What a planet needs to sustain life | Dave Brain

Translator: Linh Nguyễn Văn Reviewer: Tran Le

I'm really glad to be here.

Tôi rất vui khi được ở đây

Tôi rất vui khi các bạn ở đây

I'm glad you're here,

because that would be a little weird.

vì điều này khá là kì cục.

I'm glad we're all here.

nhưng tôi mừng là chúng ta đều ở đây.

Và ở đây, ý tôi không phải là nơi này.

And by "here," I don't mean here.

Or here.

Hay chỗ này.

But here.

Mà là chính tại đây.

I mean Earth.

Ý tôi là Trái Đất.

And by "we," I don't mean those of us in this auditorium,

ý tôi không phải nói về chúng ta, những người trong hội trường này,

but life,

mà là sự sống,

tất cả sự sống trên Trái Đất -

all life on Earth --

(Laughter)

"tiếng cười"

from complex to single-celled,

từ đa bào cho đến đơn bào,

from mold to mushrooms

từ vi khuẩn đến nấm,

to flying bears.

và cả gấu biết bay nữa.

(cười)

(Laughter)

The interesting thing is,

Điều thú vị là,

Earth is the only place we know of that has life --

Trái Đất là nơi duy nhất mà chúng ta biết có sự sống tồn tại --

8.7 million species.

8,7 triệu loài.

We've looked other places,

Ta đã tìm kiếm ở nơi khác,

maybe not as hard as we should or we could,

có thể chưa kĩ lưỡng như chúng ta đã có thể

nhưng vẫn tìm kiếm và chẳng phát hiện gì

but we've looked and haven't found any;

Trái Đất là nơi duy nhất mà ta biết có sự sống tồn tại.

Earth is the only place we know of with life.

Is Earth special?

Trái Đất đặc biệt chứ?

This is a question I've wanted to know the answer to

Đây là câu hỏi mà tôi cần lời giải đáp

từ khi còn bé,

since I was a small child,

and I suspect 80 percent of this auditorium

tôi đoán rằng 80% hội trường này,

has thought the same thing and also wanted to know the answer.

cũng nghĩ vậy và muốn biết câu trả lời tương tự.

To understand whether there are any planets --

Để biết liệu có hành tinh nào khác

ngoài kia trong hệ mặt trời và hơn thế nữa

out there in our solar system or beyond --

that can support life,

mà có thể duy trì sự sống,

the first step is to understand what life here requires.

bước đầu là tìm hiểu sự sống ở đây cần những gì.

It turns out, of all of those 8.7 million species,

Hóa ra, trong tất cả 8.7 triệu loài,

nó chỉ cần ba điều.

life only needs three things.

Một là, tất cả sự sống trên Trái Đất cần năng lượng.

On one side, all life on Earth needs energy.

Complex life like us derives our energy from the sun,

Những thực thể sống phức tạp như chúng ta hấp thụ năng lượng từ mặt trời,

but life deep underground can get its energy

nhưng sâu trong lòng đất chỉ có thể lấy

from things like chemical reactions.

từ các thứ như phản ứng hóa học

There are a number of different energy sources

Có rất nhiều nguồn năng lượng khác nhau

available on all planets.

sẵn có trên mọi hành tinh.

On the other side,

Hai là,

all life needs food or nourishment.

mọi sự sống cần thức ăn hay chất dinh dưỡng.

And this seems like a tall order, especially if you want a succulent tomato.

đây có vẻ là một yêu cầu cao, đặc biệt nếu bạn muốn một quả cà chua ngon lành.

(Laughter)

(cười)

However, all life on Earth derives its nourishment

Tuy nhiên, mọi sự sống trên Trái Đất đều lấy dinh dưỡng

chỉ từ sáu nguyên tố hóa học,

from only six chemical elements,

và các nguyên tố này có thể tìm thấy ở bất cứ hành tinh nào

and these elements can be found on any planetary body

trong hệ mặt trời của ta.

in our solar system.

So that leaves the thing in the middle as the tall pole,

Vậy điều đó nghĩa điều quan trọng nhất,

the thing that's hardest to achieve.

khó nhất để có được

Not moose, but water.

là nước, không phải sừng nai.

(Laughter)

(cười)

Although moose would be pretty cool.

mặc dù sừng nai cũng khá là ngầu.

(cười)

(Laughter)

And not frozen water, and not water in a gaseous state, but liquid water.

Không phải nước đóng băng, không phải nước ở dạng ga, mà nước ở thể lỏng.

This is what life needs to survive, all life.

Đó là những gì mà mọi sự sống cần để tồn tại.

And many solar system bodies don't have liquid water,

Và nhiều thiên thể của hệ mặt trời không có nước ở dạng lỏng,

nên chúng ta sẽ không tìm ở đó.

and so we don't look there.

Other solar system bodies might have abundant liquid water,

Các thiên thể khác ở hệ mặt trời có thế chứa nhiều nước lỏng,

even more than Earth,

thậm chí nhiều hơn Trái Đất,

nhưng chúng bị mắc kẹt dưới lớp băng,

but it's trapped beneath an icy shell,

and so it's hard to access, it's hard to get to,

vì thế thật khó để tiếp cận hay lấy nó,

it's hard to even find out if there's any life there.

Thậm chí rất khó để biết liệu có sự sống ở đó không.

So that leaves a few bodies that we should think about.

Vậy chúng ta chỉ còn vài thiên thế khác để nghiên cứu.

So let's make the problem simpler for ourselves.

Vì thế hãy đơn giản hóa vấn đề.

Let's think only about liquid water on the surface of a planet.

Hãy chỉ nghĩ đến nước lỏng trên bề mặt một hành tinh.

There are only three bodies to think about in our solar system,

Chỉ có ba thực thể trong hệ mặt trời để tìm hiểu,

with regard to liquid water on the surface of a planet,

khi nhắc đến nước lỏng trên bề mặt của một hành tinh,

and in order of distance from the sun, it's: Venus, Earth and Mars.

theo thứ tự xa dần từ mặt trời, đó là: sao Kim, Trái Đất và sao Hỏa.

You want to have an atmosphere for water to be liquid.

Nếu bạn muốn một bầu khí quyển để nước có thể ở dạng lỏng

You have to be very careful with that atmosphere.

bạn phải rất cẩn thận với bầu khí quyển đó.

không thể có quá nhiều khí, quá dày hay quá nóng,

You can't have too much atmosphere, too thick or too warm an atmosphere,

because then you end up too hot like Venus,

nếu như vậy sẽ giống như sao Kim,

and you can't have liquid water.

và bạn không thể có được nước lỏng.

But if you have too little atmosphere and it's too thin and too cold,

Nhưng nếu quá ít khí, quá mỏng hay quá lạnh,

mọi thứ sẽ giống như sao Hỏa, quá lạnh.

you end up like Mars, too cold.

So Venus is too hot, Mars is too cold,

Vậy Kim Tinh quá nóng, Hỏa Tinh quá lạnh,

and Earth is just right.

và Trái Đất thì vừa phải

You can look at these images behind me and you can see automatically

Nhìn các bức ảnh phía sau tôi và các bạn sẽ thấy ngay

những nơi mà có sự sống tồn tại trong hệ mặt trời.

where life can survive in our solar system.

It's a Goldilocks-type problem,

Đó là một vấn đề kiểu Goldilocks,

and it's so simple that a child could understand it.

nó đơn giản đến nỗi một đứa trẻ cũng có thể hiểu.

However,

Tuy nhiên,

I'd like to remind you of two things

tôi muốn nhắc các bạn hai điều

from the Goldilocks story that we may not think about so often

Từ câu chuyện Goldilocks mà chúng ta có thể không bận tâm nhiều

but that I think are really relevant here.

nhưng tôi lại nghĩ nó khá là liên quan.

Điều thứ nhất:

Number one:

if Mama Bear's bowl is too cold

Nếu bát của gấu mẹ quá nguội

when Goldilocks walks into the room,

khi Goldilocks bước vào phòng,

does that mean it's always been too cold?

liệu đó có nghĩa nó sẽ lạnh mãi như vậy?

Or could it have been just right at some other time?

Hay đó có thể là vừa đủ vào thời điểm khác?

When Goldilocks walks into the room determines the answer

Khi Goldilocks bước vào phòng để tìm ra câu trả lời

that we get in the story.

mà chúng ta có trong truyện.

Điều này cũng đúng với các hành tinh

And the same is true with planets.

They're not static things. They change.

Chúng không phải tĩnh vật. Chúng thay đổi.

They vary. They evolve.

Chúng biến đổi. Chúng tiến hóa.

And atmospheres do the same.

và bầu khí quyển cũng vậy.

So let me give you an example.

Để tôi cho các bạn một ví dụ.

Here's one of my favorite pictures of Mars.

Một bức ảnh ưa thích của tôi về Sao Hỏa.

It's not the highest resolution image, it's not the sexiest image,

Nó không có độ phân giải cao nhất , cũng không sống động nhất.

it's not the most recent image,

Nó cũng không phải mới nhất,

but it's an image that shows riverbeds cut into the surface of the planet;

nhưng nó cho thấy đáy sông cắt vào bề mặt của hành tinh;

riverbeds carved by flowing, liquid water;

Lòng sông được khắc chạm bởi dòng chảy của chất lỏng;

riverbeds that take hundreds or thousands or tens of thousands of years to form.

Mà mất hàng trăm hoặc hàng nghìn hay chục nghìn năm để hình thành.

This can't happen on Mars today.

Điều này không khả thi ở Sao Hỏa.

Bầu khí quyển sao Hỏa ngày nay quá mỏng và lạnh

The atmosphere of Mars today is too thin and too cold

for water to be stable as a liquid.

để nước ổn định như một chất lỏng.

This one image tells you that the atmosphere of Mars changed,

Hình ảnh này cho bạn biết khí quyển của sao Hỏa đã thay đổi,

rất nhiều.

and it changed in big ways.

And it changed from a state that we would define as habitable,

Nó thay đổi từ trạng thái chúng ta định nghĩa là có thể định cư,

because the three requirements for life were present long ago.

bởi ba điều kiện cho sự sống đã có từ lâu.

Vậy bầu không khí đó đã đi đâu

Where did that atmosphere go

để cho nước có thể ở dạng lỏng trên bề mặt?

that allowed water to be liquid at the surface?

Well, one idea is it escaped away to space.

Một ý kiến cho rằng không khí thoát khỏi không gian

Atmospheric particles got enough energy to break free

Các phân tử khí có đủ năng lượng để thoát

ra khỏi trọng lực của hành tinh

from the gravity of the planet,

escaping away to space, never to return.

rời khỏi không gian, và không bao giờ trở lại

And this happens with all bodies with atmospheres.

Và điều này xảy ra hầu hết với các thiên thể có khí quyển

Sao chổi có đuôi

Comets have tails

that are incredibly visible reminders of atmospheric escape.

đó là bằng chứng cho sự trốn thoát của không khí

But Venus also has an atmosphere that escapes with time,

nhưng sao Kim cũng có bầu khí quyển thoát ra theo thời gian

sao Hỏa và Trái Đất cũng vậy.

and Mars and Earth as well.

It's just a matter of degree and a matter of scale.

Đó chỉ còn là vấn đề về nhiệt độ và quy mô

Ta muốn biết lượng không khí đã rò rỉ qua thời gian

So we'd like to figure out how much escaped over time

so we can explain this transition.

để có thể giải thích sự thay đổi này

How do atmospheres get their energy for escape?

Làm thế nào không khí lấy năng lượng để thoát ra?

How do particles get enough energy to escape?

Làm thế nào phân tử có đủ năng lượng để thoát

There are two ways, if we're going to reduce things a little bit.

Có hai cách nếu chúng ta bớt đi vài thứ một chút.

Number one, sunlight.

Thứ nhất, ánh mặt trời

Ánh sáng tỏa ra từ mặt trời được hấp thụ bởi các phân tử khí

Light emitted from the sun can be absorbed by atmospheric particles

and warm the particles.

và sưởi ấm các phân tử.

Yes, I'm dancing, but they --

Vâng, đúng là tôi đang nhảy, nhưng chúng

(Laughter)

(cười)

Oh my God, not even at my wedding.

Ôi ở đám cưới của tôi tôi còn không nhảy

(Laughter)

(cười)

Chúng lấy năng lượng để trốn thoát và thoát khỏi

They get enough energy to escape and break free

trọng lực của hành tinh chỉ bằng cách làm nóng

from the gravity of the planet just by warming.

A second way they can get energy is from the solar wind.

Cách thứ hai để lấy năng lượng là từ gió mặt trời.

These are particles, mass, material, spit out from the surface of the sun,

Chúng là các phân tử, khối, vật chất bắn ra khỏi bề mặt mặt trời

and they go screaming through the solar system

và chúng bay tứ tung trong hệ mặt trời

at 400 kilometers per second,

với vận tốc 400 km/s

đôi khi nhanh hơn bão mặt trời

sometimes faster during solar storms,

and they go hurtling through interplanetary space

và chúng va chạm nhiều hành tinh trong không gian

towards planets and their atmospheres,

về phía các hành tinh và bầu khí quyển của chúng

chúng có thể cung cấp năng lượng

and they may provide energy

for atmospheric particles to escape as well.

cho các phân tử khí để thoát ra.

This is something that I'm interested in,

Đây là điều mà tôi quan tâm

vì nó liên quan đến khả năng cư trú

because it relates to habitability.

I mentioned that there were two things about the Goldilocks story

Tôi nói rằng có hai điều từ câu chuyện Goldiocks

that I wanted to bring to your attention and remind you about,

tôi muốn các bạn chú ý và nhớ về nó

and the second one is a little bit more subtle.

điều thứ hai thì hơi khó để hiểu

If Papa Bear's bowl is too hot,

Nếu bát của gấu bố quá nóng,

and Mama Bear's bowl is too cold,

bát của gấu mẹ thì quá nguội

không phải bát của gấu con còn lạnh hơn ư?

shouldn't Baby Bear's bowl be even colder

Nếu chúng ta nghĩ theo hướng đó?

if we're following the trend?

This thing that you've accepted your entire life,

Điều này bạn đã chấp nhận suốt cuộc đời của mình

when you think about it a little bit more, may not be so simple.

khi bạn nghĩ về nó nhiều hơn nó không đơn giản đến vậy

And of course, distance of a planet from the sun determines its temperature.

Hiển nhiên khoảng cách giữa 1 hành tinh và mặt trời quyết định nhiệt độ hành tinh đó

This has to play into habitability.

Điều này chắc chắn tạo ra sự cư trú

But maybe there are other things we should be thinking about.

nhưng vẫn còn nhiều thứ chúng ta nên quan tâm tới

Maybe it's the bowls themselves

Có thế chính những chiếc bát

that are also helping to determine the outcome in the story,

lại giúp xác định kết quả câu chuyện

what is just right.

điều gì là vừa đủ

I could talk to you about a lot of different characteristics

Tôi có thể nói cho bạn nhiều đặc điểm khác nhau

of these three planets

của ba hành tinh trên

that may influence habitability,

ảnh hưởng đến khả năng cư trú

but for selfish reasons related to my own research

vì lí do cá nhân liên quan đến nghiên cứu của tôi

và sự thực là tôi đang đứng đây nhấp chuột còn bạn thì không

and the fact that I'm standing up here holding the clicker and you're not --

(Laughter)

(cười)

I would like to talk for just a minute or two

Tôi muốn nói trong khoảng 1-2 phút

about magnetic fields.

về từ trường

Earth has one; Venus and Mars do not.

Trái Đất có, sao Kim và sao Hỏa thì không

Magnetic fields are generated in the deep interior of a planet

Từ trường được sinh ra sâu trong lòng của một hành tinh

by electrically conducting churning fluid material

bằng cách dẫn điện các chất lỏng hỗn độn

that creates this big old magnetic field that surrounds Earth.

tạo nên lớp từ trường lớn bao quang trái đất

If you have a compass, you know which way north is.

Nếu bạn có la bàn bạn sẽ biết Bắc là hướng nào

Sao Kim, sao Hỏa không như thế

Venus and Mars don't have that.

If you have a compass on Venus and Mars,

Nếu bạn dùng la bàn ở sao Kim và sao Hỏa

congratulations, you're lost.

Chúc mừng, bạn đã bị lạc

(Laughter)

(cười)

Does this influence habitability?

Điều này có ảnh hưởng tới sự cư trú?

Vậy, ảnh hưởng thế nào?

Well, how might it?

nhiều nhà khoa học cho rằng từ trường của 1 hành tinh

Many scientists think that a magnetic field of a planet

serves as a shield for the atmosphere,

có chức năng là lá chắn cho khí quyển

làm chệch hướng các phân tử gió mặt trời ra khỏi hành tinh

deflecting solar wind particles around the planet

in a bit of a force field-type effect

trong hiệu ứng kiểu trường lực

having to do with electric charge of those particles.

liên quan tới điện tích của những phân tử này

I like to think of it instead as a salad bar sneeze guard for planets.

Tôi muốn coi nó như là tấm kính chắn hắt hơi cho hành tinh

(cười)

(Laughter)

And yes, my colleagues who watch this later will realize

vâng, nhiều đồng nghiệp của tôi sau khi xem sẽ nhận ra

this is the first time in the history of our community

đây là lần đầu tiên trong lịch sử con người

that the solar wind has been equated with mucus.

gió mặt trời được so sánh với nước mũi

(Laughter)

(cười)

OK, so the effect, then, is that Earth may have been protected

vậy tác động là Trái Đất có thể được bảo vệ

for billions of years,

trong hàng tỷ năm

because we've had a magnetic field.

vì chúng ta có từ trường

Atmosphere hasn't been able to escape.

Khí quyển không thể thoát được

Mars, on the other hand, has been unprotected

sao Hỏa, mặt khác, không được bảo vệ

because of its lack of magnetic field,

bởi vì không có từ trường

and over billions of years,

và qua hàng tỉ năm

maybe enough atmosphere has been stripped away

có thể không khí đã bị hút đi

to account for a transition from a habitable planet

để giải thích sự thay đổi từ một tinh cầu có thể cư trú

to the planet that we see today.

sang hành tinh như ta biết ngày nay

Các nhà khoa học khác cho rằng từ trường

Other scientists think that magnetic fields

hoạt động giống chiếc buồm trên thuyền

may act more like the sails on a ship,

enabling the planet to interact with more energy from the solar wind

cho phép hành tinh tương tác với năng lượng từ gió mặt trời nhiều hơn

là nó có thể tự mình tương tác

than the planet would have been able to interact with by itself.

The sails may gather energy from the solar wind.

chiếc buồm này tích tụ năng lượng từ gió mặt trời

The magnetic field may gather energy from the solar wind

Từ trường có thể thu thập năng lượng từ gió mặt trời

that allows even more atmospheric escape to happen.

cho phép càng nhiều sự thoát khí xảy ra

It's an idea that has to be tested,

Ý kiến này cần được kiểm chứng

nhưng tác động và cách nó hoạt động

but the effect and how it works

seems apparent.

có vẻ rõ ràng

vì chúng ta biết rằng

That's because we know

energy from the solar wind is being deposited into our atmosphere

năng lượng từ gió mặt trời được tích trữ vào khí quyển

here on Earth.

trên Trái Đất

That energy is conducted along magnetic field lines

Năng lượng đó được dẫn dọc các đường sức từ

xuống các vùng cực

down into the polar regions,

resulting in incredibly beautiful aurora.

tạo nên cực quang tuyệt đẹp.

If you've ever experienced them, it's magnificent.

Nếu bạn từng thấy nó, quả là tuyệt vời

We know the energy is getting in.

Chúng ta đã năng lượng đi vào

We're trying to measure how many particles are getting out

Ta đang cố tìm cách ước lượng xem có bao nhiêu phân tử ra ngoài

and if the magnetic field is influencing this in any way.

và từ trường có ảnh hướng tới điều này hay không

So I've posed a problem for you here,

vậy tôi đã đặt ra vấn đề cho các bạn ở đây

mà vẫn chưa có hướng giải quyết

but I don't have a solution yet.

We don't have a solution.

Ta chưa có câu trả lời

But we're working on it. How are we working on it?

Chúng ta đang tiếp tục tìm Chúng ta tìm thế nào?

Chúng ta cho các tàu vũ trụ tới cả 3 hành tinh.

Well, we've sent spacecraft to all three planets.

Some of them are orbiting now,

Một vài tàu đang vào quỹ đạo

including the MAVEN spacecraft which is currently orbiting Mars,

có cả tàu MAVEN đang quay quanh sao Hỏa

thứ mà tôi liên quan và được trích ra ở đây,

which I'm involved with and which is led here,

out of the University of Colorado.

từ ở trường đại học Colorado

It's designed to measure atmospheric escape.

Nó được thiết kế để đo lượng khí thoát ra

Ta có vài số liệu tương đồng ở sao Kim và Trái Đất

We have similar measurements from Venus and Earth.

Once we have all our measurements,

Khi đã có tất cả các số liệu

we can combine all these together, and we can understand

kết hợp chúng với nhau chúng ta có thể hiểu

how all three planets interact with their space environment,

bằng cách nào 3 hành tinh tác động với môi trường không gian

with the surroundings.

với khu vực xung quanh

và ta có thể biết được liệu từ trường có quan trọng đối với sự sống

And we can decide whether magnetic fields are important for habitability

or not.

hay không.

Once we have that answer, why should you care?

Khi đã có câu trả lời, tại sao ta nên quan tâm?

I mean, I care deeply ...

ý tôi là tôi quan tâm sâu sắc

cũng như về mặt kinh tế nhưng cũng sâu sắc

And financially as well, but deeply.

(cười)

(Laughter)

First of all, an answer to this question

Trước tiên, câu trả lời cho câu hỏi này

will teach us more about these three planets,

sẽ cho ta biết nhiều hơn về cả 3 hành tinh

Venus, Earth and Mars,

sao Kim Trái Đất sao Hỏa

không những về cách chúng tương tác với môi trường ngày nay

not only about how they interact with their environment today,

but how they were billions of years ago,

mà cả cách đây hàng tỉ năm

whether they were habitable long ago or not.

liệu chúng có từng cư trú được hay không

It will teach us about atmospheres

Nó sẽ cho ta biết về bầu khí quyển

that surround us and that are close.

xung quanh và gần ta.

Hơn nữa, điều mà ta biết từ các hành tinh trên

But moreover, what we learn from these planets

can be applied to atmospheres everywhere,

có thể áp dụng ở bất cứ bầu khí quyển nào.

including planets that we're now observing around other stars.

bao gồm cả những thiên thể ta đang quan sát quanh các vì sao

For example, the Kepler spacecraft,

Ví dụ, tàu vũ trụ Kepler

which is built and controlled here in Boulder,

được lắp ráp và điều khiển ở Boulder

has been observing a postage stamp-sized region of the sky

theo dõi 1 vùng trời kích cỡ bằng con tem

for a couple years now,

đã được 2 năm.

con tàu tìm thấy được hàng nghìn hành tinh

and it's found thousands of planets --

in one postage stamp-sized region of the sky

với kích cỡ bằng con tem trên bầu trời

that we don't think is any different from any other part of the sky.

mà chúng ta cho rằng không khác mấy với vùng khác của bầu trời

We've gone, in 20 years,

Chúng ta đã đi qua 20 năm

from knowing of zero planets outside of our solar system,

từ không biết về bất cứ hành tinh nào ngoài hệ mặt trời

to now having so many,

tới bây giờ, có rất nhiều hành tinh

that we don't know which ones to investigate first.

mà chúng ta không biết phải nghiên cứu cái nào trước

Any lever will help.

mọi sự thúc đẩy đều có ích

In fact, based on observations that Kepler's taken

thực tế, dựa vào sự theo dõi của tàu Kepler

và các quan sát khác,

and other similar observations,

we now believe that,

giờ chúng ta tin rằng

of the 200 billion stars in the Milky Way galaxy alone,

Trong 200 tỉ ngôi sao trong riêng Dải Ngân hà thôi

on average, every star has at least one planet.

trung bình, cứ 1 ngôi sao lại có 1 hành tinh

In addition to that,

Thêm vào đó,

estimates suggest there are somewhere between 40 billion and 100 billion

ước tính cho thấy ở đâu đó giữa 40 và 100 tỉ

trong hành tinh này chúng ta định nghĩa có thể cư trú được

of those planets that we would define as habitable

chỉ ở dải ngân hà của ta thôi

in just our galaxy.

We have the observations of those planets,

Chúng ta theo dõi các hành tinh này

but we just don't know which ones are habitable yet.

nhưng vẫn chưa biết hành tinh nào có thể sống được

giống như là bị mắc kẹt trong chấm đỏ này

It's a little bit like being trapped on a red spot --

(Laughter)

(cười)

on a stage

trên sân khấu này vậy.

biết rằng có thế giới khác ngoài kia

and knowing that there are other worlds out there

và cực kì muốn biết thêm về chúng

and desperately wanting to know more about them,

muốn tra hỏi chúng và tìm ra nếu có thể, một vài thứ

wanting to interrogate them and find out if maybe just one or two of them

có gì đó giống bạn

are a little bit like you.

You can't do that. You can't go there, not yet.

bạn chưa thể làm thể, bạn vẫn chưa thể đi đến đó

And so you have to use the tools that you've developed around you

và bạn phải sử dụng công cụ bạn phát triển quanh bạn

for Venus, Earth and Mars,

ở sao Kim Trái Đất sao Hỏa.

và bạn phải áp dụng chúng lên các trường hợp khác

and you have to apply them to these other situations,

và hy vọng mình đang tạo nên sự liên hệ hợp lý từ dữ liệu

and hope that you're making reasonable inferences from the data,

and that you're going to be able to determine the best candidates

rằng bạn có thể quyết định ứng viên phù hợp nhất

for habitable planets, and those that are not.

cho các hành tinh có thể cư trú hay không.

cuối cùng thì, tính đến giờ, ít nhất,

In the end, and for now, at least,

this is our red spot, right here.

Trái Đất là chấm đỏ của chúng ta, ở đây

This is the only planet that we know of that's habitable,

Đây là hành tinh duy nhất mà ta biết là có thể sinh sống được

although very soon we may come to know of more.

mặc dù sẽ sớm thôi chúng ta sẽ biết hơn nữa

But for now, this is the only habitable planet,

Nhưng hiện tại đây là hành tinh duy nhất có thể sống được

and this is our red spot.

và nó là chấm đỏ của ta

I'm really glad we're here.

Tôi rất vui vì chúng ta ở đây

Thanks.

Cám ơn.

(Applause)

(vỗ tay)