Greg Stone: Saving the ocean one island at a time

Greg Stone: Cứu đại dương, mỗi lần một hòn đảo

Translator: trang nguyen Reviewer: Duc Nguyen

I guess the story actually has to start

Tôi cho rằng câu chuyện phải bắt đầu

maybe back in the the 1960s,

có lẽ là vào những năm 1960,

when I was seven or eight years old,

khi tôi lên bảy hay tám tuổi,

watching Jacques Cousteau documentaries on the living room floor

tôi xem các phim tài liệu của Jacques Cousteau trong phòng khách

with my mask and flippers on.

trong khi đeo mặt nạ bơi và đôi chân vịt.

Then after every episode, I had to go up to the bathtub

Sau mỗi tập phim, tôi đều phải chạy vào bồn tắm

and swim around the bathtub and look at the drain,

vừa bơi trong bồn vừa nhìn nhìn lỗ thoát nước,

because that's all there was to look at.

bởi vì không phải ở đấy thì còn gì đáng nhìn hơn nữa chứ?

And by the time I turned 16,

Cho đến khi tôi bước sang tuổi 16,

I pursued a career in marine science,

tôi đã theo đuổi ngành đại dương học,

in exploration and diving,

khám phá và lặn

and lived in underwater habitats, like this one off the Florida Keys,

và sống trong môi trường dưới nước, như ở đây, ngoại vi quần đảo Florida Keys,

for 30 days total.

trong tổng cộng 30 ngày.

Brian Skerry took this shot. Thanks, Brian.

Brian Skerry đã chụp những tấm hình này. Cảm ơn Brian.

And I've dived in deep-sea submersibles around the world.

Và tôi đã lặn xuống những độ sâu mà con người ta có thể chịu được ở khắp các đại dương trên hành tinh

And this one is the deepest diving submarine in the world,

và đây là một trong những tàu ngầm có thể lặn sâu nhất thế giới,

operated by the Japanese government.

được điều hành bởi chính phủ Nhật Bản.

And Sylvia Earle and I

Sylvia Earle và tôi

were on an expedition in this submarine

đã tham gia chuyến thám hiểm trên con tàu này

20 years ago in Japan.

20 năm trước, ở Nhật Bản.

And on my dive, I went down 18,000 feet,

Tôi đã lặn xuống độ sâu gần 5500 m,

to an area that I thought

tới một khu vực mà tôi đã nghĩ

would be pristine wilderness area on the sea floor.

sẽ là vùng bảo tồn nguyên vẹn của đáy biển.

But when I got there, I found

Nhưng khi tới đó, tôi tìm thấy

lots of plastic garbage and other debris.

rất nhiều túi nilon và các loại rác khác.

And it was really a turning point in my life,

Đó thực sự là bước ngoặt của đời tôi,

where I started to realize

khi tôi bắt đầu nhận ra rằng

that I couldn't just go have fun doing science and exploration.

tôi không thể chỉ lấy làm vui mà nghiên cứu và khám phá;

I needed to put it into a context.

tôi cần đặt nó trong một bối cảnh.

I needed to head towards conservation goals.

Tôi cần hướng tới các mục tiêu bảo tồn.

So I began to work

Vì vậy tôi bắt đầu làm việc

with National Geographic Society and others

với tạp chí National Geographic Society cùng các báo khác

and led expeditions to Antarctica.

và dẫn các cuộc thám hiểm tới Nam Cực.

I led three diving expeditions to Antarctica.

Tôi đã dẫn ba cuộc thám hiểm lặn tới Nam Cực.

Ten years ago was a seminal trip,

Chuyến đi 10 năm trước có ảnh hưởng sâu sắc

where we explored that big iceberg, B-15,

khi chúng tôi khám phá ra núi băng lớn, kí hiệu B-15,

the largest iceberg in history, that broke off the Ross Ice Shelf.

núi băng trôi lớn nhất trong lịch sử, đã vỡ khỏi khối băng Nam Cực.

And we developed techniques

Và chúng tôi đã phát triển công nghệ

to dive inside and under the iceberg,

để lặn vào bên trong và bên dưới núi băng ấy,

such as heating pads on our kidneys

kỹ thuật này tương tự các tấm đệm nhiệt trên thận của chúng ta

with a battery that we dragged around,

với một bình ắc quy có thể kéo đi được,

so that, as the blood flowed through our kidneys,

nhờ đó, giống như dòng máu chảy qua thận,

it would get a little boost of warmth

nó sẽ trở nên ấm hơn

before going back into our bodies.

trước khi quay trở lại mạch máu.

But after three trips to Antarctica,

Nhưng sau ba chuyến đi tới Nam Cực,

I decided that it might be nicer to work in warmer water.

tôi quyết định rằng có lẽ nên làm việc trong vùng nước ấm thì hơn.

And that same year, 10 years ago,

Và cùng năm đó, cách đây 10 năm,

I headed north to the Phoenix Islands.

tôi đi về hướng bắc, tới Quần đảo Phượng hoàng.

And I'm going to tell you that story here in a moment.

Tôi sẽ kể cho các bạn ngay bây giờ đây.

But before I do, I just want you to ponder this graph for a moment.

Nhưng trước đó, tôi chỉ muốn các bạn dành một lúc suy ngẫm biểu đồ này.

You may have seen this in other forms,

Bạn có thể thấy cái này trong nhiều dạng hình khác nhau,

but the top line is the amount of protected area

nhưng đường trên cùng biểu thị diện tích được bảo vệ

on land, globally,

trên đất liền trên toàn thế giới,

and it's about 12 percent.

nó chiếm khoảng 12%.

And you can see that it kind of hockey sticks up

Và bạn có thể thấy rằng nó tăng vọt lên

around the 1960s and '70s,

vào những năm 60, 70 của thế kỷ trước.

and it's on kind of a nice trajectory right now.

Và đến hiện tại nó đang ở dạng đường cong rất đẹp.

And that's probably because

Điều đó có nhiều khả năng là bởi

that's when everybody got aware of the environment

đó là khi người ta nhận thức được các vấn đề môi trường

and Earth Day

nhờ Ngày Trái Đất

and all the stuff that happened in the '60s with the Hippies and everything

nhờ tất cả những thứ đã diễn ra trong thập niên 60 - như những người Híp-pi

really did, I think, have an affect on global awareness.

tôi nghĩ, nhờ mọi thứ đều đã thật sự có ảnh hưởng đến nhận thức toàn cầu.

But the ocean-protected area

Nhưng diện tích đại dương được bảo vệ

is basically flat line

về cơ bản là đường thẳng

until right about now -- it appears to be ticking up.

cho đến tầm này - nó đang có vẻ đi lên.

And I do believe that we are at the hockey stick point

Tôi tin rằng chúng ta đang ở điểm vọt lên

of the protected area in the ocean.

của diện tích được bảo vệ ở đại dương.

I think we would have gotten there a lot earlier

Tôi nghĩ chúng ta đáng lẽ phải tới đó sớm hơn nhiều

if we could see what happens in the ocean

nếu chúng ta có thể thấy những gì đang diễn ra trên các đại dương,

like we can see what happens on land.

như những gì ta thấy đang diễn ra trên đất liền.

But unfortunately, the ocean is opaque,

Nhưng không may, đại dương là một tầm nhìn mờ ảo,

and we can't see what's going on.

khiến cho ta không thể thấy điều gì đang xảy ra.

And therefore we're way behind on protection.

Do vậy, chúng ta bị tụt hậu so với sự bảo vệ cần có.

But scuba diving, submersibles

Nhưng nhờ các bình dưỡng khí và các tàu lặn

and all the work that we're setting about to do here

và những công việc chúng ta đang thực hiện ở đây

will help rectify that.

sẽ giúp sửa chữa điều đó.

So where are the Phoenix Islands?

Vậy, Quần đảo Phượng hoàng nằm ở đâu?

They were the world's largest marine-protected area

Chúng là diện tích đại dương được bảo vệ lớn nhất thế giới,

up until last week

cho đến tuần trước

when the Chagos Archipelago was declared.

khi Quần đảo Chagos giành lấy danh hiệu đó.

It's in the mid-Pacific. It's about five days from anywhere.

Nó nằm giữa Thái Bình Dương. Mất khoảng năm ngày đường tới đó, kể từ mọi hướng.

If you want to get to the Phoenix Islands,

Nếu bạn muốn tới Quần đảo Phượng hoàng,

it's five days from Fiji,

đi từ đảo Fiji sẽ mất năm ngày,

it's five days from Hawaii, it's five days from Samoa.

đi từ Hawaii hay Samoa cũng sẽ mất từng đó thời gian.

It's out in the middle of the Pacific,

Nó nằm chính giữa Thái Bình Dương,

right around the Equator.

ngay ở Xích đạo.

I had never heard of the islands 10 years ago,

Mười năm trước, tôi chưa từng nghe thấy tên nó,

nor the country, Kiribati, that owns them,

hay tên của quốc gia ngụ trên đó, Kiribati,

till two friends of mine who run a liveaboard dive boat in Fiji

cho tới lúc hai người bạn của tôi, những người sống trên một con tàu lặn ở Fiji, bảo rằng

said, "Greg, would you lead a scientific expedition up to these islands?

"Greg này, cậu sẽ dẫn chuyến thám hiểm khoa học tới đám đảo đó chứ?

They've never been dived."

Chưa có ai từng lặn ở đấy đâu."

And I said, "Yeah.

Và tôi nói, "Ừ.

But tell me where they are and the country that owns them."

Nhưng kể cho tớ xem chúng ở đâu, và quốc gia nào ở đó."

So that's when I first learned of the Islands

Và đó là lần đầu tiên tôi biết về các đảo này

and had no idea what I was getting into.

và không hề biết mình đang tiến đến đâu.

But I was in for the adventure.

Nhưng tôi đã tham gia cuộc mạo hiểm ấy.

Let me give you a little peek here of the Phoenix Islands-protected area.

Hãy để tôi đưa cho các bạn điểm đỉnh ở đây, diện tích được bảo vệ của Quần đảo Phượng hoàng.

It's a very deep-water part of our planet.

Nó là phần nước rất sâu của hành tinh chúng ta.

The average depths are about 12,000 ft.

Độ sâu trung bình khoảng 3650 m.

There's lots of seamounts in the Phoenix Islands,

Có nhiều núi đáy biển ở Quần đảo Phượng hoàng,

which are specifically part of the protected area.

chúng là một phần đặc biệt của diện tích được bảo vệ.

Seamounts are important for biodiversity.

Các núi đáy biển rất quan trọng đối với đa dạng sinh học.

There's actually more mountains in the ocean than there are on land.

Thực tế là núi dưới đại dương còn nhiều hơn trên cạn.

It's an interesting fact.

Sự thực thú vị làm sao.

And the Phoenix Islands is very rich in those seamounts.

Và Quần đảo Phượng hoàng rất giàu các núi này.

So it's a deep -- think about it in a big three-dimensional space,

Nó là một vực thẳm - hãy nghĩ về nó trong một không gian ba chiều rộng lớn,

very deep three-dimensional space

một không gian ba chiều sâu thẳm

with herds of tuna, whales,

với hàng đàn cá hồi, cá voi,

all kinds of deep sea marine life

mọi loài sinh vật ở tầng sâu của đại dương

like we've seen here before.

như chúng ta từng thấy trước đây.

That's the vessel that we took up there

Đây là con tàu đã đưa chúng tôi tới đó

for these studies, early on,

để thực hiện nghiên cứu này ở thời kỳ đầu

and that's what the Islands look like -- you can see in the background.

và quần đảo trông như thế này, bạn có thể thấy phía xa trên hình.

They're very low to the water,

Chúng có độ cao rất gần với mực nước,

and they're all uninhabited, except one island

và tất cả đều không có người sinh sống, ngoại trừ một hòn đảo

has about 35 caretakers on it.

có khoảng 35 người trông nom trên đó.

And they've been uninhabited for most of time

Trong lịch sử, gần như chúng chưa từng bị cư ngụ

because even in the ancient days,

bởi vì kể cả trong những giai đoạn xa xưa

these islands were too far away

những đảo này cũng vẫn nằm ở vị trí quá xa

from the bright lights of Fiji and Hawaii and Tahiti

so với những ánh đèn nơi phồn hoa đô hội ở Fiji, Hawaii và Tahiti

for those ancient Polynesian mariners

đối với các thủy thủ người Po-ni-lê-di cổ

that were traversing the Pacific so widely.

những người tung hoành ngang dọc Thái Bình Dương.

But we got up there,

Nhưng chúng tôi đã tới đó,

and I had the unique and wonderful scientific opportunity and personal opportunity

và tôi đã có cơ hội nghiên cứu khoa học cũng như trải nghiệm cá nhân tuyệt diệu và độc nhất

to get to a place that had never been dived

tới một nơi chưa ai từng lặn xuống

and just get to an island and go, "Okay, where are we going to dive?

chỉ cần tới một hòn đảo bất kỳ và nói, "Nào, ta lặn ở đâu nhỉ?

Let's try there,"

Hãy thử ở kia đi,"

and then falling into the water.

rồi nhảy ùm xuống nước.

Both my personal and my professional life changed.

Cả cuộc sống cá nhân lẫn sự nghiệp của tôi đều đã thay đổi.

Suddenly, I saw a world

Đột nhiên tôi thấy một thế giới

that I had never seen before in the ocean --

mà tôi chưa bao giờ trông thấy trước đây ở các vùng biển khác -

schools of fish that were so dense

hàng đàn hàng đàn cá dày đặc

they dulled the penetration of sunlight from the surface,

chúng làm ánh sáng chiếu xuống từ mặt nước bị che mờ

coral reefs that were continuous

các rặng san hô nối dài liên tục

and solid and colorful,

cứng chắc và đầy màu sắc

large fish everywhere,

cá lớn ở khắp nơi

manta rays.

rất nhiều cá đuối.

It was an ecosystem. Parrotfish spawning --

Một hệ sinh thái, và đó là thời gian đẻ trứng của cá vẹt.

this is about 5,000 longnose parrotfish spawning

Có khoảng 5000 con cá vẹt mũi dài đang đẻ trứng

at the entrance to one of the Phoenix Islands.

ở lối vào một trong những đảo của Quần đảo Phượng hoàng.

You can see the fish are balled up

Bạn có thể trông thấy loài cá này cuộn lại thành hình cầu

and then there's a little cloudy area there

và có một vùng mây mù ở đây

where they're exchanging the eggs and sperm for reproduction --

là nơi chúng trao đổi trứng và tinh trùng để sinh sản.

events that the ocean is supposed to do,

Những gì vốn là thiên chức của đại dương

but struggles to do in many places now

nhưng hiện tại ở rất nhiều nơi, đại dương rất khó có thể làm được

because of human activity.

bởi hoạt động của con người.

The Phoenix Islands and all the equatorial parts of our planet

Quần đảo Phượng hoàng và tất cả những phần thuộc xích đạo trên hành tinh của chúng ta

are very important for tuna fisheries,

đóng vai trò rất quan trọng đối với các ngư trường cá ngừ

especially this yellowfin tuna that you see here.

đặc biệt là giống cá ngừ vây vàng bạn thấy ở đây.

Phoenix Islands is a major tuna location.

Quần đảo Phượng hoàng là một cứ điểm hết sức quan trọng của cá ngừ.

And sharks -- we had sharks on our early dives,

Và cá mập - chúng tôi đã gặp cá mập trong những chuyến lặn đầu tiên,

up to 150 sharks at once,

cùng một lúc, có tới 150 con cá mập,

which is an indication

đây là chỉ thị sinh thái

of a very, very healthy, very strong, system.

của một hệ thống cực kỳ khỏe mạnh.

So I thought the scenes

Lúc ấy tôi đã nghĩ những cảnh quan

of never-ending wilderness

của một vùng nguyên vẹn không bị xâm phạm

would go on forever,

chắc đi mãi cũng không hết mất

but they did finally come to an end.

nhưng cuối cùng cũng đến khúc cuối.

And we explored the surface of the Islands as well --

Ngoài đại dương, chúng tôi còn thám hiểm bề mặt quần đảo -

very important bird nesting site,

đấy là vùng chim làm tổ hết sức quan trọng

some of the most important bird-nesting sites in the Pacific, in the world.

một trong những vùng chim làm tổ quan trọng nhất ở Thái Bình Dương và trên toàn thế giới.

And we finished our trip.

Chúng tôi đã hoàn thành chuyến du hành.

And that's the area again.

Đây lại là khu vực đó.

You can see the Islands -- there are eight islands --

Bạn có thể thấy Quần đảo - có tám đảo -

that pop out of the water.

nhô lên khỏi mặt nước.

The peaks that don't come out of the water are the seamounts.

Những đỉnh nằm dưới nước là các núi đáy biển.

Remember, a seamount turns into an island when it hits the surface.

Hãy nhớ rằng một ngọn núi đáy biển biến thành một hòn đảo khi nó nhô khỏi mặt nước.

And what's the context of the Phoenix Islands?

Vậy các vấn đề của Quần đảo Phượng hoàng là gì?

Where do these exist?

Chúng tồn tại ở đâu?

Well they exist in the Republic of Kiribati,

À, chúng tồn tại ở nước Cộng hòa Kiribati

and Kiribati is located in the Central Pacific

và Kiribati nằm ở trung tâm Thái Bình Dương

in three island groups.

trên ba cụm đảo.

In the west we have the Gilbert Islands.

Cụm đảo Gilbert ở phía tây.

In the center we have the Phoenix Islands,

Chính giữa là cụm đảo Phượng hoàng,

which is the subject that I'm talking about.

là nơi tôi đang đề cập đến.

And then over to the east we have the Line Islands.

Cụm đảo Line nằm phía đông.

It's the largest atoll nation in the world.

Nó là quốc đảo san hô lớn nhất thế giới.

And they have

Và ở đó

about 110,000 people

có khoảng 110.000 người

spread out over 33 islands.

cư trú trên 33 hòn đảo.

They control 3.4 million cubic miles of ocean,

Họ kiểm soát 14 ki-lô-mét khối nước biển,

and that's between one and two percent

lượng đó nằm trong khoảng 1 đến 2%

of all the ocean water on the planet.

của nước biển trên toàn Trái đất.

And when I was first going up there,

Khi lần đầu tiên tôi tới đó -

I barely knew the name of this country 10 years ago,

tôi chỉ biết được tên quốc gia này mười năm về trước -

and people would ask me,

và người ta sẽ hỏi tôi

"Why are you going to this place called Kiribati?"

"Sao anh lại đến cái nơi được gọi là Kiribati thế?"

And it reminded me of that old joke

Câu hỏi đó nhắc tôi nhớ đến một truyện cười quen thuộc

where the bank robber comes out of the courthouse handcuffed,

khi tên trộm nhà băng bước ra khỏi tòa án với đôi tay bị còng

and the reporter yells, "Hey, Willy. Why do you rob banks?"

và người phóng viên hét lên, "Này, Willy, sao cậu lại cướp nhà băng?"

And he says, "cause that's where all the money is."

Và cậu ta trả lời, "Vì tất cả tiền nằm đấy."

And I would tell people, "Why do I go to Kiribati?

Và tôi sẽ bảo người ta, "Sao tôi lại đến Kiribati á?

Because that's where all the ocean is."

Bởi vì đại dương nằm đó."

They basically are one nation

Về cơ bản họ là một quốc gia

that controls most of the equatorial waters

kiểm soát phần lớn nước ở vùng xích đạo

of the Central Pacific Ocean.

của trung tâm Thái Bình Dương.

They're also a country

Họ cũng là một đất nước

that is in dire danger.

đang lâm vào hiểm họa đáng sợ.

Sea levels are rising,

Mực nước biển đang dâng lên,

and Kiribati, along with 42 other nations in the world,

và Kiribati, cùng với 42 quốc gia khác trên thế giới,

will be under water within 50 to 100 years

sẽ chìm dưới nước trong vòng 50 tới 100 năm nữa

due to climate change

do biến đổi khí hậu

and the associated sea-level rise from thermal expansion

và sự tăng mực nước biển được tạo ra bởi sự tăng nhiệt độ

and the melting of freshwater into the ocean.

khiến băng tan, và nước ngọt chảy vào biển cả.

The Islands rise only one to two meters

Quần đảo chỉ nằm cao hơn một đến hai mét

above the surface.

tính từ mực biển.

Some of the islands have already gone under water.

Một số đảo trong đó đã chìm dưới nước rồi.

And these nations are faced with a real problem.

Và các quốc gia này phải đối mặt với một vấn đề thực sự.

We as a world are faced with a problem.

Cả thế giới phải đối mặt với một vấn đề.

What do we do with displaced fellow Earthlings

Chúng ta làm gì với những nạn dân

who no longer have a home on the planet?

đã mất nhà của họ trên hành tinh của chúng ta?

The president of the Maldives

Gần đây, tổng thống Maldives

conducted a mock cabinet meeting

đã tiến hành một cuộc họp nội các mô phỏng

underwater recently

bên dưới nước

to highlight the dire straits of these countries.

để nhấn mạnh tình trạng nguy khốn của những quốc gia này.

So it's something we need to focus on.

Đó là việc chúng ta cần quan tâm đến.

But back to the Phoenix Islands,

Nhưng hãy quay lại với Quần đảo Phượng hoàng,

which is the subject of this Talk.

đó là chủ đề của bài nói chuyện này.

After I got back, I said,

Sau khi quay lại, tôi đã nói

okay, this is amazing, what we found.

phải, những gì ta đã tìm thấy thật tuyệt vời.

I'd like to go back and share it with the government of Kiribati,

Tôi muốn quay lại và chia sẻ với chính phủ Kiribati,

who are over in Tarawa,

những người đang ở Tarawa,

the westernmost group.

nhóm đảo cực tây.

So I started contacting them --

Vì vậy tôi bắt đầu liên hệ với họ -

because they had actually given me a permit to do this --

bởi thực tế họ đã cho phép tôi thực hiện chuyến đi này -

and I said, "I want to come up and tell you what we found."

tôi nói, "Tôi muốn tới để cho các ngài biết chúng tôi đã tìm thấy gì."

And for some reason they didn't want me to come,

Vì lý do nào đó, họ không muốn tôi đến,

or it was hard to find a time and a place, and it took a while,

hoặc là khó tìm được lúc và nơi thích hợp, mọi sự mất một thời gian,

but finally they said, "Okay, you can come.

nhưng rốt cuộc họ cũng bảo, "Được rồi, anh có thể tới.

But if you come, you have to buy lunch

Nhưng nếu tới, anh phải mua bữa trưa

for everybody who comes to the seminar."

cho tất cả những người đến dự hội nghị."

So I said, "Okay, I'm happy to buy lunch.

Tôi đáp, "Được, tôi vui lòng mua bữa trưa.

Just get whatever anybody wants."

Ai muốn gì cũng được."

So David Obura, a coral reef biologist, and I went to Tarawa,

Sau đó David Oburra, một nhà sinh học nghiên cứu về san hô, cùng với tôi đến Tarawa,

and we presented for two hours

chúng tôi thuyết trình trong hai giờ

on the amazing findings of the Phoenix Islands.

về những phát hiện đáng kinh ngạc ở Quần đảo Phượng hoàng.

And the country never knew this. They never had any data from this area.

Và đất nước đó chưa từng biết về những việc ấy. Họ chưa từng có bất kỳ dữ liệu nào về khu vực này.

They'd never had any information from the Phoenix Islands.

Họ chưa từng có bất kỳ thông tin gì về Quần đảo Phượng hoàng.

After the talk, the Minister of Fisheries walked up to me

Sau buổi thuyết trình, ngài Bộ trưởng Bộ ngư nghiệp bước đến chỗ tôi

and he said, "Greg, do you realize

ông nói, "Greg này, anh có biết rằng

that you are the first scientist

anh là nhà khoa học đầu tiên

who has ever come back

đã từng quay trở lại

and told us what they did?"

và kể cho chúng tôi nghe phát hiện của mình không."

He said, "We often issue these permits

Ông nói, "Chúng tôi thường cấp phép

to do research in our waters,

cho các nghiên cứu trong vùng biển của mình

but usually we get a note two or three years later,

nhưng thường thường hai ba năm sau đó, chúng tôi mới nhận được một thông báo ngắn

or a reprint.

hoặc một cuốn sách tái bản.

But you're the first one who's ever come back and told us what you did.

Anh là người đầu tiên quay lại và kể cho chúng tôi nghe anh đã làm gì.

And we really appreciate that. And we're buying you lunch today.

Và chúng tôi thật lòng cảm kích việc ấy. Chúng tôi sẽ mua bữa trưa nay cho anh.

And are you free for dinner?"

Mà anh rảnh bữa tối nay chứ?"

And I was free for dinner,

Tôi rảnh bữa tối đó,

and I went out to dinner with the Minister of Fisheries in Kiribati.

và tôi đã đi ăn tối với ngài Bộ trưởng Bộ ngư nghiệp Kiribati.

And over the course of dinner,

Qua bữa ăn,

I learned that Kiribati gains most of its revenue --

tôi biết được rằng Kiribati kiếm phần lớn thu nhập của mình -

it's a very poor country --

và quốc gia này rất nghèo -

but it gains what revenue is has

phần lớn thu nhập có được là nhờ

by selling access to foreign nations

bán quyền cho phép các quốc gia khác

to take fish out of its waters,

đánh bắt cá trong vùng biển của họ

because Kiribati does not have the capacity

bởi vì Kiribati không có khả năng

to take the fish itself.

tự đánh bắt.

And the deal that they strike

Thỏa thuận họ đạt được là

is the extracting country

quốc gia khai thác

gives Kiribati five percent

phải đưa cho Kiribati 5%

of the landed value.

của tổng giá trị thu được.

So if the United States

Vì vậy, nếu nước Mỹ

removes a million dollars'

kiếm được một triệu đô la

worth of lobsters from a reef,

từ đánh bắt tôm hùm ở rặng san hô

Kiribati gets 50,000 dollars.

thì Kiribati thu được 50.000$.

And, you know, it didn't seem like a very good deal to me.

Và bạn biết không, cái đó đối với tôi không có vẻ là một thỏa thuận hay.

So I asked the Minister over dinner,

Vì vậy tôi hỏi ngài bộ trưởng

I said, "Would you consider a situation

"Các ngài có cân nhắc tình huống

where you would still get paid --

khi các ngài vẫn được trả tiền --

we do the math and figure out what the value of the resource is --

chúng tôi sẽ tính toán để tìm ra giá trị của nguồn tài nguyên là bao nhiêu --

but you leave fish and the sharks

nhưng các ngài phải không đánh bắt các loài tôm cá, cá mập,

and the shrimp in the water?"

trong phạm vi mặt nước đó.?"

He stopped, and he said, "Yes, we would like to do that

Ông ấy dừng lại, rồi nói, "Có chứ, chúng tôi muốn làm thế

to deal with our overfishing problem,

để giải quyết vấn đề đánh bắt cá quá mức của chúng tôi,

and I think we would call it a reverse fishing license."

và tôi nghĩ chúng tôi sẽ gọi nó là chứng chỉ đánh bắt ngược."

He coined the term "reverse fishing license."

Ông ấy đã nghĩ ra cụm từ chứng chỉ đánh bắt ngược.

So I said, "Yes, a 'reverse fishing license.'"

Và tôi nói, "Đúng vậy, chứng chỉ đánh bắt ngược."

So we walked away from this dinner

Chúng tôi rời khỏi bữa tối ấy

really not knowing where to go at that point.

thật sự không biết đi đâu để tiến đến mục tiêu đó.

I went back to the States and started looking around

Tôi quay về Mỹ và bắt đầu tìm kiếm

to see if I could find examples

xem có thể tìm ra các ví dụ đã có

where reverse fishing licenses

về các loại chứng chỉ đánh bắt ngược

had been issued,

đã được cấp phát.

and it turned out there were none.

Hóa ra chưa từng có.

There were no oceanic deals

Không có thỏa thuận nào trên các vùng biển

where countries were compensated for not fishing.

trong đó các quốc gia được đền bù vì không đánh bắt cá.

It had occurred on land,

Điều đó diễn ra trên đất liền,

in rainforests of South America and Africa,

nơi những cánh rừng mưa ở Nam Mỹ và Châu Phi,

where landowners had been paid

những người chủ đất được trả tiền

not to cut the trees down.

để không chặt cây.

And Conservation International had struck some of those deals.

Và tổ chức Bảo tồn Quốc tế đã thực hiện một cơ số các thỏa thuận đó.

So I went to Conservation International

Vì vậy tôi đến tổ chức Bảo tồn Quốc tế

and brought them in as a partner

đưa họ vào cuộc trong vai trò cộng tác

and went through the process

và thực hiện quá trình

of valuing the fishery resource,

nhằm đánh giá nguồn lợi thủy sản,

deciding how much Kiribati should be compensated,

để quyết định xem Kiribati nên được đền bù bao nhiêu,

what the range of the fishes were,

số lượng các loài cá ở đó ra sao,

brought in a whole bunch of other partners --

rồi mang đến một nhóm các đối tác khác --

the government of Australia,

như chính phủ Australia,

the government of New Zealand, the World Bank.

chính phủ New Zealand, ngân hàng thế giới.

The Oak Foundation and National Geographic

Quỹ Oak và Tạp chí địa lý Quốc gia

have been big funders of this as well.

cũng là những nhà tài trợ lớn.

And we basically founded the park

Về cơ bản, chúng tôi đã thiết lập một khu bảo tồn

on the idea of an endowment

với ý tưởng ủng hộ tiền bạc

that would pay the equivalent lost fishing license fees

để trả một khoản thù lao tương đương với lượng cá đáng lẽ sẽ bị đánh bắt

to this very poor country

cho quốc gia rất nghèo này

to keep the area intact.

để họ giữ cho khu vực không bị đụng đến.

Halfway through this process, I met the president of Kiribati,

Khi đi được nửa đường thực hiện tiến trình này, tôi gặp tổng thống Kiribati,

President Anote Tong.

Ngài Anote Tong --

He's a really important leader,

ông là một nhà lãnh đạo rất quan trọng,

a real visionary, forward-thinking man,

một người đàn ông thật sự có tầm nhìn xa trông rộng --

and he told me two things when I approached him.

khi tôi tiếp cận ông ấy, ông đã bảo tôi hai điều.

He said, "Greg, there's two things I'd like you to do.

Ông nói, "Greg này, có hai việc tôi muốn anh làm.

One is, remember I'm a politician,

Một là, hãy nhớ tôi là một chính khách,

so you've got to go out and work with my ministers

vì thế anh hãy đi làm việc với các bộ trưởng của tôi

and convince the people of Kiribati that this is a good idea.

và thuyết phục người dân Kiribati rằng đây là ý tưởng tốt.

Secondly, I'd like you to create principles

Thứ hai, tôi muốn anh tạo ra các nguyên tắc

that will transcend my own presidency.

sẽ trường tồn hơn nhiệm kỳ tổng thống của tôi.

I don't want to do something like this

Tôi không muốn thực hiện việc như thế này

if it's going to go away after I'm voted out of office."

nếu nó sẽ bị bỏ đi sau khi tôi rời vị trí."

So we had very strong leadership, very good vision

Chúng tôi đã có sự lãnh đạo rất mạnh mẽ, một tầm nhìn rất tốt

and a lot of science, a lot of lawyers involved.

và nhiều khoa học gia, nhiều luật sư đã tham gia vào.

Many, many steps were taken to pull this off.

Rất nhiều bước đã được tiến hành để làm xong việc đó.

And it was primarily because Kiribati realized

Về cơ bản bởi vì Kiribati nhận ra rằng

that this was in their own self-interest to do this.

làm việc này là giúp cho lợi ích của chính họ.

They realized that this was a common cause

Họ nhận ra rằng đây là một nguyên tắc phổ biến

that they had found

rằng họ đã tìm ra cách làm việc

with the conservation community.

với cộng đồng nhằm bảo tồn nguồn lợi tự nhiên.

Then in 2002,

Và rồi vào năm 2002,

when this was all going full-swing,

khi mọi sự của việc này đã chín muồi,

a coral-bleaching event happened in the Phoenix Islands.

bỗng nhiên sự kiện tẩy trắng san hô đã xảy ra ở Quần đảo Phượng hoàng.

Here's this resource that we're looking to save,

Đây là nguồn tài nguyên chúng tôi đang định cứu,

and it turns out it's the hottest heating event

và hóa ra nó đã trở thành sự kiện nóng nhất

that we can find on record.

chúng tôi từng ghi nhận.

The ocean heated up as it does sometimes,

Đại dương đã nóng lên, như nó vẫn thi thoảng xuất hiện trong lịch sử,

and the hot spot formed and stalled

và cái nồi lẩu đó được tạo thành và quây lại

right over the Phoenix Islands for six months.

ngay khu vực Quần đảo Phượng hoàng, trong sáu tháng.

It was over 32 degrees Celsius for six months

Nhiệt độ lên cao hơn 32 độ C trong sáu tháng.

and it basically killed

Về cơ bản, nó đã giết

60 percent of the coral.

60% lượng san hô.

So suddenly we had this area that we were protecting,

Đột nhiên khu vực chúng tôi đang bảo vệ

but now it appeared to be dead, at least in the coral areas.

giờ bỗng dưng chết, ít nhất là những khu vực san hô.

Of course the deep-sea areas and the open ocean areas were fine,

Dĩ nhiên các khu vực sâu thẳm và diện tích mặt nước không bị ảnh hưởng,

but the coral, which everybody likes to look at, was in trouble.

nhưng san hô, thứ mọi người muốn nhìn vào, lại gặp rắc rối lớn.

Well, the good news is it's recovered

Ồ, tin tốt là nó đã phục hồi

and recovering fast,

và phục hồi nhanh,

faster than any reef we've seen.

nhanh hơn bất cứ rặng san hô nào chúng tôi từng thấy.

This picture was just taken by Brian Skerry a few months ago

Tấm ảnh này mới được chụp bởi Brian Skerry vài tháng trước

when we returned to the Phoenix Islands

khi chúng tôi quay lại Quần đảo Phượng hoàng

and discovered that, because it is a protected area

và khám phá ra rằng nhờ diện tích được bảo vệ

and has healthy fish populations

và những tập đoàn cá mạnh khỏe

that keep the algae grazed down

giúp tảo không phát triển quá độ

and keep the rest of the reef healthy,

và giúp phần còn lại của rặng san hô phát triển tốt,

the coral is booming, is just booming back.

san hô đang bùng nổ, đang bùng nổ trở lại.

It's almost like if a person

Việc này gần giống như một người

has multiple diseases,

nhiễm nhiều bệnh,

it's hard to get well, you might die,

rất khó để khỏe lại, bạn có thể chết,

but if you only have one disease to deal with, you can get better.

nhưng nếu chỉ phải lo một bệnh, bạn có thể khỏe hơn.

And that's the story with climate-change heating.

Đấy là câu chuyện liên quan đến sự tăng nhiệt độ do biến đổi khí hậu.

It's the only threat,

Đấy là mối đe dọa duy nhất,

the only influence that the reef had to deal with.

tác động duy nhất mà rặng san hô phải đối mặt.

There was no fishing, there was no pollution, there was no coastal development,

Không có đánh bắt cá, không có ô nhiễm, không có phát triển ven biển,

and the reef is on a full-bore recovery.

và rặng san hô có điều kiện phục hồi hoàn toàn.

Now I remember that dinner I had with the Minister of Fisheries 10 years ago

Giờ tôi nhớ lại bữa tối tôi đã ăn với ngài Bộ trưởng Bộ ngư nghiệp 10 năm trước

when we first brought this up and I got quite animated during the dinner

khi chúng tôi lần đầu tiên đưa vấn đề này ra và tôi đã rất háo hức trong bữa tối ấy

and said, "Well, I think that the conservation community

tôi đã nói, "Ồ, tôi nghĩ rằng một cộng đồng hướng tới bảo tồn

might embrace this idea, Minister."

có thể bao trùm ý tưởng này, bộ trưởng."

He paused and put his hands together and said,

Ộng ấy dừng lại, nắm tay vào nhau và nói,

"Yes, Greg,

"Phải, Greg,

but the devil will be in the details," he said.

nhưng ý tưởng sẽ phải được đưa thành chi tiết," ông nói.

And it certainly was.

Chắc chắn nó đã làm được việc ấy.

The last 10 years have been detail after detail

Mười năm qua, hết chi tiết nọ đến chi tiết kia

ranging from creating legislation

bao hàm từ việc thiết lập pháp lý,

to multiple research expeditions

cho tới các khám phá nghiên cứu đa dạng,

to communication plans,

các kế hoạch viễn thông,

as I said, teams of lawyers,

như tôi đã nói, các đội luật sư,

MOUs,

biên bản ghi nhớ

creating the Phoenix Islands Trust Board.

thành lập nên Hội đồng Ủy thác của Quần đảo Phượng hoàng.

And we are now in the process of raising the full endowment.

Và giờ chúng tôi đang trong quá trình gây quỹ đầy đủ.

Kiribati has frozen extracting activities

Kiribati đã ngừng các hoạt động khai thác

at its current state while we raise the endowment.

ở trạng thái hiện tại trong khi chúng tôi gây quỹ.

We just had our first PIPA Trust Board meeting three weeks ago.

Chúng tôi vừa mới có cuộc họp của Hội đồng Ủy thác PIPA ba tuần trước.

So it's a fully functional

Nó là một thực thể được xây dựng và vận hành

up-and-running entity

với đầy đủ chức năng

that negotiates the reverse fishing license with the country.

để thỏa thuận chứng chỉ đánh bắt ngược cho quốc gia.

And the PIPA Trust Board holds that license

Và Hội đồng Ủy thác PIPA giữ chứng chỉ đó

and pays the country for this.

và trả cho quốc gia khoản tiền tương ứng.

So it's a very solid, very well thought-out,

Nó là một hệ thống rất căn cơ,

very well grounded system,

rất vững bền và được lên kế hoạch tốt.

and it was a bottom-up system,

Và nó là một hệ thống từ dưới lên trên,

and that was very important with this work,

điều rất quan trọng là hệ thống này làm việc

from the bottom up to secure this.

từ dưới lên trên để bảo đảm công việc.

So the conditions for success here are listed.

Các điều kiện cho sự thành công được liệt kê ra ở đây.

You can read them yourselves.

Các bạn có thể tự đọc chúng.

But I would say the most important one in my mind

Nhưng tôi sẽ nói điều quan trọng nhất trong suy nghĩ của tôi

was working within the market forces

đó là hoạt động trong phạm vi các lực lượng thị trường

of the situation.

của hoàn cảnh.

And that insured that we could move this forward

Và điều đó đảm bảo rằng chúng ta có thể tiếp tục theo hướng này

and it would have both the self-interest of Kiribati

nó sẽ giúp mang lợi ích cho chính Kiribati

as well as the self-interest of the world.

cũng như lợi ích cho cả thế giới.

And I'll leave you with one final slide,

Tôi sẽ trình bày slide cuối cùng,

that is: how do we scale this up?

làm thế nào để chúng ta nhân rộng điều này?

How do we realize Sylvia's dream?

Làm thế nào chúng ta hiện thực hóa giấc mơ của Sylvia?

Where eventually do we take this?

Rốt cuộc chúng ta dẫn việc này đi đến đâu?

Here's the Pacific

Đây là Thái Bình Dương

with large MPAs

với các khu vực được bảo vệ

and large conservation zones on it.

và các vùng bảo tồn rộng lớn.

And as you can see,

Như bạn có thể thấy,

we have a patchwork across this ocean.

chúng tôi có các vùng đánh dấu trên đại dương này.

I've just described to you the one story

Tôi vừa mô tả cho các bạn một câu chuyện

behind that rectangular area in the middle, the Phoenix Islands,

đằng sau khu vực hình chữ nhật ở chính giữa, đó là Quần đảo Phượng hoàng,

but every other green patch on that

những mỗi điểm đánh dấu xanh trên đó

has its own story.

đều có câu chuyện của chính mình.

And what we need to do now

Và điều chúng ta cần làm bây giờ

is look at the whole Pacific Ocean

là khi nhìn toàn bộ Thái Bình Dương

in its entirety

trong toàn cảnh của nó

and make a network of MPAs

và tạo một mạng lưới các khu vực được bảo vệ

across the Pacific

trên Thái Bình Dương

so that we have our world's largest ocean

để chúng ta có đại dương lớn nhất trên hành tinh

protected and self-sustaining

được bảo vệ và tự duy trì bền vững

over time.

qua thời gian.

Thank you very much. (Applause)

Cảm ơn rất nhiều.