How to connect with depressed friends | Bill Bernat

Translator: Tram Anh Nguyen Reviewer: Nhu PHAM

The one conversation that uplifted me more than any other in my life

Cuộc trò chuyện đã vực tôi dậy hơn bất cứ lần nào khác trong đời,

was with a woman who told me

là khi một phụ nữ kể tôi nghe làm thế nào vài ngày trước đó,

how, a few days earlier,

she drove her Jeep Wrangler to the edge of the Grand Canyon

bà ấy đã lái chiếc xe Jeep Wrangler tới vách núi Grand Canyon

and sat there, revving the engine,

ngồi đó, rồ ga động cơ và nghĩ về việc lái xe lao tới.

thinking about driving over.

Even though I had severe social anxiety,

Dù mắc chứng sợ giao tiếp khá nặng,

in that conversation, I was totally at ease.

trong cuộc trò chuyện ấy, tôi hoàn toàn thoải mái.

(Laughter)

(cười)

She told me what was going on in her life

Bà ấy kể với tôi những chuyện đã xảy ra với bà từ trước cho tới lúc ấy,

in the days and months leading up,

what her thoughts were at that exact moment,

suy nghĩ của bà trong thời khắc đó, tại sao bà muốn chết,

why she wanted to die,

và vì sao đã không làm như vậy.

and why she didn't do it.

Chúng tôi gật gù, mỉm cười,

We nodded and half-smiled,

sau đó, tới lượt tôi kể về hành trình của mình

and then it was my turn to talk about my journey

to a dining table in the hygienic community area

tại bàn ăn trong khu vực vệ sinh chung

của khoa sức khỏe tâm thần tại bệnh viện thị trấn miền núi.

of the mental health wing of a mountain-town hospital.

Tôi đã uống quá nhiều thuốc ngủ, và sau khi điều trị cho tôi,

I took too many sleeping pills,

and after they treated me for that,

they were like, "Hey, we would love it if you would be our guest

họ phản ứng kiểu: "Này, thật vui có ông là khách quen của khoa."

in the psych ward."

(Laughter)

(cười)

Chúng tôi đùa rằng việc bà ấy tự sát sẽ tạo ra một tấm bưu thiếp tuyệt đẹp.

We joked that her suicide would have made a way better postcard.

(Laughter)

We talked shop.

(cười)

Chúng tôi đã bàn chuyện công việc. (cười)

(Laughter)

She allowed me to be deeply depressed

Bà ấy đã để tôi được chán nản cùng cực

and have a genuine connection to another person, simultaneously.

và có được một kết nối chân thật với người khác.

For the first time,

Lần đầu tiên, tôi được nhìn nhận là người bị trầm cảm,

I identified as somebody living with depression,

và tôi cảm thấy thoải mái về điều đó

and I felt good about it --

like I wasn't a bad person for it.

như thể nó không hề biến tôi thành một người xấu vậy.

Now imagine one of the people at that table was a member of your family

Hãy tưởng tượng một trong số những người tại chiếc bàn đó

là người thân hoặc bạn rất thân của bạn.

or a close friend.

Would you be comfortable talking to them?

Liệu bạn có thoải mái nói chuyện với họ?

What if instead of the hospital,

Sẽ thế nào nếu thay vì ở viện, họ lại ngồi ở bàn ăn nhà bạn

they were at your kitchen table

và tâm sự rằng họ đang rất tuyệt vọng?

and told you they were really depressed?

The World Health Organization

Theo Tổ chức Y tế thế giới,

says that depression is the leading cause of ill health and disability worldwide,

trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tàn tật trên toàn cầu,

ảnh hưởng tới 350 triệu người.

affecting 350 million people.

The National Institute of Mental Health

Viện Sức khỏe tâm thần quốc gia

reports seven percent of Americans experiencing depression in a year.

thống kê có bảy phần trăm người Mỹ bị trầm cảm mỗi năm.

Trầm cảm đang vô cùng phổ biến, song với kinh nghiệm bản thân,

So depression is super common,

yet in my experience,

phần lớn người ta không muốn nói chuyện với người bị trầm cảm

most folks don't want to talk to depressed people

unless we pretend to be happy.

trừ khi họ giả vờ rằng đang vui.

A cheerful facade is appropriate for casual interactions.

Vẻ ngoài phấn khởi luôn phù hợp với những tương tác thường ngày.

A depressed person can ask for extra syrup in their pumpkin spice latte

Một người bị trầm cảm có thể yêu cầu thêm si-rô vào ly latte bí ngô của mình

without explaining that they need it

mà không cần giải thích rằng họ cần nó

because they're trapped in the infinite darkness of their soul

vì đang mắc kẹt trong bóng tối vô tận của tâm hồn

and they've lost all hope of escape --

và đã mất toàn bộ hi vọng để thoát ra... (cười)

(Laughter)

...đùa chắc. (cười)

again.

(Laughter)

Trầm cảm không làm giảm bớt khao khát được kết nối

Depression doesn't diminish a person's desire

to connect with other people,

của một người với những người khác, mà chỉ làm giảm khả năng của họ.

just their ability.

So in spite of what you might think,

Vì thế, dù bạn nghĩ gì, nói chuyện với bạn bè hoặc người thân bị trầm cảm

talking to friends and family living with depression

can be really easy and maybe even fun.

thực ra rất dễ dàng, thậm chí, còn có thể rất vui.

Not, like, Facebook-selfie-with-Lady-Gaga- at-an-underground-party fun --

Không phải niềm vui selfie cùng Lady Gaga tại một bữa tiệc kín,

tôi đang nói tới sự vui thích

I'm talking about the kind of fun

where people enjoy each other's company effortlessly.

khi mọi người tận hưởng sự bầu bạn mà không cần phải cố gắng.

Không ai cảm thấy ngượng ngùng, và cũng không ai

Nobody feels awkward,

and no one accuses the sad person of ruining the holidays.

buộc tội một người âu sầu rằng đã phá hỏng kì nghỉ của họ.

Why does this chasm even exist?

Vì sao tồn tại sự ngăn cách giữa người thường và người bị trầm cảm?

On the one side,

Một mặt, vài người bị trầm cảm

you have people living with depression

who may act in off-putting or confusing ways

có thể hành động một cách khó chịu hoặc bối rối

because they're fighting a war in their head

vì họ đang có một cuộc chiến trong đầu mà không ai nhìn thấy.

that nobody else can see.

Mặt khác, phần lớn mọi người không nhìn thấy được ngăn cách này

On the other side,

the vast majority of people look across the chasm

và lắc đầu "Tại sao phải chán nản và ủ rũ như vậy?"

and shake their heads,

like, "Why you gotta be so depressed?"

You may recognize a divide like this in your life.

Bạn có thể nhận ra sự phân cách này ngay trong cuộc sống của mình.

Bạn muốn xây một cây cầu nối liền nó?

Do you want to build a bridge across it?

You may not want to build a bridge --

Hoặc có thể không...

and that's a totally valid choice.

...và đó hoàn toàn tùy thuộc vào bạn.

Hay bạn có thể muốn kết nối một cách khắng khít hơn,

Or maybe you'd like to build a stronger connection,

but you have a lot of questions and concerns.

nhưng lại có quá nhiều băn khoăn, lo lắng.

You're what I might call "bridge curious."

Tôi gọi đó là "cây cầu tò mò".

(Laughter)

(cười)

Here are some possible reasons

Đây là một vài lí do khả dĩ

why some of you may avoid depressed people.

tại sao một số người lại né tránh người bị trầm cảm.

You might be afraid

Có thể do sợ rằng nếu nói chuyện với ai đó bị trầm cảm,

that if you talk to somebody while they're depressed,

you're suddenly responsible for their well-being.

bạn sẽ phải chịu trách nhiệm cho sức khỏe của họ.

You're not expected to be Dr. Phil.

Bạn không cần phải trở thành Dr. Phil đâu.

Just be friendly --

Hãy cứ tỏ ra thân thiện giống Ellen vậy.

more like Ellen.

(Laughter)

(cười)

You may worry that you won't know what to say,

Có thể bạn lo lắng không biết nói gì,

and every attempt at conversation will be awkward,

và mọi cố gắng trở thành ngượng nghịu,

and the only time you'll feel comfortable

và khoảnh khắc duy nhất bạn thấy thoải mái

is when you both just give up on talking

là khi cả hai cùng im lặng và nhìn chằm chằm vào điện thoại.

and stare at your phones.

Words are not the most important thing to focus on.

Ngôn từ không phải thứ quan trọng nhất ta cần để tâm tới.

You might fear seeing your shadow.

Có thể bạn sợ hãi đối mặt với cái bóng của chính mình.

Hey, if you have been successfully outrunning

Này, nếu bạn đã từng chạy thoát thành công

your personal emotional demons,

khỏi con quỷ cảm xúc trong bạn, điều đó thật tuyệt vời.

that's awesome.

Chúc bạn vững phong độ. (cười)

May the wind be at your back.

(Laughter)

You can be the least woo-woo person in the world

Bạn có thể là người vô thần nhất trên thế giới

and still connect with depressed people.

và vẫn kết giao với những người bị trầm cảm.

Maybe you've heard that depression is contagious,

Có lẽ bạn đã nghe đâu đó rằng trầm cảm có thể lây lan

and you're afraid of catching it.

và bạn e sợ mắc phải nó.

Bring some hand sanitizer.

Vậy hãy mang theo nước rửa tay. (cười)

(Laughter)

You're much more likely to catch the joy of human bonding.

Khả năng cao là bạn sẽ "mắc phải" niềm vui từ kết giao giữa người với người.

Maybe you see depressed people differently.

Bạn có thể nhìn nhận khác đi về người bị trầm cảm

You think of them as flawed or defective.

thay vì không hoàn hảo hay có khiếm khuyết.

Multiple university studies have shown

Nhiều nghiên cứu đại học cho thấy

that A students are more likely to have bipolar condition.

những sinh viên hạng A có nhiều khả năng gặp tình trạng rối loạn lưỡng cực.

Our brains aren't broken or damaged,

Bộ não của chúng ta không bị hỏng hay hư hại,

they just work differently.

chúng chỉ hoạt động khác đi mà thôi.

I spent a lot of years thinking happy people just don't get it.

Tôi đã từng rất tin rằng người vui vẻ thì sao mà hiểu được (trầm cảm).

(cười)

(Laughter)

I did eventually stop discriminating against happy people --

Thậm chí, tôi đã không thèm phân biệt đối xử với họ.

(Laughter)

(cười)

I began battling depression when I was eight,

Tôi bắt đầu vật lộn với trầm cảm từ lúc lên tám,

and decades later, to my surprise,

và hàng thập kỷ sau đó, ngạc nhiên là, tôi dần giành chiến thắng.

I started winning.

Tôi thay đổi từ luôn cảm thấy khốn khổ sang tận hưởng cuộc sống.

I shifted from being miserable much of the time

to enjoying life.

Tôi sống khá ổn với tình trạng rối loạn lưỡng cực,

I live pretty well with my bipolar condition,

and I've overcome some other mental health conditions

và tôi đã vượt qua một vài trạng thái tâm thần khác

like overeating, addiction and social anxiety.

như phản ứng phàm ăn, nghiện ngập và sợ giao tiếp.

So I live on both sides of this chasm.

Vậy là tôi sống ở cả hai chiến tuyến.

And I'm offering some guidance

Và tôi muốn đưa một vài hướng dẫn dựa vào kinh nghiệm bản thân,

based on my experience

giúp bạn xây dựng cây cầu vượt qua cách biệt ấy, nếu bạn muốn.

to help you build a bridge across it

if you want to.

It's not hard science,

Không phải là khoa học khó hiểu gì,

but I worked with a lot people I know who've lived with depression

nhưng tôi đã làm việc với nhiều người bị trầm cảm

to refine these suggestions.

để chắt lọc nên những gợi ý này.

First up, some things you might want to avoid --

Trước tiên, những điều bạn muốn tránh...

some "don'ts."

... những điều "không nên" làm.

One of the most off-putting things you can say is,

Một trong những điều kém hấp dẫn nhất để nói là:

"Just get over it."

"Cứ cố gắng vượt qua."

Great idea -- love it,

Một ý tưởng không tồi - tôi thích,

it's just we already thought of that.

chỉ là ai mà chẳng từng nghĩ vậy.

(Laughter)

(cười)

Thiếu khả năng để vượt qua chính là trầm cảm.

The absence of the ability to just get over it is depression.

(Laughter)

(cười)

(Applause)

(vỗ tay)

Chúng tôi cảm nhận được nó ngay trong cơ thể...

We feel it in our bodies --

it's a physical thing for us.

đó là một điều hữu hình với chúng tôi.

And medically it's no different

Về mặt y học, nó không khác gì

from telling someone with a broken ankle or cancer,

nói với người bị ung thư hay vỡ mắt cá chân

"just get over it."

rằng: "Cứ vượt qua thôi."

Đừng quá mù quáng sửa đổi chúng tôi.

Don't be hell-bent on fixing us.

Like, thank you, but ...

Cảm ơn vì điều đó, nhưng...

the pressure can make us depressed people feel like we're disappointing you.

áp lực có thể làm người bị trầm cảm cảm thấy như đang làm bạn thất vọng.

Also, things that make some people feel better

Thêm nữa, thứ khiến người khác thấy khá hơn chưa chắc hữu hiệu với chúng tôi.

may not work for us.

You can't cure clinical depression by getting ice cream ...

Bạn không thể chữa trầm cảm bằng cách ăn kem...

which is unfortunate, because that would be living the dream.

thật không may, đúng thật là hão huyền.

(Laughter)

(cười)

Don't take a negative response personally.

Không nên để bụng vì những phản ứng tiêu cực.

Tôi có một người bạn khoảng một năm trước

So, I have a friend who, about a year ago,

messaged me that he was really isolated and depressed.

đã nhắn tin cho tôi rằng ông ấy cảm thấy bị cô lập và suy sụp.

And I suggested some things for him to do,

Tôi đã gợi ý cho ông làm một vài thứ,

nhưng chỉ nhận được hồi đáp "Không, không và không."

and he was like, "No, no and no."

And I got mad,

Tôi bắt đầu điên lên

like, how dare he not embrace my brilliant wisdom?

sao ông dám từ chối người thông minh lỗi lạc như tôi chứ?

(Laughter)

(cười)

And then I remembered times I've been depressed,

Sau đó, tôi nhớ lại những lúc mình bị trầm cảm

and how I thought I was doomed in all possible futures,

và nghĩ mọi viễn cảnh tương lai đều sẽ là đọa đày

or everybody suddenly hated me, and things like that.

hoặc bỗng nhiên, tất cả mọi người ghét mình hay đại loại vậy.

It didn't matter how many people told me otherwise --

Bất kể có bao nhiêu người khuyên tôi hãy nghĩ khác đi,

I didn't believe them.

tôi đã không tin họ.

Vậy nên, tôi để bạn bè biết tôi có để tâm,

So I let my friend know I cared,

and I didn't take it personally.

nhưng không hề để bụng.

Don't let a lack of bubbly happiness freak you out.

Đừng để việc thiếu hứng thú làm bạn hoảng sợ.

Đây không phải là cá mập tấn công.

It's not a shark attack.

"Call the coast guard, my friend is sad!"

"Gọi cứu hộ bờ biển mau lên, bạn tôi đang buồn quá!"

(Laughter)

(cười)

We can be sad and OK at the same time.

Chúng tôi có thể buồn nhưng vẫn cảm thấy ổn.

I'm going to say that again,

Tôi sẽ không nhắc lại,

because in our society, we're taught the opposite,

vì trong xã hội này, chúng ta được dạy điều ngược lại,

and so it's counterintuitive.

khiến nó trở nên phản trực giác.

People can be sad and OK at the same time.

Mọi người có thể thấy buồn và thấy ổn cùng một lúc.

So some of these things may apply to you personally, some may not.

Một vài điều áp dụng được với bạn, một số khác thì không.

Take what's useful.

Hãy tiếp thu điều gì hữu ích.

And remember, you don't have to connect.

Và nhớ là, bạn không bị buộc phải kết nối với chúng tôi.

If you want to,

Nếu bạn muốn, thì đây là vài gợi ý,

here are some suggestions that may help --

một vài điều "nên" làm.

some "dos."

Talk to us in your natural voice, right?

Trò chuyện với chúng tôi với giọng tự nhiên.

(Laughter)

(cười)

You don't need to put on a sad voice because we're depressed --

Không cần phải nói giọng buồn bã vì chúng tôi đã đủ buồn rồi,

you don't sneeze when you're talking to somebody with a cold.

giống như không cần phải hắt xì khi nói với người bị cảm vậy.

(Laughter)

(cười)

It's not rude to be upbeat.

Lạc quan không hề thô lỗ. Nhưng hãy cứ là chính bạn, được chứ?

You can be you, OK?

Nếu sẵn sàng ở đó vì chúng tôi,

If you make an offer to be there for us,

clearly state what you can and can't do.

hãy nói rõ những điều bạn có thể và không thể làm.

I have told people, "Hey, call or text any time,

Tôi từng bảo với mọi người "Cứ gọi hoặc nhắn tin bất cứ lúc nào"

but I might not be able to get back to you that same day."

nhưng chưa chắc tôi trả lời ngay được đâu."

It's totally cool to not make an offer,

Hoàn toàn là điều bình thường khi không đưa ra đề nghị,

or to make a narrow offer with really clear boundaries around it.

hoặc đề nghị với một giới hạn rõ ràng.

Hãy cho chúng tôi cảm giác chủ động.

Give us a sense of control.

Ví dụ, hỏi ý chúng tôi.

Like, get our consent.

I have a friend who, a while back,

Tôi có một người bạn, khoảng thời gian trước,

when I was having a depressive episode,

khi tôi đang trong những ngày buồn phiền,

reached out and said, "Hey, I want to check in with you.

đã đến giúp đỡ và nói rằng: "Tôi muốn giữ liên lạc với ông.

Can I call you every day?

Gọi điện mỗi ngày? Hay nhắn tin hàng ngày rồi gọi sau?

Maybe text you every day and call later in the week?

What works for you?"

Ông thấy cái nào ổn?

By getting my permission, she earned my complete confidence

Bằng cách hỏi ý tôi, bà ấy đã khiến tôi hoàn toàn tin tưởng

and remains one of my best friends today.

và vẫn luôn là một trong những người bạn tốt nhất của tôi.

Lời khuyên cuối cùng của tôi là:

And my last suggestion is:

interact about not depression,

Hãy trò chuyện về những thứ không phải là trầm cảm,

aka, normal stuff.

nghĩa là những thứ bình thường.

I have a friend who, when people were worried about him,

Một người bạn của tôi, khi mọi người lo lắng về ông ấy,

they would call and ask if he wanted to go shopping

họ sẽ gọi và rủ xem ông có muốn đi mua sắm không

or help them clean out their garage.

hoặc muốn phụ họ một tay dọn dẹp gara.

Your depressed friends could be a good source of free labor --

Người bạn bị trầm cảm có thể là nhân lực miễn phí đấy.

(Laughter)

(cười)

Điều tôi thực sự muốn hướng tới là,

What I'm really getting at is,

invite them to contribute to your life in some way,

mời họ góp phần vào cuộc sống của bạn theo cách nào đó,

even if it's as small as asking you to go see a movie

thậm chí, nhỏ nhặt như mời bạn đi xem bộ phim

that you wanted to see in the theater.

mà bạn rất muốn coi ngoài rạp.

So that's a lot of dos and don'ts and maybes,

Đó là hàng loạt những điều nên, không nên và có thể làm,

and it's not by any means a definitive list.

và đó hoàn toàn không phải một danh sách cố định.

Thứ cần nhớ là tất cả đều bắt nguồn từ một nguyên tắc.

The thing to remember is that they're all grounded

in one guiding principle.

Nó là thứ cho phép người phụ nữ trên chiếc Jeep Wrangler

It's what allowed the woman in the Jeep Wrangler

to start me on the path to recovery without even trying.

hướng tôi đến sự bình phục mà chẳng cần phải cố gắng.

She talked to me like I belonged

Bà ấy nói chuyện với tôi như thể tôi đã thuộc về

and contributed exactly as I was at that moment.

và đóng góp vào cuộc sống của bà ấy ngay từ chính khoảnh khắc đó.

Nếu trò chuyện với một người bị trầm cảm như thể cuộc đời của họ quý giá,

If you talk to a depressed person as if their life is just as valuable,

intense and beautiful as yours,

đầy nhiệt huyết và đẹp đẽ như chính cuộc đời bạn

then there's no need to build a bridge between you,

thì chẳng cần phải xây cầu nối giữa các bạn làm gì,

because you've closed the chasm.

vì bạn đã tự phá bỏ vách ngăn.

Focus on that instead of your words,

Tập trung vào điều đó thay vì vào câu chữ,

và đó có thể là cuộc nói chuyện tuyệt vời nhất trong cuộc đời họ.

and it may be the most uplifting conversation of their life.

Điều đó giúp gì cho những người bạn quan tâm?

What could that do for somebody you care about?

What could it do for you?

Và có thể giúp gì cho bạn?

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)