Kim Gorgens: Protecting the brain against concussion

Kim Gorgens: Bảo vệ não khỏi chấn động.

37,518 views

2010-11-22 ・ TED


New videos

Kim Gorgens: Protecting the brain against concussion

Kim Gorgens: Bảo vệ não khỏi chấn động.

37,518 views ・ 2010-11-22

TED


Vui lòng nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh bên dưới để phát video.

Translator: Huong Ha Reviewer: Thanh Pham
00:16
So, a funny thing happened
0
16260
1976
Sự thật là, có một điều rất vui đã diễn ra
00:18
on my way to becoming a brilliant, world-class neuropsychologist:
1
18260
4476
trong quá trình tôi trở thành một nhà tâm lý thần kinh học
nổi tiếng tầm cỡ thế giới.
Tôi có em bé!
00:23
I had a baby.
2
23339
1172
Điều đó không có nghĩa là
00:25
And that's not to say
3
25265
1255
00:26
I ever went on to become a brilliant, world-class neuropsychologist.
4
26544
3938
tôi từng trở thành
một nhà tâm lý thần kinh học nổi tiếng sáng lạng đến mức đó.
00:30
Sorry, TED.
5
30506
1475
(Xin lỗi TED nhé!)
00:32
But I did go on to be a reasonably astute,
6
32975
3659
Nhưng tôi đã thực sự trở thành
00:36
arguably world-class worrier.
7
36658
1878
một người hay lo nghĩ tầm cỡ thế giới khá sắc sảo.
00:39
One of my girlfriends in graduate school, Marie,
8
39792
2544
Một người bạn gái cùng cùng trường học nghiên cứu sinh, tên là Marie,
00:42
said, "Kim, I figured it out.
9
42360
2745
nói với tôi rằng, "Kim, mình hiểu rồi.
Không phải là bạn bất thường hơn những người khác
00:45
It's not that you're more neurotic than everyone else;
10
45129
2807
00:47
it's just that you're more honest about how neurotic you are."
11
47960
3497
mà chính là bạn thành thật hơn họ
về sự bất thường của bạn mà thôi."
00:51
So in the spirit of full disclosure,
12
51481
3014
Như vậy, trên tinh thần hoàn toàn cởi mở
Tôi mang tới vài bức ảnh cho các bạn xem đây.
00:54
I brought some pictures to share.
13
54519
1585
Ôi!
00:57
Awwww.
14
57152
1208
00:58
(Laughter)
15
58384
1001
Tôi chỉ muốn nói là, đang Tháng Bảy.
00:59
I'll just say: July.
16
59409
2247
01:01
(Laughter)
17
61960
4510
(Cười)
01:06
Zip!
18
66960
1415
Kéo khóa lại
01:08
(Laughter)
19
68399
1001
vì lý do an toàn.
01:09
For safety.
20
69424
1301
01:10
(Laughter)
21
70749
1663
01:12
Water wings --
22
72436
1892
Những cái phao tập bơi --
01:14
an inch of water.
23
74352
2226
Một mực nước.
01:17
And then, finally, all suited up
24
77729
1994
Và sau đó, cuối cùng thì tất cả đã sẵn sàng
01:19
for the 90-minute drive to Copper Mountain.
25
79747
2348
cho một chuyến đi dài 90 phút tới núi Copper.
01:22
So you can get kind of a feel for this.
26
82539
3541
Giờ bạn có thể phần nào cảm nhận được điều đó rồi nhỉ.
01:26
So my baby, Vander, is eight years old now.
27
86515
3444
Và con tôi, Vander,
năm nay đã 8 tuổi rồi.
01:29
And, despite being cursed with my athletic inability,
28
89983
4617
Và mặc dù khổ sở vì
việc mù thể thao của bà mẹ như tôi
01:34
he plays soccer.
29
94624
1573
nó chơi bóng đá.
01:36
He's interested in playing football.
30
96221
1977
Thằng bé thích chơi đá banh lắm.
01:38
He wants to learn how to ride a unicycle.
31
98222
2261
Nó còn muốn học đi xe đạp 1 bánh nữa cơ.
01:40
So why would I worry?
32
100507
2199
Vậy thì tại sao tôi còn lo lắng?
01:42
Because this is what I do. This is what I teach.
33
102730
2977
Bởi vì đây là việc tôi làm. Đây là điều mà tôi dạy.
01:45
It's what I study. It's what I treat.
34
105731
2072
Là thứ tôi học. Là thứ mà tôi chữa trị.
01:47
And I know that kids get concussed every year.
35
107827
3000
Và tôi biết rằng trẻ em bị chấn động não rất nhiều mỗi năm.
01:51
In fact, more than four million people sustain a concussion every year,
36
111943
3398
Trên thực tế, hơn bốn triệu người bị chấn động não hàng năm
và những con số này rơi vào trẻ em dưới 14 tuổi
01:55
and these data are just among kids under 14
37
115365
2571
01:57
who were seen in emergency rooms.
38
117960
2262
- những đứa mà ta thấy trong phòng cấp cứu.
02:00
And so when kids sustain a concussion,
39
120246
2690
Khi một đứa trẻ bị chấn động não,
02:02
we talk about them getting dinged or getting their bell rung,
40
122960
2976
chúng ta thường thấy các em la làng lên hay rung chuông,
02:05
but what is it that we're really talking about?
41
125960
2676
nhưng thực ra là chúng ta đang nói về chuyện gì?
02:08
Let's take a look.
42
128660
1586
Hãy xem thử.
02:11
[Concussive Force]
43
131114
2125
Được rồi. Có lẽ giống phim "Starsky và Hutch". Vâng.
02:14
"Starsky and Hutch"? Arguably, yes.
44
134313
3545
Vậy một tai nạn xe cộ.
02:17
So, a car accident.
45
137882
1260
Chạy với vận tốc 40 dặm một giờ đâm vào một rào chắn cố định.
02:19
Forty miles an hour into a fixed barrier:
46
139166
2278
35 G's
02:21
35 Gs.
47
141468
1314
Một võ sĩ quyền anh hạng nặng
02:26
A heavyweight boxer punches you straight in the face:
48
146628
3025
đấm thẳng vô mặt bạn
02:29
58 Gs.
49
149677
1454
sẽ là 58 G's.
02:32
(Music)
50
152795
4908
02:37
In case you missed it, we'll look again.
51
157727
2396
Trong trường hợp bạn bỏ lỡ, chúng ta hãy cùng xem lại nhé.
Nhìn vào phía tay phải của màn hình kìa.
02:40
So look to the right-hand side of the screen.
52
160147
2188
02:44
(Music)
53
164011
4622
02:48
What would you say?
54
168657
1409
Bạn sẽ nói gì nào?
02:50
How many Gs?
55
170864
1379
Bao nhiêu G's?
Hãy tắt nó giúp tôi.
02:54
Close.
56
174341
1282
72.
02:56
Seventy-two?
57
176151
1321
02:57
Would it be crazy to know:
58
177960
2202
Chắc bạn sẽ phát điên đó nếu biết được con số là,
103 G's.
03:00
103 Gs?
59
180186
2294
03:02
The average concussive impact
60
182888
1742
Ảnh hưởng chấn động trung bình
03:04
is 95 Gs.
61
184654
1966
là 95 G's.
03:07
Now, when the kid on the right doesn't get up,
62
187960
3343
Nếu như cậu bé ở phía bên phải không tỉnh dậy,
chắc chắn là no đã bị chấn động rồi!
03:11
we know they've had a concussion.
63
191327
1609
03:12
But how about the kid on the left,
64
192960
1625
Còn cậu bé ở phía bên trái,
03:14
or the athlete that leaves the field of play?
65
194609
2494
hay cậu vận động viên rời khỏi sân đấu thì sao?
Làm sao chúng ta biết
03:17
How do we know if he or she has sustained a concussion?
66
197127
3632
liệu họ có bị chấn động hay không?
03:21
How do we know
67
201602
1329
Làm cách nào chúng ta biết được
03:22
that legislation that would require they be pulled from play,
68
202955
3560
những điều luật yêu cầu họ ngừng thi đấu
03:26
cleared for return to play,
69
206539
2079
và chỉ quay trở lại khi đã lành lặn
03:28
applies to them?
70
208642
1174
có được áp dụng cho họ không?
03:30
The definition of concussion
71
210745
1542
ĐỊnh nghĩ của sự chấn động
03:32
doesn't actually require a loss of consciousness.
72
212311
2633
thực ra không hàm chứa việc mất ý thức.
03:34
It requires only a change in consciousness,
73
214968
2753
Nó chỉ cần một sự thay đổi trong ý thức,
03:37
and that can be any one or a number of symptoms,
74
217745
2612
và có thể là bất kỳ hay hay một số những triệu trứng,
03:40
including feeling foggy, feeling dizzy,
75
220381
3158
như cảm thấy lờ mờ, cảm thấy choáng váng,
03:43
hearing a ringing in your ear,
76
223563
1675
nghe những tiếng chuông trong tai,
03:45
being more impulsive or hostile than usual.
77
225262
2658
trở nên bốc đồng hay hằn học hơn bình thường.
03:48
So given all of that and given how darn neurotic I am,
78
228769
3278
Với tất cả những điều ở trên, và sự thật là tôi hơi bất thường,
sao tôi có thể ngủ ngon được cơ chứ?
03:52
how do I get any sleep at all?
79
232071
2557
03:54
Because I know our brains are resilient.
80
234652
4313
Bởi vì tôi biết
bộ não của chúng ta kiên cường
Chúng được thiết kế để phục hồi
03:59
They're designed to recover from an injury.
81
239329
3995
từ các chấn thương.
04:03
If -- God forbid --
82
243710
2226
Nếu như, lạy trời đừng xảy ra thật,
04:05
any of us left here tonight and sustained a concussion,
83
245960
3196
nếu bất kì người nào trong chúng ta rời khỏi đây tối nay và bị một cơn chấn động
hầu hết chúng ta sẽ hồi phục hoàn toàn
04:09
most of us would go on to fully recover inside of a couple hours
84
249180
3476
trong vòng vài giờ
04:12
to a couple of weeks.
85
252680
1446
cho tới vài tuần.
04:14
But kids are more vulnerable to brain injury.
86
254150
2321
Nhưng trẻ con thì dễ tổn thương ở não bộ hơn.
04:16
In fact, high-school athletes are three times more likely
87
256495
3285
Trên thực tế, các vận động viên ở trường trung học có nguy cơ
04:19
to sustain catastrophic injuries
88
259804
2348
bị tổn thương trầm trọng gấp 3 lần
so với ngay cả các vận động viên đồng trang lứa ở bậc cao đẳng hay đại học,
04:22
relative even to their college-age peers,
89
262176
2501
04:24
and it takes them longer to return to a symptom-free baseline.
90
264701
3665
và chúng cần nhiều thời gian hơn
để trở về trạng thái hồi phục cơ bản.
Sau thương tổn đầu tiên đó,
04:30
After that first injury,
91
270008
2230
thì nguy cơ chấn động lần thứ hai
04:32
their risk for second injury is exponentially greater.
92
272262
3806
cao gấp nhiều lần hơn nữa!
Từ đó, nguy cơ thương tổn lần thứ ba
04:36
From there, their risk for a third injury, greater still, and so on.
93
276092
4913
còn cao hơn, và cứ tiếp tục như thế .
Và điều đáng lo ngại nhất là đây:
04:42
And here's the really alarming part:
94
282012
2838
04:45
We don't fully understand the long-term impact of multiple injuries.
95
285403
4764
chúng ta chưa thực sự hiểu rõ
ảnh hưởng lâu dài của việc bị tổn thương nhiều lần.
Các bạn có lẽ cũng đã quen thuộc với nghiên cứu loại này
04:51
You guys may be familiar with this research
96
291159
2124
của các Liên đoàn Bóng đá Quốc gia
04:53
that's coming out of the NFL.
97
293307
1578
Trong một bản tóm tắt,
04:55
In a nutshell, this research suggests that,
98
295750
2717
nghiên cứu này cho rằng
04:58
among retired NFL players with three or more career concussions,
99
298491
5243
trong số những tuyển thủ quốc gia đã giải nghệ
từng bị chấn động nhiều hơn ba lần
05:03
the incidence of early-onset dementing disease
100
303758
2976
thì việc mắc phải chứng bệnh loạn trí sớm
05:06
is much greater than it is for the general population.
101
306758
2765
cao hơn nhiều lần so với đại đa số mọi người.
Bạn thấy rồi đó - trên tờ New York Times..
05:10
So you've all seen that -- New York Times, you've seen it.
102
310086
2850
05:12
What you may not be familiar with
103
312960
1602
Điều mà có thể chưa quen thuộc với các bạn
05:14
is that this research was spearheaded by NFL wives who said,
104
314586
5119
đó là việc nghiên cứu này được khởi xướng
bởi vợ của các tuyển thủ quốc gia, các cô này nói rằng:
05:19
"Isn't it weird that my 46-year-old husband
105
319729
2977
"Không phải là lạ lắm sao khi mà ông xã tôi mới 46 tuổi
05:22
is forever losing his keys?"
106
322730
1663
cứ suốt ngày làm mất chìa khóa?
05:24
"Isn't it weird that my 47-year-old husband
107
324793
2771
Không phải là lạ lắm sao khi mà chông tôi chỉ vừa 47 tuổi
05:27
is forever losing the car?"
108
327588
1880
cứ làm mất xe hơi hoài?
05:30
"Isn't it weird that my 48-year-old husband
109
330095
2865
Chẳng phải rất lạ sao khi chồng tôi 48 tuổi
05:32
is forever losing his way home
110
332984
2021
chẳng bao giờ nhớ đường về nhà
khi đang đi trên xe ô tô, trên lối đi vô nhà?
05:35
in the car, from the driveway?"
111
335029
2951
À, có lẽ tôi quên nói với bạn rằng
05:38
I may have forgotten to mention that my son is an only child.
112
338298
4593
con trai tôi là con một đó.
Và như vậy thì rất quan trọng
05:44
So it's going to be really important
113
344120
2780
05:46
that he be able to drive me around someday.
114
346924
4000
là thằng bé phải có thể chở tôi đi đâu đó sau này.
05:51
(Laughter)
115
351276
1150
05:52
So, how do we guarantee the safety of our kids?
116
352450
4832
Vậy bằng cách nào chúng ta đảm bảo an toàn cho những đứa trẻ?
05:57
How can we 100 percent guarantee the safety of our kids?
117
357809
4833
Làm cách nào mà đảm bảo
an toàn 100% cho những đứa con của chúng ta?
06:02
Let me tell you what I've come up with.
118
362666
1906
Nào, để tôi nói cho bạn nghe phát kiến của tôi nhé!
(Cười)
06:06
(Laughter)
119
366143
4793
06:10
If only.
120
370960
1308
Chỉ khi.
06:12
My little boy's right there, and he's like, "She's not kidding.
121
372292
2989
Thằng nhóc nhà tôi ngồi ở ngay đó kìa, và thằng nhóc có vẻ muốn nói là, "Mẹ tôi không đùa đâu.
Bà ấy chắc chắn là không đùa đâu."
06:15
She's totally not kidding."
122
375305
1403
06:17
So in all seriousness:
123
377474
2568
Và với tất cả sự nghiêm túc,
Con tôi có nên chơi đá banh không?
06:20
Should my kid play football?
124
380066
1647
06:21
Should your kid play football?
125
381737
1787
Con bạn có nên chơi đá banh không? Tôi không biết.
06:23
I don't know.
126
383548
1166
06:24
But I do know there are three things you can do.
127
384738
3507
Nhưng tôi biết có ít nhất 3 việc chúng ta làm được.
06:28
The first: study up.
128
388269
2842
Đầu tiên là hiểu rõ sự việc.
06:31
You have to be familiar with the issues we're talking about today.
129
391135
3729
Bạn cần phải làm quen với những vấn đề chúng ta vừa nói ngày hôm nay.
06:34
There are some great resources out there.
130
394888
2566
Có khá nhiều nguồn thông tin hữu ích cho bạn đấy.
06:37
The CDC has a program, HEADS UP.
131
397478
2294
CDC có một chương trình tên Heads Up.
06:39
It's at CDC.gov.
132
399796
1634
Bạn có thể tìm trên trang CDC.gov
06:41
HEADS UP is specific to concussion in kids.
133
401454
3388
Heads Up là chương trình đặc biệt về chủ đề chấn động ở trẻ em.
06:44
The second is a resource I'm personally really proud of.
134
404866
3250
Tiếp tới là một nguồn thông tin mà tôi rất tự hào khi nhắc tới.
Chúng tôi mới thiết lập được vài tháng thôi.
06:48
We've just rolled this out in the last couple months --
135
408140
2642
Trang CO Kids with Brain Injury (Những đứa trẻ bị tổn thương não Colorado)
06:50
CO Kids With Brain Injury.
136
410806
1372
06:52
This is a great resource for student athletes,
137
412499
2652
Đây là một nguồn tài nguyên tuyệt vời cho các vận động viên học đường,
giáo viên, cha mẹ hay các chuyên gia,
06:55
teachers, parents, professionals, athletic and coaching staff.
138
415175
4389
những vận động viên hay ban huấn luyện.
06:59
It's a great place to start if you have questions.
139
419588
3753
Đây là một nguồn hay cho việc bắt đầu nghiên cứu
nếu như bạn đang có một thắc mắc nào đấy.
Điều thứ hai là hãy lên tiếng.
07:04
The second thing is: speak up.
140
424143
2141
Chỉ vừa hai tuần trước
07:07
Just two weeks ago,
141
427465
1209
07:08
a bill introduced by Senator Kefalas
142
428698
1977
một dự luật do Thượng nghĩ sĩ Kafalas đưa ra
07:10
that would have required athletes, kids under 18,
143
430699
3910
yêu cầu rằng
các vận động viên thiếu niên dưới 18 tuổi
07:14
to wear a helmet when they're riding their bike,
144
434633
2314
phải đội nói bảo hiểm khi lái xe đạp.
07:16
died in committee.
145
436971
1264
thất bại khi đưa ra hội đồng.
07:19
It died, in large part,
146
439682
1757
Thật bại phần lớn là do
07:21
because it lacked constituent buy-in;
147
441463
2930
điều luật này thiếu sự vận động các cử tri,
07:24
it lacked stakeholder traction.
148
444417
2113
nó thiếu sự lôi cuốn đối với các nhà đóng góp.
07:26
Now, I'm not here to tell you
149
446920
1416
Tôi không đến đây để nói với bạn rằng
07:28
what kind of legislation you should or shouldn't support,
150
448360
2901
bạn nên hay không nên ủng hộ một điều luật nào
07:31
but I am going to tell you that, if it matters to you,
151
451285
3074
nhưng tôi sẽ nói với bạn rằng, nếu điều luật đó làm bạn quan tâm,
07:34
your legislators need to know that.
152
454383
2914
thì người làm ra điều luật cần được biết điều đó.
07:37
Speak up also with coaching staff.
153
457904
1823
Hãy nói với những ban huấn luyện thể thao của con bạn.
07:39
Ask about what kind of protective equipment is available.
154
459751
2977
Hỏi họ xem có dụng cụ bảo hộ nào không.
07:42
What's the budget for protective equipment?
155
462752
2049
Nguồn tiền nào để mua những thiết bị bảo hộ?
07:44
How old it is?
156
464825
1550
Chúng đã được dùng bao lâu rồi?
07:46
Maybe offer to spearhead a fundraiser to buy new gear.
157
466399
3706
Bạn có thể khởi xướng một nhà gây quỹ
mua những thiết bị mới.
07:50
Which brings us to: suit up.
158
470129
2997
Điều gì làm chúng ta trang bị đầy đủ,
hãy đội nón bảo hiểm.
07:53
Wear a helmet.
159
473150
1467
07:55
The only way to prevent a bad outcome
160
475682
3254
Cách duy nhất để tránh hậu quả xấu
07:58
is to prevent that first injury from happening.
161
478960
3000
là ngăn ngừa không cho tổn thương đầu tiên xảy ra.
08:02
Recently, one of my graduate students, Tom, said,
162
482960
4559
Gần đây, một trong những nghiên cứu sinh của tôi, tên là Tom
đã nói rằng
08:07
"Kim, I've decided to wear a bike helmet on the way to class."
163
487543
3569
Cô Kim, em quyết định đội chiếc nón bảo hiểm xe đạp
trên đường tới lớp.
08:11
And Tom knows that that little bit of foam in a bike helmet
164
491944
3896
Và Tom hiểu rằng chỉ một chút bọt trong chiếc nón bảo hiểm xe đạp kia
08:15
can reduce the g-force of impact by half.
165
495864
3292
có thể giảm tác động của lực G xuống còn một nửa.
08:19
Now, I thought it was because I have this totally compelling helmet crusade,
166
499918
4961
Giờ đây tôi nghĩ rằng đó là do
tôi có một cuộc vận động quyết liệt cho nón bảo hiểm
08:24
this epiphany of Tom's.
167
504903
1708
phải, sự hiểu ra vấn đề này của Tom.
08:27
As it turns out, it occurred to Tom that a $20 helmet
168
507046
3667
Và vậy hóa ra, có vẻ như với Tom thì chiếc nón 20 đô la
08:30
is a good way to protect a $100,000 graduate education.
169
510737
4199
là một cách rất tốt để bảo đảm cho chương trình nghiên trị giá tới 100000 đô la.
08:34
(Laughter)
170
514960
2024
(Cười!)
08:37
So ...
171
517008
1523
Vậy Vander có nên chơi bóng đá không?
08:40
Should Vander play football?
172
520339
1667
Dĩ nhiên là tôi không ngăn cản được,
08:43
I can't say no,
173
523371
1303
08:44
but I can guarantee that every time he leaves the house,
174
524698
4238
nhưng tôi có thể đảm bảo rằng
mỗi lần thằng bé rời khỏi nhà
08:48
that kid's wearing a helmet --
175
528960
1609
nó đều đội nón bảo hiểm.
08:51
like, to the car,
176
531682
1977
hay khi đi trên xe hơi
08:53
or at school.
177
533683
1714
hoặc đang ở trường học.
08:56
So whether athlete, scholar,
178
536348
2681
Cuối cùng, dù là vận động viên, nhà khoa học,
một đứa trẻ được bảo vệ kĩ càng, một bà mẹ lo lắng quá mức,
08:59
overprotected kid, neurotic mom,
179
539053
2675
09:01
or otherwise,
180
541752
1786
hay cách khác,
09:03
here's my baby, Vander,
181
543562
1888
đây là con tôi - Vander
09:05
reminding you
182
545474
1381
sẽ nhắc các bạn
09:06
to mind your matter.
183
546879
2515
lưu ý đến điều mà bạn quan tâm.
09:09
Thank you.
184
549960
1168
Xin cảm ơn!
09:11
(Applause)
185
551152
5258
(Vỗ tay)
Về trang web này

Trang web này sẽ giới thiệu cho bạn những video YouTube hữu ích cho việc học tiếng Anh. Bạn sẽ thấy các bài học tiếng Anh được giảng dạy bởi các giáo viên hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới. Nhấp đúp vào phụ đề tiếng Anh hiển thị trên mỗi trang video để phát video từ đó. Phụ đề cuộn đồng bộ với phát lại video. Nếu bạn có bất kỳ nhận xét hoặc yêu cầu nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng biểu mẫu liên hệ này.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7