Boghuma Kabisen Titanji: Ethical riddles in HIV research

Boghuma Kabisen Titanji: Câu đố đạo đức trong nghiên cứu HIV

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Lien Hoang Reviewer: Lainy Duong

I'd like to share with you

Tôi muốn chia sẻ với các bạn

the story of one of my patients called Celine.

câu chuyện về một bệnh nhân của tôi tên là Celine.

Celine is a housewife and lives in a rural district

Celine làm nội trợ và sống ở một vùng nông thôn

of Cameroon in west Central Africa.

ớ Cameroon, phía tây Trung Phi.

Six years ago, at the time of her HIV diagnosis,

Sáu năm trước, khi bị chẩn đoán nhiễm HIV,

she was recruited to participate in the clinical trial

chị tham gia chương trình thử thuốc lâm sàng

which was running in her health district at the time.

đang được tiến hành ở khu vực y tế của chị vào lúc đó.

When I first met Celine, a little over a year ago,

Lần đầu tôi gặp Celine, hơn một năm về trước,

she had gone for 18 months

chị đã qua 18 tháng

without any antiretroviral therapy,

mà không có bất kì liệu pháp kháng retrovirus nào hết,

and she was very ill.

và chị rất yếu.

She told me that she stopped coming to the clinic

Chị bảo tôi rằng chị thôi đến phòng khám

when the trial ended

khi hết thuốc thử

because she had no money for the bus fare

vì chị không có đủ tiền vé xe buýt

and was too ill to walk the 35-kilometer distance.

và quá yếu để có thể đi bộ hết 35 cây số.

Now during the clinical trial,

Trong quá trình thử thuốc,

she'd been given all her antiretroviral drugs free of charge,

chị được phát thuốc kháng retrovirus miễn phí

and her transportation costs

và chi phí di chuyển

had been covered by the research funds.

được chu cấp bởi quỹ nghiên cứu.

All of these ended once the trial was completed,

Tất cả kết thúc khi kì thử thuốc hoàn thành,

leaving Celine with no alternatives.

khiến Celine không còn phương án gì để thay thế.

She was unable to tell me the names of the drugs

Chị không thể nói lại cho tôi tên các loại thuốc

she'd received during the trial,

chị nhận được trong thời gian thử,

or even what the trial had been about.

hay ngay cả mục đích của đợt thử thuốc là gì.

I didn't bother to ask her what the results of the trial were

Tôi chẳng buồn hỏi chị kết quả của đợt thử thuốc là gì

because it seemed obvious to me that she would have no clue.

vì rõ ràng là chị cũng sẽ không biết được chút gì.

Yet what puzzled me most

Nhưng điều khiến tôi băn khoăn nhất

was Celine had given her informed consent

là việc Celine đã kí đơn đồng ý

to be a part of this trial, yet she clearly did not understand

tham gia thử thuốc, nhưng rõ ràng chị không hiểu

the implications of being a participant

hệ lụy của việc tham gia

or what would happen to her once the trial had been completed.

hay điều gì sẽ xảy ra với chị một khi chương trình thử nghiệm đã xong.

Now, I have shared this story with you as an example

Tôi chia sẻ câu chuyện này với các bạn như là một ví dụ

of what can happen to participants in the clinical trial

của những việc có thể xảy ra với người tham gia thử nghiệm thuốc lâm sàng

when it is poorly conducted.

khi nó bị tiến hành qua loa.

Maybe this particular trial yielded exciting results.

Có lẽ kì thử thuốc này cho những kết quả khả quan.

Maybe it even got published in a high-profile scientific journal.

Có thể nó còn được đăng trên những tạp chí khoa học tên tuổi.

Maybe it would inform clinicians around the world

Có lẽ nó sẽ cho các bác sĩ trên khắp thể giới biết rõ hơn

on how to improve on the clinical management of HIV patients.

về việc làm sao có thể coi sóc bệnh nhân HIV một cách tốt hơn.

But it would have done so at a price

Nhưng cái giá phải trả cho những điều ấy

to hundreds of patients who, like Celine,

là hàng trăm bệnh nhân mà, cũng như Celine,

were left to their own devices

bị bỏ mặc một mình xoay sở

once the research had been completed.

một khi kì thử thuốc đã kết thúc.

I do not stand here today to suggest in any way

Hôm nay tôi đến đây tuyệt nhiên không phải là để đề xuất

that conducting HIV clinical trials

rằng việc thử nghiệm lâm sàng HIV

in developing countries is bad.

ở các nước đang phát triển là xấu.

On the contrary, clinical trials are extremely useful tools,

Trái lại, thử nghiệm lâm sàng là công cụ cực kì hữu hiệu

and are much needed to address the burden

và rất cần thiết để đối phó với

of disease in developing countries.

gánh nặng bệnh tật ở các nước đang phát triển.

However, the inequalities that exist between

Tuy nhiên, sự bất cân bằng giữa

richer countries and developing countries in terms of funding

các nước giàu hơn và các nước đang phát triển trong vấn đề tiền quỹ

pose a real risk for exploitation,

dẫn đến nguy cơ bóc lột lớn

especially in the context of externally-funded research.

nhất là trong trường hợp nghiên cứu được tài trợ từ ngoài.

Sadly enough, the fact remains that

Thật buồn, sự thật là

a lot of the studies that are conducted in developing countries

rất nhiều trong số các nghiên cứu đang được tiến hành ở các nước đang phát triển

could never be authorized in the richer countries

sẽ không bao giờ được cấp phép ở các nước giàu hơn

which fund the research.

nơi cung cấp tiền quĩ nghiên cứu.

I'm sure you must be asking yourselves

Tôi chắc rằng các bạn đang tự hỏi

what makes developing countries,

điều gì khiến các nước đang phát triển,

especially those in sub-Saharan Africa,

nhất là các nước ở hậu sa mạc Sahara, châu Phi

so attractive for these HIV clinical trials?

trở nên hấp dẫn đến thế cho các thử nghiệm HIV lâm sàng?

Well, in order for a clinical trial to generate

Chà, để một thử nghiệm lâm sàng

valid and widely applicable results,

cho kết quả có giá trị và ứng dụng nhân rộng được,

they need to be conducted with large numbers of study participants

chúng cần được tiến hành với số lượng người tham gia lớn

and preferably on a population

và tốt hơn là trên một cộng đồng

with a high incidence of new HIV infections.

với tỉ lệ nhiễm HIV mới cao.

Sub-Saharan Africa largely fits this description,

Vùng hậu sa mạc Sahara ở châu Phi khá phù hợp với định dạng này,

with 22 million people living with HIV,

với 22 triệu người sống chung với HIV,

an estimated 70 percent of the 30 million people

ước tính là khoảng 70% trong số 30 triệu người nhiễm

who are infected worldwide.

trên toàn cầu.

Also, research within the continent

Thêm nữa, nghiên cứu ở châu lục này

is a lot easier to conduct due to widespread poverty,

dễ dàng hơn khá nhiều vì đói nghèo trên diện rộng,

endemic diseases and inadequate health care systems.

các bệnh đặc hữu địa phương, và hệ thống chăm sóc sức khỏe thiếu thốn.

A clinical trial that is considered to be

Một kì thử nghiệm lâm sàng được coi là

potentially beneficial to the population

có khả năng đem lại lợi ích cho cộng đồng

is more likely to be authorized,

sẽ dễ được cấp phép hơn,

and in the absence of good health care systems,

và trong tình hình thiếu thốn một hệ thống chăm sóc sức khỏe tốt,

almost any offer of medical assistance

gần như bất kì đề nghị trợ giúp y tế nào

is accepted as better than nothing.

cũng sẽ được chấp nhận, vì có còn hơn không.

Even more problematic reasons include

Còn có nguyên do còn phức tạp hơn như

lower risk of litigation,

khả năng kiện tụng thấp hơn,

less rigorous ethical reviews,

xét duyệt đạo đức ít sát sao hơn,

and populations that are willing to participate

và người dân tự nguyện muốn tham gia hơn

in almost any study that hints at a cure.

trong gần như bất kì nghiên cứu nào mà chỉ cần bóng gió là sẽ chữa được bệnh.

As funding for HIV research

Trong tình cảnh ngân quĩ cho nghiên cứu HIV

increases in developing countries

tăng ở các nước đang phát triển

and ethical review in richer countries become more strict,

và xét duyệt đạo đức ở các nước giàu hơn trở nên sát sao hơn,

you can see why this context becomes

bạn có thể thấy được tại sao bối cảnh này trở nên

very, very attractive.

rất, rất hấp dẫn.

The high prevalence of HIV drives researchers

Tỉ lệ nhiễm HIV cao khiến các nhà nghiên cứu

to conduct research that is sometimes scientifically acceptable

tiến hành đề án đôi khi chấp nhận được về mặt khoa học

but on many levels ethically questionable.

nhưng mập mờ về đạo đức trên nhiều mặt.

How then can we ensure that, in our search for the cure,

Thế thì làm sao ta có thể đảm bảo rằng, trong quá trình tìm kiếm phương án chữa bệnh

we do not take an unfair advantage

ta không lạm dụng một cách bất công

of those who are already most affected by the pandemic?

những người đã bị ảnh hưởng nhiều nhất từ đại dịch rồi?

I invite you to consider four areas I think we can focus on

Tôi mời các bạn xem xét bốn lĩnh vực mà tôi nghĩ ta có thể tập trung vào

in order to improve the way in which things are done.

để cải thiện tình trạng hiện tại.

The first of these is informed consent.

Thứ nhất là đồng ý sau khi được cung cấp thông tin.

Now, in order for a clinical trial to be

Để một thử nghiệm lâm sàng

considered ethically acceptable,

được coi là chấp nhận được về mặt đạo đức,

participants must be given the relevant information

người tham gia cần được cung cấp các thông tin liên quan

in a way in which they can understand,

trình bày theo cách họ có thể hiểu được

and must freely consent to participate in the trial.

và phải tự nguyện đồng ý tham gia thử nghiệm.

This is especially important in developing countries,

Điều này rất quan trọng ở các nước đang phát triển,

where a lot of participants consent to research

nơi mà rất nhiều người tham gia đồng ý nghiên cứu

because they believe it is the only way in which

chỉ vì họ tin rằng đấy là cách duy nhất

they can receive medical care or other benefits.

họ có thể nhận được chăm sóc y tế hay các ích lợi khác.

Consent procedures that are used in richer countries

Các qui trình thu nhận chữ kí đồng ý dùng ở các nước giàu hơn

are often inappropriate or ineffective

thường không phù hợp hoặc không hiệu quả

in a lot of developing countries.

ở rất nhiều nước đang phát triển.

For example, it is counterintuitive to have

Ví dụ, hiển là không ổn khi

an illiterate study participant, like Celine,

một người tham gia mù chữ như là Celine

sign a lengthy consent form that they are unable to read,

kí một bản đồng ý dài dằng dặc mà đằng nào họ cũng không đọc được

let alone understand.

chứ chưa nói gì đến hiểu.

Local communities need to be more involved

Cộng đồng ở địa phương cần có nhiều tiếng nói hơn

in establishing the criteria for recruiting participants

trong việc thiết lập tiêu chí tuyển người tham gia

in clinical trials, as well as the incentives for participation.

vào thử nghiệm lâm sàng, cũng như là lợi ích khuyến khích tham gia.

The information in these trials

Thông tin trong các thử nghiệm này

needs to be given to the potential participants

cần được cung cấp cho các người tham gia tiềm năng

in linguistically and culturally acceptable formats.

dưới một dạng chấp nhận được về cả ngôn ngữ lẫn văn hóa.

The second point I would like for you to consider

Điểm thứ hai tôi muốn các bạn xem xét

is the standard of care that is provided

là chuẩn chăm sóc

to participants within any clinical trial.

cho những người tham gia trong bất kì thử nghiệm lâm sàng nào.

Now, this is subject to a lot of debate and controversy.

Vấn đề này có rất nhiều tranh luận trái chiều.

Should the control group in the clinical trial

Liêu có nên cho nhóm đối chiếu trong thử nghiệm lâm sàng

be given the best current treatment which is available

liệu pháp điều trị tốt nhất hiện có

anywhere in the world?

trên toàn thế giới hay không?

Or should they be given an alternative standard of care,

Hay là nên cho họ một chuẩn chăm sóc khác,

such as the best current treatment available

như là liệu pháp điều trị tốt nhất hiện có

in the country in which the research is being conducted?

ở quốc gia thử nghiệm lâm sàng đang tiến hành?

Is it fair to evaluate a treatment regimen

Liệu có công bằng không khi ta tiến hành đánh giá một liệu pháp chữa trị

which may not be affordable or accessible

mà người tham gia sẽ không thể đủ tiền chi trả hoặc tiếp cận

to the study participants once the research has been completed?

một khi nghiên cứu kết thúc?

Now, in a situation where the best current treatment

Nào, trong trường hợp liệu pháp điều trị tốt nhất hiện có

is inexpensive and simple to deliver,

không đắt tiền, và dễ tiến hành,

the answer is straightforward.

câu trả lời rất rõ ràng.

However, the best current treatment available

Nhưng liệu pháp điều trị tốt nhất hiện có

anywhere in the world is often very difficult

trên thế giới thường khó có thể

to provide in developing countries.

được cung cấp ở các nước đang phát triển.

It is important to assess the potential risks and benefits

Một việc rất quan trọng là phải đánh giá các lợi hại tiềm năng

of the standard of care which is to be provided

của chuẩn chăm sóc mà sẽ được áp dụng

to participants in any clinical trial,

với người tham gia trong bất kì thử nghiệm lâm sàng nào,

and establish one which is relevant for the context of the study

và thiết lập một chuẩn phù hợp với hoàn cảnh nghiên cứu

and most beneficial for the participants within the study.

và đem lại nhiều lợi ích nhất cho người tham gia.

That brings us to the third point I want you think about:

Điều này dẫn đến điểm thứ ba tôi muốn các bạn cân nhắc:

the ethical review of research.

vấn đề xét duyệt đạo đức nghiên cứu.

An effective system for reviewing the ethical suitability

Một hệ thống phù hợp để xét duyệt tính phù hợp về mặt đạo đức

of clinical trials is primordial to safeguard participants

của thử nghiệm lâm sàng là cơ sở cho việc bảo vệ

within any clinical trial.

người tham gia bất kì thử nghiệm nào.

Unfortunately, this is often lacking

Không may mắn thay, một hệ thống như vậy thường thiếu

or inefficient in a lot of developing countries.

hoặc không hiệu quả ở rất nhiều nước đang phát triển.

Local governments need to set up effective systems

Các chính phủ địa phương cần thiết lập các hệ thống hiệu quả

for reviewing the ethical issues around the clinical trials

để xét duyệt các vấn đề đạo đức xung quanh những thử nghiệm lâm sàng

which are authorized in different developing countries,

được cấp phép ở các nước đang phát triển khác nhau,

and they need to do this by setting up

và để làm thế họ cần thiết lập

ethical review committees that are independent

các hội đồng xét duyệt đạo đức hoạt động độc lập

of the government and research sponsors.

không liên quan tới chính phủ hay nhà tài trợ nghiên cứu.

Public accountability needs to be promoted

Trách nhiệm giải trình trước công chúng cần được khích lệ

through transparency and independent review

bằng các xét duyệt minh bạch và độc lập

by nongovernmental and international organizations

từ các tổ chức phi chính phủ, tổ chức quốc tế

as appropriate.

khi phù hợp.

The final point I would like for you to consider tonight

Điểm cuối cùng tôi muốn các bạn cân nhắc tối nay

is what happens to participants in the clinical trial

là điều gì sẽ xảy ra với người tham gia thử nghiệm lâm sàng

once the research has been completed.

một khi nghiên cứu đã kết thúc.

I think it is absolutely wrong for research to begin

Tôi nghĩ rằng ngay tử đầu, việc nghiên cứu bắt đầu

in the first place without a clear plan

mà không có kế hoạch cụ thể

for what would happen to the participants

để chăm sóc người tham gia một khi thử nghiệm kết thúc

once the trial has ended.

là hoàn toàn sai.

Now, researchers need to make every effort to ensure that

Các nhà nghiên cứu cần cố gắng hết sức để đảm bảo rằng

an intervention that has been shown to be beneficial

một phương án can thiệp đã được chứng minh là có lợi

during a clinical trial

trong một thử nghiệm lâm sàng

is accessible to the participants of the trial

vẫn nằm trong tầm với của người tham gia

once the trial has been completed.

khi thử nghiệm kết thúc.

In addition, they should be able to consider the possibility

Thêm vào đó, họ cần xem xét khả năng

of introducing and maintaining effective treatments

giới thiệu và duy trì các liệu pháp hiệu quả

in the wider community once the trial ends.

trong cộng đồng lớn khi thử nghiệm kết thúc.

If, for any reason, they feel that this might not be possible,

Nếu, vì bất kì lí do gì đi chăng nữa, họ cảm thấy điều này là không thể,

then I think they should have to ethically justify

thì tôi nghĩ họ phải chứng minh trên phương diện đạo đức

why the clinical trial should be conducted in the first place.

tại sao lại thực hiện thử nghiệm ngay từ đầu.

Now, fortunately for Celine,

May mắn cho Celine,

our meeting did not end in my office.

buổi gặp gỡ của chúng tôi không chỉ dừng lại ở văn phòng của tôi.

I was able to get her enrolled into a free HIV treatment program

Tôi tìm được cách ghi tên chị vào một chương trình chữa trị HIV miễn phí

closer to her home,

gần nhà chị hơn,

and with a support group to help her cope.

và có cả một nhóm ủng hộ để giúp chị đối phó với bệnh tật.

Her story has a positive ending,

Câu chuyện của chị kết thúc có hậu,

but there are thousands of others in similar situations

nhưng có hàng ngàn người khác trong tình cảnh tương tự

who are much less fortunate.

kém may mắn hơn nhiều.

Although she may not know this,

Dù có thể chị không biết điều này,

my encounter with Celine has completely changed the way

cuộc gặp gỡ cới Celine đã hoàn toàn thay đổi

in which I view HIV clinical trials in developing countries,

cách tôi nhìn nhận thử nghiệm HIV lâm sàng ở các nước đang phát triển,

and made me even more determined to be part of the movement

và khiến tôi càng quyết tâm trở thành một phần trong phong trào

to change the way in which things are done.

cải cách tình trạng hiện tại.

I believe that every single person

Tôi tin rằng từng cá nhân

listening to me tonight can be part of that change.

nghe tôi nói tối nay cũng có thể là một phần của thay đổi ấy.

If you are a researcher, I hold you

Nếu bạn là nhà nghiên cứu, tôi tin bạn sẽ hứa

to a higher standard of moral conscience,

giữ lương tâm đạo đức cao hơn,

to remain ethical in your research,

luôn suy xét đạo đức khi tiến hành nghiên cứu,

and not compromise human welfare in your search for answers.

và không hi sinh lợi ích con người để kiếm tìm lời giải.

If you work for a funding agency or pharmaceutical company,

Nếu bạn làm cho một nhà tài trợ tiền quĩ hay công ty dược,

I challenge you to hold your employers

tôi thách thức các bạn khiến cơ quan mình

to fund research that is ethically sound.

chỉ cung cấp quĩ cho nghiên cứu nào có nền tảng đạo đức vững chắc.

If you come from a developing country like myself,

Nếu bạn cũng đến từ một nước đang phát triển như tôi,

I urge you to hold your government

tôi tha thiết giục các bạn khiến chính phủ của mình

to a more thorough review of the clinical trials

xét duyệt kĩ càng hơn các thử nghiệm lâm sàng

which are authorized in your country.

được cấp phép ở đất nước bạn.

Yes, there is a need for us to find a cure for HIV,

Đúng thế, ta cần tìm ra cách chữa trị HIV,

to find an effective vaccine for malaria,

cần tìm một vắc-xin sốt rét hiệu quả,

to find a diagnostic tool that works for T.B.,

cần tìm một công cụ chẩn bệnh tốt cho bệnh lao,

but I believe that we owe it to those who willingly

nhưng tôi tin rằng để đạt như thế, ta nợ những người tự nguyện

and selflessly consent to participate in these clinical trials

hi sinh đồng ý tham gia các thử nghiệm lâm sàng này,

to do this in a humane way.

một cách tiến hành nhân đạo nhất.

Thank you.

Xin cám ơn.