How the mysterious dark net is going mainstream | Jamie Bartlett

3,914,702 views ・ 2015-09-24

TED


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Hanh Vu Reviewer: Phuong Anh
00:12
If you want to buy high-quality, low-price cocaine,
0
12999
5519
Nếu bạn muốn mua cô-ca-in giá rẻ và có chất lượng cao
00:18
there really is only one place to go,
1
18542
2837
thì chỉ có một nơi duy nhất bạn có thể đến.
00:21
and that is the dark net anonymous markets.
2
21403
3479
Đó là mạng Internet ngầm hay thị trường nơi mọi người đều ẩn danh
00:25
Now, you can't get to these sites
3
25664
1624
Giờ thì, bạn không thể truy cập vào những trang đó
00:27
with a normal browser -- Chrome or Firefox --
4
27312
4463
với một trình duyệt thông thường-- như Chrome hoặc Firefox
00:31
because they're on this hidden part of the Internet,
5
31799
3133
bởi vì chúng nằm ở những phần ẩn trên mạng Internet
00:34
known as Tor hidden services,
6
34956
2102
được biết đến như dịch vụ ẩn danh Tor
00:37
where URLs are a string of meaningless numbers and letters that end in .onion,
7
37082
4693
nơi mà địa chỉ URL là một dãy chữ số vô nghĩa và kết thúc bằng .onion
00:41
and which you access with a special browser
8
41799
2806
và bạn có thể truy cập vào nó bằng một trình duyệt đặc biệt
00:44
called the Tor browser.
9
44629
1445
gọi là trình duyệt Tor
00:46
Now, the Tor browser was originally a U.S. Naval intelligence project.
10
46799
4576
Trình duyệt này ban đầu là một dự án của Cơ quan tình báo hải quân Mỹ
00:51
It then became open source,
11
51399
1881
Và sau đó nó trở thành một phần mềm mã nguồn mở
00:53
and it allows anybody to browse the net
12
53304
2587
và nó cho phép bất cứ ai truy cập vào mạng
00:55
without giving away their location.
13
55915
2452
mà không làm lộ vị trí của họ
00:58
And it does this by encrypting your IP address
14
58955
3540
Bằng cách mã hóa địa chỉ IP của bạn
01:02
and then routing it via several other computers around the world
15
62519
3776
và truyền nó đi qua những máy tính khác có dùng phần mềm này
01:06
that use the same software.
16
66319
2339
có dùng trên khắp thế giới
01:09
You can use it on the normal Internet,
17
69508
2267
Bạn có thể dùng nó để truy cập mạng Internet bình thường,
01:11
but it's also your key to the dark net.
18
71799
3715
nhưng nó cũng đồng thời là chìa khóa để vào mạng Internet ngầm
01:16
And because of this fiendishly clever encryption system,
19
76438
3070
Và nhờ vì hệ thống mã hóa thông minh một cách tinh quái này
01:19
the 20 or 30 -- we don't know exactly -- thousand sites that operate there
20
79532
5419
mà 20 hay 30 -- chúng ta không nắm rõ-- nghìn trang mạng hoạt động ở đó
01:24
are incredibly difficult to shut down.
21
84975
3207
cực kì khó bị đóng cửa
01:28
It is a censorship-free world visited by anonymous users.
22
88642
5453
Nó như một thế giới không bị kiểm duyệt được những người nặc danh truy cập
01:35
Little wonder, then, that it's a natural place to go
23
95268
4318
Không cần nghi ngờ gì, nó là một nơi hiển nhiên
01:39
for anybody with something to hide,
24
99610
1912
cho bất kì ai muốn cất giấu một thứ gì đó,
01:41
and that something, of course, need not be illegal.
25
101546
4591
và thứ gì đó, tất nhiên, không cần phải là thứ bất hợp pháp
01:46
On the dark net, you will find
26
106799
1839
Trên mạng internet ngầm, bạn có thể sẽ thấy
01:48
whistle-blower sites, The New Yorker.
27
108662
2238
những trang mạng tố giác, The New Yorker.
01:51
You will find political activism blogs.
28
111225
2486
Bạn sẽ thấy những trang blog hoạt động chính trị
01:53
You will find libraries of pirated books.
29
113735
3108
Bạn sẽ thấy những thư viện chứa sách lậu.
01:56
But you'll also find the drugs markets,
30
116867
3623
Nhưng bạn cũng sẽ thấy những thị trường bán
02:00
illegal pornography, commercial hacking services,
31
120514
4105
ma túy, ảnh khiêu dâm bất hợp pháp, hay dịch vụ hack thuê,
02:04
and much more besides.
32
124643
1597
và nhiều thứ khác nữa.
02:06
Now, the dark net is one of the most interesting, exciting places
33
126264
5810
Mạng internet ngầm là một trong những nơi hấp dẫn và thú vị nhất
02:12
anywhere on the net.
34
132098
1677
ở bất kì đâu trên mạng.
02:13
And the reason is, because although innovation, of course,
35
133799
3676
Và lí do là bởi vì sự đổi mới, tất nhiên,
02:17
takes place in big businesses,
36
137499
2276
diễn ra ở những doanh nghiệp lớn,
02:19
takes place in world-class universities,
37
139799
2399
ở những trường đại học nổi tiếng tầm thế giới,
02:22
it also takes place in the fringes,
38
142222
2553
nhưng nó cũng diễn ra ở những nơi còn lại,
02:24
because those on the fringes -- the pariahs, the outcasts --
39
144799
4543
bởi vì những người ở nơi đó -- những kẻ bị ruồng bỏ --
02:29
they're often the most creative, because they have to be.
40
149366
3237
họ thường là những người sáng tạo nhất, bởi vì họ cần phải như vậy.
02:33
In this part of the Internet,
41
153619
2433
ở phần này của mạng internet,
02:36
you will not find a single lolcat,
42
156076
2279
bạn sẽ không tìm thấy bức ảnh chế nào,
02:38
a single pop-up advert anywhere.
43
158379
2181
hay một cửa sổ quảng cáo nào.
02:41
And that's one of the reasons why I think
44
161449
2413
Và đó là một trong những lí do mà tôi nghĩ
02:43
many of you here will be on the dark net fairly soon.
45
163886
3689
nhiều người trong số các bạn ở đây sẽ sớm truy cập vào mạng ngầm.
02:47
(Laughter)
46
167599
2000
(Tiếng cười)
02:50
Not that I'm suggesting anyone in this audience would use it
47
170177
3292
Không phải là tôi đang đề nghị các bạn dùng nó
02:53
to go and procure high-quality narcotics.
48
173493
2277
để lên và cung cấp ma túy chất lượng cao đâu.
02:56
But let's say for a moment that you were.
49
176405
1985
Nhưng cứ ví dụ như thế đi.
02:58
(Laughter)
50
178414
1573
(Tiếng cười)
03:00
Bear with me.
51
180440
1151
Hãy bình tĩnh nào.
03:02
The first thing you will notice on signing up to one of these sites
52
182868
4576
Điều đầu tiên bạn sẽ thấy khi đăng kí trên những trang mạng này
03:07
is how familiar it looks.
53
187468
1585
là chúng trông rất quen thuộc,
03:10
Every single product --
54
190299
2966
Mỗi món hàng--
03:13
thousands of products --
55
193289
1864
hàng nghìn món--
03:15
has a glossy, high-res image,
56
195177
4016
có hình ảnh rất bóng bẩy với độ phân giải cao,
03:19
a detailed product description, a price.
57
199217
2848
và phần mô tả rất chi tiết, một giá tiền.
03:22
There's a "Proceed to checkout" icon.
58
202414
3080
Có một biểu tượng "Kiểm tra giỏ hàng".
03:25
There is even, most beautifully of all,
59
205518
2758
Thậm chí còn có, thứ tuyệt vời nhất,
03:28
a "Report this item" button.
60
208300
2158
cái nút "Báo cáo món hàng".
03:30
(Laughter)
61
210482
2707
(Tiếng cười)
03:33
Incredible.
62
213213
1926
Không thể tin được.
03:35
You browse through the site, you make your choice,
63
215163
2387
Bạn xem lướt qua trang này, bạn lựa chọn,
03:37
you pay with the crypto-currency bitcoin,
64
217574
2419
bạn trả tiền bằng đồng ảo bitcoin,
03:40
you enter an address -- preferably not your home address --
65
220017
3029
bạn điền một địa chỉ-- không nên là địa chỉ nhà của bạn--
03:43
and you wait for your product to arrive in the post,
66
223070
2705
và bạn đợi món hàng được gửi đến,
03:45
which it nearly always does.
67
225799
2863
hầu như nó luôn đến.
03:49
And the reason it does is not because of the clever encryption.
68
229281
3858
Và lí do cho việc này không phải nhờ việc mã hóa đâu.
03:53
That's important.
69
233163
1165
Đó là điều quan trọng.
03:54
Something far simpler than that.
70
234674
3329
Đơn giản hơn cả.
03:58
It's the user reviews.
71
238027
1225
Đó là nhờ những đánh giá của người dùng.
03:59
(Laughter)
72
239944
1315
(Tiếng cười)
04:01
You see, every single vendor on these sites
73
241283
3771
Bạn thấy đấy, mỗi gian hàng trên trang mạng này
04:05
uses a pseudonym, naturally enough,
74
245078
2318
dùng một cái tên giả, thường là vậy,
04:07
but they keep the same pseudonym to build up a reputation.
75
247420
3793
nhưng họ giữ nguyên cái tên đó để tạo danh tiếng.
04:11
And because it's easy for the buyer to change allegiance whenever they want,
76
251610
5300
Và bởi vì người mua có thể dễ dàng chọn nơi khác bất cứ khi nào họ muốn,
04:16
the only way of trusting a vendor
77
256934
4273
cách duy nhất để tin tưởng một gian hàng
04:21
is if they have a good history of positive feedback
78
261231
3638
là họ có một lịch sử đánh giá tốt
04:24
from other users of the site.
79
264893
1590
từ những người dùng khác hay không.
04:27
And this introduction of competition and choice
80
267396
4477
Và sự khởi đầu của việc cạnh tranh và lựa chọn này
04:31
does exactly what the economists would predict.
81
271897
4269
tiến triển đúng như các nhà kinh tế sẽ dự đoán.
04:37
Prices tend to go down, product quality tends to go up,
82
277346
4686
Giá cả sẽ giảm, chất lượng hàng hóa sẽ tăng,
04:42
and the vendors are attentive,
83
282056
2373
và những người bán hàng sẽ niềm nở hơn,
04:44
they're polite, they're consumer-centric,
84
284453
2431
họ lịch sự, xem khách hàng là tâm điểm.
04:46
offering you all manner of special deals, one-offs,
85
286908
4312
đưa ra những ưu đãi, hàng hiếm,
04:51
buy-one-get-one-frees, free delivery,
86
291244
3171
mua một tặng một, giao hàng miễn phí,
04:54
to keep you happy.
87
294439
1184
để làm bạn vui.
04:56
I spoke to Drugsheaven.
88
296953
2918
Tôi đã nói chuyện với Drugsheaven.
04:59
Drugsheaven was offering excellent and consistent marijuana
89
299895
5890
Drugsheaven rao bán cần sa loại tốt và nguyên chất
05:05
at a reasonable price.
90
305809
1542
với một mức giá hợp lí.
05:08
He had a very generous refund policy,
91
308154
3809
Anh ấy có một chính sách trả hàng rất hào phóng,
05:11
detailed T's and C's,
92
311987
1788
các điều khoản và điều kiện rất chi tiết,
05:13
and good shipping times.
93
313799
1412
và giờ giao hàng hợp lí.
05:15
"Dear Drugsheaven," I wrote,
94
315608
2261
"Gửi Drugsheaven," tôi viết,
05:17
via the internal emailing system that's also encrypted, of course.
95
317893
3814
qua hệ thống email nội bộ cũng được mã hóa, tất nhiên.
05:22
"I'm new here. Do you mind if I buy just one gram of marijuana?"
96
322397
4141
"Tôi là người mới. Liệu tôi có thể mua chỉ một gram cần sa được không?"
05:27
A couple of hours later, I get a reply.
97
327450
2124
Một vài tiếng sau, tôi nhận được hồi đáp.
05:29
They always reply.
98
329598
1186
Họ luôn trả lời bạn.
05:31
"Hi there, thanks for your email.
99
331230
1796
"Xin chào, cám ơn vì đã gửi mail.
05:34
Starting small is a wise thing to do. I would, too, if I were you."
100
334154
5268
Bắt đầu từ việc nhỏ là rất khôn ngoan. Tôi cũng sẽ làm thế nếu tôi là bạn."
05:39
(Laughter)
101
339446
1762
(Tiếng cười)
05:41
"So no problem if you'd like to start with just one gram.
102
341232
3121
"Vì vậy không có vấn đề gì nếu bạn muốn bắt đầu chỉ với 1 gram.
05:44
I do hope we can do business together.
103
344377
2511
Tôi hy vọng chúng ta có thể làm ăn với nhau.
05:46
Best wishes, Drugsheaven."
104
346912
1863
Thân ái, Drugsheaven."
05:48
(Laughter)
105
348799
1976
(Tiếng cười)
05:50
I don't know why he had a posh English accent, but I assume he did.
106
350799
3264
Tôi không biết tại sao anh ta có chất giọng thanh lịch thế, nhưng tôi cho là anh ấy có.
05:56
Now, this kind of consumer-centric attitude
107
356279
4496
Vậy thì, thái độ xem khách hàng là tâm điểm này
06:00
is the reason why, when I reviewed 120,000 pieces of feedback
108
360799
5436
chính là lí do, khi tôi xem qua 120 000 phản hồi
06:06
that had been left on one of these sites over a three-month period,
109
366259
3980
được để lại trên những trang mạng này trong 3 tháng qua
06:10
95 percent of them were five out of five.
110
370263
3129
95 phần trăm người chấm điểm 5/5
06:14
The customer, you see, is king.
111
374563
2541
Khách hàng, bạn thấy đấy, là vua
06:17
But what does that mean?
112
377799
1210
Nhưng điều đó có nghĩa là gì?
06:19
Well, on the one hand,
113
379033
1941
Một mặt là,
06:20
that means there are more drugs, more available, more easily,
114
380998
4034
Nó có nghĩa rằng có nhiều ma túy hơn, có sẵn hơn, dễ dàng hơn,
06:25
to more people.
115
385056
1151
cho nhiều ngừoi hơn.
06:26
And by my reckoning, that is not a good thing.
116
386799
2930
Và theo ước tính của tôi thì, đây không phải điều tốt.
06:30
But, on the other hand, if you are going to take drugs,
117
390799
3713
Nhưng, mặt khác, nếu bạn dùng ma túy,
06:34
you have a reasonably good way
118
394536
3061
bạn có một cách tốt để đảm bảo
06:37
of guaranteeing a certain level of purity and quality,
119
397621
4414
sự tinh khiết và chất lượng của nó ở một mức độ nào đó
06:42
which is incredibly important if you're taking drugs.
120
402059
3716
điều này thực sự quan trọng nếu bạn dùng ma túy.
06:45
And you can do so from the comfort of your own home,
121
405799
3118
Và nếu bạn có thể làm được như vậy trong sự thoải mái tại ngôi nhà của bạn,
06:48
without the risks associated with buying on the streets.
122
408941
4187
mà không cần phải mạo hiểm khi mua nó trên đường phố.
06:53
Now, as I said,
123
413961
1476
Giờ thì, như tôi đã nói,
06:55
you've got to be creative and innovative to survive in this marketplace.
124
415461
4102
Bạn cần phải sáng tạo và đổi mới để tồn tại được ở đây.
07:00
And the 20 or so sites that are currently in operation --
125
420277
3094
Và hơn 20 trang mạng đang hiện hữu này--
07:03
by the way, they don't always work, they're not always perfect;
126
423395
3705
nhân tiện, chúng không luôn luôn hoạt động, chúng không luôn luôn hoàn hảo;
07:07
the site that I showed you was shut down 18 months ago,
127
427124
2602
trang mạng mà tôi cho các bạn xem đã bị đóng cửa từ 18 tháng trước,
07:09
but not before it had turned over a billion dollars' worth of trade.
128
429750
5151
trước đó nó đã kiếm được một tỉ USD
07:17
But these markets,
129
437470
1153
Nhưng những thị trường này,
07:18
because of the difficult conditions in which they are operating,
130
438647
3062
bởi vì chúng vận hành dưới những điều kiện khó khăn.
07:21
the inhospitable conditions,
131
441733
1488
những điều kiện không thuận lợi,
07:23
are always innovating, always thinking of ways of getting smarter,
132
443245
3348
nên chúng luôn luôn đổi mới, luôn luôn tìm cách để khôn ngoan hơn,
07:26
more decentralized, harder to censor,
133
446617
2238
phân cấp nhiều hơn, khó kiểm duyệt hơn,
07:28
and more customer-friendly.
134
448879
2356
và thân thiện với khách hàng hơn.
07:32
Let's take the payment system.
135
452346
1429
Hãy nói về hệ thống thanh toán.
07:34
You don't pay with your credit card,
136
454383
1798
Bạn không phải trả bằng thẻ tín dụng,
07:36
of course -- that would lead directly back to you.
137
456205
2345
tất nhiên-- nó sẽ dẫn trực tiếp đến bạn.
07:38
So you use the crypto-currency bitcoin,
138
458574
1977
Vì vậy bạn dùng tiền ảo bitcoin,
07:40
which is easily exchanged for real-world currencies
139
460575
4455
thứ rất dễ quy đổi ra tiền thật
07:45
and gives quite a high degree of anonymity to its users.
140
465054
3745
và tạo mức độ ẩn danh cao cho ngừoi dùng.
07:49
But at the beginning of these sites, people noticed a flaw.
141
469367
2927
Nhưng ở giai đoạn đầu của những trang mạng này, người ta nhận thấy một lỗi.
07:52
Some of the unscrupulous dealers were running away with peoples' bitcoin
142
472318
4065
Một số người bán không có đạo đức đã bỏ trốn với tiền ảo của những người khác
07:56
before they'd mailed the drugs out.
143
476407
1805
mà không gửi hàng.
07:59
The community came up with a solution, called multi-signature escrow payments.
144
479155
5895
Cả cộng đồng đã có một giải pháp, gọi là thanh toán kí quỹ có xác nhận của nhiều người.
08:07
So on purchasing my item,
145
487135
3493
Vậy thì khi tôi mua hàng
08:10
I would send my bitcoin
146
490652
3026
tôi sẽ gửi bitcoin
08:13
to a neutral, secure third digital wallet.
147
493702
4292
đến một ví điện tử trung lập và an toàn.
08:18
The vendor, who would see that I'd sent it,
148
498799
2589
Người bán sẽ thấy là tôi đã gửi tiền,
08:21
would be confident that they could then send the product to me,
149
501412
2956
sẽ cảm thấy tin tưởng để gửi hàng cho tôi,
08:24
and then when I received it,
150
504392
1383
và thi tôi nhận được hàng,
08:25
at least two of the three people engaged in the transaction --
151
505799
2976
ít nhất 2 hay 3 người sẽ tham gia vào giao dịch--
08:28
vendor, buyer, site administrator --
152
508799
2540
người bán, người mua, quản trị viên trang mạng--
08:31
would have to sign the transaction off
153
511363
2412
sẽ phải đồng ý giao dịch
08:33
with a unique digital signature,
154
513799
2078
với một chữ kí ảo đặc biệt,
08:35
and then the money would be transferred.
155
515901
1975
và sau đó tiền sẽ được chuyển.
08:38
Brilliant!
156
518263
1300
Thật là tuyệt vời!
08:39
Elegant.
157
519587
1151
Thông minh.
08:40
It works.
158
520762
1151
Nó có hiệu quả.
08:42
But then they realized there was a problem with bitcoin,
159
522877
2651
Nhưng rồi họ nhận ra rằng có vấn đề với bitcoin,
08:45
because every bitcoin transaction
160
525552
1701
bởi vì mỗi giao dịch với bitcoin
08:47
is actually recorded publicly in a public ledger.
161
527277
2498
đều được ghi lại công khai trong một sổ kế toán công cộng.
08:49
So if you're clever, you can try and work out who's behind them.
162
529799
3277
Nên nếu bạn khôn ngoan, bạn có thể thử và tìm được ai là người giao dịch.
08:53
So they came up with a tumbling service.
163
533100
3285
Vậy nên họ đã nghĩ ra một dịch vụ xáo trộn.
08:56
Hundreds of people send their bitcoin into one address,
164
536409
3391
Hàng trăm người gửi tiền ảo của họ vào một địa chỉ,
08:59
they're tumbled and jumbled up,
165
539824
1975
Chúng sẽ bị xáo trộn hết,
09:01
and then the right amount is sent on to the right recipients,
166
541823
3790
sau đó số tiền đúng sẽ được gửi đến địa chỉ đúng,
09:05
but they're different bitcoins:
167
545637
1822
nhưng chúng là tiền khác:
09:07
micro-laundering systems.
168
547483
1690
hệ thống giặt ủi siêu nhỏ
09:09
(Laughter)
169
549197
1534
(Tiếng cười)
09:10
It's incredible.
170
550755
1156
Không thể tin được.
09:11
Interested in what drugs are trending right now on the dark net markets?
171
551935
5193
Bạn muốn biết xu hướng dùng ma túy trên thị trường mạng Internet ngầm?
09:17
Check Grams, the search engine.
172
557152
2077
Hãy xem Grams, công cụ tìm kiếm.
09:19
You can even buy some advertising space.
173
559253
2165
Bạn còn có thể mua chỗ đặt quảng cáo.
09:21
(Laughter)
174
561442
2065
(Tiếng cười)
09:23
Are you an ethical consumer worried about what the drugs industry is doing?
175
563531
4938
Bạn là một người tiêu dùng có đạo đức và đang lo lắng về việc ngành công nghiệp thuốc phiện đang làm gì?
09:29
Yeah.
176
569064
1151
Vâng.
09:30
One vendor will offer you fair trade organic cocaine.
177
570592
3394
Một người bán sẽ giới thiệu cho bạn cocaine hữu cơ với giá hời.
09:34
(Laughter)
178
574010
1142
(Tiếng cười)
09:35
That's not being sourced from Colombian druglords,
179
575176
3295
Không phải lấy từ đầu nậu buôn thuốc ở Columbia,
09:38
but Guatemalan farmers.
180
578495
1429
mà từ nông dân ở Guatemalan
09:39
They even promised to reinvest 20 percent of any profits
181
579948
3312
Họ còn hứa sẽ đầu tư lại 20% của tất cả lợi nhuận
09:43
into local education programs.
182
583284
1790
cho chương trình giáo dục địa phương.
09:45
(Laughter)
183
585098
1022
(Tiếng cười)
09:46
There's even a mystery shopper.
184
586144
1979
Còn có cả những khách hàng bí ẩn.
09:48
Now, whatever you think about the morality of these sites --
185
588936
3384
Cho dù bạn nghĩ gì về tính đạo đức của những trang mạng này--
09:52
and I submit that it's not actually an easy question --
186
592344
3315
và tôi cho rằng đó không phải là một câu hỏi dễ trả lời--
09:55
the creation of functioning, competitive, anonymous markets,
187
595683
5502
Việc tạo ra thị trường có thể hoạt động, có tính cạnh tranh và ẩn danh,
10:01
where nobody knows who anybody else is,
188
601209
2566
nơi mà không ai có thể biết những người khác là ai,
10:03
constantly at risk of being shut down by the authorities,
189
603799
3099
luôn luôn tiềm ẩn nguy cơ bị chính quyền đóng cửa,
10:06
is a staggering achievement,
190
606922
2534
là một thành tích đáng kinh ngạc,
10:09
a phenomenal achievement.
191
609480
2038
một thành tựu phi thường.
10:12
And it's that kind of innovation
192
612579
3414
Và đó chính là dạng đổi mới
10:16
that's why those on the fringes
193
616017
2758
mà chính là lí do những người bên lề
10:18
are often the harbingers of what is to come.
194
618799
2847
thường là người dự báo những điều sắp đến.
10:22
It's easy to forget
195
622360
2104
Rất dễ dàng để quên rằng
10:24
that because of its short life,
196
624488
2062
bởi vì mạng Internet chỉ vừa mới ra đời gần đây,
10:26
the Internet has actually changed many times
197
626574
3647
nó đã thực sự thay đổi nhiều lần
10:30
over the last 30 years or so.
198
630245
1530
trong 30 năm vừa qua hoặc hơn.
10:31
It started in the '70s as a military project,
199
631799
2976
Nó bắt đầu từ những năm 70 như một dự án cho quân đội,
10:34
morphed in the 1980s to an academic network,
200
634799
3976
đổi thành mạng lưới giáo dục vào những năm 1980
10:38
co-opted by commercial companies in the '90s,
201
638799
2462
được những công ty thương mại lựa chọn để tham gia vào những năm 90
10:41
and then invaded by all of us via social media in the noughties,
202
641285
3455
và sau đó bị chúng ta xâm chiếm qua phương tiện truyền thông vào những năm 2000,
10:44
but I think it's going to change again.
203
644764
1929
nhưng tôi nghĩ nó sẽ thay đổi lần nữa.
10:47
And I think things like the dark net markets --
204
647179
2596
Và tôi nghĩ những thứ giống như thị trường trên mạng Internet ngầm--
10:49
creative, secure, difficult to censor --
205
649799
3976
tính sáng tạo, an toàn, khó để kiểm duyệt--
10:53
I think that's the future.
206
653799
1602
tôi nghĩ tương lai sẽ như vậy.
10:56
And the reason it's the future
207
656929
1628
Và lí do là bởi vì
10:58
is because we're all worried about our privacy.
208
658581
2668
chúng ta đều lo ngại về sự riêng tư của chính mình.
11:01
Surveys consistently show concerns about privacy.
209
661273
3225
Những khảo sát đều cho thấy những lo ngại về bảo mật.
11:04
The more time we spend online, the more we worry about them,
210
664522
3959
Chúng ta càng dành nhiều thời gian trên mạng, thì chúng ta càng lo lắng về điều đó.
11:08
and those surveys show our worries are growing.
211
668505
2270
và những khảo sát cho thấy sự lo ngại của chúng ta ngày càng tăng.
11:10
We're worried about what happens to our data.
212
670799
2116
Chúng ta lo ngại về thứ sẽ xảy ra với dữ liệu của chúng ta.
11:12
We're worried about who might be watching us.
213
672939
2109
Chúng ta lo ngại về ai đang theo dõi chúng ta.
11:15
Since the revelations from Edward Snowden,
214
675072
2568
Kể từ những tiết lộ của Edward Snowden,
11:17
there's been a huge increase in the number of people
215
677664
2446
đã có một sự gia tăng rất lớn của số người
11:20
using various privacy-enhancing tools.
216
680134
3092
sử dụng công cụ các tăng cường tính bảo mật khác nhau.
11:23
There are now between two and three million daily users
217
683250
3237
Hiện nay có khoảng 2 đến 3 triệu người dùng
11:26
of the Tor browser,
218
686511
1275
trình duyệt Tor mỗi ngày,
11:27
the majority of which use is perfectly legitimate,
219
687810
5167
phần lớn trong số đó dùng hoàn toàn cho mục đích hợp pháp,
11:33
sometimes even mundane.
220
693001
1759
đôi khi còn hơi nhàm chán.
11:35
And there are hundreds of activists around the world
221
695658
3151
Và có hàng trăm nhà hoạt động xã hội trên khắp thế giới
11:38
working on techniques and tools to keep you private online --
222
698833
5266
làm việc về kĩ thuật và công cụ để giúp bạn trực tuyến một cách riêng tư--
11:45
default encrypted messaging services.
223
705111
2481
đó là dịch vụ tin nhắn được mã hóa mặc định.
11:47
Ethereum, which is a project which tries to link up
224
707616
4023
Ethereum, một dự án để cố gắng liên kết ổ cứng có kết nối nhưng không được dùng đến
11:51
the connected but unused hard drives of millions of computers around the world,
225
711663
5078
11:56
to create a sort of distributed Internet that no one really controls.
226
716765
3871
nhằm tạo ra một mạng Internet phân bổ mà không ai có thể thực sự kiểm soát được.
12:00
Now, we've had distributed computing before, of course.
227
720660
2893
Vậy thì, chúng ta đã từng phân bổ máy tính từ trước, tất nhiên,
12:03
We use it for everything from Skype to the search for extraterrestrial life.
228
723577
4198
Chúng ta dùng việc đó cho tất cả mọi thứ từ Skype đến việc tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất.
12:07
But you add distributed computing and powerful encryption --
229
727799
4489
Nhưng khi bạn gộp việc phân bổ máy tính và việc mã hóa một cách mạnh mẽ lại.
12:12
that's very, very hard to censor and control.
230
732312
3887
Thì rất, rất khó để kiểm duyệt và kiểm soát.
12:16
Another called MaidSafe works on similar principles.
231
736625
2813
Một thứ khác gọi là MaidSafe cũng hoạt động trên nguyên tắc tương tự.
12:19
Another called Twister, and so on and so on.
232
739462
3448
Thứ khác nữa là Twister, vân vân và vân vân.
12:23
And here's the thing --
233
743396
1990
Vấn đề là--
12:25
the more of us join,
234
745410
1464
càng nhiều người trong chúng ta tham gia vào,
12:26
the more interesting those sites become,
235
746898
2451
thì những trang mạng đó càng trở nên thú vị hơn,
12:29
and then the more of us join, and so on.
236
749373
2488
và ngày càng có nhiều người tham gia, và cứ thế.
12:32
And I think that's what's going to happen.
237
752268
2025
Và tôi nghĩ đó là điều sẽ xảy ra.
12:34
In fact, it's already happening.
238
754317
2148
Thực tế thì, nó đang diễn ra.
12:36
The dark net is no longer a den for dealers
239
756489
3876
Mạng Internet ngầm không còn là căn phòng nhỏ cho những người buôn bán
12:40
and a hideout for whistle-blowers.
240
760389
2567
và nơi ẩn náu cho những người tố giác.
12:42
It's already going mainstream.
241
762980
1687
Nó đã trở thành một xu thế.
12:45
Just recently, the musician Aphex Twin released his album as a dark net site.
242
765698
6574
Chỉ mới gần đây, nhạc sĩ Aphex Twin đã cho ra mắt album trên một trang mạng ngầm.
12:52
Facebook has started a dark net site.
243
772296
3953
Facebook đã khởi đầu cho một trang mạng ngầm.
12:56
A group of London architects have opened a dark net site
244
776273
3633
Một nhóm kiến trúc sư London đã mở một trang mạng ngầm
12:59
for people worried about regeneration projects.
245
779930
2845
dành cho những người quan tâm đến dự án tái sinh.
13:02
Yes, the dark net is going mainstream,
246
782799
2573
Vâng, mạng Internet ngầm đang trở thành xu thế.
13:05
and I predict that fairly soon, every social media company,
247
785396
3617
và tôi dự đoán rằng khá sớm thôi, mỗi công ty truyền thông xã hội,
13:09
every major news outlet,
248
789037
1435
mỗi nhà cung cấp tin tức lớn,
13:10
and therefore most of you in this audience,
249
790496
3084
và kéo theo là phần lớn các bạn,
13:13
will be using the dark net, too.
250
793604
2356
cũng sẽ dùng mạng Internet ngầm.
13:16
So the Internet is about to get more interesting,
251
796942
3029
Vì vậy mạng Internet sẽ trở nên thú vị hơn,
13:19
more exciting, more innovative,
252
799995
2780
hấp dẫn hơn, đổi mới hơn,
13:22
more terrible,
253
802799
1725
kinh khủng hơn,
13:24
more destructive.
254
804548
1354
gây hại hơn.
13:27
That's good news if you care about liberty.
255
807140
2273
Đó là tin tốt nếu bạn coi trọng quyền tự do.
13:29
It's good news if you care about freedom.
256
809437
1970
Đó là tin tốt nếu bạn coi trọng tự do.
13:31
It's good news if you care about democracy.
257
811431
2119
Đó là tin tốt nếu bạn quan tâm đến dân chủ.
13:33
It's also good news
258
813574
1378
Đó cũng là tin tốt
13:34
if you want to browse for illegal pornography
259
814976
2446
nếu bạn muốn xem ảnh khiêu dâm bất hợp pháp
13:37
and if you want to buy and sell drugs
260
817446
2329
và nếu bạn muốn mua bán ma túy
13:39
with impunity.
261
819799
1293
mà không bị trừng phạt.
13:41
Neither entirely dark, nor entirely light.
262
821876
3899
Không hoàn toàn tối, cũng không hoàn toàn sáng.
13:45
It's not one side or the other that's going to win out, but both.
263
825799
3677
Không có bên nào sẽ thắng, mà là cả hai.
13:50
Thank you very much, indeed.
264
830352
1888
Thật sự cảm ơn các bạn rất nhiều
13:52
(Applause)
265
832240
3710
(Tiếng vỗ tay)
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7