Ismael Nazario: What I learned as a kid in jail

Translator: Huyen Nguyen Reviewer: Summer Ho

We need to change the culture in our jails and prisons,

Chúng ta cần thay đổi văn hóa trong tù và trại giam,

especially for young inmates.

đặc biệt với các tội phạm vị thành niên.

New York state is one of only two in the U.S.

New York là một trong hai bang duy nhất ở Mĩ

that automatically arrests and tries 16- to 17-year-olds as adults.

bắt giữ người 16 -17 tuổi như tội phạm trưởng thành.

This culture of violence takes these young people

Nền văn hóa bạo lực dẫn các thanh niên này

and puts them in a hostile environment,

và đặt họ vào một môi trường thù địch,

and the correctional officers pretty much allow any and everything to go on.

quản giáo để mặc mọi việc diễn ra trong đó.

There's not really much for these young people to do

Những thanh niên này không có nhiều cơ hội

to actually enhance their talent and actually rehabilitate them.

để phát triển hay cải tạo bản thân.

Đến khi chúng ta có thể nâng độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự lên 18.

Until we can raise the age of criminal responsibility to 18,

we need to focus on changing the daily lives of these young people.

ta cần tập trung việc thay đổi cuộc sống những thanh niên này.

I know firsthand.

Tôi biết rõ những điều này

Before I ever turned 18,

Trước khi tôi 18 tuổi,

I spent approximately 400 days on Rikers Island,

Tôi mất gần 400 ngày trên đảo Rikers,

and to add to that

thêm vào đó

I spent almost 300 days in solitary confinement,

tôi mất gần 300 ngày trong phòng biệt giam

and let me tell you this:

Để tôi nói bạn điều này

Screaming at the top of your lungs all day on your cell door

Gào thét khan cổ sau song sắt cả ngày

or screaming at the top of your lungs out the window,

hay gào thét qua cửa sổ

it gets tiring.

nó khiến con người rệu rã.

Since there's not much for you to do while you're in there,

Khi bạn chẳng thể làm gì khác trong đó,

you start pacing back and forth in your cell,

bạn bắt đầu đi đi lại lại trong phòng

you start talking to yourself,

bạn tự nói chuyện với chính mình.

your thoughts start running wild,

suy nghĩ của bạn dần trở nên điên dại,

and then your thoughts become your own worst enemy.

và dần trở thành kẻ thù khủng khiếp nhất của chính bạn.

Jails are actually supposed to rehabilitate a person,

Trại giam là để cải tạo con người,

not cause him or her to become more angry,

không phải để khiến họ càng thêm giận dữ,

frustrated, and feel more hopeless.

bối rối, và mất đi hi vọng.

Since there's not a discharge plan put in place for these young people,

Do không có nhiều kế hoạch định hướng cho các phạm nhân trẻ

they pretty much reenter society with nothing.

họ không có nhiều vốn sống khi tái hòa nhập với xã hội.

And there's not really much for them to do to keep them from recidivating.

Không có nhiều cơ hội cho họ để tránh khỏi tái phạm pháp

But it all starts with the C.O.s.

Tất cả đều bắt đầu từ các quản giáo

It's very easy for some people

Nhiều người dễ dàng cho rằng

to look at these correctional officers as the good guys

những người quản giáo này là người tốt

and the inmates as the bad guys,

và các tù nhân là kẻ xấu

or vice versa for some,

hoặc ngược lại.

but it's a little more than that.

Nhưng còn nhiều hơn thế,

See, these C.O.s are normal, everyday people.

Quản giáo cũng là những người thường

They come from the same neighborhoods as the population they "serve."

Họ là dân địa phương sống xung quanh nơi làm việc.

They're just normal people.

Họ chỉ là những người bình thường.

They're not robots, and there's nothing special about them.

Họ không phải robot, hay có khả năng gì đặc biệt.

They do pretty much everything anybody else in society does.

Họ cũng sinh hoạt như người bình thường.

The male C.O.s want to talk and flirt with the female C.O.s.

Quản giáo nam cũng để ý đến những đồng nghiệp nữ của mình.

They play the little high school kid games with each other.

Họ cũng diễn trò với nhau như học sinh trung học.

They politic with one another.

Họ bàn tán về chính trị.

And the female C.O.s gossip to each other.

Các quản giáo nữ cũng buôn chuyện về nhau.

So I spent numerous amounts of time with numerous amounts of C.O.s,

Tôi đã dành khá nhiều thời gian với khá nhiều các quản giáo,

and let me tell you about this one in particular named Monroe.

để tôi kể bạn nghe về một người tên Monroe

One day he pulled me in between the A and B doors

Một ngày nọ, anh ta kéo tôi ra giữa cửa A và cửa B

which separate the north and south sides of our housing unit.

nơi chia khu trại thành hai phần Bắc-Nam

He pulled me there because I had a physical altercation

Anh ta kéo tôi tới đó vì tôi đã ẩu đả

with another young man in my housing unit,

với một thanh niên khác trong khu trại,

and he felt, since there was a female officer working on the floor,

do có một quản gia nữ ở đó nên anh ta cảm thấy rằng

that I violated his shift.

tôi đã vi phạm đến ca tuần của anh ta.

So he punched me in my chest.

Hắn đấm thụi vào ngực tôi.

He kind of knocked the wind out of me.

Gần như hắn đã hạ gục tôi.

I wasn't impulsive, I didn't react right away,

Tôi không phản ứng lại ngay tức khắc,

because I know this is their house.

vì tôi biết đây là nơi của họ

I have no wins.

tôi không có cơ hội chiến thắng ở đây.

All he has to do is pull his pin and backup will come immediately.

Tất cả những gì hắn cần làm là kéo còi và đội yểm trợ sẽ đến ngay lập tức.

So I just gave him a look in his eyes

Tôi nhìn vào mắt anh ta

and I guess he saw the anger and frustration just burning,

và tôi đoán hắn thấy cơn giận dữ vừa bộc trào trong tôi

and he said to me,

hắn nói với tôi rắng,

"Your eyes are going to get you in a lot of trouble,

"Đôi mắt mày sẽ khiến mày gặp nhiều rắc rối đấy,

because you're looking like you want to fight."

trông mày như muốn gây gổ."

So he commenced to taking off his utility belt,

Hắn đã bắt đầu trận đánh bằng việc cởi đai lưng xuống

he took off his shirt and his badge,

cởi phù hiệu và áo sơ mi ra,

and he said, "We could fight."

và hắn nói,"Chúng ta có thể đánh nhau."

So I asked him, "You gonna hold it down?"

Tôi hỏi hắn, "Mày có định giữ chuyện này không"?

Now, that's a term that's commonly used on Rikers Island

Đó là câu thường dùng ở Đảo Rikers

meaning that you're not going to say anything to anybody,

nghĩa là bạn sẽ không kể việc này cho người ngoài,

and you're not going to report it.

và không báo cáo vi phạm.

He said, "Yeah, I'm gonna hold it down. You gonna hold it down?"

Hắn nói, "Yeah, tao sẽ giữ việc này. Mày có định giữ nó không?"

I didn't even respond.

Tôi không buồn trả lời.

I just punched him right in his face,

Tôi chỉ đấm thẳng vào mặt hắn,

and we began fighting right then and there.

chúng tôi bắt đầu trận đánh ngay tại đó.

Towards the end of the fight, he slammed me up against the wall,

Khi trận đấu đến hồi kết, hắn đầy thẳng tôi vào tường,

so while we were tussled up, he said to me, "You good?"

trong lúc vật lộn, hắn hỏi, "Mày ổn chứ?"

as if he got the best of me,

như thể tôi không chịu được thêm,

but in my mind, I know I got the best of him,

nhưng trong tâm trí, tôi biết hắn không chịu thêm được.

so I replied very cocky,

nên tôi trả lời cách chảnh chọe

"Oh, I'm good, you good?"

"Oh, tao ổn, mày ổn không?"

He said, "Yeah, I'm good, I'm good."

Anh ta đáp, "Yeah, tôi ổn, tôi ổn."

We let go, he shook my hand, said he gave me my respect,

Chúng tôi rời nhau ra, anh ấy bắt tay tôi, nói tôi có sự tôn trọng của anh ta,

gave me a cigarette and sent me on my way.

đưa tôi một điếu thuốc và thả tôi ra.

Believe it or not, you come across some C.O.s on Rikers Island

Tin được hay không, bạn đi ngang qua một quản giáo trên đảo Rikers

that'll fight you one-on-one.

người sẽ lao vào đánh một chọi một với bạn.

They feel that they understand how it is,

Họ cảm thấy họ có thể biết được

and they feel that I'm going to meet you where you're at.

và họ biết "Tao sẽ xử mày theo cách của mày."

Since this is how you commonly handle your disputes,

Vì đây là cách thường dùng để giải quyết khúc mắc.

we can handle it in that manner.

chúng tôi chọn giải quyết theo cách đó.

I walk away from it like a man, you walk away from it like a man,

Tôi bỏ đi như một người đàn ông, anh bỏ đi như một người đàn ông.

and that's it.

vậy đó.

Some C.O.s feel that they're jailing with you.

Vài quản tù thấy như họ cũng bị giam cầm với bạn.

This is why they have that mentality and that attitude

Đó là lí do vì sao họ có thái độ và tính cách đó.

and they go by that concept.

họ hành xử theo chiều hướng đó.

In some instances, we're in it together with the C.O.s.

Trong vài ví dụ, chúng tôi cùng trong đó với các quản trại

However, institutions need to give these correctional officers

Tuy nhiên, chính phủ cần hỗ trợ các quản trại này

proper trainings on how to properly deal with the adolescent population,

bằng tập huấn chính quy về các ứng xử với tội phạm vị thành niên,

and they also need to give them proper trainings

cũng như tập huấn

on how to deal with the mental health population as well.

về các tù nhân với vấn đề sức khỏe.

These C.O.s play a big factor in these young people's lives

Quản giáo có vai trò quan trọng với đời sống của các thanh niên ở đây

for x amount of time until a disposition is reached on their case.

theo hệ số thời gian cho đến lúc hoàn chỉnh nhân cách của họ.

So why not try to mentor these young people while they're there?

Vậy sao không thử dẫn dắt cuộc đời những thanh niên này

Why not try to give them some type of insight to make a change,

Sao không cho họ những tầm nhìn để thay đổi

so once they reenter back into society,

để khi họ trở về với xã hội

they're doing something positive?

họ sẽ làm những việc có ích?

A second big thing to help our teens in jails is better programming.

Điều quan trọng thứ hai với các phậm nhân tuổi teen là chương trình cải tạo tốt hơn.

When I was on Rikers Island, the huge thing was solitary confinement.

Khi tôi ở Đảo Rikers, điều khủng khiếp nhất ở đó là biệt giam.

Solitary confinement was originally designed

Biệt giam được thiết kế chuyên

to break a person mentally, physically and emotionally.

để khuất phục con người về mặt thể chất lẫn tinh thần

That's what it was designed for.

Đó là mục đích duy nhất của nó.

The U.S. Attorney General recently released a report

Ban Pháp lý Mỹ gần đây vừa công bố một báo cáo

stating that they're going to ban solitary confinement

nó họ sẽ cho cấm lệnh biệt giam

in New York state for teens.

với các phạm nhân tuổi teens ở bang New York.

One thing that kept me sane while I was in solitary confinement was reading.

Một điều khiến tôi bình thường trong thời gian biệt giam đó là đọc.

I tried to educate myself as much as possible.

Tôi cố gắng tự giáo dục mình hết sức có thể.

I read any and everything I could get my hands on.

Tôi đọc mọi thứ tôi có trong tay.

And aside from that, I wrote music and short stories.

Bên cạnh đó, tôi viết nhạc và truyện ngắn.

Some programs that I feel would benefit our young people

Chương trình cải tạo tôi nghĩ có ích với phạm nhân trẻ

are art therapy programs

là các trị liệu về nghệ thuật

for the kids that like to draw and have that talent,

cho những trẻ có niềm yêu thích và khả năng hội họa,

and what about the young individuals that are musically inclined?

Còn những người theo chiều hướng yêu thích âm nhạc?

How about a music program for them that actually teaches them

Sao không phải một chương trình âm nhạc

how to write and make music?

dạy cách viết và chơi nhạc?

Just a thought.

Đó là một gợi ý.

When adolescents come to Rikers Island,

Khi trẻ vị thanh niên đến Đảo Rikers,

C74, RNDC is the building that they're housed in.

họ được phân vào tòa nhà C74, RNDC

That's nicknamed "gladiator school,"

khu có biệt danh là "Trường dạy Võ sĩ Giáp đấu."

because you have a young individual coming in from the street

vì với những đứa trẻ ở ngoài đường phố

thinking that they're tough,

luôn nghĩ chúng khó nhằn,

being surrounded by a bunch of other young individuals

đặt trong môi trường có các cá thể

from all of the five boroughs, and everybody feels that they're tough.

từ các khu khác cũng nghĩ chúng rắn rỏi.

So now you have a bunch of young gentlemen poking their chests out

Giờ bạn có một nhóm các thanh niên trai trẻ ưỡn ngực

feeling that I have to prove I'm equally as tough as you

nghĩ tao phải chứng tỏ được tao ngang cơ chúng mày

or I'm tougher than you, you and you.

hay tao mạnh hơn chúng mày nhiều.

But let's be honest:

Thành thật mà nói

That culture is very dangerous and damaging to our young people.

Thứ văn hóa này rất nguy hại đến thanh niên trẻ

We need to help institutions and these teens realize

Chúng ta cần giúp xã hội và các trẻ teens này nhận ra điều đó

that they don't have to lead the previous lifestyle that they led

họ không phải đi tiếp lên các vết xe đổ trước đó

when they were on the street, that they can actually make a change.

khi họ trở lại xã hội, họ có thể thay đổi.

It's sad to report that while I was in prison,

Thật đáng buồn khi nói trong tù

I used to hear dudes talking about when they get released from prison,

Tôi nghe khá nhiều người nói về dự định khi ra tù của họ

what type of crimes they're going to commit

những hành vi phạm pháp có sẽ làm

when they get back in the street.

khi họ trở về nhà.

The conversations used to sound something like this:

Những cuộc hội thoại đó đại loại thế này

"Oh, when I hit the street, my brother got this connection

"Khi tao quay lại, anh ta đã có sẵn kèo

for this, that and the third,"

bên đây, bên đó, bên thứ ba."

or, "My man over here got this connection for the low price.

hay "Ông già tao đang có mối giá bèo này.

Let's exchange information,"

Có trao đổi thông tin không?

and, "When we hit the town, we're going to do it real big."

"Khi chúng ta ra, tao sẽ làm vụ này thật lớn."

I used to hear these conversations and think to myself, "Wow,

Tô đã nghe những thứ này và tự nghĩ trong đầu "Wow,

these dudes are really talking about going back in the street

những tay đàn anh này thực sự nói về quay trờ lại đường phố

and committing future crimes."

phạm tội tiếp trong tương lai."

So I came up with a name for that:

Tôi đặt tên cho những việc đó là

I called it a go-back-to-jail-quick scheme

Kế hoạch quay trở lại trại giam nhanh nhất

because really, how long is that going to last?

vì những thứ này sẽ kéo dài được bao lâu?

You get a retirement plan with that?

Bạn có kế hoạch nghỉ hưu với nó chứ?

Nice little pension? 401(k)? 403(b)?

Lương hưu sẽ là bao nhiêu? 401 ngàn? 403 tỉ?

You get health insurance? Dental?

Bạn có bảo hiểm y tế không? Bảo hiểm nha khoa không?

(Laughter)

(Tiếng cười)

But I will tell you this:

Tôi sẽ nói bạn điều này

Being in jail and being in prison,

Ở trong tù

I came across some of the most intelligent, brilliant,

tôi đã thấy những người thông minh, giỏi giang, và tài năng nhất

and talented people that I would ever meet.

mà tôi từng gặp.

I've seen individuals take a potato chip bag

Tôi đã thấy những người dùng túi snack rỗng

and turn it into the most beautiful picture frame.

biến nó thành những khung tranh tuyệt đẹp.

I've seen individuals take the state soap that's provided for free

Những người biến những thanh xà phòng tắm phát miễn phí

and turn them into the most beautiful sculptures

thành những tác phẩm điêu khắc tuyệt vời

that would make Michelangelo look like a kindergartner made it.

có thể khiến tác phẩm của Michelangelo như của trẻ mẫu giáo.

At the age of 21, I was in a maximum-security prison

Ở tuổi 21, tôi bị đặt trong nhà tù có mức an ninh tối đa nhất

called Elmira Correctional Facility.

gọi là Khu cải tạo Elmira.

I just came out of the weight shack from working out,

Một hôm khi vừa đi ra từ nơi tập thể hình,

and I saw an older gentleman that I knew standing in the middle of the yard

tôi thấy một ông già tôi biết đang đứng giữa sân

nhìn lên bầu trời.

just looking up at the sky.

Mind you, this older gentlemen was serving a 33-and-a-third-to-life sentence

Người đàn ông này đang chịu án 33 năm 4 tháng trong tù

in which he already had served 20 years of that sentence.

ông ta đã trải qua 20 năm của án tù đó

So I walk up to him and I said,

Tôi bước lại gần ông ta và nói,

"O.G., what's going on, man, you good?"

"Trời, ông đang làm gì vậy? Ông ổn chứ?"

He looked at me, and he said, "Yeah, I'm good, young blood."

Ông ta nhìn tôi và nói, "Yeah, tôi ổn, anh bạn trẻ."

I'm like, "So what are you looking up at the sky for, man?

Tôi hỏi, "Ông đang nhìn gì trên trời thế?

What's so fascinating up there?"

Có gì hay ho ở trên đó?"

He said, "You look up and you tell me what you see."

"Anh hãy nhìn lên trời và nói tôi những gì anh thấy?"

"Clouds." (Laughter)

"Mây". (tiếng cười)

He said, "All right. What else do you see?"

Ông ta nói, "Còn gì khác nữa không?"

At that time, it was a plane passing by.

Lúc đó, có một chiếc máy bay đi ngang qua.

I said, "All right, I see an airplane."

"Tôi thấy một cái máy bay."

He said, "Exactly, and what's on that airplane?" "People."

"Chính xác, có gì trên máy bay đó?' "Người."

"Exactly. Now where's that plane and those people going?"

"Chính xác. Giờ máy bay với những người đó đang đi đâu?"

"I don't know. You know?

"Tôi không biết. Còn ông?

Please let me know if you do. Then let me get some lottery numbers."

Hãy cho tôi biết nếu ông biết. Tôi sẽ cho ông vài con đề."

He said, "You're missing the big picture, young blood.

Ông ta nói, "Anh không nhìn ra toàn cảnh rồi, anh bạn trẻ à.

That plane with those people is going somewhere,

Chiếc máy bay với người trên đang đi lại

while we're here stuck.

trong khi ta bị kẹt ở đây.

The big picture is this:

Bức tranh toàn cảnh ở đây là:

That plane with those people going somewhere,

Chiếc máy bay với những người trên nó đang đi

that's life passing us by while we behind these walls, stuck."

cuộc sống bên ngoài đang diễn ra khi ta bị kẹt sau những bức tường này."

Ever since that day,

Từ ngày đó,

that sparked something in my mind and made me know I had to make a change.

Có gì đó trong tâm trí tôi khiến tôi muốn thay đổi

Growing up, I was always a good, smart kid.

Lớn lên, tôi luôn là đứa trẻ khôn ngoan.

Some people would say I was a little too smart for my own good.

Vài người đánh giá tôi thông minh hơn bình thường

I had dreams of becoming an architect or an archaeologist.

Tôi đã từng mơ trở thành kiến trúc sư hay nhà khảo cổ học.

Currently, I'm working at the Fortune Society,

Tôi hiện đang làm việc tại Fortune Society

which is a reentry program,

một chương trình tái hòa nhập cho tù nhân

and I work with people as a case manager that are at high risk for recidivism.

tôi làm về tiếp nhận những người có khả năng cao phạm pháp trở lại.

So I connect them with the services that they need

Tôi hỗ trợ họ các dịch vụ họ cần

once they're released from jail and prison

để một khi họ được thả tự do

so they can make a positive transition back into society.

họ có thể có những chuyển biết tốt trong xã hội

If I was to see my 15-year-old self today,

Nếu giờ đây tôi có thể gặp tôi lúc 15 tuổi,

I would sit down and talk to him and try to educate him

tôi sẽ ngồi xuống nói chuyện với anh ta, giáo dục anh ta.

and I would let him know, "Listen, this is me. I'm you.

tôi sẽ nói, "Nghe này, đây là tôi. Tôi chính là cậu.

This is us. We are one.

Chúng ta là một.

Everything that you're about to do, I know what you're gonna do

Tôi biết tất cả những việc cậu sẽ làm

before you do it because I already did it,

ngay cả trước khi cậu kịp làm, vì tôi đã làm điều đó rồi.

and I would encourage him not to hang out with x, y and z people.

tôi sẽ khuyên cậu ta dừng giao du với loại người xyz.

I would tell him not to be in such-and-such place.

Tôi sẽ bảo cậu tránh xa những nơi này.

I would tell him, keep your behind in school, man,

Hãy ở trong trường, anh bạn,

because that's where you need to be,

đó là nơi cậu cần đến,

because that's what's going to get you somewhere in life.

đó là nơi cậu có thể làm được gì cho đời mình.

This is the message that we should be sharing

Đó sẽ là thông điệp chúng ta nên chia sẻ

with our young men and young women.

với những người trẻ tuổi của ta.

We shouldn't be treating them as adults and putting them in cultures of violence

Chúng ta không nên coi họ như người lớn, đặt họ vào môi trường bạo lực

that are nearly impossible for them to escape.

mà gần như không có lối thoát cho họ.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)