Carl Safina: The oil spill's unseen culprits, victims

Carl Safina: Những thủ phạm và nạn nhân đằng sau vụ tràn dầu.

Translator: Ha Tran Reviewer: Anh Thu Ho

This is the ocean as I used to know it.

Đây là đại dương như tôi từng biết.

And I find that since I've been in the Gulf a couple of times,

Và đối với tôi--

vì tôi đã đến vùng Vịnh một vài lần,

I really kind of am traumatized because whenever I look at the ocean now,

tôi rất đau đớn,

vì, bây giờ,bất cứ khi nào tôi nhìn vào vùng biển đó

no matter where I am,

bất kể chỗ nào,

even where I know that none of the oil has gone,

thậm chí nơi tôi biết

mà không có dầu,

I sort of see slicks,

Tôi thấy các vết dầu loang,

and I'm finding that I'm very much haunted by it.

và cảm giác mình

bị ám ảnh bởi điều đó.

But what I want to talk to you about today

Nhưng hôm này điều mà tôi muốn nói

là cố gắng đặt tất cả

is a lot of things that try to put all of this in context,

vào trong bối cảnh,

not just about the oil eruption, but what it means and why it has happened.

không chỉ về tràn dầu,

mà còn về ý nghĩa và nguyên nhân.

First, just a little bit about me.

Trước hết, xin nói đôi điều về bản thân.

I'm basically just a guy that likes to go fishing

Tôi chỉ là 1 anh chàng thích đi câu cá

ever since I was a little kid, and because I did,

từ khi còn nhỏ.

Và vì thế,

I wound up studying sea birds

tôi chuyển sang nghiên cứu các loài chim biển

to try to stay in the coastal habitats that I so loved.

để được sống cùng với các sinh vật bờ biển mà tôi yêu mến vô cùng.

And now I mainly write books about how the ocean is changing,

Và hiện tại, tôi chủ yếu viết sách

về việc đại dương đang thay đổi ra sao.

Và nó chắc chắn đang thay đổi rất nhanh.

and the ocean is certainly changing very rapidly.

Now we saw this graphic earlier on, that we really live on a hard marble

Nào, chúng ta đã thấy loại đồ thị này trước đây.

Rằng chúng ta sống trên nền đá cẩm thạch cứng

that has just a slight bit of wetness to it.

với chút xíu

hơi ẩm trên đó.

It's like you dipped a marble in water.

Nó giống như bạn dấn 1 tảng đá vào nước.

And the same thing with the atmosphere:

Và tương tự với khí quyển.

If you took all the atmosphere and rolled it up in a ball,

Nếu bạn lấy bầu khí quyển

và cuộn nó lại thành 1 quả cầu,

you would get that little sphere of gas on the right.

bạn sẽ có 1 quả cầu khí nhỏ ở bên phải.

So we live on the most fragile little soap bubble you can imagine,

Thế nên chúng ta sống trên

quả bong bóng xà phòng dễ vỡ nhất có thể tưởng tượng,

1 quả bong bóng rất linh thiêng,

a very sacred soap bubble, but one that is very, very easy to affect.

nhưng dễ bị ảnh hưởng.

And all the burning of oil and coal and gas, all the fossil fuels,

Và tất cả việc đốt dầu, than đá và khí gas,

các loại nhiên liệu hóa thạch,

have changed the atmosphere greatly.

đã làm khí quyển biến đổi mạnh mẽ.

Carbon dioxide level has gone up and up and up.

Nồng độ CO2 tăng không ngừng.

We're warming the climate.

Chúng ta đang làm khí hậu nóng lên.

So the blowout in the Gulf

Thế nên vụ phun trào dầu ở vịnh Mexico

is just a little piece of a much larger problem

chỉ là 1 phần nhỏ

trong 1 vấn đề lớn hơn nhiều của chúng ta

that we have with the energy that we use to run civilization.

với nguồn năng lượng sử dụng cho nền văn minh.

Beyond warming,

Trên cả việc ấm lên,

we have the problem of the oceans getting more acidified --

chúng ta gặp rắc rối khi các đại dương đang ngày càng axit hóa.

and already measurably so, and already affecting animals.

Chúng ta đã đo được như vậy,

và cũng đã gây ảnh hưởng đến các loài động vật rồi.

Now in the laboratory, if you take a clam and you put it in the pH that is not 8.1,

Trong phòng thí nghiệm,

nếu bắt 1 con trai và đo độ pH

không phải 8.1,

which is the normal pH of seawater, but 7.5,

là độ pH bình thường của nước biển --

mà là 7.5,

it dissolves in about three days.

nó hòa tan trong khoảng 3 ngày.

If you take a sea urchin larva from 8.1,

Nếu lấy ấu trùng nhím biển

từ môi trường pH 8.1

put it in a pH of 7.7 -- not a huge change --

vào môi trường pH 7.7 --

sự thay đổi không đáng kể --

it becomes deformed and dies.

nhưng chúng sẽ biến dạng và chết.

Already, commercial oyster larvae are dying at large scales in some places.

Và các con sò con được nuôi trồng

đang chết trên quy mô lớn

ở 1 số nơi.

Coral reefs are growing slower in some places because of this problem.

Các vỉa san hô đang phát triển chậm hơn

ở 1 số nơi do nguyên nhân này.

So this really matters.

Thế nên vấn đề này rất quan trọng.

Now, let's take a little tour around the Gulf a little bit.

Nào, chúng ta hãy đi thăm quan 1 chuyến

xung quanh vịnh.

One of the things that really impresses me about the people in the Gulf:

Một trong các điều gây ấn tượng cho tôi về con người vùng vịnh

là họ thực sự rất gắn bó với nước.

They are really, really aquatic people.

And they can handle water.

Họ có thể đối phó với nước.

They can handle a hurricane that comes and goes.

Họ có thể đối phó 1 cơn bão, đến rồi đi.

When the water goes down, they know what to do.

Khi mực nước giảm , họ biết nên làm gì.

But when it's something other than water, and their water habitat changes,

Nhưng khi 1 điều gì đó, không phải nước,

làm thay đổi môi trường nước.

họ không có nhiều lựa chọn.

they don't have many options.

In fact, those entire communities really don't have many options.

Thực tế, các cộng đồng đó

không có nhiều lựa chọn.

They don't have another thing they can do.

Họ không có việc gì khác để làm.

They can't go and work in the local hotel business

Họ không thể đi làm việc

trong ngành kinh doanh khách sạn địa phương

because there isn't one in their community.

vì trong cộng đồng của họ không có ngành đó.

If you go to the Gulf and you look around, you do see a lot of oil.

Nếu tới vùng vịnh và nhìn xung quanh,

bạn sẽ thấy rất nhiều dầu.

Bạn thấy rất nhiều dầu trên mặt biển,

You see a lot of oil on the ocean.

và cả trên đường bờ biển.

You see a lot of oil on the shoreline.

If you go to the site of the blowout, it looks pretty unbelievable.

Nếu bạn tới khu vực dầu phun trào,

nó trông rất khó tin.

It looks like you just emptied the oil pan in your car,

Như thể bạn mới đổ hết bể dầu trong xe ô tô

and you just dumped it in the ocean.

và nhúng nó vào đại dương.

And one of the really most incredible things, I think,

Và 1 trong số những điều ngạc nhiên, theo tôi

is that there's nobody out there trying to collect it

là chẳng có ai ngoài đó

cố gắng thu gom dầu

at the site where it is densest.

ở khu vực dày đặc nhất.

Parts of the ocean there look just absolutely apocalyptic.

Các phần của đại dương

trông cực kỳ đáng sợ.

You go in along the shore, you can find it everywhere.

Bạn đi dọc bờ biển

và sẽ thấy nó ở bất cứ đâu.

Nó thực sự lộn xộn.

It's really messy.

If you go to the places where it's just arriving,

Nếu bạn tới nơi dầu mới loang đến

like the eastern part of the Gulf, in Alabama,

như vùng biển phía đông của vịnh, ở Alabama,

there's still people using the beach

thì vẫn có những người giải trí ở bãi biển

while there are people cleaning up the beach.

trong khi có những người đang dọn sạch bãi biển.

And they have a very strange way of cleaning up the beach.

Và họ có 1 cách dọn sạch bãi biển rất kỳ lạ.

They're not allowed to put more than 10 pounds of sand

Họ không được phép cho quá 10 lbs cát

in a 50-gallon plastic bag.

vào trong 1 túi nhựa 50 gallon.

They have thousands and thousands of plastic bags.

Họ có hàng nghìn, hàng nghìn túi nhựa như thế.

I don't know what they'll do with all that stuff.

Tôi không biết họ sẽ làm gì với chúng.

Trong khi đó, vẫn có nhiều người sử dụng bãi biển.

Meanwhile, there are still people trying to use the beach.

Mà không thấy 1 biển báo nhỏ xíu

They don't see the sign that says: "Stay out of the water."

" Tránh xa nước biển"

Their kids are in the water;

Con cái họ đang tắm dưới biển, chúng bị dính đầy

they're getting tar all over their clothes and their sandals--

nhựa đường trên áo quần và dép. Thật lộn xộn.

It's a mess.

Nếu tới nơi mà dầu đã loang được 1 thời gian,

If you go to where the oil has been for a while, it's an even bigger mess.

nó thậm chí lộn xộn hơn.

And there's basically nobody there anymore,

Và gần như chẳng còn ai ở đó nữa,

a few people trying to keep using it.

1 vài người cố gắng

tiếp tục sử dụng biển.

You see people who are really shell-shocked.

Các bạn thấy những người dân sốc thực sự.

They are very hardworking people.

Họ làm việc rất cần mẫn.

All they know about life is they get up in the morning,

Cuộc sống của họ là thức dậy vào sáng sớm,

khởi động đầu máy và bắt tay vào việc.

and if their engine starts, they go to work.

They always felt that they could rely on the assurances

Họ luôn cảm thấy có thể dựa vào

sự đảm bảo mà thiên nhiên ban tặng

that nature brought them through the ecosystem of the Gulf.

thông qua hệ sinh thái vùng vịnh.

They're finding that their world is really collapsing.

Sau đó họ thấy thế giới của mình đang sụp đổ.

And so you can see, literally, signs of their shock ...

Và bạn có thể thấy ở họ

những dấu hiệu của choáng váng

signs of their outrage ...

của sự phẫn nộ,

signs of their anger ...

của tức giận,

and signs of their grief.

và cả đau khổ.

Đó là những cung bậc cảm xúc bạn có thể thấy.

These are the things that you can see.

There's a lot you can't see, also, underwater.

Nhưng có nhiều điều bạn không thể,

như những thứ dưới nước.

What's going on underwater?

Chuyện gì đang xảy ra ở dưới nước?

Well, some people say there are oil plumes.

Một số nói

có các chùm dầu.

Some people say there are not oil plumes.

Một số nói không.

Và nghị sĩ Markey hỏi:

And Congressman Markey asks, you know,

"Is it going to take a submarine ride to see if there are really oil plumes?"

" Liệu có kế hoạch thăm dò đáy biển

xem có thực sự có các chùm dầu hay không?"

But I couldn't take a submarine ride --

Nhưng tôi không thể đi 1 chuyến thăm dò đáy biển

especially between the time I knew I was coming here and today --

đặc biệt là giữa lúc tôi biết mình sẽ đến đây ngày hôm nay --

nên tôi đã làm

so I had to do a little experiment myself

1 thí nghiệm nhỏ

to see if there was oil in the Gulf of Mexico.

để xem liệu có dầu ở vịnh Mexico không.

So this is the Gulf of Mexico ...

Đây là vịnh Mexico,

sparkling place full of fish.

lấp lánh các loại cá.

And I created a little oil spill in the Gulf of Mexico.

Tôi đã thực hiện 1 thí nghiệm tràn dầu nhỏ

ở vịnh Mexico.

And I learned, in fact, I confirmed the hypothesis

Và tôi đã học được-- tôi đã xác nhận được giả thuyết

that oil and water don't mix ...

dầu và nước không hòa với nhau được

cho đến khi thêm 1 chất phân tán.

until you add a dispersant ...

and then ...

Sau đó

they start mixing.

chúng bắt đầu trộn đều.

And you add a little energy from the wind and the waves,

Và bạn thêm 1 ít năng lượng

từ gió và sóng.

and you get a big mess,

Bạn sẽ được 1 hỗn hợp,

một đống bùi nhùi lớn

a big mess that you can't possibly clean,

không thể rửa sạch,

you can't touch, you can't extract

không thể chạm tới, không thể chiết tách

and, I think most importantly -- this is what I think --

và quan trọng nhất, theo tôi

you can't see it.

là bạn không thể thấy nó.

I think it's being hidden on purpose.

Tôi nghĩ nó bị cố tình giấu đi.

Now this is such a catastrophe and such a mess

Nào, đây thật là 1 thảm họa và rối ren,

that lots of stuff is leaking out on the edges of the information stream.

đến nối nhiều thứ đang rò rỉ khỏi các bờ của dòng thông tin.

But as many people have said,

Nhưng như nhiều người đã nói,

there's a large attempt to suppress what's going on.

1 nỗ lực lớn hiện đang được thực hiện để khắc phục vấn đề.

Personally, I think that the dispersants are a major strategy to hide the body,

Riêng tôi, tôi nghĩ rằng

các chất tán sắc là

chiến thuật chính để giấu cái xác,

because we put the murderer in charge of the crime scene.

vì chúng ta buộc tội kẻ giết người

lãnh trách nhiệm trong vụ án.

But you can see it.

Nhưng bạn có thể thấy cái xác.

You can see where the oil is concentrated at the surface,

Bạn có thể thấy nơi dầu

tập trung ở bề mặt,

and then it is attacked,

sau đó nó bị tấn công,

because they don't want the evidence, in my opinion.

vì họ không muốn có chứng cứ.

OK.

Được thôi.

We heard that bacteria eat oil?

Chúng ta đã nghe nói 1 số vi khuẩn ăn dầu?

So do sea turtles.

Và cả rùa biển nữa.

When it breaks up,

Khi nó vỡ ra,

it has a long way to go before it gets down to bacteria.

dầu phải trôi dạt xa nữa

trước khi nó chìm tới các vi khuẩn đó.

Turtles eat it. It gets in the gills of fish.

Rùa biển ăn dầu. Dầu bám vào mang cá.

These guys have to swim around through it.

Chúng phải bơi qua lớp dầu.

I heard the most incredible story today when I was on the train coming here.

Hôm nay tôi đã nghe được câu chuyện khó tin nhất

khi đang trên tàu đến đây.

A writer named Ted Williams called me,

Một nhà văn tên Ted Williams gọi tôi.

and he was asking me a couple of questions about what I saw,

Anh ấy hỏi tôi 2 câu hỏi

về những gì tôi đã thấy,

because he's writing an article for Audubon magazine.

vì anh đang viết 1 bài báo cho tạp chí Audubon.

He said that he had been in the Gulf a little while ago; like about a week ago,

Anh nói anh đã ở vùng Vịnh cách đây không lâu --

khoảng 1 tuần trước --

and a guy who had been a recreational fishing guide

và 1 người hướng dẫn câu cá giải trí

took him out to show him what's going on.

dẫn anh ấy đi xem chuyện gì đang diễn ra.

That guide's entire calendar year is canceled bookings.

Toàn bộ lịch trình hướng dẫn của anh ta

bị hủy các cuộc hẹn.

He has no bookings left.

Không ai đặt trước nữa.

Everybody wanted their deposit back, everybody is fleeing.

Mọi người muốn lấy lại tiền đặt cọc. Họ đang di tán.

That's the story of thousands of people.

Đó là câu chuyện của hàng ngàn người.

But he told Ted that on the last day he went out,

Nhưng anh ta đã kể với Ted

là vào ngày cuối cùng anh ra ngoài,

a bottlenose dolphin suddenly appeared next to the boat,

1 con cá heo mũi to

đột nhiên xuất hiện cạnh chiếc thuyền.

and it was splattering oil out its blowhole.

Và nó đang phun dầu

từ lỗ phun nước của nó.

And he moved away because it was his last fishing trip,

Và anh ta bỏ đi

vì đó là

chuyến câu cuối cùng của anh

and he knew that the dolphins scare fish.

và anh biết cá heo làm các con cá khác sợ.

So he moved away from it, turned around a few minutes later,

Nên anh ta đã bỏ đi chỗ khác.

Sau đó vài phút, anh nhìn xung quanh

it was right next to the side of the boat again.

con cá heo lại ở ngay bên cạnh chiếc thuyền.

He said that in 30 years of fishing he had never seen a dolphin do that.

Anh nói trong 30 năm làm nghề câu cá

anh chưa bao giờ thấy 1 con cá heo làm như thế.

And he felt that --

Và anh cảm thấy rằng --

(Sigh)

he felt that it was coming to ask for help.

Anh cảm thấy nó đang

đến để cầu cứu. Xin lỗi.

Sorry.

Now, in the Exxon Valdez spill,

Nào, ở chỗ dầu tràn Exxon Valdez,

about 30 percent of the killer whales died in the first few months.

khoảng 30% cá mập sát thủ

chết trong vài tháng đầu tiên.

Their numbers have never recovered.

Số lượng của chúng không bao giờ hồi phục.

So the recovery rate of all this stuff is going to be variable.

Mức độ phục hồi của các loài

sẽ rất khác nhau.

It's going to take longer for some things.

Với 1 số loài sẽ lâu hơn.

And some things, I think, will probably come back a little faster.

Và 1 số, theo tôi, sẽ có thể

quay trở lại nhanh hơn 1 chút.

The other thing about the Gulf that is important

Một điều quan trọng khác nữa về vùng Vịnh

is that there are a lot of animals that concentrate in the Gulf

là có nhiều loài động vật

tập trung ở Vịnh

at certain parts of the year.

ở 1 số thời điểm nhất định trong năm.

So the Gulf is a really important piece of water --

Nên vùng Vịnh là hải phận quan trọng --

more important than a similar volume of water in the open Atlantic Ocean.

quan trọng hơn vùng biển với lượng nước

tương đương ở Đại Tây Dương mở.

These tuna swim the entire ocean.

Các con cá hồi bơi khắp đại dương.

They get in the Gulf Stream, they go all the way to Europe.

Chúng bơi vào dòng nước ở vùng Vịnh. Chúng đi tới khắp châu Âu.

Khi đến thời kỳ sinh nở, chúng tiến vào trong.

When it comes time to spawn, they come inside,

Và 2 con cá hồi được đánh dấu này.

and these two tuna that were tagged,

you can see them on the spawning grounds

bạn có thể thấy chúng trên" ổ đẻ trứng"

very much right in the area of the slick.

ở ngay vùng dầu loang.

They're probably having, at the very least,

Chúng có thể sẽ có

a catastrophic spawning season this year.

1 mùa sinh sản thảm họa năm nay.

I'm hoping that maybe the adults are avoiding that dirty water.

Tôi hy vọng có thể các con lớn

sẽ tránh vùng nước bẩn.

They don't usually like to go into water that is very cloudy anyway.

Chúng không thường xuyên bơi vào

vùng nước đục.

But these are really high-performance athletic animals.

Nhưng chúng là những "vận động viên"

xuất sắc.

I don't know what this kind of stuff will do in their gills.

Tôi không biết dầu sẽ làm gì trong mang của chúng.

I don't know if it'll affect the adults.

Cũng không biết liệu nó có ảnh hưởng tới các con trưởng thành hay không.

If it's not, it's certainly affecting their eggs and larvae,

Nếu không thì chắc chắn nó sẽ ảnh hưởng tới

trứng và con non.

I would certainly think.

But if you look at that graph that goes down and down and down,

Nhưng nếu bạn nhìn vào biểu đồ giảm dần,

that's what we've done to this species through overfishing over many decades.

đó là điều chúng ta đã làm với loài này

do đánh bắt cá nhiều thập kỷ qua.

So while the oil spill, the leak, the eruption, is a catastrophe,

Trong khi dầu tràn,

rò rỉ và phun trào

là 1 thảm họa,

I think it's important to keep in mind

tôi nghĩ chúng ta nên nhớ

that we've done a lot to affect what's in the ocean, for a very long time.

rằng con người đã gây ảnh hưởng tới đại dương

từ lâu nay.

It's not like we're starting with something that's been OK.

Không như chúng ta bắt đầu với 1 thứ

vốn ổn định.

We're starting with something that's had a lot of stresses

Mà với thứ có rất nhiều vấn đề

and a lot of problems to begin with.

và phải chịu đựng quá mức.

If you look around at the birds, there are a lot of birds in the Gulf

Nếu bạn nhìn vào những con chim,

có nhiều loại chim ở vùng Vịnh

that concentrate in the Gulf at certain times of the year,

tập trung ở đó trong các thời điểm nhất định trong năm,

but then leave.

sau đó bỏ đi.

And they populate much larger areas.

Và chúng tụ tập ở các vùng rộng hơn.

Ví dụ,

For instance, most of the birds in this picture are migratory birds.

hầu hết các con chim trong bức tranh này là chim di cư.

They were all on the Gulf in May,

Chúng bay tới vùng Vịnh vào tháng năm,

while oil was starting to come ashore in certain places.

trong khi dầu bắt đầu dạt vào bờ ở 1 số nơi.

Down on the lower left there are ruddy turnstones and sanderlings.

Ở phía dưới bên trái đó

là Ruddy Turnstones và Sanderlings.

They breed in the High Arctic,

Chúng sinh sống ở cực Bắc,

and they winter down in southern South America.

và tránh rét ở phía nam Nam Mỹ.

But they concentrate in the Gulf and then fan out all across the Arctic.

Nhưng chúng tập trung ở vịnh Mexico

sau đó tỏa đi khắp phương bắc.

I saw birds that breed in Greenland, in the Gulf.

Tôi đã thấy các con chim sinh sản ở Greenland

ở vùng Vịnh.

So this is a hemispheric issue.

Nên đây là vấn đề bán cầu.

The economic effects go at least nationally in many ways.

Các hiệu ứng kinh tế

ảnh hưởng ít nhất trong phạm vị quốc gia.

The biological effects are certainly hemispheric.

Các hiệu ứng sinh học gây ảnh hưởng trong phạm vi bán cầu.

Tôi nghĩ đó là 1 trong các ví dụ

I think that this is one of the most absolutely mind-boggling examples

đáng sợ nhất

do thiếu chuẩn bị

of total unpreparedness that I can even think of.

mà tôi có thể nghĩ tới.

Even when the Japanese bombed Pearl Harbor,

Kể cả khi người Nhật đánh bom Trân Châu cảng,

ít nhất họ bắn trả.

at least they shot back.

And we just seem to be unable to figure out what to do.

Và chúng ta có vẻ không thể

xác định xem nên làm gì.

There was nothing ready,

Chúng ta không chuẩn bị sẵn sàng ứng chiến.

and, you know, as we can see by what they're doing.

Và như chúng ta có thể thấy

nhờ những gì họ làm.

Mainly what they're doing is booms and dispersants.

Chủ yếu là hàng rào nổi và các chất phân tán.

The booms are absolutely not made for open water.

Các hàng rào nổi không được làm cho vùng nước mở.

Họ không cố ngăn vết dầu loang

They don't even attempt to corral the oil where it is most concentrated.

ở nơi dầu tập trung nhất.

They get near shore -- Look at these two boats.

Họ đến dần bờ biển. Hãy nhìn 2 chiếc thuyền này.

That one on the right is called Fishing Fool.

Cái bên phải là Fishing Fool ( ngư dân đần độn).

And I think, you know, that's a great name

Tôi nghĩ, đó là 1 cái tên hay

for boats that think that they're going to do anything

cho những con thuyền định làm bất cứ điều gì

to make a dent in this, by dragging a boom between them

để tạo 1 vết lõm ở đây bằng cách kéo cái hàng rào giữa chúng,

when there are literally hundreds of thousands of square miles

khi có hàng trăm nghìn

dặm vuông dầu loang

in the Gulf right now with oil at the surface.

ở vùng vịnh hiện giờ.

The dispersants make the oil go right under the booms.

Các chất gây phân tán làm cho dầu rơi xuống dưới hàng rào.

The booms are only about 13 inches in diameter.

Đường kính các hàng rào

khoảng 13 inch.

So it's just absolutely crazy.

Cho nên làm thế thật điên hết sức.

Here are shrimp boats employed.

Đây là các thuyền đánh bắt tôm được thuê.

There are hundreds of shrimp boats employed to drag booms instead of nets.

Có hàng trăm thuyền tôm được thuê để kéo hàng rào nổi thay vì kéo lưới.

Here they are working.

Họ đang làm việc.

You can see easily

Bạn có thể dễ dàng thấy

that all the oily water just goes over the back of the boom.

rằng tất cả nước lẫn dầu đi đến phần sau hàng rào.

All they're doing is stirring it.

Họ đang khoắng lộn nó lên.

It's just ridiculous.

Thật nực cười.

Đối với tất cả đường biển có hàng rào nổi --

Also, for all the shoreline that has booms --

hundreds and hundreds of miles of shoreline --

hàng trăm nghìn dặm đường biển --

all of the shoreline that has booms,

tất cả,

there's adjacent shoreline that doesn't have any booms.

có cả đường biển gần kề không có hàng rào nổi nào cả.

There is ample opportunity for oil and dirty water to get in behind them.

Có cơ hội lớn

cho dầu và nước bẩn tràn vào phía sau hàng rào.

And that lower photo, that's a bird colony that has been boomed.

Và ở bức ảnh phía dưới, có 1 quần thể chim bị vướng vào hàng rào.

Mọi người đang cố gắng bảo vệ

Everybody's trying to protect the bird colonies there.

các quần thể chim ở đó.

Well, as an ornithologist, I can tell you that birds fly, and that --

Là 1 nhà điểu cầm học,

Tôi có thể nói rằng chim thì bay và --

(Laughter)

(Tiếng cười)

and that booming a bird colony doesn't do it; it doesn't do it.

Và việc kéo cả 1 quẩn thể chim vào hàng rào nổi

thì không có hiệu quả.

These birds make a living by diving into the water.

Những con chim đó kiếm sống nhờ ngụp lặn xuống nước.

In fact ...

Thực ra,

really what I think they should do, if anything --

tôi nghĩ họ nên làm, nếu bất cứ điều gì --

they're trying so hard to protect those nests --

họ đang làm việc rất vất vả để bảo vệ các tổ chim --

actually, if they destroyed every single nest,

nếu họ phá hỏng 1 tổ thôi

some of the birds would leave,

thì 1 số chim khác sẽ bỏ đi,

and that would be better for them this year.

và như thế sẽ tốt hơn cho chúng trong năm nay.

As far as cleaning them ...

Trong việc tắm sạch cho chúng

I don't mean to cast any aspersion on people cleaning birds.

tôi không có ý xúc phạm

những người đang tắm sạch cho các con chim.

It's really, really important that we express our compassion.

Chúng ta biểu hiện lòng trắc ẩn

là rất quan trọng.

I think that's the most important thing that people have, is compassion.

Tôi nghĩ điều quan trọng nhất mọi người có

là lòng trắc ẩn.

It's really important to get those images and to show it.

Việc có được các hình ảnh đó

và cho mọi người xem là rất quan trọng.

But really, where are those birds going to get released to?

Nhưng các con chim đó sẽ được phóng thích đi đâu?

It's like taking somebody out of a burning building,

Nó giống như cứu ai đó khỏi tòa nhà đang cháy

sơ cứu khỏi triệu chứng hít phải khói

treating them for smoke inhalation

and sending them back into the building, because the oil is still gushing.

và gửi người ta lại tòa nhà đó, vì dầu vẫn đang loang rộng.

I refuse to acknowledge this as anything like an accident.

Tôi từ chối coi điều này

là 1 tai nạn.

I think that this is the result of gross negligence.

Tôi nghĩ đó là kết quả của sự thờ ơ lãnh đạm.

(Applause)

(Vỗ tay)

Not just BP.

Không chỉ tập đoàn BP

BP operated very sloppily and very recklessly because they could.

BP làm việc rất

tùy tiện và cẩu thả

vì họ đã có thể thế.

And they were allowed to do so

Và họ được phép làm thế

because of the absolute failure of oversight of the government

do chính phủ đã sơ suất trong giám sát,

là chính phủ có nhiệm vụ

that is supposed to be our government, protecting us.

bảo vệ chúng ta.

It turns out that --

Hóa ra là --

you see this sign on every commercial vessel in the United States --

bạn thấy cái biển báo này ở hầu hết các tàu thương mại ở Mỹ --

you know, if you spilled a couple of gallons of oil,

nếu bạn làm đổ 2 gallon dầu,

you would be in big trouble.

bạn sẽ gặp rắc rối to đấy.

And you have to really wonder who are the laws made for,

Và nếu bạn phân vân

các luật đó được làm cho ai,

and who has gotten above the laws.

và ai được đặt lên trên luật.

And there are things that we can do in the future.

Nào, đây là những điều chúng ta có thể làm trong tương lai.

Chúng ta có thể có thiết bị chúng ta thực sự cần.

We could have the kinds of equipment that we would really need.

Sẽ không mất nhiều

It would not take an awful lot to anticipate

để dự đoán

that after making 30,000 holes

rằng sau khi khoan 30,000 lỗ

in the sea floor of the Gulf of Mexico looking for oil,

trên đáy biển ở vịnh Mexico để thăm dò dầu,

oil might start coming out of one of them.

dầu sẽ bắt đầu chảy ra từ 1 trong số đó.

And you'd have some idea of what to do.

Và bạn sẽ biết nên làm gì.

Đó chắc chắn là 1 trong những điều cần làm.

That's certainly one of the things we need to do.

But I think we have to understand where this leak really started from.

Nhưng chúng ta cần hiểu sự rò rỉ này

bắt đầu từ đâu.

It really started from the destruction of the idea that the government is there

Nó bắt đầu từ sự phá hoại

ý tưởng rằng chính phủ ở đó

because it's our government,

vì chính phủ có nhiệm vụ bảo vệ

meant to protect the larger public interest.

vấn đề được đa số dân chúng quan tâm.

So I think that the oil blowout, the bank bailout,

Nên tôi nghĩ vụ phun trào dầu này,

việc cứu trợ ngân hàng,

the mortgage crisis and all these things are absolutely symptoms of the same cause.

cuộc khủng hoảng vay nợ, tất cả

là triệu chứng của

cùng 1 nguyên nhân.

We still seem to understand that at least,

Chúng ta có vẻ vẫn hiểu

rằng ít nhất chúng ta cần lực lượng cảnh sát bảo vệ

we need the police to protect us from a few bad people.

khỏi kẻ xấu.

And even though the police can be a little annoying at times --

Và dù cảnh sát có thể đôi khi phiền phức --

giving us tickets and stuff like that --

đưa vé phạt chẳng hạn--

nobody says that we should just get rid of them.

chắng ai nói chúng ta nên từ bỏ họ.

But in the entire rest of government right now

Nhưng trong toàn bộ các cơ quan chức năng còn lại hiện giờ

and for the last at least 30 years,

và ít nhất trong 30 năm qua,

there has been a culture of deregulation

tồn tại văn hóa xuống cấp luật pháp

that is caused directly by the people who we need to be protected from,

trực tiếp gây ra

do những người

mà ta cần bảo vệ khỏi,

buying the government out from under us.

mua chuộc chính phủ đằng sau chúng ta.

(Applause)

(Vỗ tay)

Now this has been a problem for a very, very long time.

Nào, đây là vấn đề từ rất lâu rồi.

You can see that corporations were illegal at the founding of America,

Bạn có thể thấy là

các tập đoàn đều bất hợp pháp ngay từ khi thành lập nước Mỹ.

and even Thomas Jefferson complained

Và ngay cả Thomas Jefferson đã phàn nàn

that they were already bidding defiance to the laws of our country.

rằng họ đã

bỏ tiền để cưỡng lại luật pháp nước Mỹ.

OK, people who say they're conservative,

Ok, mọi người nói

họ bảo thủ,

if they really wanted to be really conservative and patriotic,

nếu họ thực sự muốn

bảo thủ và yêu nước,

they would tell these corporations to go to hell.

họ sẽ nguyền rủa

các tập đoàn này.

That's what it would really mean to be conservative.

Đó mới chính là bảo thủ.

So what we really need to do is regain the idea

Nên chúng ta cần

lấy lại ý tưởng

that it's our government safeguarding our interests,

rằng chính phủ của chúng ta

đang bảo vệ các vấn đề lo ngại của người dân

and regain a sense of unity and common cause in our country

lấy lại tình cảm đoàn kết

và mục tiêu chính ở nước ta

that really has been lost.

dù đã bị mất.

I think there are signs of hope.

Tôi nghĩ có những tia hy vọng le lói.

We seem to be waking up a little bit.

Chúng ta có vẻ thức tỉnh 1 chút.

The Glass-Steagall Act -- which was really to protect us

Đạo luật Glass_Steagall --

bảo vệ chúng ta khỏi

from the kind of thing that caused the recession to happen,

cuộc suy thoái,

and the bank meltdown and all that stuff that required the bailouts --

và sự sụp đổ của các ngân hàng

và các thảm kịch đó đều yêu cầu được cứu trợ --

that was put in effect in 1933, was systematically destroyed.

đã có hiệu lực từ năm 1933,

thì đều bị phá hủy một cách hệ thống.

Now there's a mood to put some of that stuff back in place,

Hiện giờ việc tái hiệu lực đạo luật đó

là rất cần thiết.

but the lobbyists are already there trying to weaken the regulations

Nhưng các nhà vận động hành lang đang

cố gắng làm giảm hiệu lực của các điều luật

after the legislation has just passed.

sau khi nó được thông qua.

So it's a continued fight.

Đây là 1 cuộc chiến triền miên.

It's a historic moment right now.

Đó là 1 khoảnh khắc lịch sử.

We're either going to have an absolutely unmitigated catastrophe

Chúng ta sẽ đương đầu

với 1 thảm họa khó kết thúc

of this oil leak in the Gulf,

do vụ dầu rò rỉ này ở vùng vịnh,

or we will make the moment we need out of this,

và chúng ta sẽ có thời khắc ta cần từ nó

as many people have noted today.

như nhiều người đã ghi nhận ngày hôm nay.

There's certainly a common theme

Có 1 chủ đề chung

about needing to make the moment out of this.

về nhu cầu tạo ra bước ngoặt từ đây.

We've been through this before with other ways of offshore drilling.

Chúng ta đã thoát khỏi rắc rối này trước đó

bằng nhiều cách khoan ngoài khơi.

The first offshore wells were called whales.

Các giếng ngoài khơi đầu tiên gọi là cá voi.

The first offshore drills were called harpoons.

Các mũi khoan ngoài khơi đầu tiên tên là cái lao xiên cá voi.

We emptied the ocean of the whales at that time.

Lúc ấy chúng ta làm cạn đại dương của cá voi.

Now are we stuck with this?

Bây giờ chúng ta có mắc kẹt vì nó không?

Ever since we lived in caves, every time we wanted any energy,

Kể từ khi chúng ta còn sống trong hang,

mỗi lần muốn có năng lượng

we lit something on fire, and that is still what we're doing.

chúng ta đốt lửa, và điều đó vẫn là điều chúng ta đang làm.

Chúng ta vẫn đang thắp sắng bằng lửa

We're still lighting something on fire every time we want energy.

mỗi khi cần năng lượng.

And people say we can't have clean energy

Và mọi người nói

chúng ta không thể có năng lượng sạch

because it's too expensive.

vì nó quá đắt.

Who says it's too expensive?

Ai nói thế?

People who sell us fossil fuels.

Những người bán nhiên liệu hóa thạch cho chúng ta.

We've been here before with energy,

Chúng ta đã tồn tại trước đó nhờ năng lượng,

and people saying the economy cannot withstand a switch,

và mọi người nói rằng nền kinh tế

không thể chịu đựng việc chuyển đổi

because the cheapest energy was slavery.

vì năng lượng rẻ nhất là nô lệ.

Energy is always a moral issue.

Năng lượng luôn là vấn đề đạo đức.

It's an issue that is moral right now.

Giờ nó là vấn đề đạo đức.

It's a matter of right and wrong.

Là vấn đề đúng và sai.

Xin cảm ơn.

Thank you very much.

(Applause)