How the mysterious dark net is going mainstream | Jamie Bartlett

Tłumaczenie: Anna Maria Bojarowicz Korekta: Barbara Guzik

If you want to buy high-quality, low-price cocaine,

Jeśli chcecie kupić wysokiej jakości kokainę w niskiej cenie,

there really is only one place to go,

możecie to zrobić tylko w jednym miejscu,

and that is the dark net anonymous markets.

w Darknecie na anonimowym rynku.

Now, you can't get to these sites

Oczywiście nie można się tam dostać

with a normal browser -- Chrome or Firefox --

za pomocą zwykłej przeglądarki, jak Chrome albo Firefox,

because they're on this hidden part of the Internet,

bo ta część Internetu jest ukryta przed światem,

known as Tor hidden services,

znana jako ukryte usługi Tor,

where URLs are a string of meaningless numbers and letters that end in .onion,

gdzie adres URL jest nic nieznaczącym ciągiem liczb i liter z .onion na końcu,

and which you access with a special browser

a dostęp do niego można uzyskać

za pomocą odpowiedniej przeglądarki zwanej Tor.

called the Tor browser.

Now, the Tor browser was originally a U.S. Naval intelligence project.

Pierwotnie była projektem wywiadu marynarki wojennej USA.

It then became open source,

Potem stała się otwartym oprogramowaniem

and it allows anybody to browse the net

pozwalającym każdemu przeglądać Internet

without giving away their location.

bez ujawniania swojej lokalizacji.

And it does this by encrypting your IP address

Ta przeglądarka szyfruje adres IP,

and then routing it via several other computers around the world

a potem przekierowuje go przez kilka innych komputerów gdzieś na świecie,

that use the same software.

które używają tego samego oprogramowania.

You can use it on the normal Internet,

Można używać tej przeglądarki w klasyczny sposób,

but it's also your key to the dark net.

ale jest to także klucz do Darknetu.

And because of this fiendishly clever encryption system,

Ponieważ jest to piekielnie inteligentny system szyfrowania,

the 20 or 30 -- we don't know exactly -- thousand sites that operate there

tych 20 albo 30 tysięcy stron, które tam są, nie wiemy dokładnie ile,

are incredibly difficult to shut down.

jest niezmiernie trudno zamknąć.

It is a censorship-free world visited by anonymous users.

To świat wolny od cenzury, odwiedzany przez anonimowych użytkowników.

Little wonder, then, that it's a natural place to go

Nic dziwnego, że jest to miejsce, do którego uda się osoba

for anybody with something to hide,

mająca coś do ukrycia,

and that something, of course, need not be illegal.

i to niekoniecznie coś nielegalnego.

On the dark net, you will find

W Darknecie można znaleźć

whistle-blower sites, The New Yorker.

strony demaskujące, "The New Yorker",

You will find political activism blogs.

blogi aktywistów politycznych,

You will find libraries of pirated books.

biblioteki z pirackimi książkami,

But you'll also find the drugs markets,

ale także rynek narkotykowy,

illegal pornography, commercial hacking services,

nielegalną pornografię, komercyjne usługi hakerskie,

and much more besides.

i dużo więcej.

Now, the dark net is one of the most interesting, exciting places

Darknet jest jednym z najbardziej interesujących i ekscytujących miejsc

anywhere on the net.

w Internecie.

And the reason is, because although innovation, of course,

Chociaż innowacyjność

takes place in big businesses,

pojawia się w dużym biznesie

takes place in world-class universities,

i na najlepszych uniwersytetach,

it also takes place in the fringes,

zjawia się także na uboczu,

because those on the fringes -- the pariahs, the outcasts --

bo osoby tam działające, wygnańcy i wyrzutki,

they're often the most creative, because they have to be.

często są najbardziej kreatywni, bo muszą tacy być.

In this part of the Internet,

W tej części Internetu

you will not find a single lolcat,

nie znajdziecie filmików ze śmiesznymi kotkami

a single pop-up advert anywhere.

czy wyskakujących reklam.

And that's one of the reasons why I think

Dlatego uważam,

many of you here will be on the dark net fairly soon.

że wielu z was niedługo znajdzie się w Darknecie.

(Laughter)

(Śmiech)

Not that I'm suggesting anyone in this audience would use it

Nie sugeruję, że ktokolwiek z was

to go and procure high-quality narcotics.

znajdzie się tam, żeby nabyć wysokiej jakości narkotyki.

But let's say for a moment that you were.

Załóżmy na chwilę, że tak będzie.

(Laughter)

(Śmiech)

Bear with me.

Już tłumaczę.

The first thing you will notice on signing up to one of these sites

Rejestrując się na jednej z takich stron, z pewnością zauważycie,

is how familiar it looks.

jak znajomo one wyglądają.

Every single product --

Każdy produkt,

thousands of products --

tysiące produktów,

has a glossy, high-res image,

mają wysokiej jakości zdjęcia,

a detailed product description, a price.

szczegółowy opis i cenę.

There's a "Proceed to checkout" icon.

Znajdziecie przycisk "Przejdź do koszyka".

There is even, most beautifully of all,

Jest tam także, najpiękniejszy ze wszystkich,

a "Report this item" button.

przycisk "Zgłoś ten produkt".

(Laughter)

(Śmiech)

Incredible.

Nieprawdopodobne.

You browse through the site, you make your choice,

Przeglądasz stronę, wybierasz produkty,

you pay with the crypto-currency bitcoin,

płacisz za pomocą kryptowaluty bitcoin,

wprowadzasz adres, najlepiej nie ten domowy,

you enter an address -- preferably not your home address --

and you wait for your product to arrive in the post,

i czekasz, aż zakupione produkty przyjdą pocztą,

which it nearly always does.

co praktycznie zawsze ma miejsce.

And the reason it does is not because of the clever encryption.

Nie dzieje się jednak tak z powodu inteligentnego szyfrowania,

choć to ważne,

That's important.

Something far simpler than that.

ale decyduje o tym coś bardziej prozaicznego:

It's the user reviews.

opinia użytkowników.

(Laughter)

(Śmiech)

You see, every single vendor on these sites

Każdy sprzedawca na stronie

uses a pseudonym, naturally enough,

używa pseudonimu, co jest zrozumiałe,

but they keep the same pseudonym to build up a reputation.

ale zawsze jednego pseudonimu, żeby zbudować dobrą reputację.

And because it's easy for the buyer to change allegiance whenever they want,

Ponieważ kupiec w każdej chwili może zmienić dostawcę,

the only way of trusting a vendor

jedyny sposób, żeby zaufać sprzedawcy,

is if they have a good history of positive feedback

to historia z pozytywnymi opiniami

from other users of the site.

od innych użytkowników strony.

And this introduction of competition and choice

Wprowadzenie współzawodnictwa i możliwości wyboru

does exactly what the economists would predict.

tworzy sytuacje przewidziane przez ekonomistów,

Prices tend to go down, product quality tends to go up,

czyli ceny spadają, jakość towarów i usług wzrasta,

and the vendors are attentive,

sprzedawcy są troskliwi,

they're polite, they're consumer-centric,

uprzejmi, nastawieni na klienta,

offering you all manner of special deals, one-offs,

oferują wachlarz ofert specjalnych, unikatowych,

buy-one-get-one-frees, free delivery,

dodatkowy produkt gratis, darmową dostawę.

to keep you happy.

Wszystko, żeby was uszczęśliwić.

I spoke to Drugsheaven.

Rozmawiałem z Drugsheaven.

Drugsheaven was offering excellent and consistent marijuana

Oferowali doskonałą i zawsze tej samej jakości marihuanę

at a reasonable price.

w rozsądnej cenie.

He had a very generous refund policy,

Mieli bardzo szczodrą politykę zwrotu,

detailed T's and C's,

szczegółowe warunki kupna

and good shipping times.

i dobry czas wysyłki.

"Dear Drugsheaven," I wrote,

"Drogi Drugsheaven", napisałem za pomocą wewnętrznego systemu mailowego,

via the internal emailing system that's also encrypted, of course.

oczywiście szyfrowanego.

"I'm new here. Do you mind if I buy just one gram of marijuana?"

"Jestem tu nowy. Czy mogę kupić tylko jeden gram marihuany?"

A couple of hours later, I get a reply.

Kilka godzin później dostałem odpowiedź.

They always reply.

Zawsze odpowiadają.

"Hi there, thanks for your email.

"Cześć. Dzięki za wiadomość.

Starting small is a wise thing to do. I would, too, if I were you."

Rozsądnie jest zaczynać od małych ilości. Na twoim miejscu zrobiłbym tak samo".

(Laughter)

(Śmiech)

"So no problem if you'd like to start with just one gram.

"Jeśli chcesz zacząć od kupna jednego grama, nie ma problemu".

I do hope we can do business together.

Mam nadzieję, że dobijemy interesu.

Best wishes, Drugsheaven."

Pozdrawiam serdecznie, Drugsheaven".

(Laughter)

(Śmiech)

I don't know why he had a posh English accent, but I assume he did.

Nie wiem, czemu miałby mieć wytworny angielski akcent, ale tak założyłem.

Now, this kind of consumer-centric attitude

Ten rodzaj podejścia nastawionego na klienta

is the reason why, when I reviewed 120,000 pieces of feedback

jest powodem, dla którego, kiedy przejrzałem 120 000 opinii,

that had been left on one of these sites over a three-month period,

które ludzie zostawili na jednej ze stron w ciągu trzech miesięcy,

95 percent of them were five out of five.

95 procent użytkowników dawała pięć gwiazdek na pięć możliwych.

The customer, you see, is king.

Jak wiecie "klient nasz pan".

But what does that mean?

Co to oznacza?

Well, on the one hand,

Z jednej strony to znaczy,

that means there are more drugs, more available, more easily,

że jest więcej narkotyków łatwiej dostępnych

dla większej liczby osób.

to more people.

And by my reckoning, that is not a good thing.

Na mój rozum, to nie jest dobre.

But, on the other hand, if you are going to take drugs,

Z drugiej strony, jeśli zamierzacie brać narkotyki,

you have a reasonably good way

macie dobry sposób

of guaranteeing a certain level of purity and quality,

zagwarantowania sobie dobrej jakości i czystości produkt,

co ma ogromne znaczenie, jeśli bierzecie narkotyki.

which is incredibly important if you're taking drugs.

And you can do so from the comfort of your own home,

Możecie to zrobić w zaciszu swojego domu,

without the risks associated with buying on the streets.

bez ryzyka związanego z kupowaniem na ulicy.

Now, as I said,

Jak już mówiłem,

you've got to be creative and innovative to survive in this marketplace.

trzeba być innowacyjnym i kreatywnym, żeby przetrwać na tym rynku.

And the 20 or so sites that are currently in operation --

Te 20 stron, które obecnie działają...

by the way, they don't always work, they're not always perfect;

Przy okazji, nie zawsze działają, nie zawsze są idealne.

the site that I showed you was shut down 18 months ago,

Strona, którą wam pokazałem, została zamknięta półtora roku temu,

but not before it had turned over a billion dollars' worth of trade.

ale dopiero wtedy, kiedy przyniosła dochód rzędu miliardów dolarów.

But these markets,

Na tym rynku,

because of the difficult conditions in which they are operating,

z uwagi na trudne warunki, w których działają,

the inhospitable conditions,

nieprzyjazne warunki,

are always innovating, always thinking of ways of getting smarter,

trzeba nieustannie wprowadzać innowacje, myśleć, jak być sprytniejszym,

more decentralized, harder to censor,

bardziej zdecentralizowanym, trudniejszym do ocenzurowania,

and more customer-friendly.

i bardziej przyjaznym klientowi.

Let's take the payment system.

Weźmy pod lupę system płatności.

You don't pay with your credit card,

Oczywiście nie płacisz za pomocą karty kredytowej.

of course -- that would lead directly back to you.

To pozwoliłoby cię namierzyć.

So you use the crypto-currency bitcoin,

Używa się kryptowaluty bitcoin,

which is easily exchanged for real-world currencies

którą łatwo można wymienić na prawdziwą walutę,

and gives quite a high degree of anonymity to its users.

a która daje duży poziom anonimowości.

But at the beginning of these sites, people noticed a flaw.

Kiedy ludzie zaczynali korzystać z tych stron, odkryli lukę.

Some of the unscrupulous dealers were running away with peoples' bitcoin

Niektórzy pozbawieni skrupułów handlarze uciekali ze zdobytymi bitmonetami,

before they'd mailed the drugs out.

zanim wysłali towar.

Społeczność wymyśliła rozwiązanie:

The community came up with a solution, called multi-signature escrow payments.

wielopodpisowy rachunek zastrzeżony.

So on purchasing my item,

Kupując produkt,

I would send my bitcoin

wysyłam bitcoiny

to a neutral, secure third digital wallet.

do bezpiecznego, neutralnego, trzeciego wirtualnego portfela.

The vendor, who would see that I'd sent it,

Sprzedawca widzi, że je wysłałem

would be confident that they could then send the product to me,

i ma gwarancję, że może wysłać produkt.

and then when I received it,

Kiedy go dostanę,

at least two of the three people engaged in the transaction --

przynajmniej dwie z trzech osób zaangażowanych w transakcję,

vendor, buyer, site administrator --

sprzedawca, kupiec, administrator strony,

would have to sign the transaction off

muszą złożyć specjalny wirtualny podpis, żeby zamknąć transakcję

with a unique digital signature,

i przesłać pieniądze,

and then the money would be transferred.

które przekazywane są sprzedawcy.

Brilliant!

Doskonałe!

Elegant.

Eleganckie.

It works.

I skuteczne.

But then they realized there was a problem with bitcoin,

Potem uświadomiono sobie, że jest problem z bitcoinami,

because every bitcoin transaction

bo każda transakcja bitcoinowa

is actually recorded publicly in a public ledger.

zapisuje się w rejestrze publicznym.

So if you're clever, you can try and work out who's behind them.

Jeśli ktoś jest bystry, może się postarać i rozpracować ich właścicieli.

So they came up with a tumbling service.

Dlatego wymyślono system mieszający.

Hundreds of people send their bitcoin into one address,

Setki ludzi przesyła swoje bitcoiny pod jeden adres,

they're tumbled and jumbled up,

które tam są mieszane,

and then the right amount is sent on to the right recipients,

a potem właściwa suma jest przesyłana do odpowiednich odbiorców,

but they're different bitcoins:

z tą różnicą, że są to inne bitcoiny,

micro-laundering systems.

taka mała pralnia pieniędzy.

(Laughter)

(Śmiech)

It's incredible.

To jest niesamowite.

Interested in what drugs are trending right now on the dark net markets?

Jesteście zainteresowani, jakie narkotyki są modne w Darknecie?

Check Grams, the search engine.

Sprawdźcie wyszukiwarkę Grams.

You can even buy some advertising space.

Możecie nawet wykupić przestrzeń reklamową.

(Laughter)

(Śmiech)

Are you an ethical consumer worried about what the drugs industry is doing?

Jesteś klientem z zasadami etycznymi, który martwi się o przemysł narkotykowy?

Yeah.

No pewnie.

One vendor will offer you fair trade organic cocaine.

Jeden sprzedawca oferuje legalną, organiczną kokainę.

(Śmiech)

(Laughter)

That's not being sourced from Colombian druglords,

Nie pochodzi od kolumbijskich baronów narkotykowych,

but Guatemalan farmers.

ale od gwatemalskich rolników.

They even promised to reinvest 20 percent of any profits

Obiecują nawet, że 20 procent dochodu

into local education programs.

zainwestują w lokalny program edukacyjny.

(Laughter)

(Śmiech)

There's even a mystery shopper.

Jest nawet "tajemniczy klient".

Now, whatever you think about the morality of these sites --

Cokolwiek myślicie o moralnym aspekcie takich stron,

and I submit that it's not actually an easy question --

i przyznaję, to jest poważna sprawa,

the creation of functioning, competitive, anonymous markets,

stworzenie funkcjonującego, konkurencyjnego i anonimowego rynku,

where nobody knows who anybody else is,

gdzie nikt nie wie, kim jest druga osoba,

constantly at risk of being shut down by the authorities,

rynku stale zagrożonego zamknięciem przez władze,

is a staggering achievement,

jest zdumiewającym

i nadzwyczajnym osiągnięciem.

a phenomenal achievement.

And it's that kind of innovation

To są tego typu innowacje,

i dlatego osoby działające na uboczu

that's why those on the fringes

are often the harbingers of what is to come.

często zwiastują to, co nadejdzie.

It's easy to forget

Łatwo jest o tym zapomnieć

that because of its short life,

z uwagi na krótką żywotność tych miejsc.

the Internet has actually changed many times

Przez ostatnie 30 lat

Internet zmieniał się już wielokrotnie.

over the last 30 years or so.

It started in the '70s as a military project,

W latach 70. był projektem wojskowym.

morphed in the 1980s to an academic network,

W latach 80. przekształcił się w sieć akademicką.

W latach 90. dołączyły firmy komercyjne, aż w pierwszej dekadzie XXI wieku

co-opted by commercial companies in the '90s,

and then invaded by all of us via social media in the noughties,

wszyscy podbiliśmy go za pomocą mediów społecznościowych.

but I think it's going to change again.

Wydaje mi się, że znowu się zmieni.

And I think things like the dark net markets --

Sądzę, że takie miejsca jak rynek Darknetu,

creative, secure, difficult to censor --

kreatywne, bezpieczne, nieocenzurowane,

I think that's the future.

to jest przyszłość,

And the reason it's the future

chociażby z tego powodu,

is because we're all worried about our privacy.

że wszyscy martwimy się o swoją prywatność.

Surveys consistently show concerns about privacy.

Badania nieustannie ukazują niepokoje związane z prywatnością.

The more time we spend online, the more we worry about them,

Im więcej czasu spędzamy online, tym bardziej się o to martwimy.

Pokazują również, że niepokoje wzrastają.

and those surveys show our worries are growing.

We're worried about what happens to our data.

Martwimy się o to, co dzieje się z naszymi danymi

We're worried about who might be watching us.

i kto może nas oglądać.

Since the revelations from Edward Snowden,

Od afery z Edwardem Snowdenem

there's been a huge increase in the number of people

wzrosła liczba ludzi

using various privacy-enhancing tools.

używających narzędzi chroniących prywatność.

There are now between two and three million daily users

Dwa do trzech milionów użytkowników korzysta dziennie

of the Tor browser,

z przeglądarki Tor.

the majority of which use is perfectly legitimate,

W większości jest to całkowicie uzasadnione użycie,

sometimes even mundane.

żeby nie powiedzieć banalne.

And there are hundreds of activists around the world

Są setki aktywistów na świecie

working on techniques and tools to keep you private online --

pracujących nad technikami i narzędziami zapewniającymi prywatność w Internecie,

default encrypted messaging services.

tak zwane domyślne szyfrowanie komunikatorów.

Ethereum, which is a project which tries to link up

Ethereum – projekt, który próbuje połączyć

the connected but unused hard drives of millions of computers around the world,

podłączone, ale nieużywane dyski milionów komputerów na całym świecie,

to create a sort of distributed Internet that no one really controls.

żeby stworzyć rozprzestrzeniony Internet, którego nikt nie kontroluje.

Now, we've had distributed computing before, of course.

Oczywiście istnieją już obliczenia rozproszone.

We use it for everything from Skype to the search for extraterrestrial life.

Używamy ich do wszystkiego,

od Skype'a po poszukiwania życia pozaziemskiego.

But you add distributed computing and powerful encryption --

Połączenie obliczeń rozproszonych i szyfrowania

that's very, very hard to censor and control.

jest niezmiernie trudne do kontrolowania i cenzurowania.

Another called MaidSafe works on similar principles.

MaidSafe, Twister i inni

Another called Twister, and so on and so on.

pracują na podobnych zasadach.

And here's the thing --

Sęk w tym,

the more of us join,

że im więcej z nas się przyłącza,

the more interesting those sites become,

tym bardziej interesujące robią się te strony,

and then the more of us join, and so on.

a wtedy dołączają kolejni, i tak w kółko.

And I think that's what's going to happen.

Sądzę, że to właśnie się stanie.

In fact, it's already happening.

To już się dzieje.

The dark net is no longer a den for dealers

Darknet nie jest już kryjówką dilerów

and a hideout for whistle-blowers.

i demaskatorów.

It's already going mainstream.

Na naszych oczach staje się głównym nurtem.

Just recently, the musician Aphex Twin released his album as a dark net site.

Niedawno muzyk Aphex Twin wypuścił nowy album na stronie Darknetu.

Facebook has started a dark net site.

Facebook odpalił stronę w Darknecie.

A group of London architects have opened a dark net site

Grupa londyńskich architektów ma stronę w Darknecie

for people worried about regeneration projects.

dla ludzi martwiących się o projekty rewitalizacji.

Yes, the dark net is going mainstream,

Darknet staje się głównym nurtem.

and I predict that fairly soon, every social media company,

Przewiduję, że za niedługo, każda platforma społecznościowa,

każda główna stacja informacyjna,

every major news outlet,

and therefore most of you in this audience,

i dlatego również większość z was,

will be using the dark net, too.

będzie również używała Darknetu.

So the Internet is about to get more interesting,

Internet stanie się jeszcze ciekawszy,

more exciting, more innovative,

bardziej ekscytujący i innowacyjny,

more terrible,

bardziej przerażający

more destructive.

i destrukcyjny.

To dobre wieści dla tych, którym zależy na wolności,

That's good news if you care about liberty.

It's good news if you care about freedom.

na swobodzie,

It's good news if you care about democracy.

na demokracji.

It's also good news

To także dobre wieści dla tych,

if you want to browse for illegal pornography

którzy szukają nielegalnej pornografii,

and if you want to buy and sell drugs

albo chcą bezkarnie kupować lub sprzedawać narkotyki.

with impunity.

Neither entirely dark, nor entirely light.

Ani całkiem nielegalny, ani w pełni legalny.

It's not one side or the other that's going to win out, but both.

To nie walka o zwycięstwo jednej lub drugiej ze stron, ale obydwu.

Thank you very much, indeed.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)