Steven Pinker: Human nature and the blank slate

Steven Pinker cho rằng mọi việc là do "phiến đá trắng"

Translator: Hien Pham Reviewer: Thach Thao Nguyen Phuc

A year ago, I spoke to you about a book

Một năm trước đây, tôi đã nói chuyện với các bạn về một cuốn sách

that I was just in the process of completing,

mà khi đó tôi mới chỉ đang hoàn tất nó

that has come out in the interim, and I would like to talk to you today

giờ đây nó đã tạm thời hoàn thành rồi, và hôm nay tôi muốn nói chuyện với các bạn

about some of the controversies that that book inspired.

về những tranh luận mà cuốn sách đã lấy cảm hứng từ đó.

The book is called "The Blank Slate,"

Cuốn sách đó có nhan đề là "Phiến đá trắng"

based on the popular idea

dựa trên một ý tưởng phổ biến

that the human mind is a blank slate,

là tâm trí con người như một phiến đá trắng

and that all of its structure comes from

và tất cả các cấu trúc của nó đều xuất phát từ

socialization, culture, parenting, experience.

xã hội, văn hoá, cha mẹ, kinh nghiệm.

The "blank slate" was an influential idea in the 20th century.

"Phiến đá trắng" là một ý tưởng có ảnh hưởng trong thế kỉ 20.

Here are a few quotes indicating that:

Dưới đây là một vài đoạn trích chỉ ra rằng:

"Man has no nature," from the historian

"Con người không có tự nhiên tính", theo nhà sử học

Jose Ortega y Gasset;

Jose Ortega y Gasset;

"Man has no instincts," from the

"Con người không có bản năng tính," theo

anthropologist Ashley Montagu;

nhà nhân chủng học Ashley Montagu;

"The human brain is capable of a full range of behaviors

"Bộ não con người có khả năng đầy đủ của các hành vi

and predisposed to none," from the late scientist Stephen Jay Gould.

và không ảnh hưởng đến ai," theo cố khoa học gia Stephen Jay Gould.

There are a number of reasons to doubt that the human mind

Có một số lý do để nghi ngờ rằng tâm trí con người

is a blank slate,

là một tấm bảng trắng,

and some of them just come from common sense.

và một số chỉ xuất phát từ hiểu biết thông thường.

As many people have told me over the years,

Như nhiều người đã nói với tôi trong những năm qua,

anyone who's had more than one child

bất cứ ai có nhiều hơn một đứa con

knows that kids come into the world

biết rằng trẻ em vào thế giới

with certain temperaments and talents;

với một số tính khí và tài năng;

it doesn't all come from the outside.

không phải tất cả đến từ bên ngoài.

Oh, and anyone who

À, và bất cứ ai

has both a child and a house pet

có cả một đứa trẻ lẫn một con vật cưng trong nhà

has surely noticed that the child, exposed to speech,

chắc chắn nhận thấy rằng đứa trẻ, được tiếp xúc với lời nói,

will acquire a human language,

sẽ tiếp thụ ngôn ngữ loài người,

whereas the house pet won't,

trong khi đó con vật cưng thì không,

presumably because of some innate different between them.

có lẽ vì một số tính bẩm sinh khác nhau giữa chúng.

And anyone who's ever been

Và bất cứ ai đã

in a heterosexual relationship knows that

từng có quan hệ tình dục khác giới biết rằng

the minds of men and the minds of women are not indistinguishable.

tâm trí của người đàn ông và tâm trí của phụ nữ không phải là không thể phân biệt.

There are also, I think,

Tôi nghĩ rằng, cũng có

increasing results from

ngày càng nhiều các kết quả từ

the scientific study of humans

các nghiên cứu khoa học về loài người

that, indeed, we're not born blank slates.

rằng, quả nhiên, không phải chúng ta sinh ra là "một tấm bảng trắng".

One of them, from anthropology,

Một trong số đó, từ ngành nhân học,

is the study of human universals.

là nghiên cứu về phổ quát của nhân loại

If you've ever taken anthropology, you know that it's a --

Nếu bạn đã từng học nhân học, bạn biết rằng đó là một

kind of an occupational

kiểu niềm vui thú nghề nghiệp

pleasure of anthropologists to show

của các nhà nhân học để chỉ ra

how exotic other cultures can be,

các nền văn hoá khác có thể khác nhau thế nào,

and that there are places out there where, supposedly,

và có những nơi ở đâu đó, được cho là,

everything is the opposite to the way it is here.

mọi thứ đều đối lập với cái lối ở đây.

But if you instead

Nhưng, thay vào đó, nếu bạn

look at what is common to the world's cultures,

nhìn vào những gì là chung giữa các nền văn hóa của thế giới,

you find that there is an enormously rich set

bạn thấy rằng có một tập hợp vô cùng phong phú

of behaviors and emotions

các hành vi và cảm xúc

and ways of construing the world

và các cách giải thích thế giới

that can be found in all of the world's 6,000-odd cultures.

có thể được tìm thấy trong tất cả hơn 6000 nền văn hóa trên thế giới.

The anthropologist Donald Brown has tried to list them all,

Nhà nhân chủng học Donald Brown đã cố gắng để lập danh sách tất cả,

and they range from aesthetics,

và chúng gồm có mĩ học

affection and age statuses

trạng thái tình cảm và tình trạng tuổi

all the way down to weaning, weapons, weather,

đến cai sữa, vũ khí, thời tiết,

attempts to control, the color white

nỗ lực để kiểm soát, màu trắng

and a worldview.

và một cái nhìn thế giới.

Also, genetics and neuroscience

Ngoài ra, di truyền học và khoa học thần kinh

are increasingly showing that the brain

đang ngày càng cho thấy rằng não

is intricately structured.

có cấu trúc phức tạp.

This is a recent study by the neurobiologist Paul Thompson

Đây là một nghiên cứu gần đây của nhà sinh học thần kinh Paul Thompson

and his colleagues in which they --

và các đồng nghiệp của ông, trong đó họ -

using MRI --

sử dụng MRI -

measured the distribution of gray matter --

để đo sự phân bố của chất xám -

that is, the outer layer of the cortex --

đó là, lớp bên ngoài của vỏ não -

in a large sample of pairs of people.

trong một mẫu lớn các cặp người.

They coded correlations in the thickness

Họ được mã hóa các mối tương quan theo độ dày

of gray matter in different parts of the brain

của chất xám ở các bộ phận khác nhau của não

using a false color scheme, in which

bằng cách sử dụng một hệ thống phối hợp màu giả, trong đó

no difference is coded as purple,

trong đó không có sự khác biệt nào được mã hoá là màu tím,

and any color other than purple indicates

và bất kỳ màu nào khác ngoài màu tím cho thấy

a statistically significant correlation.

một tương quan có ý nghĩa thống kê.

Well, this is what happens when you pair people up at random.

Vâng, đây là những gì xảy ra khi người ta xếp đôi một cách ngẫu nhiên.

By definition, two people picked at random

Theo định nghĩa, hai người được chọn ngẫu nhiên

can't have correlations in the distribution

không thể có tương quan trong phân phối

of gray matter in the cortex.

của chất xám trong vỏ não.

This is what happens in people who share

Đây là những gì xảy ra ở những người có chung

half of their DNA -- fraternal twins.

một nửa của DNA của họ - anh em sinh đôi.

And as you can see, large amounts of the brain

Như bạn có thể thấy, phần lớn của bộ não

are not purple, showing that if one person

không phải là màu tím, cho thấy rằng nếu một người

has a thicker bit of cortex

có một chút dày của vỏ não

in that region, so does his fraternal twin.

trong khu vực đó, vì vậy anh em sinh đôi của anh ta cũng thế.

And here's what happens if you

Và đây là những gì sẽ xảy ra nếu bạn

get a pair of people who share all their DNA --

lấy một cặp người cùng có DNA -

namely, clones or identical twins.

cụ thể là, nhân bản hoặc các cặp song sinh giống hệt nhau.

And you can see huge areas of cortex where there are

Và bạn có thể xem các khu vực lớn của vỏ não, nơi có

massive correlations in the distribution of gray matter.

tương quan lớn trong sự phân bố của chất xám.

Now, these aren't just

Và đây không phải chỉ

differences in anatomy,

là sự khác biệt trong ngành giải phẫu,

like the shape of your ear lobes,

giống như hình dạng của thùy tai của bạn,

but they have consequences in thought and behavior

nhưng họ có những hệ quả trong suy nghĩ và hành vi

that are well illustrated in this famous cartoon by Charles Addams:

được minh họa trong phim hoạt hình nổi tiếng của Charles Addams:

"Separated at birth, the Mallifert twins meet accidentally."

"Được tách nhau ngay lúc sinh, cặp song sinh Mallifert vô tình gặp nhau."

As you can see, there are two inventors

Như bạn có thể thấy, có hai nhà phát minh

with identical contraptions in their lap, meeting

với hai cái máy kì cục trong lòng họ, và họ gặp nhau

in the waiting room of a patent attorney.

trong phòng chờ của một luật sư sáng chế.

Now, the cartoon is not such an exaggeration, because

Bây giờ, bộ phim hoạt hình này không phải là một sự cường điệu, bởi vì

studies of identical twins who were separated at birth

nghiên cứu các cặp song sinh giống hệt nhau được tách ra khi sinh

and then tested in adulthood

và sau đó được kiểm nghiệm ở tuổi trưởng thành

show that they have astonishing similarities.

cho thấy rằng họ có sự tương đồng đáng kinh ngạc.

And this happens in every pair of identical twins

Và điều này xảy ra trong tất cả các cặp song sinh giống hệt nhau

separated at birth ever studied --

được tách nhau lúc sinh từng được nghiên cứu -

but much less so with fraternal twins separated at birth.

nhưng ít hơn nhiều như vậy với cặp sinh đôi được tách ra khi sinh.

My favorite example is a pair of twins,

Ví dụ yêu thích của tôi là một cặp sinh đôi,

one of whom was brought up

một trong số đó đã được đưa lên

as a Catholic in a Nazi family in Germany,

như một người Công giáo trong một gia đình Đức quốc xã ở Đức,

the other brought up in a Jewish family in Trinidad.

người khác lớn lên trong một gia đình Do Thái ở Trinidad.

When they walked into the lab in Minnesota,

Khi họ bước vào phòng thí nghiệm tại tiểu bang Minnesota,

they were wearing identical navy blue shirts with epaulettes;

họ đang mặc áo sơ mi hải quân màu xanh giống hệt nhau với cầu vai,

both of them liked to dip buttered toast in coffee,

cả hai người thích nhúng bánh mì nướng bơ trong cà phê,

both of them kept rubber bands around their wrists,

cả hai người đeo các vòng cao su trên cổ tay của họ,

both of them flushed the toilet before using it as well as after,

cả hai đều xả nước nhà vệ sinh trước cũng như sau khi sử dụng ,

and both of them liked to surprise people

và cả hai người thích tạo bất ngờ cho người khác

by sneezing in crowded elevators to watch them jump.

bằng cách hắt hơi trong thang máy đông người để xem họ nhảy.

Now --

Bây giờ -

the story might seem to good to be true,

câu chuyện có vẻ tốt nếu đúng,

but when you administer

nhưng khi bạn tiến hành

batteries of psychological tests,

bộ các bài kiểm tra tâm lý,

you get the same results -- namely,

bạn sẽ có được kết quả tương tự - cụ thể là,

identical twins separated at birth show

các cặp song sinh giống hệt nhau được tách ra khi sinh

quite astonishing similarities.

giống nhau một cách đáng kinh ngạc.

Now, given both the common sense

Bây giờ, cả tri thức thông thường

and scientific data

lẫn dữ liệu khoa học

calling the doctrine of the blank slate into question,

đều đưa ra nghi vấn cho học thuyết phiến đá trắng,

why should it have been such an appealing notion?

tại sao nó có được một khái niệm hấp dẫn như vậy?

Well, there are a number of political reasons why people have found it congenial.

Vâng, có một số lý do chính trị tại sao người ta đã tìm thấy nó thích hợp.

The foremost is that if we're blank slates,

Trên hết là nếu chúng ta đều là tờ giấy trắng,

then, by definition, we are equal,

thì, theo định nghĩa, chúng ta đều bình đẳng,

because zero equals zero equals zero.

bởi vì không bằng không bằng không bằng không.

But if something is written on the slate,

Nhưng nếu một cái gì đó được viết trên phiến đá,

then some people could have more of it than others,

thì một số người có thể có nhiều hơn những người khác,

and according to this line of thinking, that would justify

và theo dòng suy nghĩ này, mà có thể biện minh cho

discrimination and inequality.

sự phân biệt đối xử và bất bình đẳng.

Another political fear of human nature

Một nỗi sợ hãi chính trị của bản chất con người

is that if we are blank slates,

là nếu chúng ta đều là bảng trắng,

we can perfect mankind --

chúng ta có thể hoàn thiện nhân loại

the age-old dream of the perfectibility of our species

giấc mơ lâu đời của sự hoàn hảo của loài người chúng ta

through social engineering.

thông qua kỹ thuật xã hội.

Whereas, if we're born with certain instincts,

Trong khi đó, nếu chúng ta sinh ra với bản năng nhất định,

then perhaps some of them might condemn us

sau đó có lẽ một số người trong số họ có thể lên án chúng tôi

to selfishness, prejudice and violence.

là ích kỷ, định kiến và bạo lực.

Well, in the book, I argue that these are, in fact, non sequiturs.

Vâng, trong cuốn sách, tôi cho rằng đây là những thực tế không hợp lí.

And just to make a long story short:

Để làm ngắn câu chuyện dài dòng này:

first of all, the concept of fairness

trước tiên, là khái niệm công bằng

is not the same as the concept of sameness.

không giống như các khái niệm về sự giống nhau.

And so when Thomas Jefferson wrote

Và như vậy khi Thomas Jefferson viết

in the Declaration of Independence,

trong bản Tuyên ngôn Độc lập,

"We hold these truths to be self-evident,

"Chúng tôi coi những sự thật này là hiển nhiên,

that all men are created equal,"

rằng tất cả mọi người sinh ra đều bình đẳng,"

he did not mean "We hold these truths to be self-evident,

ông không có ý là "Chúng tôi coi những sự thật này là hiển nhiên,

that all men are clones."

rằng tất cả mọi người đều là sinh sản vô tính.''

Rather, that all men are equal in terms of their rights,

Thay vào đó, tất cả mọi người đều bình đẳng về quyền lợi của mình,

and that every person ought to be treated

và rằng mỗi người đều nên được đối xử

as an individual, and not prejudged

như là một cá nhân, và không bị định kiến

by the statistics of particular groups

qua thống kê của các nhóm đặc biệt

that they may belong to.

mà họ có thể nằm trong đó.

Also, even if we were born

Ngoài ra, ngay cả khi chúng ta sinh ra

with certain ignoble motives,

với những động cơ đê tiện nhất định,

they don't automatically lead to ignoble behavior.

họ không tự động dẫn đến hành vi đê tiện.

That is because the human mind

Đó là bởi vì tâm trí con người

is a complex system with many parts,

là một hệ thống phức tạp với nhiều bộ phận,

and some of them can inhibit others.

và một số có thể ức chế những cái khác.

For example, there's excellent reason to believe

Ví dụ, có lý do tuyệt vời để tin

that virtually all humans are born with a moral sense,

rằng hầu như tất cả mọi người đều sinh ra với một ý thức đạo đức,

and that we have cognitive abilities that allow us

và rằng chúng ta có khả năng nhận thức cho phép chúng ta

to profit from the lessons of history.

thu nhận từ các bài học trong lịch sử.

So even if people did have impulses

Vì vậy, ngay cả khi mọi người đã có sự thôi thúc

towards selfishness or greed,

đối với tính ích kỷ hay tham lam,

that's not the only thing in the skull,

đó không phải là điều duy nhất trong hộp sọ,

and there are other parts of the mind that can counteract them.

và có các bộ phận khác của tâm trí có thể chống lại chúng.

In the book, I

Trong cuốn sách, tôi

go over controversies such as this one,

đã bàn luận các tranh luận như thế này.

and a number of other hot buttons,

và một số các nút nóng khác,

hot zones, Chernobyls, third rails, and so on --

các khu vực nóng, Chernobyls, đường ray thứ ba, và vân vân,

including the arts, cloning, crime,

bao gồm nghệ thuật, nhân bản, tội phạm,

free will, education, evolution,

tự do, giáo dục, sự tiến hóa,

gender differences, God, homosexuality,

sự khác biệt giới tính, Thiên Chúa, đồng tính luyến ái,

infanticide, inequality, Marxism, morality,

giết trẻ sơ sinh, bất bình đẳng, chủ nghĩa Mác, đạo đức,

Nazism, parenting, politics,

Chủ nghĩa phát xít, nuôi dạy con cái, chính trị,

race, rape, religion, resource depletion,

chủng tộc, tôn giáo, tài nguyên cạn kiệt,

social engineering, technological risk and war.

xã hội kỹ thuật, rủi ro công nghệ và chiến tranh.

And needless to say, there were certain risks

Và không cần phải nói, có một số rủi ro

in taking on these subjects.

tham gia vào các chủ đề này.

When I wrote a first draft of the book,

Khi tôi đã viết bản thảo đầu tiên của cuốn sách,

I circulated it to a number of colleagues for comments,

Tôi đã gửi nó cho một số đồng nghiệp góp ý,

and here are some of

và đây là một số

the reactions that I got:

phản ứng tôi nhận được

"Better get a security camera for your house."

"Tốt hơn là lắp một camera an ninh cho ngôi nhà của bạn."

"Don't expect to get any more awards, job offers

"Đừng mong có thêm phần thưởng hay đề nghị công việc

or positions in scholarly societies."

hay vị trí trong giới học thuật nào nữa.''

"Tell your publisher not to list your hometown

"Hãy bảo nhà xuất bản của anh đừng có viết tên quê anh vào

in your author bio."

trong bản lí lịch tác giả của anh.''

"Do you have tenure?"

"Anh có đang trong biên chế không?"

(Laughter)

(Cười)

Well, the book came out in October,

Và, cuốn sách đã được xuất bản vào tháng Mười,

and nothing terrible has happened.

và chả có việc gì không hay xảy ra.

I -- I like --

Tôi - tôi thích thế

There was indeed reason to be nervous,

Thực ra là có lí do để lo lắng,

and there were moments in which I did feel nervous,

và có những lúc tôi đã thực sự cảm thấy lo lắng,

knowing the history

biết trong quá khứ

of what has happened to people

những gì đã xảy ra với những người

who've taken controversial stands

đã đương đầu với các tranh luận

or discovered disquieting findings

hay phát hiện ra các phát hiện đáng lo ngại

in the behavioral sciences.

trong các ngành khoa học hành vi.

There are many cases, some of which I talk about in the book,

Có nhiều trường hợp, một số trong đó tôi nói trong cuốn sách,

of people who have been slandered, called Nazis,

của những người đã bị vu khống, bị coi là Đức quốc xã,

physically assaulted, threatened with criminal prosecution

bị tấn công về thể chất, bị đe dọa truy tố hình sự

for stumbling across or arguing

do lầm lỡ hoặc do tranh luận

about controversial findings.

về những phát hiện gây tranh cãi.

And you never know when you're going to

Và bạn không bao giờ biết khi bạn đang đi

come across one of these booby traps.

đi qua một trong những cái bẫy dại dột này.

My favorite example is a pair of psychologists

Ví dụ yêu thích của tôi là hai nhà tâm lý học

who did research on left-handers,

người đã nghiên cứu về người thuận tay trái,

and published some data showing that left-handers are, on average,

và xuất bản một số dữ liệu cho thấy người thuận tay trái, trung bình,

more susceptible to disease, more prone to accidents

dễ bị nhiễm bệnh, dễ bị tai nạn

and have a shorter lifespan.

và có tuổi thọ ngắn hơn.

It's not clear, by the way, since then,

Và kể từ đó, nó cũng không rõ ràng,

whether that is an accurate generalization,

liệu đó có phải là một khái quát chính xác,

but the data at the time seemed to support that.

nhưng các dữ liệu vào thời điểm đó dường như ủng hộ ý kiến này.

Well, pretty soon they were barraged

Vâng, rất nhanh sau đó, họ đã bị chặn lại

with enraged letters,

bằng những lá thư đầy tức giận

death threats,

những đe doạ chết người

ban on the topic in a number of scientific journals,

cấm chủ đề này trên một số tạp chí khoa học,

coming from irate left-handers

đến từ những người thuận tay trái giận dữ

and their advocates,

và những người ủng hộ họ,

and they were literally afraid to open their mail

và họ đã thực sự sợ mở thư của họ

because of the venom and vituperation

bởi những lời lẽ chua cay và phỉ báng

that they had inadvertently inspired.

rằng họ đã viết ra một cách vô tình.

Well,

Vâng,

the night is young, but the book has been out

tuy vẫn còn sớm, nhưng cuốn sách thì cũng đã in

for half a year,

được nửa năm rồi,

and nothing terrible has happened.

và chẳng có gì tồi tệ xảy ra cả.

None of the dire professional consequences

Không có hậu quả nghề nghiệp ghê gớm nào

has taken place --

xảy ra -

I haven't been

Tôi đã không bị

exiled from the city of Cambridge.

đuổi cổ khỏi thành phố Cambridge.

But what I wanted to talk about

Nhưng những gì tôi muốn nói về

are two of these hot buttons

là hai trong số các nút nóng

that have aroused the strongest response

đã làm dấy lên phản ứng mạnh nhất

in the 80-odd reviews

trong số hơn 80 người bình duyệt

that The Blank Slate has received.

rằng cuốn Phiến Đá Trắng đã được nhận.

I'll just put that list up for a few seconds,

Tôi sẽ chỉ đưa danh sách đó trong một vài giây,

and see if you can guess which two

và xem nếu bạn có thể đoán hai cái nào

-- I would estimate that probably two of these topics

- Tôi sẽ ước tính rằng có thể hai trong số các chủ đề này

inspired probably 90 percent

có khả năng thôi thúc 90 phần trăm

of the reaction in the various reviews

phản ứng của những người bình duyệt khác nhau

and radio interviews.

và những người phỏng vấn trên đài phát thanh.

It's not violence and war,

Đó không phải là bạo lực và chiến tranh,

it's not race, it's not gender,

nó không phải là chủng tộc, nó không phải giới tính,

it's not Marxism, it's not Nazism.

nó không phải là chủ nghĩa Mác, nó không phải là chủ nghĩa phát xít.

They are: the arts and parenting.

Đó là: nghệ thuật và cách nuôi dạy con cái.

(Laughter)

(Cười)

So let me tell you what

Vì vậy, hãy để tôi nói cho bạn những gì

aroused such irate responses,

kích thích phản ứng giận dữ như vậy,

and I'll let you decide if whether they --

và tôi sẽ để các bạn quyết định xem liệu họ -

the claims are really that outrageous.

những tuyên bố có thực sự là thái quá.

Let me start with the arts.

Tôi sẽ bắt đầu với nghệ thuật.

I note that among the long list of human universals

Tôi lưu ý rằng trong những danh sách dài về các phổ quát của con người

that I presented a few slides ago

mà tôi đã trình bày một vài slide trước

are art.

là nghệ thuật.

There is no society ever discovered

Không có xã hội từng được phát hiện

in the remotest corner of the world that has not had something

ở một vùng xa xôi của thế giới lại không có một cái gì đó

that we would consider the arts.

đáng để chúng ta coi là nghệ thuật.

Visual arts -- decoration of surfaces and bodies --

Nghệ thuật tạo hình - trang trí bề mặt và cơ thể -

appears to be a human universal.

dường như là một phổ quát của con người.

The telling of stories, music,

Kể chuyện, âm nhạc,

dance, poetry -- found in all cultures,

khiêu vũ, thơ ca - được tìm thấy trong tất cả các nền văn hóa,

and many of the motifs and themes

và nhiều của các họa tiết và chủ đề

that

đó - là -

give us pleasure in the arts

cung cấp cho chúng ta niềm vui trong nghệ thuật

can be found in all human societies:

có thể được tìm thấy trong tất cả các xã hội loài người:

a preference for symmetrical forms,

một ưu tiên cho các dạng thức đối xứng,

the use of repetition and variation,

việc sử dụng lặp đi lặp lại và sự biến đổi,

even things as specific as the fact

thậm chí những điều cụ thể như thực tế

that in poetry all over the world,

trong thơ ca trên toàn thế giới,

you have lines that are very close

Bạn có những dòng

to three seconds long, separated by pauses.

với độ dài khoảng ba giây, cách nhau bằng những đoạn dừng.

Now, on the other hand,

Và, mặt khác,

in the second half of the 20th century,

trong nửa cuối thế kỷ 20,

the arts are frequently said to be in decline.

nghệ thuật thường bị cho là đi xuống.

And I have a collection,

Và tôi có một bộ sưu tập,

probably 10 or 15 headlines, from highbrow magazines

có thể là 10 hoặc 15 tiêu đề, từ các tạp chí trí thức

deploring the fact that

lên án những thực tế mà

the arts are in decline in our time.

nghệ thuật hiện nay đang đi xuống .

I'll give you a couple of representative quotes:

Tôi sẽ cung cấp cho bạn một vài trích dẫn đại diện:

"We can assert with some confidence that our own period is

"Chúng tôi có thể khẳng định với một sự tự tin rằng thời gian của chúng ta là

one of decline, that the standards of culture are lower

một trong những suy giảm, rằng các tiêu chuẩn văn hóa thấp hơn

than they were 50 years ago, and that the evidences of this decline

so với 50 năm trước, và bằng chứng về sự suy giảm này

are visible in every department of human activity."

có thể nhìn thấy trong tất cả các địa hạt hoạt động của con người ".

That's a quote from T. S. Eliot, a little more than 50 years ago.

Đó là một trích dẫn từ T.S. Eliot, hơn 50 năm trước đây.

And a more recent one:

Và một trích dẫn gần đây:

"The possibility of sustaining high culture in our time

"Khả năng duy trì nền văn hóa cao trong thời gian của chúng ta

is becoming increasing problematical.

đang trở nên ngày càng có vấn đề.

Serious book stores are losing their franchise,

Các cửa hàng sách thực sự thì đang mất đi quyền kinh doanh

nonprofit theaters are surviving primarily

nhà hát phi lợi nhuận đang sống sót chủ yếu

by commercializing their repertory,

nhờ thương mại hóa các tiết mục của họ,

symphony orchestras are diluting their programs,

các dàn nhạc giao hưởng đang làm nhạt đi chương trình của họ,

public television is increasing its dependence

truyền hình công cộng đang gia tăng sự phụ thuộc của nó

on reruns of British sitcoms,

vào việc chiếu lại các bộ phim truyền hình Anh,

classical radio stations are dwindling,

đài phát thanh cổ điển đang suy thoái,

museums are resorting to blockbuster shows, dance is dying."

các bảo tàng đang phải nhờ đến các buổi trưng bày bom tấn, khiêu vũ đang chết.''

That's from Robert Brustein,

Đó là trích dẫn từ Robert Brustein,

the famous drama critic and director,

nhà phê bình phim truyền hình nổi tiếng và là giám đốc,

in The New Republic about five years ago.

của The New Republic khoảng năm năm trước đây.

Well, in fact, the arts are not in decline.

Vâng, trên thực tế, nghệ thuật không đi xuống.

I don't think this will as a surprise to anyone in this room,

Tôi không nghĩ rằng đây sẽ là một bất ngờ cho bất cứ ai trong căn phòng này,

but by any standard

nhưng cho dù theo tiêu chuẩn nào

they have never been flourishing

thì họ cũng chưa bao giờ phát đạt

to a greater extent.

đến một mức độ lớn hơn.

There are, of course, entirely new art forms

Tất nhiên, có các hình thức nghệ thuật hoàn toàn mới

and new media, many of which you've heard

và các phương tiện truyền thông mới, trong đó nhiều bạn đã nghe

over these few days.

trong những ngày gần đây.

By any economic standard,

Theo bất kì tiêu chuẩn kinh tế nào,

the demand for art of all forms

nhu cầu về nghệ thuật dưới tất cả các hình thức

is skyrocketing,

đang tăng vọt,

as you can tell from the price of opera tickets,

như bạn có thể nhận ra từ giá vé nhạc kịch,

by the number of books sold,

qua số lượng sách bán ra,

by the number of books published,

qua số lượng sách được xuất bản,

the number of musical titles released,

qua số lượng các danh hiệu âm nhạc phát hành,

the number of new albums and so on.

số lượng album mới vân vân.

The only grain of truth to this

Bản chất của sự thực này

complaint that the arts are in decline

phản bác lại ý kiến cho rằng nghệ thuật đang đi xuống

come from three spheres.

đến từ ba bình diện.

One of them is in elite art since the 1930s --

Một trong số đó là nghệ thuật đỉnh cao từ những năm 1930 -

say, the kinds of works performed

chẳng hạn, các công trình được biểu diễn

by major symphony orchestras,

bởi dàn nhạc giao hưởng lớn,

where most of the repertory is before 1930,

nơi mà hầu hết các tiết mục đều trước 1930,

or the works shown in

hoặc các công trình trưng bày trong

major galleries and prestigious museums.

những phòng trưng bày và bảo tàng có uy tín.

In literary criticism and analysis,

Trong phê bình văn học và phân tích,

probably 40 or 50 years ago,

có thể là 40 hoặc 50 năm trước đây,

literary critics were a kind of cultural hero;

các phê bình văn học thuộc loại anh hùng văn hóa;

now they're kind of a national joke.

bây giờ họ lại giống như một trò đùa quốc gia.

And the humanities and arts programs

Và các chương trình nhân văn và nghệ thuật

in the universities, which by many measures,

trong các trường đại học, mà theo nhiều đánh giá,

indeed are in decline.

thực sự đang đi xuống.

Students are staying away in droves,

Sinh viên đang lũ lượt rời xa nó

universities are disinvesting

các trường đại học đang dừng đầu tư

in the arts and humanities.

vào các ngành nghệ thuật và nhân văn.

Well, here's a diagnosis.

Vâng, đây là một chẩn đoán.

They didn't ask me, but by their own admission,

Họ không hỏi tôi, nhưng qua sự thừa nhận của chính họ,

they need all the help that they can get.

họ cần tất cả sự giúp đỡ mà họ có thể nhận.

And I would like to suggest that it's not a coincidence

Và tôi muốn nói rằng đó không phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên

that this supposed decline

rằng cái tưởng như sự đi xuống

in the elite arts and criticism

trong nghệ thuật đỉnh cao và phê bình này

occurred in the same point in history in which

đã xảy ra tại cùng một điểm trong lịch sử, trong đó

there was a widespread denial of human nature.

có một sự từ chối phổ biến về bản chất con người.

A famous quotation can be found --

Một trích dẫn nổi tiếng có thể được tìm thấy

if you look on the web, you can find it in

nếu bạn tìm trên web, bạn có thể tìm thấy nó trong

literally scores

điểm số thuần tuý

of English core syllabuses --

của các chương trình tiếng Anh bắt buộc -

"In or about December 1910,

"Vào khoảng tháng 12 năm 1910,

human nature changed."

bản chất con người đã thay đổi. "

A paraphrase of a quote by Virginia Woolf,

Một diễn giải trích dẫn của Virginia Wolff,

and there's some debate

và có một số cuộc tranh luận

as to what she actually meant by that.

về những gì bà ấy thực sự muốn nói.

But it's very clear, looking at these syllabuses,

Nhưng khi nhìn vào những giáo trình này, rõ ràng

that -- it's used now

rằng nó hiện đang được sử dụng

as a way of saying that all forms

như một cách để nói rằng tất cả các hình thức

of appreciation of art

đánh giá cao của nghệ thuật

that were in place for centuries, or millennia,

đã được diễn ra trong nhiều thế kỷ, hoặc thiên niên kỷ,

in the 20th century were discarded.

trong thế kỷ 20 đã được loại bỏ.

The beauty and pleasure in art --

Vẻ đẹp và niềm vui trong nghệ thuật -

probably a human universal --

có thể là một phổ quát của con người -

were -- began to be considered saccharine,

vốn bắt đầu được coi là mật ngọt

or kitsch, or commercial.

hay là cái gì hào nhoáng, hoặc thương phẩm.

Barnett Newman had a famous quote that "the impulse of modern art

Barnett Newman đã có một trích dẫn nổi tiếng rằng sự thúc đẩy của nghệ thuật hiện đại

is the desire to destroy beauty" --

là mong muốn để phá hủy vẻ đẹp,

which was considered bourgeois or tacky.

vốn được coi là tư sản hay loè loẹt.

And here's just one example.

Và đây chỉ là một ví dụ.

I mean, this is perhaps a representative example

Ý tôi là, điều này có lẽ là một ví dụ đại diện

of the visual depiction of the female form

mô tả hình ảnh của mẫu phụ nữ

in the 15th century;

trong thế kỷ 15;

here is a representative example

ở đây là một ví dụ đại diện

of the depiction of the female form in the 20th century.

miêu tả hình ảnh của mẫu phụ nữ trong thế kỷ 20.

And, as you can see, there -- something has changed

Và, như bạn có thể thấy, ở đó - một cái gì đó đã thay đổi

in the way the elite arts

trong cách nghệ thuật cao cấp

appeal to the senses.

thu hút các giác quan.

Indeed, in movements of modernism

Thật vậy, trong các phong trào của chủ nghĩa hiện đại

and post-modernism,

và hậu hiện đại,

there was visual art without beauty,

có hình ảnh nghệ thuật mà không có vẻ đẹp,

literature without narrative and plot,

văn học mà không có câu chuyện và cốt truyện,

poetry without meter and rhyme,

thơ mà không có nhịp thơ và vần điệu,

architecture and planning without ornament,

kiến trúc và quy hoạch mà không cần trang trí,

human scale, green space and natural light,

tỉ lệ con người, không gian xanh và ánh sáng tự nhiên,

music without melody and rhythm,

âm nhạc mà không có giai điệu và nhịp điệu,

and criticism without clarity,

và phê bình mà không cần sự rõ ràng,

attention to aesthetics and insight into the human condition.

quan tâm đến tính thẩm mỹ và cái nhìn sâu sắc vào điều kiện con người.

(Laughter)

(Cười)

Let me give just you an example to back up that last statement.

Hãy để tôi cung cấp cho bạn một ví dụ để ủng hộ cho phát ngôn cuối cùng.

But here, there -- one of the most famous literary

Nhưng ở đây, có - một trong những

English scholars of our time

học giả văn chương người Anh nổi tiếng của thời đại chúng ta

is the Berkeley professor,

là giáo sư Berkeley,

Judith Butler.

Judith Butler.

And here is an example of

Và đây là một ví dụ về

one of her analyses:

một trong những phân tích của bà:

"The move from a structuralist account in which capital

"Sự chuyển dịch từ phía cấu trúc luận trong đó nguồn vốn

is understood to structure social relations

xây dựng các mối quan hệ xã hội

in relatively homologous ways

theo những cách khá tương đồng

to a view of hegemony in which power relations are subject to repetition,

đến một cái nhìn bá quyền trong đó quan hệ về quyền lực có thể để lặp đi lặp lại,

convergence and rearticulation

hội tụ và kết cấu lại

brought the question of temporality into the thinking of structure,

đưa các vấn đề của tính tạm thời vào suy xét cấu trúc,

and marked a shift from the form of Althusserian theory

và đánh dấu một sự thay đổi từ hình thức của lý thuyết Althusserian

that takes structural totalities as theoretical objects ..."

mà coi toàn bộ cấu trúc như là các đối tượng lí thuyết...'

Well, you get the idea.

Vâng, bạn hiểu được ý đó rồi.

By the way, this is one sentence --

Nhân tiện, đây là một câu -

you can actually parse it.

bạn thực sự có thể phân tích nó.

Well, the argument in "The Blank Slate"

Vâng, cuộc tranh luận về Phiến đá trắng

was that elite art and criticism

là nghệ thuật đỉnh cao và phê bình

in the 20th century,

trong thế kỷ 20,

although not the arts in general,

mặc dù không phải là nghệ thuật nói chung,

have disdained beauty, pleasure,

có vẻ đẹp, niềm vui khinh khi,

clarity, insight and style.

sự rõ ràng, cái nhìn sâu sắc và phong cách.

People are staying away from elite art and criticism.

Mọi người đang tránh xa và phê bình nghệ thuật đỉnh cao.

What a puzzle -- I wonder why.

Thật là một câu đố - tôi tự hỏi tại sao?

Well, this turned out to be probably

Vâng, điều này hóa ra có thể là

the most controversial claim in the book.

tuyên bố gây tranh cãi nhất trong cuốn sách.

Someone asked me whether I stuck it in

Có người hỏi tôi liệu tôi có bị mắc kẹt vào nó

in order to deflect ire

để đánh lạc hướng sự giận dữ

from discussions of gender and Nazism

từ các cuộc thảo luận về giới và chủ nghĩa phát xít

and race and so on. I won't comment on that.

và chủng tộc vân vân. Tôi sẽ không bình luận về điều đó.

But it certainly inspired

Tuy nhiên, nó chắc chắn lấy cảm hứng từ

an energetic reaction

một phản ứng rất mạnh mẽ

from many university professors.

từ phía các giáo sư đại học.

Well, the other hot button is parenting.

Vâng, các nút nóng khác là nuôi dạy con cái.

And the starting point is the -- for that discussion

Và điểm khởi đầu cho cuộc thảo luận đó

was the fact that we have all

là thực tế chúng ta đều

been subject to the advice

là chủ thể của lời khuyến nghị

of the parenting industrial complex.

về cái phức tạp của công nghệ nuôi dạy con cái.

Now, here is -- here is a

Mà, đây là - đây là một

representative quote from a besieged mother:

trích dẫn đại diện từ một người mẹ bị bủa vây:

"I'm overwhelmed with parenting advice.

"Tôi bị choáng ngợp với những lời khuyên làm cha mẹ.

I'm supposed to do lots of physical activity with my kids

Tôi phải làm rất nhiều hoạt động thể chất với những đứa con

so I can instill in them a physical fitness habit

vì vậy tôi có thể truyền cho chúng một thói quen tập thể dục thể chất

so they'll grow up to be healthy adults.

để chúng lớn lên thành người khỏe mạnh.

And I'm supposed to do all kinds of intellectual play

Và tôi phải làm tất cả các loại trò chơi trí tuệ

so they'll grow up smart.

để chúng lớn lên thông minh.

And there are all kinds of play -- clay for finger dexterity,

Và đó là tất cả các loại trò chơi - đất sét cho các ngón tay khéo léo,

word games for reading success, large motor play,

trò chơi chữ nhằm cho đọc tốt hơn, chơi vận động nhiều,

small motor play. I feel like I could devote my life

chơi vận động ít. Tôi cảm thấy như tôi có thể cống hiến cuộc đời của tôi

to figuring out what to play with my kids."

để tìm ra những trò chơi để chơi với những đứa con. "

I think anyone who's recently been a parent can sympathize

Tôi nghĩ rằng bất cứ ai gần đây từng là phụ huynh có thể thông cảm

with this mother.

với người mẹ này.

Well, here's some sobering facts about parenting.

Vâng, đây là một số sự kiện nghiêm túc về nuôi dạy con cái.

Most studies of parenting on which this advice is based

Hầu hết các nghiên cứu về nuôi dạy con cái dựa trên lời khuyên này

are useless. They're useless because they don't control

là vô ích. Họ đang vô ích bởi vì họ không kiểm soát

for heritability. They measure some correlation

tính di truyền. Họ tính toán một số tương quan

between what the parents do, how the children turn out

giữa cha mẹ làm những gì và những đứa trẻ sẽ thành gì

and assume a causal relation:

và giả định một mối quan hệ nhân quả:

that the parenting shaped the child.

rằng việc nuôi dạy con cái hình thành nên đứa trẻ.

Parents who talk a lot to their kids

Những cha mẹ nói chuyện nhiều với con cái

have kids who grow up to be articulate,

có những đứa trẻ lớn phát âm rõ,

parents who spank their kids have kids who grow up

các bậc cha mẹ đánh vào đít con của họ sẽ có những đứa con lớn lên

to be violent and so on.

với bạo lực và vân vân.

And very few of them control for the possibility

Và rất ít người trong số họ kiểm soát được khả năng

that parents pass on genes for --

bố mẹ truyền lại genes cho -

that increase the chances a child will be articulate

làm tăng cơ hội một đứa trẻ sẽ được hình thành

or violent and so on.

hay bạo lực vân vân.

Until the studies are redone with adoptive children,

Cho đến khi các nghiên cứu được tiến hành lại với con nuôi,

who provide an environment

những người cung cấp một môi trường

but not genes to their kids,

nhưng không phải genes cho con cái họ,

we have no way of knowing whether these conclusions are valid.

chúng tôi không có cách nào biết liệu những kết luận này có giá trị không.

The genetically controlled studies

Các nghiên cứu di truyền có kiểm soát

have some sobering results.

có một số kết quả nghiêm túc.

Remember the Mallifert twins:

Hãy nhớ rằng cặp song sinh Mallifert:

separated at birth, then they meet in the patent office --

được tách nhau lúc mới sinh, sau đó họ gặp nhau tại văn phòng cấp bằng sáng chế -

remarkably similar.

giống nhau một cách khác thường.

Well, what would have happened if the Mallifert twins had grown up together?

Vâng, điều gì xảy ra nếu cặp song sinh Mallifert đã lớn lên cùng nhau?

You might think, well, then they'd be even more similar,

Bạn có thể nghĩ, ồ, vậy thì họ sẽ giống nhau hơn,

because not only would they share their genes,

bởi vì họ không chỉ có cùng gen,

but they would also share their environment.

mà họ còn có cùng môi trường.

That would make them super-similar, right?

Như thế sẽ làm cho họ cực giống nhau, phải không?

Wrong. Identical twins, or any siblings,

Sai. Những cặp sinh đôi giống nhau, hay bất cứ anh chị em ruột nào,

who are separated at birth are no less similar

nếu bị tách nhau lúc sinh sẽ ít giống nhau

than if they had grown up together.

hơn là nếu chúng được nuôi cùng nhau.

Everything that happens to you in a given home

Tất cả những gì xảy ra với bạn trong một ngôi nhà cụ thể

over all of those years

qua năm tháng

appears to leave no permanent stamp

hoá ra chẳng để lại một cái nhãn cố hữu nào

on your personality or intellect.

trong tính cách hay trí năng của bạn.

A complementary finding, from a completely different methodology,

Một phát hiện bổ sung, từ một phương pháp hoàn toàn khác

is that adopted siblings reared together --

đó là các đứa trẻ con nuôi được nuôi dưỡng cùng nhau -

the mirror image of identical twins reared apart,

các cặp sinh đôi giống nhau như đúc được nuôi tách nhau,

they share their parents, their home,

chúng cùng cha mẹ, cùng nhà,

their neighborhood,

cùng hàng xóm,

don't share their genes -- end up not similar at all.

không cùng genes - và cuối cùng không giống nhau tí nào.

OK -- two different bodies of research with a similar finding.

Rồi - hai nghiên cứu khác nhau có cùng một phát hiện.

What it suggests is that children are shaped

Điều này cho thấy trẻ con được hình thành

not by their parents over the long run,

không phải do bố mẹ trong một thời gian dài,

but in part -- only in part -- by their genes,

mà một phần - chỉ một phần - do genes của họ,

in part by their culture --

một phần do nền văn hoá của họ -

the culture of the country at large

phần lớn từ nền văn hoá của đất nước đó

and the children's own culture, namely their peer group --

và nền văn hoá của chính bọn trẻ, gọi là nhóm đồng đẳng -

as we heard from Jill Sobule earlier today,

như chúng ta đã nghe từ Jill Sobule sớm hôm nay,

that's what kids care about --

đó là bọn trẻ quan tâm đến những gì -

and, to a very large extent, larger than most people are prepared to acknowledge,

và, từ một góc độ lớn khác, lớn hơn hầu hết mọi người chuẩn bị thừa nhận

by chance: chance events in the wiring of the brain in utero;

tình cờ: các sự kiện trong quá trình thiết đặt não trong bào thai;

chance events as you live your life.

các sự kiện tình cờ khi bạn sống trong cuộc đời của bạn.

So let me conclude

Do đó, tôi muốn đi đến kết luận

with just a remark

chỉ với một nhận xét

to bring it back to the theme of choices.

để trả lại chủ đề của các sự lựa chọn.

I think that the sciences of human nature --

Tôi nghĩ rằng các ngành khoa học về bản chất con người -

behavioral genetics, evolutionary psychology,

di truyền học hành vi, tâm lí học tiến hoá,

neuroscience, cognitive science --

khoa học thần kinh, khoa học tri nhận -

are going to, increasingly in the years to come,

đang ngày càng tăng lên trong các năm tới,

upset various dogmas,

làm thất vọng nhiều niềm tin

careers and deeply-held political belief systems.

sự nghiệp và các hệ niềm tin chính trị sâu sắc.

And that presents us with a choice.

Và nó cho phép chúng ta một lựa chọn.

The choice is whether certain facts about humans,

Sự lựa chọn này là liệu các thực tế nhất định về con người,

or topics, are to be considered taboos,

hay các chủ đề, có phải bị coi là kiêng kị,

forbidden knowledge, where we shouldn't go there

tri thức cấm đoán, vì sao chúng ta không nên tới đó

because no good can come from it,

bởi vì chẳng có gì hay ho có thể rút ra từ đó,

or whether we should explore them honestly.

hay liệu chúng ta có nên khám phá nó một cách trung thực.

I have my own

Tôi có câu trả lời

answer to that question,

của riêng tôi cho câu hỏi đó,

which comes from a great artist of the 19th century,

đến từ một nghệ sĩ lớn thế kỉ 19

Anton Chekhov, who said,

Anton Chekhov, người đã nói rằng,

"Man will become better when you show him

"Con người sẽ trở nên tốt đẹp hơn khi bạn cho anh ta thấy

what he is like."

anh ấy là như thế nào."

And I think that the argument

Và tôi nghĩ cuộc luận điểm này

can't be put any more eloquently than that.

không thể được diễn giải sáng tỏ hơn thế.

Thank you very much.

Cảm ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)