David Kwong: Two nerdy obsessions meet — and it's magic

Tłumaczenie: Martyna Łukasz Korekta: Małgosia Makowska

Puzzles

Łamigłówki

and magic.

i magia.

I work in what most people think

W opinii większości zajmuję się

are two distinct fields,

dwoma odrębnymi dziedzinami,

but I believe they are the same.

ale dla mnie oznaczają to samo.

I am both a magician and

Jestem magikiem

a New York Times crossword puzzle constructor,

i twórcą krzyżówek dla New York Timesa,

which basically means I've taken

co oznacza, że wybrałem

the world's two nerdiest hobbies

dwa najbardziej durne zajęcia

and combined them into one career.

i splotłem je w jedną karierę.

And I believe that magic and puzzles are the same

Wierzę, że magia i łamigłówki są tożsame,

because they both key into one of

bo opierają się

the most important human drives:

na jednym z najważniejszych ludzkich popędów:

the urge to solve.

nieodpartej chęci zgadywania.

Human beings are wired to solve,

Jesteśmy zaprogramowani, by rozwiązywać zagadki

to make order out of chaos.

i wprowadzać ład w miejsce chaosu.

It's certainly true for me.

Ja na pewno tak mam.

I've been solving my whole life.

Całe życie rozwiązuję zagadki.

High school consisted of epic Scrabble matches in the cafeteria

W liceum grałem w Scrabble na stołówce

and not really talking to girls,

i raczej nie gadałem z dziewczynami.

and then at about that time

Mniej więcej wtedy

I started learning magic tricks

zacząłem zgłębiać magiczne sztuczki

and definitely not talking to girls.

i całkiem przestałem gadać z dziewczynami.

There's nothing like starting a conversation with,

Nie ma to jak zacząć rozmowę od:

"Hey, did you know that 'prestidigitation' is worth

"Wiesz, że słowo 'prestidigitatacja'

20 points in Scrabble?"

daje 20 punktów w Scrabble?".

But back then, I noticed an intersection

Wtedy zauważyłem,

że łamigłówki i iluzje są podobne.

between puzzles and illusion.

When you do the crossword puzzle

Rozwiązując krzyżówkę

or when you watch a magic show,

lub oglądając występ magika,

you become a solver,

zaczynasz rozwiązywać zagadki.

and your goal is to try to find the order in the chaos,

Twój cel to odnalezienie ładu w chaosie,

the chaos of, say, a black-and-white puzzle grid,

czyli w pustej krzyżówce,

a mixed-up bag of Scrabble tiles,

w pomieszanych płytkach z literami w Scrabble

or a shuffled pack of playing cards.

albo w potasowanych kartach.

And today, as a cruciverbalist —

Dziś jako szaradzista,

23 points —

23 punkty,

and an illusion designer, I create that chaos.

i twórca iluzji tworzę chaos.

I test your ability to solve.

Sprawdzam jak szybko

rozwiązujecie zagadki.

Now, it turns out research tells us

Badania pokazują,

that solving is as primal as eating and sleeping.

że rozwiązywanie zagadek to czynność elementarna,

jak jedzenie i spanie.

From birth, we are wired to solve.

Od urodzenia mamy program na zgadywanie.

In one UCLA study, newborns still in the hospital

Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego zbadali noworodki.

were shown patterns, patterns like this:

Pokazywali im wzory:

circle, cross, circle, cross.

kółko, krzyżyk, kółko, krzyżyk.

And then the pattern was changed: triangle, square.

Potem zmienili wzór na trójkąty i kwadraty.

And by tracking an infant's gaze,

Obserwując spojrzenie dzieci,

we know that newborns as young as a day old

doszli do wniosku, że już w dzień po narodzinach

can notice and respond to disruptions in order.

człowiek dostrzega chaos i reaguje na niego.

It's remarkable.

To niesamowite.

So from infancy through old age,

Nieodparta potrzeba rozwiązywania zagadek

the urge to solve unites us all,

łączy wszystkich: starych i młodych.

and I even found this photo on Instagram

Nawet na Instagramie znalazłem

of pop star Katy Perry solving a crossword puzzle

zdjęcie Kate Perry rozwiązującej krzyżówkę przy porannej kawie.

with her morning coffee.

Like.

Okejka!

(Laughter)

(Śmiech)

Now, solving exists across all cultures.

Zagadki występują we wszystkich kulturach.

Amerykanie wymyślili krzyżówki,

The American invention is the crossword puzzle,

and this year we are celebrating

które w tym roku

the 100th anniversary of the crossword puzzle,

obchodzą setne urodziny.

first published in The New York World.

Po raz pierwszy pojawiły się w The New York World.

But many other cultures have their signature puzzles as well.

Inni też mają swoje wynalazki w sferze łamigłówek.

China gives us tangrams,

Chińczycy stworzyli tangramy,

which would test solvers' abilities

które sprawdzają umiejętność

to form shapes from the jumbled pieces.

tworzenia figur z pomieszanych elementów.

Chaos. Order.

Chaos.

Ład.

Order.

Ład.

And order.

I ład.

That one's my favorite, let's hear it again.

Fajne, posłuchajmy jeszcze raz.

Okay.

OK.

And how about this puzzle

A co powiecie o tej łamigłówce,

invented in 18th-century England:

wynalezionej w XVIII wieku w Anglii?

the jigsaw puzzle.

O puzzlach?

Is this not making order out of chaos?

Czy zmienia chaos w porządek?

So as you can see,

Jak widać,

we are always solving.

wciąż rozwiązujemy zagadki.

We are always trying to decode our world.

Staramy się rozszyfrować świat.

It's an eternal quest.

To nasza wewnętrzna walka.

It's just like the one Cervantes wrote about

Taka, o jakiej pisał Cervantes

in "Don Quixote,"

w "Don Kichocie",

which by the way is the root of the word "quixotry,"

skąd pochodzi słowo "donkiszoteria",

the highest-scoring Scrabble word of all time,

najwyżej punktowane w Scrabble,

365 points.

warte aż 365 punktów.

But anyway, "Don Quixote" is an important book.

"Don Kichot" to ważna książka.

You guys have read "Don Quixote," yes?

Czytaliście?

I'm seeing some heads nod.

Widzę, że niektórzy tak.

Come on guys, really?

Serio?

Who's read "Don Quixote?" Let's do this. Raise your hands if you've read "Don Quixote."

Kto czytał "Don Kichota" ręka w górę.

There we go. Smart audience.

Mądra publiczność.

Who's read "Don Quixote?" Get them up.

Kto czytał "Don Kichota"?

Okay, good, because I need somebody smart here

Super. Potrzebuję kogoś mądrego,

because now I'm going to demonstrate

bo zaraz zademonstruję,

with the help of one of you

z czyjąś pomocą,

just how deeply rooted your urge to solve is,

jak głęboko jest zakorzeniona potrzeba rozwiązywania zagadek

just how wired to solve all of you really are,

i że wszyscy jesteśmy tak zaprogramowani.

so I'm going to come into the audience

Zejdę ze sceny

and find somebody to help me.

i poszukam pomocnika.

Let's see.

Zobaczmy.

Everybody's looking away all of a sudden.

Nagle każdy patrzy w drugą stronę.

Can I? Would you? What is your name? Gwen.

Może ty? Jak masz na imię? Gwen.

I'm not a mind reader, I can see your name tag.

Nie czytam w twoich myślach, masz tu napisane.

Come with me, Gwen. Everyone give her a round of applause, make her feel welcome.

Chodź, Gwen. Dodajcie jej odwagi brawami.

Gwen, after you.

Ty pierwsza.

(Applause)

(Oklaski)

Are you so excited?

Cieszysz się?

Did you know that your name is worth

Czy wiesz, że twoje imię

eight points in Scrabble?

jest warte osiem punktów w Scrabble?

Okay, stand right here, Gwen, right here.

Stań tu.

Now, Gwen, before we begin,

Zanim zaczniemy,

I'd like to point out a piece of the puzzle,

chciałbym zwrócić uwagę,

which is here in this envelope,

że w tej kopercie jest zagadka,

and I will not go near it. Okay?

ale będę się trzymał od niej z dala.

And over here we have a drawing of some farm animals.

Mam obrazki ze zwierzętami.

You can see we have an owl, we have a horse,

Sowa i koń,

a donkey, a rooster, an ox, and a sheep,

osioł, kogut, wół i owca.

and then here, Gwen, we have

A tu jest

some fancy art store markers,

mnóstwo fantazyjnych pisaków.

colors like, can you see that word right there?

Różne kolory. Przeczytasz jaki kolor?

Gwen: Cobalt. David Kwong: Cobalt, yes. Cobalt.

Kobaltowy. Zgadza się.

But we have a silver, a red, an emerald,

Jest też srebrny, czerwony, szmaragdowy

and an amber marker,

i bursztynowy.

and Gwen, you are going to color this drawing

Pokoloruj obrazki,

just like you were five years old,

tak jak w dzieciństwie.

one marker at a time.

Jeden obrazek - jeden kolor.

It's going to be a lot of fun.

Super zabawa.

But I'm going to go over here.

Będę tam.

I don't want to see what you're doing.

Nie chcę widzieć, co robisz.

Okay, so don't start yet.

Jeszcze nie zaczynaj.

Wait for me to get over here and close my eyes.

Poczekaj, aż zamknę oczy.

Now Gwen, are you ready?

Pick up just one marker, pick up just one marker,

Gotowa?

Wybierz tylko jeden pisak

and why don't you color in the horse for me?

i pokoloruj konia.

Color in the horse — big, big, big scribbles,

Śmiało, możesz bazgrolić

broad strokes, don't worry about staying in the lines.

i wychodzić poza kontury.

All right. Great.

Świetnie.

And why don't you take that marker and recap it

A teraz nałóż skuwkę

and place it on the table for me.

i połóż pisak na stole.

Okay, and pick up another marker out of the cup

Weź inny,

and take off the cap

zdejmij skuwkę

and color in the donkey for me, color in the donkey.

i pokoloruj osła.

Big scribbles.

Śmiało.

Okay, cool, and re-cap that marker

and place it on the table.

Nałóż skuwkę

i połóż pisak na stole.

And pick up another marker for me

Weź inny kolor,

and take off the cap. Isn't this fun?

zdejmij skuwkę - ale zabawa!

And color in the owl for me.

Pokoloruj sowę.

Color in the owl.

Okay, and recap that marker

Nałóż skuwkę,

and pick up another marker out of the cup

wybierz inny kolor

and color in the rooster for me, color in the rooster.

i pokoloruj koguta.

Good, good, good, good, good.

Big, big, big strokes. Good, good.

Świetnie.

Zamaszyste ruchy.

Pick up another marker out of the cup

Weź inny kolor

and color in the ox for me. Color in the ox.

i pokoloruj wołu.

Okay, good.

Super.

A lot of color on that, and recap, and place it on the table,

Maluj śmiało.

Nałóż skuwkę i połóż na stole.

and pick up another marker out of the cup.

Wybierz kolejny kolor.

Oh, I'm out? Okay, I'm going to turn around.

Już nie ma? Odwrócę się.

Did I forget? Oh, I forgot my purple marker.

Zapomniałem o fioletowym.

This is still going to work, though.

Ale i tak damy radę.

I think this is still going to work, mostly.

No mniej więcej.

So Gwen, I'm going to hand you this envelope.

Gwen, dam ci kopertę.

Don't open it yet. Do not open it yet,

Nie otwieraj jej. Jeszcze nie.

but I am going to write down your choices

Zapiszę, jakie kolory wybrałaś,

so that everybody can see

tak żeby każdy to widział.

the choices that you made.

Okay, great. So we have a cobalt horse,

Mamy kobaltowego konia,

amber owl,

bursztynową sowę,

a silver ox,

srebrnego wołu

yes, okay, a red donkey,

i czerwonego osła.

and what was the emerald color? A rooster.

Co było szmaragdowe?

Kogut.

An emerald rooster. Okay.

Szmaragdowy kogut.

Now for the moment of truth, Gwen,

A teraz moment prawdy:

we're going to take a look in that envelope.

Why don't you open it up and remove

zajrzymy do wnętrza koperty.

Otwórz ją

the one piece of paper from inside

i wyjmij ze środka kartkę.

and hand it to me,

Podaj mi.

and we will see if it matches your choices.

Sprawdźmy, czy zgadza się z kolorami, które wybrałaś.

Yes, I think it does.

Zgadza się.

We have a cobalt horse, we have a red donkey,

Jest kobaltowy koń i czerwony osioł,

we have an amber owl, we have an emerald rooster, a silver ox,

bursztynowa sowa, szmaragdowy kogut, srebrny wół.

I forgot my purple marker so we have a blank sheep,

Zapomniałem o fioletowym, więc owca jest niepokolorowana,

but that's a pretty amazing coincidence, don't you think?

ale czy to nie niesamowity zbieg okoliczności?

Gwen, well done. That's beautiful. (Applause)

Dobra robota, Gwen. Pięknie.

(Oklaski)

Wezmę to.

I'll take that back from you.

So ladies and gentlemen, how is this possible?

Panie i panowie, jak to możliwe?

How is this possible? Well, could it be

Czy możliwe,

that Gwen's brain is so wired to solve

że mózg Gwen jest zaprogramowany na rozwiązywanie zagadek

that she decoded hidden messages?

tak dalece, że rozpracował szyfr?

Well this is the puzzle I present to you.

To dopiero zagadka.

Could there be order

Czy to dzięki ładowi,

in the chaos that I created?

który stworzyłem w chaosie?

Let's take a closer look.

Przyjrzyjmy się temu.

Do you recall when I showed you these puzzle pieces?

Pamiętacie jak to pokazałem?

What image did it ultimately become? A cobalt horse.

W co się zaraz zamieniło?

W kobaltowego konia.

The plot thickens.

Atmosfera się zagęszcza.

And then we played a game of tangrams

Potem rozwiązywaliśmy tangramy

with an emerald rooster.

ze szmaragdowym kogutem.

That one's my favorite.

Strasznie to lubię.

And then we had an experiment with a silver ox.

Przeprowadziliśmy doświadczenie ze srebrnym wołem.

And Katy Perry drinks her morning coffee

Kate Perry pije poranną kawę

out of an amber owl.

z bursztynowego kubka w kształcie sowy.

Thank you, Katy, for taking that photo for me.

Kate, dzięki za zdjęcie.

Oh, and there's one more, there's one more.

A i jeszcze coś.

I believe you colored a red donkey, Gwen.

Osioł jest czerwony, Gwen?

Ladies and gentlemen, could you raise your hands

Panie i panowie, podnieście ręce

for me if you've read "Don Quixote?"

jeżeli czytaliście "Don Kichota".

Who's read "Don Quixote?" (Laughter)

Kto przeczytał książkę?

(Śmiech)

But wait, but wait, wait, wait, wait, there's more.

Ale czekajcie.

There's more.

Jest coś jeszcze.

Gwen, I was so confident

Gwen, byłem tak pewien

that you were going to make these choices

co wybierzesz,

that I made another prediction,

że swoje przypuszczenia

and I put it in an even more indelible place,

umieściłem w jeszcze jednym miejscu,

and it's right here.

o tu.

Ladies and gentlemen,

we have today's New York Times.

Panie i panowie,

mam dzisiejsze wydanie New York Timesa.

The date is March 18th, 2014.

18 marca 2014 r.

Many of you in the first couple of rows

Niektóre osoby siedzące z przodu

have it underneath your seats as well.

mają egzemplarz pod siedzeniem.

Really dig. We hid them under there.

Sięgajcie śmiało - naprawdę tam są.

See if you can fish out the newspaper

Możecie wyłowić gazetę?

and open up to the arts section

Spójrzcie na dział rozrywka

and you will find the crossword puzzle,

i szukajcie krzyżówki.

and the crossword puzzle today

Sam ją przygotowałem.

was written by yours truly.

You can see my name above the grid.

Na górze widać nazwisko.

I'm going to give this to you, Gwen, to take a look.

To dla ciebie, Gwen. Spójrz.

And I will also put it up on the screen.

Pokażę krzyżówkę na ekranie.

Now let's take a look

Przyjrzyjmy się

at another piece of the puzzle.

jeszcze jednej zagadce.

If you look at the first clue for 1-across,

Widzicie jedynkę poziomo?

it starts with the letter C, for corrupt,

Zaczyna się na literę k, k jak korupcja.

and just below that we have an O, for outfielder,

Pod spodem mamy o jak orczyk.

and if you keep reading the first letters of the clues down,

Czytając dalej pierwsze litery haseł

you get cobalt horse,

wyjdzie wam kobaltowy koń,

amber owl, silver ox,

bursztynowa sowa, srebrny wół,

red donkey, and emerald rooster.

czerwony osioł i szmaragdowy kogut.

(Applause)

(Oklaski)

That's pretty cool, right?

Fajne?

It's The New York Times.

To New York Times.

But wait, wait, wait, wait. Wait.

Ale czekajcie.

Oh, Gwen,

do you recall how I forgot my purple marker,

Gwen, pamiętasz,

jak zapomniałem fioletowego pisaka

and you were unable to color the sheep?

i przez to nie mogłaś pomalować owcy?

Well, if you keep reading

Dalej w krzyżówce,

starting with 25-down,

od 25 pionowo,

it says,

można przeczytać:

"Oh, by the way,

"Tak przy okazji:

the sheep can be left blank."

owca może zostać niepokolorowana".

(Laughter) (Applause)

(Śmiech) (Oklaski)

But wait, wait, wait, there's one more thing,

Czekajcie, jest coś jeszcze:

there's one more thing,

there's one final piece of the puzzle.

ostatni element układanki.

Gwen, I am so grateful for your choices

Gwen, cieszę się, że tak pokolorowałaś,

because if we take a look

bo po przyjrzeniu się

at the first letters of your combinations,

pierwszym literom twojej kombinacji,

we get "C-H-A-O-S" for chaos

otrzymamy C-H-A-O-S

and "O-R-D-E-R" for order.

i Ł-A-D.

That's chaos and order.

Chaos i ład.

We've all made order out of chaos.

Zrobiliśmy ład z chaosu.

So ladies and gentlemen, the next time

Następnym razem,

you find yourself with a puzzle,

gdy traficie na zagadkę,

whether it's in your life or in your work,

czy to w życiu zawodowym czy prywatnym,

or maybe it's at the Sunday morning

może w niedzielę rano

breakfast table with The New York Times,

przy śniadaniu i porannej gazecie,

remember, you are all wired to solve.

pamiętajcie, że jesteście zaprogramowani do rozwiązywania.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)