.

Vì những cuộc bầu cử không đem lại hoà bình, sự ổn định hay an ninh cho Libya.

Did the zipper list and the alternation between female and male candidates

Liệu danh sách hình khoá kéo và sự dan xen giữa các ứng cử viên nam và nữ

bring peace and national reconciliation?

đã đem lại hòa bình và hoà giải cho đất nước chăng?

No, it didn't.

Không, không hề.

What is it, then?

Vậy cuối cùng nó đã giúp ích gì?

Why does our society continue to be polarized and dominated

Tại sao xã hội chúng tôi tiếp tục là một xã hội phân cực và thống trị

with selfish politics of dominance and exclusion, by both men and women?

bởi những nền chính trị ích kỷ của sự thống trị và loại trừ, bởi cả hai giới nam và nữ?

Maybe what was missing was not the women only,

Có thể sự thiếu sót không chỉ là về mặt bình quyền của phụ nữ

but the feminine values of compassion, mercy and inclusion.

mà còn là những giá trị tính nữ về lòng trắc ẩn, sự khoan dung, và tính toàn diện.

Our society needs national dialogue and consensus-building

Xã hội của chúng tôi cần một cuộc đối thoại cấp quốc gia và sự đồng lòng xây dựng

more than it needed the elections,

hơn là cần những cuộc bầu cử

which only reinforced polarization and division.

điều mà, chỉ làm tăng sự phân cực và chia rẽ hơn thôi.

Our society needs the qualitative representation of the feminine

Xã hội của chúng tôi cần những sự đại diện có phẩm chất từ nữ giới

more than it needs the numerical, quantitative representation of the feminine.

hơn là cần những con số và số lượng về sự đại diện mang tính nữ giới.

We need to stop acting as agents of rage and calling for days of rage.

Chúng tôi cần dừng việc hành động như những sứ giả cuồng nộ, dừng việc ủng hộ những ngày cuồng nộ.

We need to start acting as agents of compassion and mercy.

Chúng tôi cần bắt đầu hành động như những sứ giả của lòng trắc ẩn và khoan dung.

We need to develop a feminine discourse

Chúng tôi cần phát triển một cuộc đàm luận mang tính nữ

that not only honors but also implements

không chỉ vinh danh mà còn phải thực hành

mercy instead of revenge, collaboration instead of competition,

sự khoan dung thay vì thù hằn, cộng tác thay vì cạnh tranh,

inclusion instead of exclusion.

bao hàm thay vì loại trừ.

These are the ideals that a war-torn Libya

Đây là những ý tưởng cần thiết mà một đất nước đã bị chiến tranh tàn phá như Libya

needs desperately in order to achieve peace.

tuyệt đối cần để có thể gặt hái được hoà bình.

For peace has an alchemy,

Bởi vì hòa bình như thuật giả kim,

and this alchemy is about the intertwining, the alternation

nó cần đến sự hoà quyện, sự đan xen

between the feminine and masculine perspectives.

giữa các quan điểm nam và nữ.

That's the real zipper.

Đó mới là cái khoá kéo thật sự.

And we need to establish that existentially

Và chúng tôi cần thiết lập yếu tố sống còn đó

before we do so sociopolitically.

trước khi thực hiện mặt chính trị - xã hội.

According to a Quranic verse

Theo một đoạn thơ trong Kinh Koran

"Salam" -- peace -- "is the word of the all-merciful God, raheem."

"Salam" -- hoà bình -- "là từ của Chúa Trời đầy lòng khoan dung, raheem."

In turn, the word "raheem," which is known in all Abrahamic traditions,

Tiếp theo, từ "raheem" được biết đến trong các truyền thống của Abraham

has the same root in Arabic as the word "rahem" -- womb --

có chung nguồn gốc với tiếng Ả Rập là "rahem" -- tử cung--

symbolizing the maternal feminine encompassing all humanity

biểu hiện cho tính nữ - tình mẹ bao bọc lấy nhân loại

from which the male and the female,

nơi mà đàn ông và đàn bà,

from which all tribes, all peoples, have emanated from.

từ mọi bộ lạc, mọi dân tộc, được sinh ra.

And so just as the womb entirely envelopes the embryo, which grows within it,

Và bởi vì tử cung bao bọc hoàn toàn phôi thai đang phát triển trong lòng nó,

the divine matrix of compassion nourishes the entire existence.

ma trận thiêng liêng của tình thương nuôi dưỡng toàn bộ sự sống đó.

Thus we are told that "My mercy encompasses all things."

Vì thế chúng ta được dạy rằng "Sự khoan dung của ta bao trùm vạn vật".

Thus we are told that "My mercy takes precedence over my anger."

Vì thế chúng ta được dạy rằng "Sự khoan dung của ta chiến thắng cơn phẫn nộ".

May we all be granted a grace of mercy.

Cầu cho mỗi chúng ta được ân sủng của lòng khoan dung.

(Applause)

Vỗ tay

Thank you.

Cám ơn

(Applause)

Vỗ tay