David Kwong: Two nerdy obsessions meet — and it's magic

David Kwong: Nơi hai nỗi ám ảnh giao nhau - và đó là phép màu

Translator: Ha My Le Reviewer: Vy Nguyễn

Puzzles

Những câu đố

and magic.

và ảo thuật.

I work in what most people think

Tôi làm việc ở hai lĩnh vực

are two distinct fields,

mà mọi người cho là hoàn toàn khác biệt,

but I believe they are the same.

nhưng tôi tin là chúng giống nhau.

I am both a magician and

Tôi vừa là một ảo thuật gia

a New York Times crossword puzzle constructor,

vừa là người xây dựng trò chơi ô chữ của tờ New York Times,

which basically means I've taken

nghĩa là tôi đã chọn hai sở thích "bác học" nhất của thế giới

the world's two nerdiest hobbies

and combined them into one career.

và kết hợp chúng lại trong một sự nghiệp.

And I believe that magic and puzzles are the same

Tôi tin rằng ảo thuật cũng giống như câu đố

because they both key into one of

vì chúng đều là mấu chốt cho

the most important human drives:

một trong số những động lực lớn nhất của con người:

the urge to solve.

mong muốn tìm được lời giải đáp.

Human beings are wired to solve,

Con người luôn khát khao lời giải

to make order out of chaos.

tìm kiếm trật tự trong hỗn loạn.

It's certainly true for me.

Điều này hoàn toàn đúng với tôi.

I've been solving my whole life.

Tôi dành cả đời mình để giải đáp.

High school consisted of epic Scrabble matches in the cafeteria

Những trận đấu Scrabble tuyệt vời ở căng tin thời trung học,

and not really talking to girls,

thay vì đi nói chuyện với con gái,

and then at about that time

cũng trong khoảng thời gian đó

I started learning magic tricks

tôi bắt đầu học ảo thuật

and definitely not talking to girls.

và hoàn toàn không nói chuyện với con gái.

There's nothing like starting a conversation with,

Chắc chắn là không thể bắt chuyện với họ kiểu,

"Hey, did you know that 'prestidigitation' is worth

"Này, cậu có biết từ "Trò ảo thuật" đáng giá

20 points in Scrabble?"

20 điểm trong Scrabble không?"

But back then, I noticed an intersection

Khi đó, tôi nhận ra điểm giao nhau

between puzzles and illusion.

giữa câu đố và ảo giác.

When you do the crossword puzzle

Khi giải trò ô chữ

or when you watch a magic show,

hay xem một màn trình diễn ảo thuật,

you become a solver,

bạn trở thành một người giải đáp,

and your goal is to try to find the order in the chaos,

và mục tiêu của bạn là tìm thấy trật tự trong mớ hỗn loạn ấy,

the chaos of, say, a black-and-white puzzle grid,

sự hỗn loạn của, kiểu như, một ô chữ đen trắng,

a mixed-up bag of Scrabble tiles,

một cái túi đầy những chữ cái Scrabble,

or a shuffled pack of playing cards.

hoặc một bộ bài đã xáo.

And today, as a cruciverbalist —

Hôm nay, với vai trò một "chuyên gia xây dựng và giải đố"

23 points —

- 23 điểm -

and an illusion designer, I create that chaos.

và một nhà thiết kế đánh lừa thị giác, tôi tạo nên sự hỗn loạn,

I test your ability to solve.

kiểm tra khả năng giải đố của các bạn.

Now, it turns out research tells us

Nào, nghiên cứu đã cho thấy

that solving is as primal as eating and sleeping.

việc tìm lời giải đáp cũng quan trọng như việc ăn ngủ.

From birth, we are wired to solve.

Từ khi sinh ra, con người ta đã gắn kết với giải đáp.

In one UCLA study, newborns still in the hospital

Một nghiên cứu của UCLA, với trẻ sơ sinh trong bệnh viện

were shown patterns, patterns like this:

đã chỉ ra những mẫu hình, như thế này:

circle, cross, circle, cross.

hình tròn, gạch chéo, hình tròn, gạch chéo.

And then the pattern was changed: triangle, square.

Và rồi những mẫu hình thay đổi: tam giác, hình vuông.

And by tracking an infant's gaze,

Bằng việc theo dõi hướng nhìn của trẻ sơ sinh,

we know that newborns as young as a day old

ta biết được rằng những trẻ chỉ mới một ngày tuổi

can notice and respond to disruptions in order.

cũng có thể chú ý và phản ứng với những chia rẽ có trật tự.

It's remarkable.

Thật đáng kinh ngạc.

So from infancy through old age,

Vì vậy, từ khi sinh ra cho tới khi già đi,

the urge to solve unites us all,

mong muốn giải đáp kết nối chúng ta lại với nhau,

and I even found this photo on Instagram

tôi còn tìm thấy trên Instagram bức hình này

of pop star Katy Perry solving a crossword puzzle

ca sĩ nhạc pop Katy Perry đang giải ô chữ

with her morning coffee.

với cốc cà phê buổi sáng.

Like.

Thích điều này!

(Laughter)

(Cười)

Now, solving exists across all cultures.

Giờ đây, việc giải đáp hiện diện trong tất cả các nền văn hóa.

The American invention is the crossword puzzle,

Người Mỹ sáng tạo ra trò giải ô chữ,

and this year we are celebrating

và năm nay chúng ta kỷ niệm

the 100th anniversary of the crossword puzzle,

100 năm trò ô chữ ra đời,

first published in The New York World.

lần đầu tiên ra mắt trong tờ The New York World.

But many other cultures have their signature puzzles as well.

Nhưng rất nhiều nền văn hóa khác cũng có câu đố của riêng họ.

China gives us tangrams,

Trung Quốc có trò xếp hình Tangram,

which would test solvers' abilities

kiểm tra khả năng của người chơi

to form shapes from the jumbled pieces.

trong việc tạo hình từ những mảnh ghép rời rạc.

Chaos. Order.

Hỗn loạn. Trật tự.

Order.

Trật tự.

And order.

Và trật tự.

That one's my favorite, let's hear it again.

Đó là âm thanh yêu thích của tôi, nghe lại lần nữa nhé.

Okay.

Okay.

And how about this puzzle

Còn trò này thì sao

invented in 18th-century England:

nó được sáng tạo vào thế kỷ 18 tại Anh Quốc

the jigsaw puzzle.

trò chơi ghép hình.

Is this not making order out of chaos?

Đây có phải là tạo nên trật tự từ hỗn độn không?

So as you can see,

Bạn có thể thấy,

we are always solving.

chúng ta luôn luôn giải đáp.

We are always trying to decode our world.

Chúng ta luôn cố gắng giải mã thế giới.

It's an eternal quest.

Đó là nhiệm vụ bất diệt.

It's just like the one Cervantes wrote about

Như Cervantes đã viết

in "Don Quixote,"

trong "Don Quixote" (Đôn Ki-hô-tê),

which by the way is the root of the word "quixotry,"

cũng là nguồn gốc của từ "quixotry" (tính như Đông-ki-sốt),

the highest-scoring Scrabble word of all time,

từ có số điểm cao nhất trong trò Scrabble,

365 points.

365 điểm.

But anyway, "Don Quixote" is an important book.

Nhưng dù sao thì, "Don Quixote" là một kiệt tác.

You guys have read "Don Quixote," yes?

Các bạn đã đọc tác phẩm này rồi, đúng không?

I'm seeing some heads nod.

Tôi thấy một vài người gật đầu.

Come on guys, really?

Coi nào, thật à?

Who's read "Don Quixote?" Let's do this. Raise your hands if you've read "Don Quixote."

Ai đã đọc "Don Quixote" rồi? Giơ tay lên

Những khán giả thông minh.

There we go. Smart audience.

Who's read "Don Quixote?" Get them up.

Ai đã đọc "Don Quixote"? Đứng dậy nào.

Okay, good, because I need somebody smart here

Okay, tốt, bởi vì tôi cần một người thông minh ở đây

because now I'm going to demonstrate

bởi vì với sự trợ giúp

with the help of one of you

của một người trong số các bạn,

just how deeply rooted your urge to solve is,

tôi sẽ cho các bạn thấy mong muốn giải đáp của chúng ta sâu sắc đến mức nào,

just how wired to solve all of you really are,

và chúng ta gắn kết với việc giải đáp ra sao,

so I'm going to come into the audience

vì vậy tôi sẽ đi xuống

and find somebody to help me.

và tìm ai đó có thể giúp tôi.

Let's see.

Xem nào.

Everybody's looking away all of a sudden.

Sao mọi người đột nhiên quay đi hết thế này.

Can I? Would you? What is your name? Gwen.

Tôi có thể mời bạn không? Đồng ý chứ? Tên bạn là gì? Gwen.

I'm not a mind reader, I can see your name tag.

Tôi không đọc được suy nghĩ đâu, tôi nhìn bảng tên của bạn.

Come with me, Gwen. Everyone give her a round of applause, make her feel welcome.

Lên với tôi nào, Gwen. Mọi người cho một tràng pháo tay nào.

Gwen, after you.

Gwen, mời bạn đi trước.

(Applause)

(Vỗ tay)

Are you so excited?

Bạn thấy thích thú chứ?

Did you know that your name is worth

Bạn có biết tên bạn đáng

eight points in Scrabble?

tám điểm trong Scrabble không?

Okay, stand right here, Gwen, right here.

Okay, đứng đây nhé, Gwen, ngay đây.

Now, Gwen, before we begin,

Nào giờ, Gwen, trước khi bắt đầu,

I'd like to point out a piece of the puzzle,

tôi sẽ chỉ cho bạn một phần của trò chơi,

which is here in this envelope,

nó ở trong phong bì này,

and I will not go near it. Okay?

và tôi sẽ không đến gần nó.

And over here we have a drawing of some farm animals.

Ta có bản vẽ của một số loài vật nuôi.

You can see we have an owl, we have a horse,

Bạn có thể thấy có cú, ngựa,

a donkey, a rooster, an ox, and a sheep,

lừa, gà trống, trâu và cừu,

and then here, Gwen, we have

ở đây, Gwen này,

some fancy art store markers,

có một vài chiếc bút màu tuyệt đẹp,

colors like, can you see that word right there?

những màu như, bạn đọc được chữ này chứ?

Gwen: Cobalt. David Kwong: Cobalt, yes. Cobalt.

Gwen: Màu coban. DK: Coban, đúng vậy. Màu coban.

But we have a silver, a red, an emerald,

Có cả màu xám, màu đỏ và màu lục bảo,

and an amber marker,

và cả màu hổ phách nữa.

and Gwen, you are going to color this drawing

Gwen này, bạn sẽ tô màu bức tranh này

just like you were five years old,

như khi lên năm vậy,

one marker at a time.

mỗi con một màu.

It's going to be a lot of fun.

Sẽ vui lắm đây.

But I'm going to go over here.

Tôi sẽ ra đây.

I don't want to see what you're doing.

Tôi không muốn nhìn thấy những gì bạn làm.

Okay, so don't start yet.

Đừng bắt đầu vội. Đợi tôi ra đây và nhắm mắt lại đã.

Wait for me to get over here and close my eyes.

Now Gwen, are you ready?

Nào Gwen, bạn sẵn sàng chưa?

Pick up just one marker, pick up just one marker,

Chọn một màu, một màu mà thôi,

and why don't you color in the horse for me?

tô con ngựa giúp tôi nhé.

Color in the horse — big, big, big scribbles,

Tô màu còn ngựa bằng những nét

broad strokes, don't worry about staying in the lines.

thật nhanh và rộng, không sợ tô lem đâu.

All right. Great.

Được rồi, tuyệt.

And why don't you take that marker and recap it

Lấy chiếc bút màu đó, đóng nắp lại và đặt lên bàn giúp tôi.

and place it on the table for me.

Okay, and pick up another marker out of the cup

Okay, giờ lấy từ cốc ra chiếc bút khác

and take off the cap

tháo nắp ra

and color in the donkey for me, color in the donkey.

tô con lừa giúp tôi.

Big scribbles.

Dùng những đường thật rộng.

Okay, cool, and re-cap that marker

Okay, hay đấy, đóng nắp bút lại

and place it on the table.

và đặt nó lên bàn nào.

And pick up another marker for me

Giờ lại lấy chiếc bút màu khác

and take off the cap. Isn't this fun?

và lại tháo nắp ra. Vui không nào?

And color in the owl for me.

Bạn tô con cú giúp tôi nhé.

Color in the owl.

Tô màu con cú.

Okay, and recap that marker

Okay, lại đóng nắp lại

and pick up another marker out of the cup

rồi chọn một màu khác từ cốc

and color in the rooster for me, color in the rooster.

tô con gà cho tôi, tô con gà trống đó.

Good, good, good, good, good.

Tốt, tốt, tốt, tốt, tốt.

Big, big, big strokes. Good, good.

Những đường thật lớn. Tốt, tốt.

Pick up another marker out of the cup

Chọn một màu nữa từ cốc

and color in the ox for me. Color in the ox.

và tô con trâu giúp tôi. Tô màu con trâu.

Okay, good.

Okay, tốt.

A lot of color on that, and recap, and place it on the table,

Tô nhiều lên và đóng nắp lại, rồi đặt bút lên bàn,

and pick up another marker out of the cup.

sau đó lấy một màu nữa ra.

Oh, I'm out? Okay, I'm going to turn around.

Oh, hết màu rồi à? Okay, tôi sẽ quay lại.

Did I forget? Oh, I forgot my purple marker.

Tôi quên gì phải không? Oh, tôi quên mất màu tím rồi.

This is still going to work, though.

Dù vậy, vẫn tiếp tục được

I think this is still going to work, mostly.

tôi nghĩ thế.

So Gwen, I'm going to hand you this envelope.

Gwen, tôi sẽ đưa phong bì này cho bạn.

Don't open it yet. Do not open it yet,

Đừng mở nó vội.

but I am going to write down your choices

Tôi sẽ ghi lại lựa chọn của bạn

so that everybody can see

để mọi người cùng thấy

the choices that you made.

bạn đã chọn như thế nào.

Okay, great. So we have a cobalt horse,

Okay, tuyệt. Ta có một con ngựa màu coban,

amber owl,

một con cú màu hổ phách,

a silver ox,

một con trâu màu xám,

yes, okay, a red donkey,

vâng, một con lừa màu đỏ,

and what was the emerald color? A rooster.

và con gì có màu lục bảo thế? Con gà trống.

An emerald rooster. Okay.

Một con gà trống màu lục bảo.

Now for the moment of truth, Gwen,

Giờ đến thời khắc quyết định đây, Gwen,

we're going to take a look in that envelope.

xem trong phong bì đó có gì nhé.

Why don't you open it up and remove

Bạn hãy mở nó

the one piece of paper from inside

lấy tờ giấy trong đó ra

and hand it to me,

rồi đưa cho tôi,

and we will see if it matches your choices.

cùng xem nó có giống với lựa chọn của bạn không.

Yes, I think it does.

Vâng, đúng vậy đấy.

We have a cobalt horse, we have a red donkey,

Ngựa màu coban, lừa màu đỏ,

we have an amber owl, we have an emerald rooster, a silver ox,

cú màu hổ phách, gà màu lục bảo, trâu màu xám,

I forgot my purple marker so we have a blank sheep,

tôi quên mất màu tím nên con cừu chưa được tô màu

but that's a pretty amazing coincidence, don't you think?

nhưng sự trùng hợp này khá tuyệt phải không ?

Gwen, well done. That's beautiful. (Applause)

Gwen, bạn làm tốt đó. Tuyệt đẹp. (Vỗ tay)

I'll take that back from you.

Tôi sẽ lấy lại cái này.

So ladies and gentlemen, how is this possible?

Vậy thì, làm thế nào chuyện này lại xảy ra?

How is this possible? Well, could it be

Liệu phải chăng

that Gwen's brain is so wired to solve

não của Gwen gắn chặt với việc giải đáp

that she decoded hidden messages?

nên cô ấy đã giải mã được ẩn ý?

Well this is the puzzle I present to you.

Đây là câu đố tôi đặt ra cho mọi người.

Could there be order

Liệu trật tự có tồn tại

in the chaos that I created?

trong mớ hỗn loạn mà tôi đã tạo ra không?

Let's take a closer look.

Hãy theo dõi lại nhé.

Do you recall when I showed you these puzzle pieces?

Bạn có nhớ khi tôi đưa ra trò giải đố chứ?

What image did it ultimately become? A cobalt horse.

Chúng tạo nên hình gì vậy? Một con ngựa màu coban.

The plot thickens.

Mọi chuyện bắt đầu phức tạp đây.

And then we played a game of tangrams

Chúng ta chơi Tangram

with an emerald rooster.

với một chú gà trống màu lục bảo.

That one's my favorite.

Đó là thứ tôi yêu thích.

And then we had an experiment with a silver ox.

Rồi thử nghiệm với một con trâu xám

And Katy Perry drinks her morning coffee

Và Katy Perry uống cà phê sáng

out of an amber owl.

với chiếc cốc màu hổ phách hình con cú.

Cảm ơn Katy, vì bức ảnh.

Thank you, Katy, for taking that photo for me.

Oh, and there's one more, there's one more.

Oh, và vẫn còn nữa, còn nữa đấy.

I believe you colored a red donkey, Gwen.

Tôi tin bạn đã tô con lừa màu đỏ, Gwen.

Ladies and gentlemen, could you raise your hands

Thưa quý ông quý bà, hãy giơ tay

for me if you've read "Don Quixote?"

nếu như mọi người đã ĐỌC Don Quixote

Who's read "Don Quixote?" (Laughter)

Ai đã ĐỌC Don Quixote rồi? (Cười) (Read - đọc nghe gần giống Red - màu đỏ)

But wait, but wait, wait, wait, wait, there's more.

Từ từ, chờ đã, vẫn còn nữa này.

There's more.

Còn nữa đấy.

Gwen, I was so confident

Gwen, tôi rất tự tin

that you were going to make these choices

rằng bạn sẽ chọn tô màu như thế này

that I made another prediction,

nên đã dự đoán một thứ khác,

and I put it in an even more indelible place,

và đặt nó vào một nơi không thể mà việc sửa chữa ,

là không thể ngay ở đây.

and it's right here.

Ladies and gentlemen,

Thưa quý ông quý bà,

we have today's New York Times.

chúng ta có tờ New York Times hôm nay.

The date is March 18th, 2014.

Ngày là 18 tháng Ba, 2014.

Many of you in the first couple of rows

Rất nhiều người ở hàng ghế đầu

have it underneath your seats as well.

có tờ báo này giấu dưới ghế.

Really dig. We hid them under there.

Cúi thấp xuống nhé, chúng tôi giấu nó ở đó.

See if you can fish out the newspaper

Hãy lấy tờ báo ra

and open up to the arts section

mở tới mục nghệ thuật

and you will find the crossword puzzle,

bạn sẽ thấy trò ô chữ,

and the crossword puzzle today

và trò ô chữ hôm nay

was written by yours truly.

do chính tôi tạo nên.

Bạn có thể thấy tên tôi trên đó.

You can see my name above the grid.

I'm going to give this to you, Gwen, to take a look.

Tôi sẽ đưa nó cho bạn, Gwen, xem nhé.

And I will also put it up on the screen.

Tôi cũng sẽ chiếu nó lên đây.

Now let's take a look

Nào hãy cùng xem

at another piece of the puzzle.

một mảnh ghép nữa của câu đố.

If you look at the first clue for 1-across,

Nếu bạn nhìn gợi ý cho câu 1 - ngang,

it starts with the letter C, for corrupt,

bắt đầu với chữ C của từ Corrupt

and just below that we have an O, for outfielder,

và ngay dưới đó là O cho từ Outfielder,

and if you keep reading the first letters of the clues down,

và nếu tiếp tục nhìn dọc xuống chữ cái đầu tiên,

you get cobalt horse,

bạn sẽ thấy con ngựa màu coban,

amber owl, silver ox,

cú màu hổ phách, trâu xám,

red donkey, and emerald rooster.

lừa đỏ, và con gà màu lục bảo.

(Applause)

(Vỗ tay)

That's pretty cool, right?

Khá tuyệt vời, phải không?

It's The New York Times.

Đây là tờ New York Times.

But wait, wait, wait, wait. Wait.

Từ từ chờ đã, chờ đã.

Oh, Gwen,

Oh, Gwen à,

do you recall how I forgot my purple marker,

bạn có nhớ tôi đã để quên bút màu tím,

and you were unable to color the sheep?

và bạn không thể tô màu chú cừu chứ?

Well, if you keep reading

Nếu như các bạn đọc tiếp

starting with 25-down,

bắt đầu với 25 - dọc

it says,

nó nói,

"Oh, by the way,

"Oh, tiện thể,

the sheep can be left blank."

con cừu không tô màu cũng được".

(Laughter) (Applause)

(Cười) (Vỗ tay)

But wait, wait, wait, there's one more thing,

Đợi đã, còn một thứ nữa,

there's one more thing,

một điều nữa,

there's one final piece of the puzzle.

mảnh ghép cuối cùng của câu đố.

Gwen, I am so grateful for your choices

Gwen, tôi thật sự cảm kích với những lựa chọn của bạn

because if we take a look

bởi vì nếu ta nhìn

at the first letters of your combinations,

những chữ cái đầu tiên trong sự lựa chọn của bạn,

we get "C-H-A-O-S" for chaos

ta có được "H-Ỗ-N L-O-Ạ-N" cho Hỗn Loạn

and "O-R-D-E-R" for order.

và "T-R-Ậ-T T-Ự" cho Trật Tự.

That's chaos and order.

Đó là Hỗn Loạn và Trật Tự.

We've all made order out of chaos.

Ta tạo nên trật tự từ hỗn loạn.

So ladies and gentlemen, the next time

Vì vậy, thưa quý ông, quý bà, lần sau

you find yourself with a puzzle,

khi đối mặt với câu đố

whether it's in your life or in your work,

dù là trong cuộc sống hay công việc,

or maybe it's at the Sunday morning

hay là bữa sáng ngày Chủ Nhật

breakfast table with The New York Times,

với tờ The New York Times,

remember, you are all wired to solve.

hãy nhớ, mọi người đều gắn liền với việc giải đáp.

Thank you.

Cảm ơn mọi người.

(Applause)

(Vỗ tay)